ANDERSEN,
de sprookjesverteller
schreef eigenlijk meer
voor volwassenen
Amerikaanse
aanklacht tegen
Minichiello
Hoe krijgt U
een historisch document
in handen
8 NOVEMBER 1969
LEIDftm DAGBLAD
PAOINA 1»
Op september 1819
dus nu ruim 150 jaar geleden
trok een vijftienjarige jon
geman „de wereld" in. Het
was Hans Christiaan Atider-
sen, de wereldberoemd ge
worden Deense sprookjesver
teller. wiens foto links op de
ze pagina is afgebeeld.
Rechts boven zijn geboor
tehuis in Odense, dat voor
iedere bezoeker een beziens
waardigheid is.
gilokjes, mythen, fabelen alleen voor kinderen! Een algemeen verspreidt mening.
Wpiets is minder waar! Denkt u maar eens aan het prachtige boek van de Nobelprijs-
vqres Selma Lagerlöf, één groot sprookje, „Niels Holgersons Wonderbare Reis". En aan de
^erotische verhalen van de Duizend en een Nacht", die toch zeer zeker geen kinderver-
>°r<Kl u aan de dierenverhalen van Hermann Löns en Karei Capek. Of ver in de Oudheid:
wjjfabelen van Aesopus (550 v. Chr.), de psychischelater ethische mythen uit de Griekse
tdJer' aan Hes*°dus (800 v. Chr.), Apollodoros (200 v. Chr.) en Phaedrus (90 n. Chr.).
9 mnert u zich het dierenepos „Van de vos Reinaerde" en de fabelen van Jean de la Fon-
jAAllemaal echt niet voor kinderen geschreven! En later, veel lateruit de tijd die pas ach-
4 ligt: Felix Timmermans, met o.a. zijnrijmfabel BoudewijnTenslotte, om bij de au-
tegenwoordig te belanden: Annie M. G. Schmidt, Godfried Bomans en Henriëtte van
er
terug tot Hans Christiaan
ongin. De meest beroemde
verteller. Zijn autobiogra-
hoe kén het anders?, in
Yofcs-vorm:
,oe*fwas de 2de april van het
|5, dat in een klein arm nuis-
inse, een jongen werd gebo-
vertelt hij in „het Sprookje
Leven" En hij vervolgt-
slechts 22 jaar oud.
«lapper. was een zeer be-
een echte poëtische na-
ok mijn moeder, enige Jaren
•pad een hart vol liefde en
Verder gaande met zijn
lugdbeschrijving. vertelt hij
wenlang kon ik op mijn kln-
«èje zitten bij een door moeder
4 rozenstruik." U ziet hem al
,de kleine sprookjesverteller-
dip. wegstalend over zün
|n vader nog Jong over-
a een krekeltje in de sterfka-
|pt, zegt zijn moeder tot het
„Je behoeft hem niet
roepen. h$J is dood. de IJs-
heeft hem gehaald."
Hans Christiaan had de-
itische vormgeving van de
het leven das van geen
Ook heeft dit moederlijk
artjzlch in zyn geheugen vast-
en is het ..Leitmotiv" gewor-
een zijner mooiste sprook-
leeuwkoningin."
vaij^zijn vader overleden was,
mioeder wel in het onder-
esm^n het gezin voorzien en ging
Bóneer-gegoeden „uit wassen,"
Jeï«r de kleine Hans veel alleen
mot werd. veel op zichzelf aange-
oiï' 3jj vermaakte zich dan met
^Wf door zijn vader getimmerd
lets e. dat Hans bevolkte met
kos emzelf gemaakte primitieve
en liet door deze zijn eerste
nsd in dichtvorm, vertolken,
uw
d i
isti et wat ouder worden kwam
lVbl| braking met de vooraan -
's families in de stad, die in
aldra „iets aparts" ont-
zoals overste Hoeg-Guldberg
zó"n aardige longen vond. in
ts stak," dat hij hem voor-
kli an Prins Christiaan. de late-
nie van Denemarken„Ik
D eep 'e opgeschoten jon-
op de armenschool alleen
maar schrijven; rekenen en gods- 1828 werd ik student en voelde een
dienst leerde." I frisse levenswind door mij heenbla-
Maar juist op deze „armenschool" zen. In een boekje „Een voetreis
brak reeds zijn dichterschap door. naar Amak" jubelde ik op uitgelaten
want als er een onderwijzer jarig wijze heel mijn mooie Jonge geluk
was, moest Hans Christiaan het uit." In enkele dagen is dit boekje
„wensje" dichten, dat dan door de reeds uitverkocht, ja wordt het zelfs
kinderen werd opgedreund, welke,in het Zweeds vertaald. „Ik was de
„heilwens" met een paedago- gelukkigste mens. ik bezat de moed
gisch(?) superieur lachje werd aan- j van de dichter en de blijheid der
eens1 jeugd."
Reeds een jaar later, dus als
„lste jaars," deed hij een examen,
slaagde en tegelijkertijd werden
zyn eerste sprookjes in dichtvorm
uitgegeven.
Nu bevangt hem de reislust, die
hem zijn hele leven zal bijblijven, en
zonder af te studeren, trekt hij als
„Wandervogel" er op uit: Jutland,
de Harz en verder door noord-Duits-
gehoord: „Ja, ik werd er
streng om berispt door de jari
ge!"Leuk als je zo je best hebt
gedaan!
Kleertnakersgezel
Na zijn lagere schooltijd wordt nij
door moeder in de leer gedaan bij
eenkleermaker. Romantisch en
bijgelovig als zijn moeder is. gaat
zij hierop naar een waarzegster, van land. °m van te leven schrijft hij ook
wie zij in stomme verwondering te déze reis-impressies. die. eveneens
horen krijgt: „Uw zoon zal een met succes worden uitgegeven,
gróót man worden, ja eens zal hèm waarop hü als 22-jarige vérder gaat
ter ere heel Odense geïllumineerd 1 reizen. Als kunstenaar wordt hij
worden!" aangetrokken tot Roma aetema, het
Maar voorlopig blijft hij nog kleer- j eeuwige Rome en ontmoet daar zijn
makersgezel en als hij 15 jaar is, landgenoot, de grote beeldhouwer
trekt hij er op uit, naar Kopenhagen Thorwaldsen. Zij worden vrienden-
op 5 september 1819. waar hij zich I voor-het-leven. Onder invloed van
echter niét aan zijn stiel houdt, doch I laatstgenoemde, schrijft hij zijn eer-
zich wil aansluiten bij een reizend ste roman „De Improvisator," een
toneelgezelschapen prompt enthousiaste schildering van het
wordt afgewezen! i Italiaanse dagelijkse leven.
Daar stond hij dan in een vreemde j Na een jaar keert hü naar zijn va-
stad met slechts enkele penningen j derland terug en vat weer zijn studie
op zak! Moedig stapt hij naar de j op Maar om te kunnen existeren.
de hij zijn „Vertellingen van de
Maan" publiceert.. Subtiel geeft hü
daarin de poezie van de kinderziel
weer. In deze ziels-vrüe tijd schriift
hy ook enige toneelstukkendie
thans allemaal vergeten zijn!
Weer trekt hij er op uit, nu naar
vérre horizonten: Turkije- Grieken
land en Smyrna, waar hij luistert
naar de mystieke sproken en over
leveringen.
Constantinope1
Tijdens zijn twee-iari<r verblijf in
het toenmalige Constantinopel 1840
en 1841i schriift hü zijn sprookje „De
vliegende koffer." waarin hij overi
gens niét origineel is. want het thema
is ontleend aan de „Duizend en een
nacht" en wel de 407e-423e nacht,
waarin Sheherezade ditzèlfde ver
haal vertelt! Maar Andersen doet
dit natuurlijk ontdaan van alle oos
terse erotiek. Ook zijn vertelling „De
witte zwanen" die —gelijk Andersen
zélf het barre noorden ontvlucht
ten naar het warme oosten, schreef
hij in de Turkse hoofdstad.
In 1841 keert hü weer terug naar
Denemarken en ontmoet daar zijn
inmiddels uit Italië gerepatrieerde
vriend Thorwaldsen, die hem stimu
leert tot het schrijven van het sublie
me sprookje in dichtvorm ..Ole de
Drome man" ónze Klaas Vaak
die nacht na nacht de kleine Fial-
mar door het wondere Dromeland
voert tot het portret van Hjalmars'
nuchtere grootvader daaraan een
eind denkt te maken: „Sterren kun
nen niet afgehaald en opgepoetst
worden maar Ole maakt aan dat
rationele vermaan een eind en keert
het portret óm met 't gezicht tegen
de muur!
Een jaar later trekt Andersen er
weer op uit. nu naar Parys. waar hij
kennis maakt met verscheidene pro
minenten in de kunst, o.a met de
i toen gevierde en alom beroemde
tragédienne Rachel van 't Theatre
I francais, die in zijn motto-album
schrijft: „L'art c'est le vrai! J'es-
père que eet aphorisme ne semblera
pas paradoxale a un écrivain si
distingue co e Mr. Andersen
U ziet dat zün roem in het buiten
land al groot was en terugkerend in
zün vaderland, ja nu men buiten
's lands grenzen hem roemt, nü gaat
dan pas de nationale trots spreken,
nü is het „hun" Andersen, ook al
vindt een ,,wüze"(?) recensent dat
„een groot man die zulke prachti-
ge(?) toneelstukken en romans
schrüft. maar eens op moet houden
met die kinderachtige sprookjes"
Maar Andersen, voelend-? waarin
zün gave en kracht stak. hield niét
op e -- schrijft daaroo zijn ..Tinnen
soldaat" en „De kleine zeemeermin"
echter van nü af zónder de toevoe
ging of ondertitel „voor kinderen"
Rusteloos als hü is. trekt hii dan
naar Weimar, de stad van Goethe.
Schiller. Herder en Wieland. Ook
naar Leipzig, waar hü een onverge-
telüke avond doorbrengt bü de com
ponist Robert Schumann.
Vol nieuwe ideeën keert hü naar
Denemarken terug en. nu hü een be-
roèmde Deen is. inviteert de koning
hem bü zich te logeren op diens bui
ten in de badplaats Föhn. 'n Leuke
speling van het wisselend levenslot:
juist op de dag af, 5 september 1843,
dat hü daar arriveert is is het 25
Jaar geleden dat hij als een arme
kleermakersgezel in Kopenhagen aan
land stapte
Voorspelling
kwam uit
Inderdaad, de voorspelling van de
waarzegster uit zün jeugd kwam
uit: hü wérd beroemd, want in ruim
tachtigii talen werden zijn sprook
jes vertaald, zelfs in het Groenlands.
Japans en Chinees en er wérd voor
hem in Odense en Kopenhagen fees
telijk geïllumineerd!!
En nóg eens: nooit schreef hü
uitsluitend voor kinderen! Sterker
noghü had een hekel aan kinde
ren!! Getuige het feit dat hü kort
voor zün dood. toen men hem het
ontwerp toonde voor een standbeeld
zittende in een leunstoel met kinde
ren op zün knie en schouders, in
w:>ede ontstoken, dit ontwerp ver
scheurde!
HR schreef dit nog aan «en vriend
en voegde er als apologie aan toe
„Ik heb nooit met kinderen op
mijn schoot, op mün rug of bovenop
mü kunnen of willen voorlezen! MOo
doel is geweest de dichter te zün
voor alle leeftüden. Het najve ia
steeds maar een gering onderdeel
i van het sprookje geweest1"
Na zyn dood werden er m ver
scheidene Deense steden standbeel
den voor hem geplaatstzónder
kinderen op zün .schoot, rug of
schouders."
In de bronzen hand van zün stand
beeld te Kopenhagen nestelde zich
nadien een mezen paar met hun Jon
gen Als 't ware een symbolieke
hulde aan de mee6ter. die hen i n
j zün sprookjes zo vaak had doen spré-
I ken!Dolf Schnaar
ADVERTENTIE
Jong geleerd
alom gevierde dichter Baggessen
toe, die hem iets laat reciteren en
ook zingen, waarop hü de knaap
naar zün vriend de zangleraar Sibo-
publiceert hü weer gedichten, die
terend op zün eerste roem worden
uitgegeven, doch als „maakwerk"
van weinig betekenis zün, zodat hü
in stuurt. Doch deze ziet niets in daarop een vlümscherpe afbrekende
Hans, zeker geen operazanger en hij kritiek krügt van de machtige re-
raadt hem dan ook aan maar weei iCensent Hertz en diens epigoon Hei
naar moeders pappot terug te Keren berg. Deze laatste vormde „school.
en weer kleermakersgezel te worden
Maar daarin heeft Hans Christiaan
helemaal geen zin; hü gaat naar de
broer van zün Odensese maecenas
overste Hoeg-Guldberg. welke broer
dus, hem op zün beurt weer in aan
raking brengt met de inmiddels tot
Koning Frederik VI gekroonde prins
die de jongeman een stipendium
waarmee hü zün „leermeester"
overvleugelde en latere kunsthistori
ci zelfs spraken van „de school van
Heiberg."
Een neergang dus van Andersen.
Gelukkig voor hem en ons. zün ver
eerders, zien enkele prominenten in
den lande in deze broodschrüverü
een nationaal-Mterair gevaar en we
ieent. zodat hü naar het nabü gele- ten andermaal de koning voor hem
gen Slagelse kan gaan en daar op de te nteresseren. zodat deze hem nu
Latünse school wordt geplaatst om een vaste, jaarlükse rüks-dotatie
te worden opgeleid tot een universi- toekent, waardoor er een levenslan-
taire studie ge onbekommerde levensblüheid In
Andersen schrijft- „Tn september AnHersen doorbreekt in welke perio
In Brussel lopen binnenkort enke
le meisjes en jongetjes van nauwe
lijks tien Jaar met het type-diploma
op zak. Ze leren het machineschrij-
ven op een instituut, dat deze kunst
via de zogenaamde „audio-visuele
methode" onderwijst. In veertien
dagen kunnen de jongelui raison
van één uur oefenen per dag. het
machineschrijven onder de knie neb
ben. Overigens is de cursus aldus
Elle. in eerste instantie opgezet en
bestemd voor volwassenen. In de
Belgische hoofdstad zün al een Klei
ne zevenhonder typisten te vinden,
die de tikkerü via deze nieuwe me
thode onder de knie hebben gekre
gen.
Oog nieuwe stijl
Ogen, omkranst door (namaak) -
bloemetjes, dat is de nieuwste grap
die de valsewimperindustrie met de
i vrouw wil uithalen. Komende winter
'zün ze te koop: namaakwimpers.
waarin tussen de wimperharen klei
ne imitatiebloemblaadjes zün vast-
i gezet.
NEW YORK «Reuter» Een fe
derale „grand jury" in New York
heeft gisteren tegen de 20-jarige
vliegtuigkaper Rafaello Minichiello
een tenlastelegging uitgebracht, op
grond waarvan hü ter dood kan wor
den veroordeeld. De marinier, die nu
in Rome gevangen zit. wordt be
schuldigd van vliegtuigroof, ontvoe
ring en geweldpleging. Op het eer
ste punt staat de doodstraf, terwül
de verdachte voor de twee andere
punten tot levenslang kan worden
veroordeeld
De in Italië geboren Minichiello.
die in Vietnam heeft gediend, werd
vorige week zaterdag in de omgeving
van Rome aangehouden, nadat nü
de bemanning van een straal
vliegtuig, van de Trans World Airli
nes (TWAï op een lynvlucht over
Californië gedwongen had via Den
ver. New York. Bangor in Maine en
het Ierse Shannon naar de Ita
liaanse hoofdstad te vliegen.
In Italië wacht Minichiello een
proces wegens ontvoering, het ille
gaal bezitten en invoeren van een
militair wapen, afpersing en geweld
pleging. Als hü op alle punten
schuldig wordt bevonden, kan hü tot
34 jaar gevangenisstraf worden -er-
oordeeld. Voorlopig zal Minichiello
echter niet door Italië worden uitge
leverd.
Door gewoon naar de boekhandel te stappen en een
exemplaar van het unieke boek „DE LEIDSE HOFJES"
aan te schaffen. Dit historisch document is in een kleine
oplage uitgegeven door het Leidsch Dagblad en bevat
foto's van alle hofjes, mèt een historische beschouwing
over ieder hofje afzonderlijk.
Leiden telt 35 hofjes
Van al die hofjes hebben in de periode augustus 1968
tot maart 1969 foto's gestaan in het Leidsch Dagblad.
Voor dit bijzondere boek. schreef de heer R. J. Spruit
de begeleidende tekst, die u uitvoerige informatie geeft
over de geschiedenis van de romantische, pittoreske
hofjes.
Wacht niet te lang
Ga zo spoedig mogelijk naar uw boekhandelaar want de
oplage zal snel uitverkocht zijn.
En wie wil niet voor het bedrag van vijftien gulden tot
de gelukkigen behoren die zich eigenaar mogen noemen
van een historisch document.
