Groot Bonn" wordt metropool,
die niets
Neus in het maanstof
Excentrieke Engelse
slaapt in nachttrein
Provinciestadje groeit tot wereldcentrum
Fascinerende expositie de RAI
h)ot verleden
Degrelle schrijft
zijn memoires in
Spaans avondblad
Beter dan de
maan-mannen
O 10 OKTOBER 1969
LEIDSCB DAGBLAD
PAGINA 21
(Van onze correspondent)
(GPD Bonn verandert. Nu de parlementsverkie-
in de bondsrepubliek achter de rug zijn, beginnen in de
ntie aan de Rijn de campagnes voor gemeenteraadsver
in. Het bijzondere daarvan is, dat op de negende novem-
eerst raad zal worden gekozen van wat hier al „Groot-
wordt genoemd, een gemeente met 300.000 inwoners.
Ie vertrouwde Bonn kwam niet verder dan 138.000"
Dit artikel over de snel groeien
de Westduit.se hoofdstad Bonn is
de eerste bijdrage van de nieu
we GPD-correspondent in de
Bondsrepubliek, W. P. Timmers.
een stad waar bijna honderd landen
diplomatiek vertegenwoordigd zijn en
waar 60.000 ambtenaren werken. Zo
I dicht mogelijk aan de Rijn is een
i aantal gebouwen van een hypermo-
dern regeringscentrum al in gebruik
genomen. De meer dan 500 leden van
j de bondsdag hebben een riante werk-
I ruimte toegewezen gekregen in een
boven zijn omgeving uitstekend wol-
kenkrabbertje naar de met veel ru-
moer verdwenen bondsdagvoorzitter.
jEugen Gerstenmeier de ..langer Eu-
gen" genoemd I. dat de komende tien
jaar door enkele nieuwe ministeries
nog in' lengte zal worden overtroffen.
de politieke wereldatlas
jwin thuis in het rijtje Wash-
iionden—Parijsetc. Overal
|ke bondsrepubliek is dat van-
Trend. maar in Duitse ogen
nog graag steels een blik
l|jjn wordt geworpen i is het
jeloze universiteits- en han-
allerminst een behoor-
ijofdstad. Opiniepeilers heb-
fcijferd dat slechts veertig
F van de Westduitse burgers
voldoende representatief
p,i op de vraag „waar denkt
ijlbij het horen van de naam
I schoot 21 procent van de
tgden geen enkel antwoord
Beethoven, de aartsbis-
van Keulen en andere
die er woonden, kan de
;en op een imponerend ver-
ir een tweede Berlijn is ze
Nog altijd zijn er die het
>n. dat. Adenauer twintig jaar
Bonn verkoos boven Frank-
ïdat Bonn zo handig dicht
woonplaats Rhöndorf lag.
wil bewijzen dan Bonn nooit
rincialisme heeft overwonnen,
maar te wijzen op die dwars
stad lopende zeer drukke
n. Veertien uur per etmaal
spoorbomen gesloten
inmiddels is toch het tijde-
trakter van dit „bondshoofd-
- in afwachting van de here
met Oost-Duitsland en de
ing van regering en parlement
erlijn heel snel aan het ver-
i. Het was onvermijdelijk in
Verdubbeld
On onder de groten serieus mee
te tellen, dient een stad over een me
tro te beschikken. Daarom verdwijnt
I binnenkort de tram naar de diplo-
I matenstad Bad Godesberg onder de
grond. De drukke verkeersader tus- J
sen beide plaatsen is al maanden
i opengereten, de verkeerschaos in de
spitsuren nog aanzienlijk vergrotend
I Maar elke Westduitse automobilist i
1 is er natuurlijk mee vertrouwd ge- I
raakt dat hij zijn doel via „umleitun- j
gen" bereikt.
Zo groeit Bonn, alle kritiek ten
spijt, in allure en daar komt dan nu
iVan onze oorrespondent)
LONDEN GPD» Engeland, zo rijk aan excentrieke individuen
«als tegenwicht voor een overmaat aan traditie en conformisme) is
zoals men weet het land waar de vreemdste en gekste dingen ge
beuren. Men behoeft zich dan ook niet te verwonderen over de
merkwaardige slaapgewoonten van de 67-jarige mevrouw Fanny
Lichenstein. die nu al meer dan vijf jaar avond aan avond week
in week uit. om kwart voor twaalf op het Paddington station zich in
eerste klas coupé van de nachttrein naar Bristol nestelt om daar te
slapen. Ze keert met dzelfde trein naar Londen terug, waar zij om
zeven uur 's ochtends fris en uitgerust ontwaakt.
Fanny, gescheiden van haar echtgenoot, woont alleen in een ei
gen, aardig huisje in Enfield in noord-Londen, maar is uit vrees
voor inbrekers of andere indringers bang om in dat lege huis te
slapen. Haar getrouwde dochter wil ze niet lastig vallen. Van hotels
bezit ze een grondige afkeer. Op kerstavond, wanneer de trein naar
Bristol niet rijdt, is ze echter wel gedwongen haar heil in een ho
tel te zoeken, maar daar voelt ze zich niet veilig. „Je weet nooit wie
de sleutel van mijn deur heeft"
In een trein is dat anders. Daar let de inspecteur op eventuele
ongure lieden. Deze dagelijkse slaaprit kost haar 33 pond (284 gul
den) per maand, maar ze kan dit best betalen. Ze heeft een eigen
inkomen en ouderdomspensioen. Gewapend met een reisdeken, een
thermosfles met sterke koffie en een pakje sigaretten betreedt ze
elke avond haar rijdende boudoir Af en toe zorgt ze voor variatie.
Ze neemt dan de nachttrein naar Cardiff en soms de nachtboot
naar Hoek van Holland. Maar Fanny, een gezette en bebrilde dame
vindt Paddington-Bristol toch wel het fijnst. „Ik slaap er tijdens de
rit als een roos".
Om 2.55 uur bereikt de trein het einddoel. Daar laaft Fanny zich
in het stationsbuffet aan een kop thee en verorbert een paar kaas-
sandwiches. De bufftjuffrouw kan de klok op haar gelijkzetten. Na
tien minuten verdwijnt ze in de wachtkamer, waar ze nog wat gaat
doezelen, voordat ze drie kwartier latei- met dezelfde trein naar
Londen terugkeert. Ze kent Bristol helemaal niet, want ze zet geen
voet buiten het station.
Ook de conducteur van de trein, die al vijf jaar op deze lijn werkt
heeft zo'n geval nooit eerder meegemaakt. Soms. als Fanny iets niet
zint. gaat ze hevig tegen hem te keer. maar als vaste klant kan ze
een potje bij hem breken
een flinke schaalvergroting by. Sinds
de eerste augustus van dit jaar is
het inwonertal meer dan verdub
beld. Negen steden en dorpjes in de
naaste omgeving zyn by de residen
tie gevoegd, die nu tot 9 november
wordt geregeerd door een commis
saris. De autoriteit is aangewezen
door het parlement van Noordrijn-
land-Westfalen, de deelstaat waar
toe Bonn behoort.
Deze verandering heeft heel wat
voeten in dc aarde gehad. Het was
voor plaatsen als Bad Godesberg
«72.000 inwoners) en Beuel «36.000),
die tot dusver volop profiteerden
van de uitzonderingspositie waarin
de buurgemeente verkeerde, bepaald
geen eer om voortaan tot die ge
meente te mogen behoren. Bonn
heeft zijn uitzonderingspositie na
melijk niet in elk opzicht even goed
kunnen verwerken. Dat het met al
die ambtenaressen en secretaresses
de stad is met het grootste vrouwen
overschot in West-Duitsland, is tot
daar aan toe. maar dat ze per hoofd
van de bevolking een schuld heeft
van 850 gulden, is een ernstige zaak.
Dat de telefoon- en autodichtheid
binnenkort een nieuw Duits record
zullen bereiken, is ook al bedenke
lijk. Leuzen als „draagt elkanders
lasten" doen het in florerende foren
sensteden niet en met ijzersterke leu
zen als „Beuel blijft Beuel" heeft
men zich dan ook kranig tegen de
„Anschluss" geweerd.
Hoog boven zijn omgeving
torent aan de Rijn in Bonn de
Langer Eugen", het huis voor
de bondsdagleden.
slotte heeft elke zich respecterende
Westduitse gemeente zijn Wilhelm-
strasse, Kaiserstrasse en Adenauer-
strasse. Uw correspondent woont in
1 de Hauptstrasse van wat tot dusver
een zelfstandig dorpje even buiten
Straatnamen Bonn was- maar b>i de schaalvergro
ting is opgeslokt. Het „grote Bonn"
telt niet minder dan twaalf Haupt-
strassen
Het heeft niet mogen baten. Een
van de verbitterde tegenstanders,
burgemeester Linz van Bad Godes
berg. is nu de voornaamste kandi
daat voor het hoofdburgemeester
schap van „Groot-Bonn." waaruit
gerust mag worden opgemaakt, dat
de strijd werkelijk beslist is en de
tegenstander zyn verlies al heeft
verwerkt. Raad en eerste burger
kunnen ordelijk worden gekozen.
Vervelende puzzels blijven er dan
nog voor de ambtenaren, die er bij
voorbeeld mee zitten, dat Bonn en
Bad Godesberg zo'n honderd keerd
dezelfde straatnaam inbrengen! Ten-
MADRID «.GPD' Het Madri-
leense avondblad Pueblo, spreekbuis
van de Falange-vakbonden. publi
ceert thans in afleveringen de pie-
moires van de Belg Loon Degrelle.
gewezen leider van de Belgische Re-
xisten «te vergelijken met de Neder
landse NSB» Na de oorlog dook hij
in Spanje onder. Het eerste hoofd
stuk van de memoires verscheen de
zer dagen onder de titel „wij, de over
wonnenen".
Tn de inleiding bij deze publikatie
zegt het blad o.a „Hoewel het Eu
ropese fascisme al een onderdeel van
de geschiedenis is. blijft er nog een
ADVERTENTIE
uitzonderlijke overlevende uit die tijd
over, Leon Degrelle, die de jongste
fascistische leider van Europa was.
Hij wilde de begrippen orde en over
heid herstellen".
Pueblo onthult, dat Degrelle zich
weinige uren vóór de capitulatie van
Hitler-Duitsland met een vliegtuig in
veiligheid v/isfc te brengen. Hij werd
overal gezocht als oorlogsmisdadi
ger en volgens Pueblo heeft men tij
dens zijn ballingschap verscheidene
malen geprobeerd hem te ontvoeren
of te vermoorden.
Toen men hem dezer dagen vroeg
of hij niet bang was te worden ver
moord. antwoordde Degrelle „Ik
kan niet meer sterven, „ik ben geen
levende, maar alleen nog een over
levende. Ik stierf nu 23 jaren gele
den toen ik de enige bestaansreden
van mijn leven, de politiek, moest
opgeven".
In de eerste aflevering, onder de
titel „WU. de overwonnen", klaagt
Degrelle, dat degenen die tegen het
ODmmunisme streden ook nu nog
nergens recht op hebben. Op deze
klacht volgt in het tweede hoofdstuk
een korte beschrijving van zijn ac
ties aan het Oostfront, die opnieuw
stluit met de klacht, dat de fascisten
die tegen het communisme vochten
(en volgens Degrelle gelijk hadden)
nog steeds gehaat en achtervolgd
worden.
(Van onze redacteur ruimtevaart)
AMSTERDAM Als bezoeker word je er vrijwel met je
neus in het maanstof gedrukt. Je ziet de maanbodem beter dan
Armstrong en Aldrin zelf het konden. De plaats: het RAI-
gebouw in Amsterdam. De tijd: tot en met volgende week
zondag. Die dag sluit de gisteren door Armstrong. Aldrin en
Collins geopende expositie ..Maanvaart '69". waarvan men ver
wacht dat alle bezoek-records geslagen zullen worden Het is
de boeiendste ruimtevaartexpositie die ons land ooit heeft ge
had en er zijn objecten te bewonderen die zelfs in Amerika nog
niet zijn tentoongesteld.
edelstenen bezaaid grauw zand en
kiezel. De opnamen zijn gemaakt op
plaatsen waar ook stenen en maan
stof verzameld is. Enkele opnamen
tonen het later meegebrachte maan-
materiaal zoals zich dit in zijn oor
spronkelijke toestand en milieu op
de maan bevond.
Z>e drie maanreizigers beant
woorden vragen van Henk Ter-
lingen voor de Apollo^ capsule, die
de tentoonstelling Maanvaart '69
opluistert. In het midden Arm
strong aan het woord, rechts Al
drin en links Collins, die alleen,
aandacht schijnt te hebben voor
de hem toch echt wel vertrouwde
Apollo.
jj®n Haag Spuistraat 14, Leiden Haarlemmerstraat 53
"Otterdam Schiedam Ylaardingen Dordrecht Breda Tilburg
Twee hoogtepunten markeren deze
unieke show: de originele Apollo-
VIII waarmee de beroemde kerst-
vlucht om de maan werd gemaakt,
en een fascinerende serie stereo-fo
to's in kleur van het maanopper
vlak, genomen van een hoogte van
slechts 15 centimeter. Deze foto's
worden thans voor het eerst waar
ook ter wereld openbaar vertoond.
Alleen zij al zijn een gang naar deze
expositie waard.
Armstrong en Aldrin konden tij
dens hun maanwandeling niet buk
ken. nauwelijks voorover buigen.
Werk dat op de bodem moest wor
den verricht geschiedde met tangen
en andere instrumenten. Hun blik
op de bodem was daardoor altijd nog
minstens op een afstand van ruim
anderhalve meter. Bovendien droe
gen zij gekleurde filters voor hun
helmvizieren. Vandaar dat zij niet
konden zien, wat de bezoeker van de
Amsterdamse expositie kan zien. Dit
ziin ongefilterde stereo-opnamen van
(en camera, op een lang handvat
gemonteerd en op 15 cm. boven de
maanbodem gehouden. Zij geven een
waarlijk fantastisch boeiend beeld
van de in al hun schijnbare eento
nigheid van kleur toch grillige vor
men van details vin het oppervlak:
glinsterend in het zonlicht als met
A polio-VIII
Het tweede hoogtepunt is als ge
zegd de originele Apollo van de
kerstvlucht om de maan: ontverfd
en deels zwart geblakerd door de
hitte bij de terugkeer. Men kan een
kijkje nemen in het interieur, dat na
d? Mercury en de Gemini als „ruim"
werd bestempeld door de ruimtevete
ranen maar dat voor de leek toch
wel een erg bekrompen ruimte lijkt
voor een historische vlucht van drie
man gedurende zes dagen. Oog in
oog staan met dit reliqui uit het
eerste decennium van de bemande
ruimtevaart doet de bewondering
stijgen voor de mannen, die hierin
bijna bovenmenselijke prestaties ver
richtten.
Rusland ontbreekt
Dit zyn echter slechts de hoogte
punten van een grote rijkdom aan
materiaal over de ruimtevaart dat
op deze expositie te vinden is. He
laas en dat is dan de enige kri
tiek uitsluitend van Amerikaanse
en Europese «ESRO en vooral
ESTEC-Noord wijk) bron en niet van
Russische, Zou de tentoonstelling
uitsluitend toegespitst zijn geweest
op de maanlanding en de voorberei
dingen daarvan, dan zou dit een
zijdige beeld juist zijn geweest. Maar
de tentoonstelling biedt meer. en op
die andere gebieden (en wat betreft
maanonderzoek eveneens» kunnen de
Russische prestaties toch eigenlijk
niet helemaal gepasseerd worden.
Grote variatie
Hoe het ook zij, de rijkdom van
deze tentoonstelling is zeer groot. Er
zijn talloze schaalmodellen van be
mande en onbemande ruimtevaartui
gen, er zijn reeksen foto's, een echt
ruimtepak zoals dat door Schirra by
zijn Apollo-vlucht gedragen is. een
authentieke maar enigszins openge
werkte Gemini-capsule, een schaal
model van de maan-raket Saturnus-
V (op eentiende van de werkelijke
grootte nog te hoog voor de ruimte
zodat een deel van de zoldering
moest worden weggebroken), interes
sante voorbeelden va nde voedsel-
capsules voor de ruimtevaarders, een
indrukwekkend overzicht over de li
teratuur met betrekking tot het
maan-avontuur, een zeer interes
sant overzicht van de .ompact" van
dc maan op de wereld van de phila-
telisten en ook de beeldende kunst.
Voorts is er een geluidskamer waarin
(tot verdraagzame proporties terug
gebracht) het donderend geweld van
een lancering een aanslag op de
trommelvliezen doet. In een film
zaaltje wordt verder een doorlopende
J voorstelling gegeven van de nog niet
j eerder in ons land vertoonde maan-
1 film van de Naea. Zoals J
heeft ook Estec, de Noordwijkse ne
derzetting van de Europese ruimte
vaartorganisatie. een afdeling van
de expositieruimte gevuld, en wel met
een interessante verzameling weten
schappelijke instrumenten en voor
lichtende panelen.
Medewerkers
De tentoonstelling is onder auspi
ciën van Philips tot stand gekomen
door samenwerking van de Nasa, het
Smithonian Institute. Estec. het
World Exhibition Centre in Den Haag
het Sterrekundig Instituut van de
Rijksuniversiteit te Utrecht en de
Nederlandse Vereniging van Aero-
Prilatelisten. De expositie is dage
lijks geopend van 107 en 19—22
uur en zondags van 1017 uur, tot
en met zondag 19 oktober.
