McNamara wil wat doen voor arme landen
Zwitserland, land met
vier nationale talen
Mark
aPft
hoger
WAT IS ER NOG
OVER VAN DE
VRIJE MARKT?
HULP AAN DERDE WERELD GROOTSTE PROBLEEM VOOR WERELDBANK
Prestigewagen
van Toyota
Ook voor dit seizoen
heeft Van Haren een nieuwe mannenmode.
Buiten is het herfst
dus Van Haren heeft zijn nieuwe koliektie binnen
en natuurlijk ook voor mama en Marian.
Van Haren volgt de mode op de voet
PAGINA 6
LEIDSCH DAGBLAD
DONDERDAG 2 OKTOBER 1969
(Van een medewerker)
Tijdens de jaarvergadering van de
Wereldbankgroep (bestaande uit het
trio: de Internationale Bank voor
Herstel en Ontwikkeling, de Interna
tionale Ontwikkelings-Associatie, en
de Internationale Financieringsmaat
schappij heeft haar president. Ro
bert S. McNamara op 29 september
een rede uitgesproken waarin hij
rapport uitbracht over het beleid en
de activiteiten van het afgelopen
jaar en waarin hij zijn plannen voor
de toekomst ontvouwde.
De Wereldbankgroep verkrijgt
haar eigen financiële middelen deels
In de vorm van giften en leningen
van donorlanden, deels als leningen,
aangegaan op 's werelds particulie
re kapitaalmarkten. Ondanks de ka
ringsactiviteiten in 1968/'69 een ho
ge vlucht kunnen nemen: nieuw
verstrekte leningen, kredieten en in
vesteringen bedroegen 1.877.000.000
dollar, dat wil zeggen een toename
ten opzichte van het voorgaande jaar
met bijna 90 procent.
Voor het komende jaar hoopt
McNamara ongeveer 2.250 miljoen
dollar te kunnen besteden aan ge
zonde, haalbare projecten met een
hoge prioriteit die de ontwikkeling in
de arme landen een maximale sti
mulans zullen geven. Indrukwekken
der nog is het voornemen om gedu
rende de komende vijf jaar ontwik
kelingsprojecten te financieren ten
bedrage van 12 miljard dollar; dat
Is ongeveer het bedrag dat de We
reldbankgroep in de afgelopen 22
Wat betreft de verdeling van de verbeteren. „Het is niet ons doel te
hulpgelden zal er naar gestreefd j zoeken naar goede investeringen in
worden meer ontwikkelingslanden in zieke economieën. Het is in eerste
het programma op te nemen. On- instantie ons streven te begrijpen
der de nieuwe begunstigden valt nu wat economieën ziek maakt en ver-
ook Indonesië, dat tot voor kort we- volgens zulke curerende maatregelen
gens haar interne politieke strubbe- te nemen die herstel en gezondheid
lingen niet voor Wereldbankfinan- j bevorderen. We willen die projecten,
ciering in aanmerking kwam. Reeds die procedures en dat beleid uitkie-
dit iaar werd aan dit immense land zen die de ontwikkelingseconomieën
met z'n 115 miljoen inwoners een als geheel helpen om in het stadium
pitaalkrapte in de leidende financië- Jaar van haar bestaan in totaal aan
Ie centra, hebben haar financie- projecten heeft uitgegeven.
krediet van 51 miljoen dollar ver
strekt. Verder zullen de landen van
Afrika en Latijns-Amerika. tot dus
ver slechts karig bedeeld, op meer
hulp kunnen rekenen. Zo nam in het
afgelopen jaar de hulp aan Afrika
toe met 150 procent.
Belangrijker echter dan de vergro
ting van het volume van de hulp en
kredietverlening is het. aldus McNa
mara, de kwaliteit van de hulp te
In de Zwitserse grondwet worden
Duits. Frans, Italiaans en Rae-
toromaans de vier nationale talen
van Zwitserland genoemd. Volgens
de laatste volkstelling (I960) sprak
69.3 van de bevolking Duits, 18.9
pet. Frans, 9.5 Italiaans en 0.9
Raetoromaans1.4 sprak andere
talen. Neemt men niet het totale in
wonertal, maar uitsluitend de Zwit
serse staatsburgers in aanmerking,
dan krijgt men een belangrijke ver
schuiving; 74 4 van de Zwitsers
heeft Duits als moedertaal, 20.2
Frans. 4.1 Italiaans, 1 Raetoro
maans en 0.3 e en andere taal als
moedertaal. Het grote aantal bui
tenlandse arbeidskrachten heeft
uiteraard Invloed op de getalsver
houdingen van de verschillende taal
groepen Zo vertegenwoordigen de
Italiaanse gastarbeiders meer dan
de helft van de Italiaanssprekende
bevolking van Zwitserland. Bij de
eigenlijke Zwitserse staatsburgers is
de getalsverhouding tussen de taal-
groepen in de loop van deze eeuw I
weinig veranderd en evenmin heb-
ben de taalgrenzen wezenlijke ver-
anderingen ondergaan.
Het Duitse taalgebied strekt zich
in hoofdzaak uit over midden-,
noord- en oost-Zwitserland; het wes
ten is Franstalig, terwijl het Italiaan
se taalgebied het aan de zuidzijde
van de Alpen gelegen kanton Tessi-
no (Bellinzona» en de zuidelijke ge-!
bieden van Graubtinden omvat.
Voor het officiële gebruik van de j
talen geldt het territorialiteitsbegin- j
sel. dat wil zeggen dat binnen een j
bepaald taalgebied telkens maar één j
taal officieel is erkend. Zo wordt het
schoolonderwijs slechts in de taal j
van de streek gegeven. Wie bijv. uit j
Duits-Zwitserland naar het kanton j
Tessino verhuist, moet zijn kinderen
op een Italiaanstalige school plaat
sen. terwijl in Zürich' kinderen van
Franstalige of Italiaanstalige ouders.
Duitstalig onderwijs ontvangen.
De taalgrenzen vallen niet steeds j
samen met de kantonsgrenzen; de
kantons Bern. Freiburg en Wallis
bijv. zijn, taalkundig gezien, in twee-
en gedeeld en een reeks gemeenten
in het taaigrensgebied zijn tweeta
lig. zoals Biel 'Bienne en Fribourg/
Freiburg. Het kanton Graubün-
den omvat zelfs drie taalgebieden.
namelijk een Duits, een Raetoro-
maans en een Italiaans taalgebied
Het Raetoromaans. dat zich uit het
vulgair Lattin tot een zelfstandige
Romaanse taal heeft ontwikkeld, valt
weer uiteen in drie dialecten met van
elkaar afwijkende schrijftalen.
In de Zwitserse Bondsstaat als ge
heel gelden Duits. Frans en Ita
liaans als officiële talen: deze drie
talen worden in het parlement ge
bruikt, waarbij kan worden opge
merkt. dat het Italiaans maar zel
den wordt gebruikt: de ..Handelin
gen" worden dan ook uitsluitend in
het Duits en in het Frans opgesteld.
Alle wetten en verordeningen daar
entegen worden steeds opgemaakt in
het Duits, Frans èn Italiaans.
Het behoud van de culturele alsme
de van de taalkundige eigen aard
wordt in Zwitserland als een belang
rijke taak van de staat beschouwd. Op
school wordt met de meertalig. 3id
van het land ln zoverre rekening ge
houden. dat elk kind de mogelijkheid
heeft een tweede landstaal te leren,
soms zelfs al in de hogere klassen van
de lagere school.
De taalvrede is totnutoe nooit ern
stig verstoord geweest. Ook de sepa
ratistische beweging in de Fransta
lige BerneT Jura. die streeft naar af
scheiding van het Duitstalige gedeel
te van het kant* n, if niet e envoudig
te herleiden tot een taalkundige
kwestie, maar vloeit voort uit de al
gemene historische en politieke ont
wikkeling. waarbij de aanspraken op
taalkundige zelfstandigheid van de
beide delen van het kanton nimmer
worden betwist.
Nieuwe uitgaven
De kreupelen zullen ons voorgaan,
door F. O'Connor. Witte Beer -
tjes. Uitg.: A. W. Bruna en Zoon.
Utrecht.
Solange, door Willy Kyrklund.
(Bruna).
Harry, vertel nog eens wat, door
Harry Boting. Uitg. Arbeiderspers
Het rijkste uit het leven van Dou-
we Trant (Arbeiderspers).
Omtrent Streuvels. Het einde van
een myte, door Hedwig Speliers. j
Uitg.: Njjgh en van Ditmar, Den i
Haag.
zichzelf verstekende groei en
vooruitgang te komen", aldus Mc.-
Naraara.
Over het bevolkingsvraagstuk zegt
McNamara: .„Menselijke waar
digheid en het daaruit voortvloeiende
vermogen een voller, vrijer en inten
ser mensenleven te leiden, is het uit
eindelijke doel van ontwikkeling.
Economische vooruitgang vormt een
middel tot dat doel. maar geen enke
le bereikbare economische groei zal
voldoende zijn om het hoofd te bie
den aan een onbeperkte bevolkings-
j aanwas op onze kleine planeet".
1 De ernst van de onderwijssituatie
wordt duidelijk als we beseffen dat
na vier- of vijfduizend jaar nog
steeds meer dan eenderde van de
mensheid analfabeet is. Maar be
langrijker nog is het feit dat het ab
solute aantal analfabeten toeneemt,
Inplaats van afneemt. Alle pogingen
tot verbetering ten spijt, zijn van
daag 800 miljoen mensen analfabeet.
100 miljoen meer dan in 1950", aldus
McNamara.
Al déze problemen en de samen-
I hang er tussen, trekt de wereldbank
i rich aan. McNamara heeft duidelijk
Ingezien dat het problemen van lan
ge adem zijn. Vandaar dat hij an
derhalf jaar geleden een commissie
instelde onder leiding van de Nobel
prijswinnaar en ex-premier van Ca
nada Lester Pearson, die tot taak
kreeg een evaluatie te geven van 20
jaar ontwikkelingshulp en die aan
bevelingen moest doen inzake het
hulpverleningsbeleid voor de komen
de 30 jaar. Deze week nog zal deze
400 pagina's tellende studie ver
schijnen. en het is te voorzien dat
j het een belangrijk gewicht in de
schaal zal leggen.
Crown 2300 hardtop
Als aanvulling van de modellense-
rie heeft Toyota een prestigewagen
uitgebracht, vooral bedoeld voor de
export. Met name voor de veeleisende
Europese markt. Het is de Crown
2300 hardtop geworden. Een wagen
om zo te zeggen „met alles erop
en eraan", zoals elektrisch bediende
antenne, elektrisch bediende ruiten,
radio en vele andere extra's. De wa
gen 'met een zes cilinder, 2253 cc
motor, 115 SAE-pk. topsnelheid 160
kilometer per uur, gaat in Nederland
bijna zestienduizend gulden kosten.
Engelands autoproduktie be
droeg in het eerste half jaar van
1969 937.000 stuks of rond 20.000 min
der als in dezelfde periode van 1969.
De autoverkoop in West-Duits-
land overschreed gedurende de eerste
zes maanden van 1969 voor het eerst
de 1 miljoen per half Jaar. Van de
977.000 personenwagens. De meest
verkochte merken. 1. Volkswagen
(251.000): 2. Opel 185.000 en 3. Ford
Keulen (150 000).
Herfstmode voor
mannen
zwart leren heren
moliere met nieuwste
printgarnering ook in
bruin leer 23,75
sportieve rood antiek
leren instapper met
metalen ringgarnering
ook in beige antiek
leer 32,75
nieuwste extra brede
herenloafer van beige
of rood antiekleer 36-39 zool
herenloafer van echt
zwart lakleer met leren
24,75
met luxe metalen
garnering 40-46 27,75
ook in bordeaux-leer
34,75
AMSTERDAM Woensdag
middag is het nieuwe en laatste
gemeenteraadslid voor Provo ge
ïnstalleerd. Op de foto links Roel
van Duyn, rechts het PSP-raads-
lid W. Wolf.
FRANKFORT (Reuter) Gisteren
is de waarde van de mark op de
wisselmarkt van Frankfort vast
gesteld op iets meer dan vijf pro
cent boven de officiële pariteit
vergeleken met vier procent hoger
gisteren. De officiële koers werd
vandaag namelijk vastgesteld op
3.7975 per dollar. De Bundesbank
bood 's middags dollars aan tegen
3.80 mark per dollar d wz. tegen
drie pfennig minder dan vanmor
gen, maar desondanks waren er
geen kopers. De verlaagde laat-
koers komt avereen met een reva
luatie van vijf procent.
(Van een bijzondere medewerker)
Het Nederlandse bedrijfsleven heeft negatief gerea
geerd op de eenzijdige beslissing van West-Duitsland de
invoer van landbouwprodukten 5,5 procent duurder te
maken en de uitvoer 5,5 procent goedkoper. Om de posi
tie van de Duitse boeren veilig te stellen (ze zouden
anders minder inkomsten krijgen en een produktie-over
schot niet kunnen vermijden) is een maatregel afgekon
digd die het internationale handelsverkeer ontegenzeg
gelijk zal schaden.
Wat ls er nu nog over van de
vrije groene markt, die de een
heid onder de zes moest sym
boliseren? Niet meer dan een
zielige puinhoop, veroorzaakt
door nationalistische aanvallen
op *t vrije verkeer. Na de Franse
devaluatie waren er in feite in
twee markten gekomen. Nu
worden het er drie. De Benelux
en Italië zijn omsingeld en zul
len er niet aan kunnen ontko
men zich op de een of andere
manier te verweren als de zaak
niet met subsidies aan de Duitse
boeren wordt opgelost.
Hoe Nederland dat dan denkt
te gaan doen, daarover verga
dert hei kabinet vrijdag in Den
Haag. Minister Lardinois van
Landbouw heeft er zijn vakan
tie ln Joego-Slavië voor onder
broken. Nederland exporteert
jaarlijks voor drie miljard gul
den aan agrarische produkten
naar Duitsland. Dat is 40 pro
cent van het totaal. Die export
krijgt een gevoelige klap als de
Duitse boeren in een gunstiger
concurrentiepositie zouden ra
ken.
De D-mark, die door de vrije
koersontwikkeling nu al een fei
telijke opwaardering van onge
veer vier procent heeft onder
gaan zal straks zeker worden
gerevalueerd, zo heeft minister
Schiller van Economische Za
ken aangekondigd. Als dat zo is,
rijzen er twee vragen. Moet de
Europese Commissie ach bij het
Westduitse heffingsbesluit neer
leggen, ook al wordt dat in het
belang van de nationale econo
mie nog zo nadrukkelijk verde
digd met een beroep op enkele
verdragsartikelen? En wat moet
Nederland aan de gulden doen.
die Ln termen van invoer en
export gesproken toch een vrij
sterke binding met de mark
heeft?
Het ziet er naar uit dat de
EEG-ministerraad, die haar les
uit de frank-affaire nu toch wel
getrokken moet hebben, op de
eerste vraag een antwoord zal
moeben geven. Dat met name
de Benelux-ministers zullen la
ten doorschemeren dat zij op
hun beurt tegenmaatregelen fri
de zin hebben, lijkt onder deze
omstandigheden waarschijnlijk.
Wat een eventuele revaluatie
van de gulden aangaat, die ziet
het Nederlandse bedrijfsleven
op dit moment als een direote
aanslag op de concurrentie-po-
sitie.
Het Verbond van Nederlandse
Ondernemingen heeft de min
nen al tegen de plussen wegge
streept en kwam na een blik-
sem-enquête tot de conclusie
dat het export-voordeel voor
Nederland bij een revaluatie van
de Duitse mark zo lang moge
lijk gehandhaafd moet blijven.
Vroegere ervaringen hebben het
bedrijfsleven geleerd dat het
goedkoper worden van de im
port bij een revaluatie in de
praktijk tegen valt.
Sinds de Nederlandse reva
luatie m 1961 (gekoppeld aan
een opwaardering van de mark)
is de ontwikkeling van de loon
kosten versneld en is het aantal
marginale bedrijven toegeno
men. Bovendien is het algemene
beeld van de betalingsbalans
niet erg hoopvol.
Of die argumenten van het
VNO het in het belang van de
werkgelegenheid en de rust aan
het loon- en prijsfront kunnen
winnen van de praktische in
vloed van de markrevaluatie op
de Nederlandse kosten van le
vensonderhoud, zal nog moeten
blijken. In elk geval staat vast
dat de ontwikkelingen in de
Bondsrepubliek opnieuw duide
lijk hebben gemaakt dat onze
positie op de Euromarkt of
wat daar van over is al te
afhankelijk is van de monetaire
streken die de partners op hun
kompas hebben.
Op dit terrein ligt er zeker
een taak voor de gesprekspart
ners op de topconferentie die
in november in Den Haag zal
worden gehouden.
