FILMS IN
LEIDEN
lans Andreus en
ie niet van praten
de poes
houdt
Seksuele avonturen
van een Algerijn
J
Slik de
pijn weg.
^an objecten' en aquarellen
1
Wi<
1
zei er oi
ok weer
1.1 1
rooa
hetzel
fde was'
lekasin
Daho zonder tulband
cposities in Leiden en Wassenaar
klngCP^
King Corn.'t enige dat u weggooit, is de verpakking
-ERDAG 2 OKTOBER 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 33
Verleden jaar vielen de prijzen voor de beste
derboeken ver van huis. Hans Werner en
i van Iterson kregen ze. De eerste werkt in
diterrane streken, de ander woont en arbeidt
Bolivia. Merkwaardige overeenkomst. Dit
rweer overeenkomst tussen de prijswinnaars,
as Andreus en Henk van Kerkwijk zijn bei-
i beroepsschrijver, beiden dichter, beiden
tberaden zich niet te beperken tot één genre.
De eerste is wel al veel langer doende dan de
tweede, maar ook daarin schuilt weer een stuk
je overeenkomst, althans aanraking: Henk van
Kerkwijk is op een dag om raad komen aanklop
pen bij Hans Andreus, met een handvol gedich
ten bij zich. Zoals Hans Andreus wel meer be
ginners op bezoek kreeg en krijgt.
Maar wat hun bekroonde werk betreft: daarin
zit geen enkele overeenkomst. Van Andreus de
Meester Pompelmoes-reeks (uitgeversmij. Hol
land), boekjes met losse verhalen rondom een
fantasiefiguur, omringd door nog fantastischer
huisgenoten. Van Van Kerkwijk een spannend,
uiterst zorgvuldig gedocumenteerd relaas op
boeklengte. spelend in de gouden eeuw: Kom-
plot op volle zee (uitgeverij Ploegsma).
Hieronder de weergave van een gesprek met
prijswinnaar Hans Andreus.
HAAG (GPD) Hans
s zegt bij het afscheid-
wat verontschuldigend,
nu eenmaal zo is. Moeilijk
end met mensen die hij
ierder ontmoette. Hij illu-
daarmee nog weer eens
\zelf in het beginverhaal
feester Pompelmoes en de
Ipoes" zit. De poes die al-
lar mompelt omdat-ie niet
iten houdt.
Andreus trekt zich dikwijls
'an woelig Amsterdam eerst
herpenzeel en naar 't Harde
eluwe. dan weer uit dat Ve-
lis en gezin naar een Noord
duin-vakantiehuisje dat het
houdt tussen spartaans en
Andreus verzet bergen om
Vinden.
pest er even uit, ik. ben moe.
atjes van zes en van vyf ize
joch anderhalf jaar kan dat?
ichrikkelijk lawaaiig. Bijzon-
ig maar bijzonder wild",
llf uur verder in het gesprek
ij zichzelf en zyn leeftijdge-
hryvers <hy is 43» „slachtof-
i de woningnood". Hij ver-
>e hij in vroegere Amster-
ijden tijdens het tikken het
te verduren kreeg. „Je had
bbele concentratie nodig.
I Hans Andreus eigenlijk in
•4 plaats?
ter. Maar het is niet naar om
5t nog andere dingen te doen,
Dderboeken. Ik heb een vrij
ntasie. met gedachtenspron-
issociaties. Kinderboeken ko-
zoverre met poëzie overeen
ir de gekste toestanden, de
lituaties in kunt gebruiken,
t hou niet van volmaakte
Heester Pompelmoes" dat
volmaakte fantasie bedoel ik
s een boek waarin een schrij-
„huiswerkmachine" bedenkt,
lik liever bijvoorbeeld in een
een automatisch horloge, dat
1 stofvrij is en dat je nooit
te winden. Dan wordt er
i van mijn figuren herinnerd
oude horloge, waar je op een
t manier op moest slaan om
r aan het lopen te krijgen.
thuis op de Veluwe de bossen: heeft,
hij stilte-eiser, die natuur nodig?
„Ik wandel en ik fiets veel. Weet
je trouwens dat Dickens per dag
zes uur paard reed?"
Beroep
Wat is precies zijn beroep?
„Schrijver. Maar dat snappen ze
niet. Ik werd opgebeld door zo'n ge
le beroepengids of zo. of ik er in
wilde, t Hoefde van mij niet, maar
ik zei: letterkundige. Is dat iemand
die letters maakt vroegen ze toen. La
ter hebben ze blijkbaar diep zitten
nadenken. Die gids komt. Hebben ze
me onder „grafoloog" gezet".
Hans Andreus heeft moeite met de
wereld.
ADVERTENTIE
Waar je dingen mee kon (toen. Of ik
heb het over een stofzuiger met acht
armen, die ook nog muziek geeft. Ik
probeer de ontmenselijking te laten
zien. Maar zodanig dat de kinderen
lachen, het leuk vinden. Ik heb een
element van satire in me".
„Meester Pompelmoes en de Mom
pelpoes", „M.P. en de jubelstofver-
wijderaar". „MP en het keurige jon
getje": ze maken eerder de indruk
van verhaaltjes met moraaltjes, mo
raaltje die de kinderen overigens
gretig zoeken
„Ik heb nooit een bepaald niveau
van volwassenheid bereikt. Daar
door krijgt het kind in mij de kans.
Ik kon al goed met kinderen omgaan
ook toen ik zelf nog geen kinderen
had".
Hoe staat het met Andreus' pro-
duktie? „Zeventig boeken in ruim
twintig jaar. Poëziebundels, toneel
stukken, vertalingen. Veel in op
dracht. Nu bezig met een musical.
Ook werk voor de radio. Twee en een
halve roman. Die halve? Een novel
le. Ik doe nooit iets wat ik vervelend
vind, daarom ben ik geen echte ro
manschrijver geworden".
Worden zijn boeken veel vertaald?
„Pompelmoes wordt nu vertaald.
Maar ik heb zelf ook veel spul in
het Engels liggen. Ik ben trouwens
waarschijnlijk de enige Nederlandse
schrijver van wie eens een verhaal
in „Punch" is gepubliceerd. Ik stuur
de het ze in '52 uit Parijs. Het was
'n verhaal over een olifant die in
een tuin begraven ligt. Geen archeo
logie maar paleontologie. Ze betaal
den er elf guineas voor (elfmaal een
pond en een shilling». Als werk in
HANS ANDREUS
ik ben moe
het buitenland goed valt het moet
in de sfeer passen zit er wat in
vertalingen".
Is hij nu uit-gepompelmoest?
„Ik heb nog materiaal voor drie
boekjes".
Nederland bekroont, ln tegenstel
ling tot het buitenland, nooit vertaal
de kinderboeken.
„De kinderliteratuur staat nu op
een hoog peil, maar indertijd
toen was het dus wel terecht dat de
bekroning tot Nederlanders werd be
perkt, om het peil omhoog te bren
gen. Maar er zou een aparte prijs
kunnen worden ingesteld voor buiten
landse auteurs."
Die zee en dat strand buiten, en
de snelle en zekere pijnverdrijver
Vier nieuwe films en twee
prolongaties. Dat is het pro
gramma. waaruit Leidenaars,
die morgen de rust van de bios
coopzaal prefereren boven het
rumoer van de drie-oktoberker-
mis, kunnen kiezen. Om even
met de prolongaties te beginnen
Barbra Streisand en Ingmar
Bergman blyven zeker nog een
week respectievelijk in TRIA
NON en STUDIO.
In het eerste geval staat de
hoof drol vertolkster voorop. Want
Billy Wilder heeft met „Funny
Girl" echt geen grootste film
gemaakt. Hy heeft een knappe
registratie gegeven van een
groot talent. En dat issBar-
bra Streisand.
Bij „Schande" is het net an
dersom. Daar is de beklemmen
de sfeer, waaruit de absurditeit
van de oorlog wordt geschil
derd. in de eerste, tweede
tot en met de laatste plaats de
verdienste van regisseur Ing
mar Bergman. Hij bedienst zich
van knappe acteurs en actrices,
uoals Max von Sydow en Liv
Ullman. maar de film is en blyft
het werk van Ingmar Bergman.
Tot zover de prolongaties.
By de nieuwe films beginnen
we aan de Stationsweg. In
LUXOR draait een film. waar
van de titel herinneringen op
roept aan voorgaande rolpren
ten over meesterinbraken. „Ri-
fifi in Rio" draait om de oude
rot in het ftlmvak Edward G.
Robinson. Hij is het meester
brein van een zeer Ingenieuze
inbraak, de „Braziliaanse Dia
mant Maatschappij" moet ver
lossen van juwelen ter waarde
van bijna 50 miljoen gulden. Al
les klopt tot in de kleinste de
tails als het kwartet sterk uit
eenlopende. maar ieder voor
zichzelf vakbekwame mannen
aan het werk gaan. Maar ja.
Enfin, dat moet men zelf maar
zien in deze door Giuliano Mon-
taldo geregisseerde Italiaans
Spaans-Duitse coproduktie.
„Groene ogen in de nacht" is
de Hitchcock-achtige triller, die
in STUDIO vandaag zijn Leid-
se première heeft beleefd. De ge
dachte aan de „meester van de
spanning" is niet toevallig, want
net als by Htichcocks Psycho"
is het scenario voor deze film
geschreven door Joseph Stefano.
Maar de regisseur is by na een
nieuweling. Met „Groene ogen in
de nacht" maakte David Lowell
Rich zyn vierde hoofdfilm waar
in door Ray Berwick getrainde
katten de hoofdrollen spelen. De
menselijke hoofdfiguren worden
door onbekende acteurs en ac
trices gespeeld. Dat neemt niet
weg, dat het groepje een zeer
fascinerend mysterie op het
doek heeft weten te krijgen.
In CAMERA ook een belang
wekkende film. Onder de titel
„China is dichtbij" heeft deze
rolprent al enige bekendheid
verworven, maar men heeft
er nu de vlag „Het bed en het
fatsoen" op geplaatst. Mis
schien is die laatste titel wel be
ter dan de eerste. Want al gaat
het in deze Italiaanse film van
Marco Bellocchio in eerste in
stantie om twee mannen in de
verkiezingsstrijd, tenslotte draai
en de zaken toch de bekrompen
heden, die het leven in een klein
stadje bepalen. Het bed en het
fatsoen spelen daarin grote rol
len. waarby wy het bed wel
heel letterlijk moeten nemen,
maar fatsoen duidelijk tussen
aanhalingstekens moet zetten.
De jonge regisseur Bellocchio
heeft met scherpe spot een ver
nietigende aanval gedaan op de
schijnheiligheid, die nog zo vaak
bepalend is voor de kleinsteed
se verhoudingen. „Liefde en po
litiek oftewel: alles is te koop"
zegt een van de slagzinnen voor
deze film. Met uiterste openhar
tigheid heeft Bellocchio dit beeld
gebracht.
Zy, die wat minder gecom
pliceerd filmwerk willen zien,
kunnen in Rex aan de Haarlem
merstraat uitstekend terecht: de
zoveelste Tarzan. Een kenneiyic
nooit uitstervend filmsoort. Van
Johny Weismuller via Lex Bar
ker en vele anderen nu naar Mi
ke Henry. Die gaat niet uit de
weg voor de meest moderne
wapens. Vechtpartijen recht-toe-
recht-aan. Geen moeiiyke intri
ges. maar een directe ontmoe
ting tussen de dappere Tarzan
en de schurkachtige boeven
Waarby natuurlyk geen vraag ls
wie overwint.
rappenhuis Academie: Ad de
eyzer - Zwart/grijs objecten,
n. 4 november.
iks hun schijnbare eenvoud
object*» van Ad de Keyzer
gecompliceerde hybridische
pen. De fabelachtig volmaak-
rking en de haast simp] is ti-
ructuur hebben de neiging
arhullend dan verhelderend
en. Het is daardoor moeilijk
t te laten verleiden tot over-
conclusies.
rt eerste gezicht zijn de wan-
i de ruimte volgehangen mei
seis Mvartgekleurde platen
lim Deze platen zyn vier-
driehoekig, rechthoekig of
lig en er zyn eenvoudige
latische delingen op aange-
door middel van grys-zwart
len of schaduwwerking van
i het vlak naar -voren ge-
vorm. Er wordt dus een li-
tffect nagestreefd met niet
middeien. By de stukken
met grijs en zwart wordt
heeft dit een duidelijk il-
Jische werking, die het pic-
karakter ervan onvermyde-
akt. Het sculpturaal effect
stukken met schaduwwerking
log benadrukt door de ronde
n van sommige omgeklapte
hangen alle stukken tegen
ir Zij hebben slechts een
fe zyde weliswaar niet met
SeeldiiK, van iets, dat niet
Dt is aan het voorwerp, maai
et een voorstelling van een
latische verhouding. De ach-
neemt niet deel aan deze
ling en vervult dan ook geen
De term objecten, waarmee
•esenteerd worden is daarom
list. omdat deze naam een
leren van de voorwerpen ln
heel veronderstelt.
dte staan de getoonde stuk-
g met beide benen in ofwel
kunst ofwel reliefkunst
sr men ze als zodanig be-
)lyft o-, slechts bewondering
iet hoe weinig middelen en.
s het iorse formaat, op sub-
Vijze een dwingend effect
Veroorzaakt.
Galerie Van der Vlist: Frank
Letterie: plastiek - Thjjs
Buit: aquarellen - t.m. 23 ok
tober.
Een overvloed van stormachtige
beweging kenmerkt vooral de latere
kleine bronsDlastieken van Frank
Letteri Zocht hy in zyn vroegere
werk vooral naar spanning, vaak
zelfs fysieke krachtsinspanning bin
nen zijn plastieken, zyn latere werk
neemt veel meer deel aan de ruimte,
waarin het zich bevindt. Vooral de
ruiterbeeldjes worden gekenmerkt
door een spiralende beweging, die ze
een sterk dramatische inslag geeft.
Ze nodigen uit om in de hand ge
nomen en rondgedraaid te worden
Hoewel dit onderwerp wat voor de
hand liggend is. als er sterke be
weging uitgedrukt moet worden is
zijn opvatting ervan toch verrassend
en teohnisch knap uitgewerkt. Hel
afgebeelde stuk heeft duidelyk ban
den met vroegere voorbeelden. Zo
doet het arrangement van gnoeder
en kind" sterk denken aan Venus en j
Amor schilderijen uit de Renais
sance. terwyl de positie van de moe-1
der. steunend op slechts één heup
een citaat lijkt van Maillots beeld
l'Air in het beeldenpark van het
Kröller Müller museum.
Deze bronsplastieken zyn tot een
aantrekkelijke tentoonstelling ge
combineerd met de aquarellen van
Thijs Bint. De vele gezichten op een
Provenqaals dorpje met witgekalkte
muren en felrode daken, zijn een
ideaal onderwerp voor een schilder,
die ondanks vergaande abstractie het
contact met d'e werkelijkheid niet
wil of kan verliezen Het meest ge
slaagd zijn dié dorpsgezichten, die
vlakmatig zijn opgezet en waarby
de muurvlakken niet alleen door
omlijning zyn aangegeven. Ook zijn
rotsen aan het strand bewegen zich
door hun geometrische vorm op het
grensgebied van volledige abstractie.
Zyn kleuren zyn zeer yl door sterke
verdunning met water en hebben
soms de neiging wat in elkaar over
te vloeien.
Heuff (Wassenaar)Johan
Buning - Aquarellen en olie
verfschilderijen - tan. 15 ok
tober.
Uit het gebied, dat de onderwer
pen van de aquarellen en oMeverf-
sahilderijen van Johan Buning be
strijken. is duidehjk, dat men hier
geen felle contrasten en heftige be
wegingen kan verwachten. Zyn land
schappen, stillevens en figuurstudies
zyn dan ook opgezet in zorgvuldig
gekozen, gedempte kleuren, waar
van de lichtsterkten nauwkeurig op
elkaar zyn afgestemd. Ondanks de
directe en vlotte wijze, waarop de
kleuren zyn opgebracht, zyn de on
derdelen weloverwogen gerangschikt.
De sensibiliteit en de haast dwin
gende logica m zyn werk hebben
evenwel niet de neiging om elkaar
te ondersteuneneerder ontstaat een
statisch evenwicht, dat wat weinig
gedurfd en conventioneel aandoet.
Op geen enkele manier probeert de
schilder ons te overtuigen van een
persoonlyke visie.
FRED LEEMAN.
ADVERTENTIE
■ie
i i
Wl
7
-ÉS-~
Waarschijnlijk niet die meneer die laatst z'n
lunchpakketje aan de eendjes voerde, omdat z'n vrouw
hem voor de verandering eens géén King Corn had
meegegeven.
King Corn wordt overal in Nederland elke
nacht vers gebakken. Komt dus dagelijks vers
op tafel en blijft dagenlanger vers.
(alleen King Corn kan dat zeggen)
Daho Aboe VI en Herbert Leu-
pen: Daho zonder tulband. De
Bezige By (Amsterdam).
„Situaties en personen in dit boek
zyn gefingeerd" staat er voorin dit
relaas van het leven van de Algeryn
Daho. Achterop het boek staat even
wel „Daho Zonder Tulband is het le
vensverhaal van de Algeryn Daho
Opgetekend en bewerkt door Her-
bert Leupen". Bij deze beide mede
delingen ga je denken: wat is dit nu
eigenlyk? Een gefingeerd verhaal of
een levensverhaal opgetekend en be
werkt door enz. enz. In het eerste ge
val zouden we te doen hebben met
een roman althans niet iets van de
zelfde oorsprong. In het tweede met
de kroniek van een stuk mensenle-
ven. Dit overwegende begin je je af
te vragen of deze Daho nu bestaat
ja of nee. Gezien de foto op de om
slag zou je denken van ja; een ge
dachte die wordt tegengesproken
door het woord „gefingeerd" Men
kan ook overwegen dat de camera ge
duldig is.
Hoe het ook zit, er is deze Daho
die vertelt van zyn jeugd in een
klein dorp in Algerië. zyn vader is
boer en hy moet helpen. Naar school
gaat hy: op bevel van zyn vader
naar de Franse school de geschie
denis begint voor de opstand en de
bevrydlng). Stiekem gaat hy ook een
avond per week naar de Arabische
school die klandestien is daar net
gouvernement deze verbiedt. Op die
Arabische school leert hy zyn taal
en de geschiedenis van zyn land.
Zyn vader heeft bezwaren tegen dp-
ze Arabische school daar hy als or
thodox mohammedaan niets voelt
voor de moderniteit van het onder
wijs dat de oude zeden verwerpt en
de opstand tegen de Franse over
heersers predikt.
Behalve naar deze scholen gaan
en het vee hoeden, schynt de Alge
rijnse mannelyke jeugd zich voorna
melijk te interesseren voor seks zo
dat diverse taferelen van onanie, so
domie e.d. uitvoerig beschreven wor
den. In een later stadium maken de
ze seks-amusementen plaats voor het
meer of minder drastisch verleiden
van meisjes. Voorts wordt natuurlyk
ook aandacht besteed aan de omgang
met betaalde krachten al of niet ln
de daarvoor bestemde percelen.
Over de mohammedaanse gods
dienst worden simpele dingen ge
zegd en niet veel anders dan enige
bijzonderheden gegeven die de be
schaafde Europeaan wel weet. Het
zelfde geldt voor de sociale t'Des tan
den. De onderdrukking en de wille
keur waren bar en boos. maar der-
geiyke toestanden kon men in die
jaren ook aantreffen in landen van
Noord-Afrika die geen kolonie waren.
Waarmee ik alleen maar wil zeggen,
dat lk het gewaardeerd zou hebben
indien de auteur-samensteller wat
dieper op de specifiek Algerynse toe
standen zou zyn ingegaan.
Literaire kroniek
door
Clara Eggink
Het zal geen mens verwonderen dat
Daho van huis wegloopt en zich naar
Parys begeeft zoals zoveel van zyn
landgenoten gedaan hebben. Niet dat
het leven ln die stad zoveel beter
voor hem is, dat niet. Maar met be
zigheden als diefstal en souteneur
schap waaraan hij zyn energie en
vindingrykheid geeft, nadat hy ver
geefse pogingen heeft gedaan om op
eerlijker manier aan de kost te ko
men. kan hy in elk geval een plezie
riger leven leiden dan in de armoe
de thuis. Het zal niemand verwonde
ren dat Daho in het gevang terecht
komt en daar vry lang verbiyven
moet. Als hy weer vrij is, blykt de
weg naar een meer maatschappeiyk
bestaan uitermate zwaar. Gelukkig
krygt hy de steun van een maat
schappelijk werkster en later van een
Nederlandse verpleegster. Door in
troductie van deze laatste ln haar
ouderlijk huis. krygt hy een baantje
als lasser ln Haarlem.
De avonturen van Daho ln de Pa-
rijse onderwereld zyn heus wel inte
ressant voor iemand die daar niets
van af weet. Evenwel niet Interessan
ter dan de honderden onderwereld-
verhalen waar we via de drukpers en
de tv op getrakteerd worden
Je krygt wel erg de indruk dat dit
hele boek eigenlyk in elkaar ls gezet
om weer eens een hoeveelheid barre
zaken aan het licht te brengen waar
by het begrip „gastarbeider" dan
voor de nieuwe attractie moet zor
gen.
En om nu weer terug te komen op
die tegenstrijdigheid waar ik het in
het begin van dit artikel al over had;
het geheel maakt een wat zotte in
druk omdat de vertellende Algeryn
zich het hele werk door bedient van
een raar soort Jovialerig Nederlands
en dat terwyl hy nadrukkeiyk ver
telt: „Daarom kom ik in Nederland
uitsluitend ln de beste families. Al
leen die spreken goed Frans. Later
leerde lk Hollands, en dat spreken ze
ook keurig. Kon lk 't meteen met de
goeie uitspraak leren".
Alles byeen genomen, houd lk het
ervoor dat, behalve een basis, het
grootste deel van dit relaas is ont
sproten aan het brein van Herbert
Leupen, waar op zichzelf niets op te
gen is.
ADVERTENTIE
Planten brengen
gezelligheid in huis.
Met hun kleuren.
Hun vele, aparte vormen.
Dus: een plantje hier.
En een plantje daar.
't Staat leuk.
En 't geeft uw kamer
een persoonlijk tintje.
»o
