GEGEVENS OP ARTIKELEN
ONTBREKEN
NOG STEEDS FRANK
SINATRA
Vrijgezel is geen vrolijke
vrijbuiter
Nieuws
Warenwet vijftig jaa
r:
'A man Alond
MEVR. J. DE JONG-GIERVELD
SATERDAG 4 OKTOBER 1969
LEIDSCH DAGBLAD
EIDSCM DAGBLAD
li
les hi de geschiedenis is eenma
lig; er is niets nieuws onder de
son. Dat zijn twee zegswy-
t die elkaar tegenspreken en die
i ook maar met een korrel zout
eten worden genomen. Maar in
je schuilt een kern van waarheid,
i een zekerheid die niet te ont-
jien valt. Want als je er goed over
lenkt z\jn er natuurlijk noot twee
en of mensen in de geschiedenis
cies hetzelfde. De omstandig-
|en verschillen, het weer verschilt.
:yimedespelers. hun kleding en con-
e. enfin noem maar op.
ïapoleon en Hitler. Stalin en Ju-
lil Caesar, alle vier dictatoren,
$r hoe verschillend ook. De de-
nie van een Hitler, die wij nog
ids ao voelen, ontbreekt by een
»sar. Een man als Keizer Napo-
1 te dit Jaar in Frankrijk her-
iht met een mengeling van een
^moed, trots en dierbaarheid, die
~J dictatorschap naar de achter-
nd dringt. Van de dwingende fi-
jr van Julius Caesar weten we
tk niet veel meer dan dat hij een
ïeldig veroveraar was. dat hij kaal
i en door zijn pleegzoon —hoe on-
ikbaar is de wereld werd ver-
ord en de dood stoicijns over zich
komen
)ie afstand van een dictator wordt
„juurlyk grotendeels door de tijd
taald. Het is allemaal al zo lang
ijïden Ons landje bestond toen uit
i duintjes en moerassen, waar de
igavieren, Kaninefat-en en Friezen
j al jagend en in boomstammen
ïfgnd tussendoor bewogen. Maar
ondanks was Caesar in zijn tijd
dictator en in zijn tijd even ge-
Sht als een Hitier twintig eeuwen
»r
legen die achtergrond van een
haling. die geen herhaling is.
l je ook teruggaan -naar 1574. het
r dat Leiden werd ontzet. Sinds
'i werd er in Nederland toen een.
A we met een modern woord. ..be-
uingsoorlog". rouden kunnen
jmen, gevoerd.
■We moeten ons even losma-
van ons tegenwoordige begrip
Pierland De Nederlanden van toen
^lden een duidelijk centrum in
Sgideren en Brabant. De oorlog
J tegen de Spanjaarden werd ge-
Ird. was allerminst een totale oor-
Op geïsoleerde plaatsen in Hol-
d en Zeeland werden geïsoleerde
fraties uitgevoerd. Tal van Neder-
jders deden niet mee aan de op-
nd tegen de Spanjaarden
Kenmerkend voor de verhoudingen
die tijd was het feit. dat de op-
hdelingen voortdurend er de na-
Jk op legden, dat zy niet streden
3en de koning van Spanje Filips
die ook Heer der Nederlanden
6. maar tegen de vreemde over
using van de Spaanse troepen on-
J koning dienaar, de hertog van
*a. De koning of liever het koning-
tap was in die tijd nog met een
ddelijk gezag bekleed, dat elke op-
tid tot een godslastering leek te
ken. Maar toch een bevrijdings-
rtlog. Een oorlog waarin de Water-
izen de rol van de Vietcong van
vertolken. Een rol die men los
et maken van de ideologie van
Idaag om er toch een zelfde pa-
on in te kunnen ontdekken.
Jt de eerste grote slag van de
Watergeuzen, de verovering
- van Den Briel in 1572 een
waaraan we nog steeds onze 1
rilviering te danken hebben
(jte Alva een soort represaille
dtocht op. die zyn troepen na
«riem en Alkmaar, ook naar Lei-
li voerde. De Watergeuzen zouden
iden ontzetten; een fase van de
mjdingsoorlog was gestreden en
vannen. Een oorlog zonder moder-
middelen, zonder moderne com-
inicatiemiddelen ook. voor ons ge-
I»1 ook zonder tempo. Een oorlog
alleen in de lente, zomer en vroe-
herfst kon worden gevoerd, de
Dterse helft van het jaar was voor
t krygsambacht ongeschikt in de
Ie eeuw.
'tóaar desondanks zonder twijfel
41 bevrijdingsoorlog. Een oorlog.
I ruim een halve eeuw in beslag
m. als we even het Twaalfjarig
6tand. waarin we ons de luxe van
a burgeroorlog veroorloofden, af-
\kken.
Cisteren heeft Leiden die bevrij-
agsoorlog herdacht en de overwin-
ng gevierd, ook al zijn we ons dat
emaal niet meer zo bewust. Maar
t is toch waar. Ook wij hebben ons
jjgevochten van een buitenlandse
ërheersing, en ook voor ons gol-
n, evenals nu in Zuid-Vietnam
rschillende motieven. Er was een
dgieus motief, een sterk motief in
tl tijd waarin de religie de plaats
n de ideologie van nu innam. Er
een nationaal motief en er zijn
ft wel andere beweegredenen te
ftmen voor een op het oog handje-
1 vissers, kooplui, boeren en ste-
lingen om de oonfrontatie met de
ireldmacht van toen. Spanje, een
lühkrijk met uitgebreide overzee
gebiedsdelen, aan te gaan.
In de afgelopen jaren hebben we
It als wonderlijk ervaren, dat de
lerrllla's van de Vietcong de con-
ïntatie met een Amerikaans expe-
lieleger hebben kunnen doorstaan
larbij maakten we misschien wel
fout om achter dat expeditieleger
t hele Amerikaanse rijk te denken,
aar wellicht vochten de Amerika-
in wel een strijd die vergeleken zou
Dgen worden met de gevechten
n de Spanjaarden op de vreemde
Sderlandse bodem van de 16de
uw. Vreemdelingen die geconfron-
srd worden met een nationale op-
ïnd. Dat is dus een motief wat we
de geschiedenis nogal eens tegen-
men Maar elke vergelijking zon-
i" méér gaat mank. Al klinkt het
ndig om de Watergeuzen met de
etcong te vergelijken. Het kan
Ifs bijdragen tot enig begrip voor
weegredenen van ons vreemde
tigers En dat is dan toch een aar-
g kantje van de geschiedenis.
ADVERTENT*
DEN HAAG <GPD) Dit na
jaar viert de warenwet ha-ar vijf
tigjarig bestaan. Dank. waren
wet; wij kunnen in Nederland
niet meer zo gemakkelijk via ons
voedsel vergiftigd worden, of
waardeloze sohijnstoffen kopen,
die met een valse naam van
echtheid zijn gesierd. Maar wat
ben je achtergebleven, warenwet;
wij moeten veelal nog waren ko
pen zonder duidelijke gewichts-
en inhoudsaanduiding; wij ■zien
smakelijke afbeeldingen op de
verpakking en worden over
stroomd door reclameleuzen,
maar komen niet te weten waar
de waren zijn gemaakt.
We weten niet eens wie heefl
gemaakt. De moderne tijd heeft ons
overstroomd met een veelheid aan
I verschillende produkten, doch de
warenwet verkeert op veel ponten
nog in de waterstokerijsfeer. En toch
kreeg de warenwet vyftig jaar ge
leden tot doel. behalve de bescher-
ming van de volksgezondheid, de be
vordering ran de eerlijkheid tn de
handel.
Goed. bescherming van de volksge
zondheid was aanvankelijk de meest
in het oog springende taak. die de
centrale overheid eindelijk op
zich nam. Niet alleen was het zo dat
destijds bij de eerste onderzoeken
dooi" de keuringsdienst van waren in
consumptiemelk koemest, haren, et
ter en bloed werden aangetroffen.
Er was ook toezicht nodig op de
samenstelling van artikelen, waarvan
dat voor het publiek niet zo voor de
hand lag Zoals op email voor eet
gerei. dat sterk loodhoudend en
daardoor giftig kon zijn. Op poets
middelen, die giftige cyaanverbin-
dingen bevatten. Op verontreinigde
vulling van speelgoedpoppen.
Voor deze dertigste Reprise elpea'
van "The Voice" schreef de popu
laire amerikaanse componist Rod
McKuenH prachtige songs. Sinatra
op zijn best in: Love's been good to
me (I've been a rover) - A mar»
alone - Night - I've Been to town
From promise to promise - Tha
single man - The beautiful stran
gers - Lonesome cities - Empty is
- Out beyond The window - Soma
traveling music. Deze nieuwe lp.
is bij Uw dealer in voorraad op
Reprise FS 1030 (stereo)
n v negram-delta - heemstede
Eeuwenlang
Eeuwenlang vóór het geboorte
jaar van de warenwet, in 1919, waren
reeds pogingen gedaan het volk te
beschermen tegen ontoelaatbare ma
nipulaties met koopwaar. Opmerke
lijk genoeg lag daarbij toen eigenlijk
verhoudingsgewijs meer dan nu de
nadruk op de bescherming van het
materiële consumentenbelang. Zo
werd in Amsterdam reeds in 1641 de
toevoeging van armatto - een plant
aardige kleurstof - aan boter ver
boden. Met de kleurstof kleurden
handige kooplui hun wat blekere
wmterboter bij om ze als meiboter
te kunnen vei"kopen.
Aanvullingen in het Wetboek van
Strafrecht, m het verleden er aan
toegevoegd, dienden enerzijds de
volksgezondheid: ..Hij die waren
verkoopt, te koop aanbiedt, aflevert
tf uitdeelt, wetende dat zy voor het
leven of de gezondheid schadelijk kan
ziir* en dat schadelijke karakter
verzwijgende. Wordt gestraft met een
gevangenisstraf van ten hoogste vijf
tien jaren."
Maar aan de andere kant werd
toch ook het materiele kopersbelang
I niet vergeten: „Met gevangenisstraf
van ten hoogste een jaar wordt ge-
straft de verkoper die de koper be
driegt ten opzichte van de aard. de
hoedanigheid van het geleverde, door
het aanwenden van listige kunst
grepen De mazen in deze wettelijke
bepalingen w.iren echter zo ruim. dat
voor de gezondheid betrekkelijk on
gevaarlijk bedrog altijd nog wel
mogelijk bleef.
Melkbrood
Intussen werkten plaatselijke keu
ringsdiensten nijver aan de opzet van
een betere controle. In 1910 onder
zochten zij brood. In 60 procent van
de melkbroden zat niets dat ook
maar in de verte met melk te maken
had. Veel bessensap bleek te bestaan
uit stijfselpap met een kleurtje er
aan. wat zoetstof erin en een kunst -
niutige smaak. Cacao werd in die
tyd gemaakt van zetmeel met even
eens wat kleurstof. Consumptie-ijs
bevatte per gram 84 miljoen bacte
riën. De keuringsnormen verschilden
I echter van plaats tot plaats en pa*
de warenwet bracht daarin orde
Ter gelegenheid van het jubileum
I van de warenwet heeft het ministe-
1 ne van Sociale Zaken en Volksge
zondheid een aardig boekje, getiteld
AN aar of met?" laten verschijnen.
Daarin staat als afschrikwekkend
voorbeeld afgeschilderd, hoe kort ge
leden een melkfabriek werd veroor
deeld tot f 9700 - boete plus voor-
waardelijxe sluitingsdreiging. omdat
I by het bedrijf veertig keer knoeie-
ri'en en smeerboel waren geconsta-
1 teerd.
Een uitzonderingsgeval, aldus het
boekje. Inderaaad, want wie de jaar
verslagen van de zestien verschillen
de keuringsdiensten in ons land
doorkijkt, krijgt de indruk dat ev
h 1 wat mis moet zijn voordat het
tot drastische maatregelen komt.
Boetes
Een pa<w" voorbeelden uit enkele
willekeurig gekozen jaarverslagen:
ir vuile en niet goed onderhouden
keuken m een café-restaurant. Be
boet met t 40.-.
ir aflevering vuile melk in Roer
mond. boete f 15.-;
*r penioiiline in volle melk m Lim
burgs dorp boete f 50.-:
■ir varkens, mestvaalt, grote hoeveel
heid vliegen en twee ton briketten
in Gelderse meelopslagplaats
boete f 50.-.
Het is de vraag of voor grote en
kleine bedrijven dergelijke boetes
voldoende aanleiding zyn om hun
produktiesysteem zo drastisch te her
zien. dat net In de toekomst niet
meer mis kan lopen
Nog sterker geldt dat voor knoeie
ryen, die rechtstreeks winst opleve
ren en waarmee de consument even
rechtstreeks wordt bedot. Daarvan
dit rijtje willekeurige voorbeeden:
zetmeel toegevoegd aan rau.v
vlees te Den Haag. boetes f 25
en f 50.-;
tV geen boter m ..boteo""-borrelwafels
te Maastricht, boete f 25.-;
ir te lage inhoud verpakte bruine
bonen, f 30.-;
ir Ce weinig melkbestanddelen in
melkbrood. boete f 50.-.
gebraden gehakt met teveel meel
te Arnhem, boete f 75.-;
jonge jenever met te weinig alco-
hol in Gelders dorp. boete f 100.-.
omgekeerd worden voor winkeldief
stallen door consumenten vaak
zwaardere straffen opgelegd'
j Tekenend is dat er ook vleescon-
i sea-ven van een bekend merk wer-
c'en gevonden, waarin een te hoog
ws.tergehalte werd geconstateerd. Wij
vt rtrouwen de keuringsdiensten
graag de controle op deze soort
dingen toe. Maar als consumen
krijg je. als je daarvan hoort, de be-
hoefte weieens te willen weten wat je
eigenlijk koopt.
Het zou een mooi gebaar zijn als j
c'e vijftigjarige warenwet eens in de
algemene, verplichte aanduiding van
deze voor de koper wetenswaardige
zaken zou voorzien Zoals het ook
prettig zou zijn eindelijk eens wat
meer gegevens over bederfelykheid
I cp levensmiddelen te zien staan.
Veel artikelen, maar weinig gegevens.
AMSTERDAM (GPDi De waar
dering van het gehuwd en onge
huwd zijn moet veranderen. Het
huwelijk moet niet ongenuan
ceerd als enig juiste levensdoel
worden voorgesteld. Ernaast moet
een positieve plaats worden inge
ruimd voor de ongehuwde staat.
Ook voor de nomofiele ongehuw-
den moet volledige maatschappe
lijke erkenning worden bepleit.
Dit zegt mevrouw J. de Jong-
Gierveld. wetenschappelijk mede
werkster aan 't Sociaal-Wetenschap
pelijk Instituut van de Vrije Univer
siteit in het proefschrift „De onge-
huwden" waarop zij gisteren is ge
promoveerd tot doctor in de sociale
wetenscha ppen.
In het proefschrift zyn de resul
taten verwerkt van een sociologisch
onderzoek naar levensomstandiehe-
en de levensinstelling van onge
huwde mannen en vrouwen tussen
de 30 en 55 jaar in Amsterdam.
„Wij hebben", aldus mevrouw De
Jong -Gierveld, „de indruk dat het
ongehuwd zijn vroeger maatschappe
lijk irrevelant was In een maat
schappij die volledig was ingesteld op
de familiale en meer patriarchale
relaties, bleef de ongehuwde opge
nomen in het gezin van de ouders,
om na hun overlijden over te
gaan naar het gezin van een van de
getrouwde broers of zusters. De on
gehuwde was ..weggescholen" in het
gezin van zijn ouders of van een
ander iheel vaak ook het gezin van
de werkgever i
het „eigen gezin" schijnt voor de on
gehuwde mannen evenals voor de
ongehuwde vrouwen, verstrekkende
gevolgen te hebben die niet gecom
penseerd worden door actieve deel-
neming aan andere samenlevingsin
stituten.
Minder positief
Zelfstandiger
De ongehuwde vrouwen zijn min
der positief van instelling dan de
gehuwde. Onder hen worden heel
wat personen aangetroffen die onte
vreden zün met of teleurgesteld over
de gang van zaken in het leven. Hoe
wel zy meer personen noemen met
wie zU contacten onderhouden en
ook iets vaker lid zijn van verenigin
gen en organisaties dan de gehuwde
vrouwen, voelen zij zich vaker erg
eenzaam
Wat betreft de vrije tijd zijn de on
gehuwde vrouwen het slechtst be
deeld" niet minder dan 64 procent
kan hooguit drie uur per dag voor
zichzelf besteden.
Over de in het proefschrift steeds
weer terugkerende eenzaamheid
zegt mevrouw De Jong-Gierveld dat
wij erop bedacht moeten zijn dat in
onze cultuur het probleem van de
eenzaamheid een factor van de eer
ste orde kan gaan worden. Zy ver
wacht dat de ongehuwden in dit pro
ces als eerste „slachtoffers" gaan
vallen.
Onder de ongehuwde mannen
vormden de homofielen (14%) de
categorie met de grootste proble
men. Zij zijn vaker ontevreden of te
leurgesteld dan de andere ongehuw
de mannen. Verder leggen zij sterk
de nadruk op de moeilijke positie,
waarin zij verkeren ten aanzien van
de beleving van de sexualiteit.
(ADVERTENTIE)
Alleen pakjes thee waarop de CEYLON-leeuw staat afgebeeld
waarborgen u dat de melange geheel is samengesteld uit de
fijnste theesoorten ter wereld!
In de tegenwoordige, open samen
leving treden de ongehuwden veel
meer als zelfstandigen op. Hoewel
de oudere ongehuwden in e6n aantal
gevallen nog inwonen bij ouders of
familielden, zullen we toch niet meer
aantreffen dat de macht en het ge
zag van de pater familias van ver
strekkende invloed is op hun ge
drag.
Het zelfstandig wonnn plaatst de
ongehuwde als ..alleenstaande" in
ons midden Deze enerzijds gunstige
ontwikkeling iieeft echter ook nega
tieve aspecten. Juist in deze nadruk
op de zelfstandigheid ligt een brok
gevaar verscholen: de kans dat deze
zelfstandigheia leidt tot vereenza
ming is bijzonder groot.
Uit het onderzoek blijkt dat onge
huwde mannen zich het meest ge-
isoieerd voelen. Niet minder dan
38 procent van de ondervraagden
voelt zich in sterke mate eenzaam
Onder hen worden de meeste on
tevreden en in "t leven teleurgestelde
personen aangetroffen. „Het beeld
van de ongehuwde man als de vro
lijke vrijbuiter is onjuist", zegt me
vrouw De Jong-Gierveld dan ook in
een van de stellingen die zij bij haar
proefschrift heeft gevoegd.
Het feit dat onder de ongehuwde
mannen de meesten zich eenzaam
voelende personen voorkomen. is
des te opvallender omdat zy over
het algemeen veel personen kunnen
noemen met wie zy contacten heb
ben. Ook nemen zij veel deel aan
verenigingen. Bovendien hebben /.ij
hiervoor meer tyd per dag beschik
baar dan de ongehuwde vrouwen.
Mevrouw De Jong-Gierveld .Het
missen van het, oriëntatiepunt van
Huwelijk
Van de ondervraagde ongehuwde
vrouwen is 79 procent bereid te
trouwen. Bij de ongehuwde mannen
is dit percentage 60 procent. Uit de
antwoorden op vragen over de bele
ving van sexualiteit in het ongehuwd
zijn, kan worden afgeleid dat het
missen van sexuele relaties door on
gehuwde vrouwen minder ernstig
wordt opgevat dan door de ongehuw
de mannen.
Gesteld voor de keus uit vier as
pecten van het ongehuwd zijn al
leen zyn, missen van sexuele rela
ties. thuiskomen op een koude ka
mer. missen van een vriendschappe
lijke partner) de naarste te noemen,
werd het missen van sexuele rela
ties door 23 procent van de onge
huwde mannen en 5 procent van de
ongehuwde vrouwen op de eerste
plaats gezet.
Acht mannen en tien vrouwen zei
den het sexuele aspect uit hun leven
te verdringen of het door andere inte-
ressen te beheersen. Negen mannen
en 33 vrouwen zeiden dat de sexuele 1
relaties geen problemen opleverden,
omdat zy er geen behoefte aan had-
den. Door de homofiele ongehuwde
mannen wordt de algemene afwijzen-
de instelling van andere mensen ten
opzichte van de homosexualiteit in
dit verband als grote moeilijkheid ge
noemd.
Mevrouw De JongGierveld be-
sluit haar proefschrift met een aan
tal beleidssuggesties die kunnen lei
den tot 'n verandering van bepaald
niet opwekkende situaties waarin de
ongehuwden in de huidige samenle- j
ving verkeren. In verband met de
verandering die zy bepleit met lie-
trekking tot de waardering van het
gehuwd en ongehuwd zijn, merkt
zy op dat hiervoor een verandering
van de normen noodzakelijk is.
Het effect van deze normverande
ring zou onder andere kunnen zijn
dat de ongehuwde man niet langer
wordt gezien als de vrijbuiter en le
vensgenieter die hy volgens het on
derzoek bepaald niet is. Mevrouw De
Jong-Gierveld „De ongehuwde vrou
wen zouden niet langer moeten wor
den beschouwd als gehandicapten by
het bereiken van hun levensdoel. In
de opvoedingssituaties in gezin en
op school, maar bijvoorbeeld ook in
Informerende televisie- en radiopro
gramma's. zou men moeten stre
ven naar opvoeding en begeleiding
tot een juiste beleving van de onge
huwde staat".
Een ander punt waarop het beleid
zich volgens haar zou moeten rich
ten is een mentaliteitsverandering bij
de ongehuwden. Een meer positieve
levensinstelling, waarby men niet
moedwillig blyft hangen in een hou
ding van mislukt te zijn of de boot
gemist te hebben, dient hierby be
vorderd te worden evenals een gro
tere zelf-aanvaarding
Wat betreft de homofiele ouge-
Mevrouw J. de Jong-GterveM
huwden zegt mevrouw De Jong-Gier
veld. dat deze het huwelijk ala
remedie opgedrongen moeten krij
gen. „Evenals door de overige onge
huwden kan er door hen een levens
vervulling gevonden worden in hel
op de juiste wijze beleven van de si-
tuatie waarin zij verkeren".
Verder bepleit zij een koppeling
van de i huwelijks-(contactbureaus
aan andere maatschappelijke institu
ten zoals bureaus voor levens- en
gezinsvragen. Ook voor de ouder*
ongehuwden zal dit de eerste stap
naai" een dergelijk bureau vergemak
kelijken Omdat 75 procent van d©
ongehuwde mannen, en 66 procent
van de ongehuwde vrouwen het vin
den van echte vrienden moeilijk noe
men. dringt zy verder aan op het
bieden van meer mogelijkheden tot
het aangaan van informele relaties.
I Gehuwden kunnen dit doen. door zich
meer open te stellen vor de ongehuw
den
(Dr. J. de Jong Gierveld De
j ongehuwden. een sociologisch onder-
I zoek naar de levensomstandigheden
en levensinstelling van ongehuwde
mannen en vrouwen uitgave N.
I Samsom nv. Alphen a, d Ryn prijs
1 i 24.50).
