nerven leden verlies
iet mammoetschepen
Bergmans„Schande"
angst en wreedheid
[>ods in
oskoop
gebrand
Tilburgse studenten
verstoren vergadering
Pirandello verminkt
door Nieuwe Komedie
Rassenprobleem in
The lost man'
)K JAPAN MAAKTE FOUTEN
:h&
Kascheques
gestolen van
verpleegsters
DE GRUWEL VAN DE OORLOG
Kir
Al Cap
one
DAG 26 SEPTEMBER 1969
LEIDSCH DAGBLAD
ERDAM (GPDi In de
jaren hebben vele
rerven kapitale verliezen
met de bouw van mam-
I Iers, financiële stroppen
[dzakelijk kunnen worden
ireven aan foutieve calcu-
de scherpe concurrentie,
ir de offertes mede sterk
beïnvloed.
reffend voorbeeld is Japan,
ime tijd vooraan heeft ge-
Iït de bouw van super- en
i mammoetschepen met een
pogen van rond de kwart
ton. Terwijl de Europese
veelal nog nauwelijks naar
rne eisen gemoderniseerd,
erse blikken naar Japan
mdat daarheen de grote or
de oliemaatschappijen gin-
men de Japanse soheeps-
V
P In de afgelopen nacht
vier uur brak een felle
t brand uit in een loods
loonwerkersbedrijf Gebr.
wen aan de Zuidkade. Er
n de loods vele landbouw-
n opgesteld. De brandweer
jf dik t r plaatse, maar kon
verhinderen, dat de loods
machines volledig uitbrand-
half zeven werd met het
begonnen. De schade loopt
duizenden guldens.
bouwdeskundigcn verbijsterd tot de
ontdekking dat ze met hun berekp-
ningen grove fouten hebben gemaakt
en dat de geaccepteerde opdrachten
verlies zouden opleveren.
Hoewel als scheepsbouwnatie nog
jong. had Japan al voldoende erva
ring bm de prijs van tankers met af
metingen die enige jaren geleden
als „normaal" werden beschouwd. I
met grote nauwkeurigheid vast te
stallen. Toen de aanvragen voor de
bouw van schepen groter dan twee
honderdduizend ton binnenkwamen,
maakten de constructeurs de fatale
vergissing om de berekeningen die ze
eerder voor de bouw van kleinere
tankers hadden toegepast, met een
geringe wijziging ook te gebruiken
voor de pnjscalculatie van mam
moetschepen.
Al spoedig na hef, begin van de
bouw kwamen de fouten vast te
staan. De werven hadden een veel
te lage prijs opgegeven. De construc
tie van zeer grote olietankers, die
ook een gedeeltelijk andere bouwme
thode noodzakelijk maakte, kostte
veel meer manuren dan aanvanke
lijk uit de berekeningen was geble
ken. Mede dooi- een aantal andere
kostenverhogende factoren betekende
de bouw van de eerste oliereuzen op
Japanse werven aanzienlijke finan
ciële verliezen.
Japan heeft daaraan overigens
weinig of geen ruchtbaarheid gege
ven. De Westerse wereld begon daar
over pas enige vermoedens te krijgen
nadat de oliemaatschappijen stuk
voor stuk beha've in Japan ook in
West-Europa offertes gingen opvra
gen. De situatie werd helemaal dui
delijk toen nog maar kort geleden
Shell. Esso. Chevron en Petrofina
orders voor mammoetschepen bij
Westeuropese werven plaatsten in
plaats van in Japan. Daaruit bleek
dat Japan niet meer zo „goedkoop"
was als enige jaren tevoren en dat
de „traditionele" werven in de oude
wereld de concurrentie aandurfden.
Belangrijk was eveneens dat de
scheepsbouwbedrijven in Europa
kortere levertijden konden garande
ren. een omstandigheid die voor de
opdrachtgevers tenminste, zo niet
even belangrijk is als de in de of
ferte genoemde prijs.
Nu in Engeland. West-Duitsland
en in ons land de eerste mammoet
schepen van de hellingen zijn gelo
pen. kan met vrij grote zekerheid
worden geconstateerd dat de werven
in Europa dezelfde fouten bij de cal
culatie hebben gemaakt als indertijd
die in Japan Gebrek aan ervaring
met dergelijke berekeningen en ge
activeerd cm terwille van de werkge
legenheid opdrachten binnen te krij
gen. kregen de oliemaatschappijen
scherp gecalculeerde prijzen onder
ogen die voor hen aanleiding waren
de orders te plaatsen.
TIBl'RG (GPD) De Tilburgse
katholieke hogeschool kreeg donder
dagmorgen te maken met de eerste
bezetting in het nieuwe academische
jaar. Omstreeks elf uur trok een
gioep van ongeveer 30 studenten
binnen bij de vergaderende struc-
tmircommissie en even later ging
deze zelfde groep, die zich „Actie
groep Veringajes" noemt, naar de
kamer van dc gedelegeerd curator
drs. H. Loevendie.
Première in Seheveningen
DEN HAAG (GPD) In de pro
gramma-toelichting van „gezichten
en maskers", het eenakter-program
ma. dat de Nieuwe Komedie gister
avond in het Scheveningse Pavil
joentheater in première deed gaan.
ADVERTENTIE
zegt de (onbekende) auteur-vertaler
Max Nord? dat Pirandello altijd
slecht begrepen is en kort voor zijn
dood nog verklaard heeft, dat zijn
stukken nooit en nergens opgevoerd
zijn, zoals hij het zich had voorge
steld.
Het valt uiteraard niet meer be
achterhalen, hoe de befaamde Sici-
liaan zich die opvoeringen dam wel
had voorgesteld, maar aangenomen
mag toch worden, dat het niet zo
zal zijn als op de manier waarvoor
de Griekse regisseur Minas Christidis
gisteravond verantwoordelijk was.
Want die liet va-n Pirandello's bedoe
lingen, welke dat dan ook geweest
mogen zijn, weinig heel. Alles ging
dooi- de grof afgestelde molen van de
klucht en daar kon geen van de drie
gespeelde eenakters tegen.
„De Imbeciel", waarmee de avond
werd geopend, een verhaal over een
zelfmoordenaar bleef nog redelijk
overeind. Zodra echter Hans Bos
winkel in „De Zotskap" op het toneel
J verscheen als onderdanige klerk,
werd het grote misverstand al dul-
delijk. Het misverstand namelyk. dat
een groteske aanpak die Pirandel-
I lo best verdraagt en in vele gevallen
zelfs vereist het zelfde zou zyn
I als een ongenuanceerde, ruige klucht.
Waarin van zeer dik hout planken
werden gezaagd en waarin Tatiane
Radier en Pan van Kasteren, die
poogden nog enige maat te houden,
zonder meer werden overspoeld door
het schrikbarend teveel \an de an
deren. Teveel aan bekkentrekkery
teveel aan grapjasserij, teveel vooral
ook aan geluid
Voor wie meende, dat hiermee het
toppunt va-n kluohtigheid was be
reikt. bleek Minas Christidis nog een
verrassing in petto te hebben in de
personen van Henk Votel en Willem
Wag ter, die in de eenakter „Bella-
vita" na de pauze zonder enige te
rughoudendheid een dolkomische
schets voor twee heren op het toneel
zetten. Vooral Willem Wagter als ad
vocaat haalde het onderste uit de
kan, at bloemen op. kroop op handen
en voeten over zijn schrijfbureau en
liet zijn ogen onafgebroken door zijn
hoofd rollen Waarschijnlijk om te
zien of er niet ergens een plas water
of een orkestbak was om komisch
in te vallen. Om toneelspelen en om
Pirandello scheen zich niemand te
bekommeren.
KEES DE BRUIJN
Hier werd ook een vergadering on
mogelijk gemaakt en nadat de heer
Loevendie met zijn gezelschap de
Kamer verlaten had installeerden de
bezetters er zich vrij behaaglijk in.
Aanleiding tot deze bezetting
schijnt de vertoning te zijn van de
film over de Maagdenhuisbezetters,
die woensdagavond in het. studen
tentrefpunt heeft plaatsgevonden.
Deze filmvertoning werd gevolgd door
een discussie waarin gesproken werd
over mogelijke nieuwe acties. Deze
gesprekken mondden uit in het
concrete plan voor de bezetting van
donderda gmorgen
Na de verstoring van de vergade
ring der structuurcommissie waarin
de groep binnenkomende studenten
van de leiding van de hogeschool
e-ste dat. deze de nota-Veringa over
de herstructurering van de univer
siteiten zou afwijzen, besloot de voor
zitter mr. P Kuijpers de zitt-ng op
te heffen. Hierna ging het gezelschap
naar de kamer van drs. Loevendie
waar dezelfde eis op tafel werd ge
leed. Ook deze kamer werd bezet en
men ging er op zoek naar moeeliike
interessante documenten. Deze *peur-
tocht leverde echter geen resultaten
op.
UTRECHT (GPD) Vijftien
Utrechtse verpleegsters zijn door een
nog onbekende inbreker voor ieder
viifhonderd gulden benadeeld. Zij
missen allen een blanco giro-kas
cheque. Ze ontdekten dit toen zij
van de PTT een afschrijving ontvin
gen van vijfhonderd gulden, die zij
zelf niet geind hadden.
De man. die door deze diefstal van
kascheques uit de postvakjes van de
verpleegsterflat aan de Utrechtse
Burgemeester ter Pelkwijklaan 7500
gulden rijker is geworden wordt ge
zocht door de postale recherche.
De verpleegsters zijn nu door de
PTT gemaand hun door deze te
grote afschrijving negatieve girosal-
di's aan te vullen. De kans bestaat
dat deze diefstal van kascheques uit
c'eze flat niet op zich staat Er zou
den ook klachten zijn uit studenten
flats in Utrecht. Ook in Den Haag
zouden deze diefstallen gepleegd
zijn. De postale recherche heeft deze
zaak In onderzoek.
Koningin Juliana en Prins
Bernhard hebben gisteravond in
Tuschinski in Amsterdam de Ne
derlandse première bijgewoond
van de film Battle of Britain",
die de luchtslag om Engeland in
beeld brengt. De film werd inge
leid door Prins Bernhard zelf, die
de slag om Engeland als één van
de belangrijkste keerpunten in de
oorlog beschouwde. In de pauze
van de voorstelling werd filmspe
ler Kenneth More, die een van
de hoofdrollen in ..Battle of
Britainvertolkt, aan het ko
ninklijk paar voorgesteld.
|aag Spuistraat 14, Leiden Haarlemmerstraat 53
dam Schiedam Vlaardingen Dordrecht Breda Tilburg
4TUDIO Schande (Skam-
•nen», de dertigste fihrproduk-
Me van de grote Zweedse re
gisseur lngmar Berg ^an ver
schilt in vele opzichten van de
negenentwintig vorige Niet
alleen vergden de opnamen
voor deze film verreweg de
meeste kosten, maar ditmaal
ontbreekt ook wat Bergman de
..droomsfeer" noemt. Het zijn de
suggestieve en symbolische ele
menten die tot nu toe karak
teristiek voor zijn fPms waren
Hoofdthema van deze film is
de wreedheid en de anest. Bei
de feiten worden „naakt" ge
toond en schokken de bioscoop
bezoeker. Wat Bergman aan
oorlogsbeelden op het witte doel
brengt is keihard. Of het nu de
tientallen dode in het water
drijvende-soldaten zijn of het
neerschieten van een heel jonge
soldaat.
In een ontluisterende atmo
sfeer branden de boerenhoeven
af en wordt fysiek en psychisch
geweld gepleegd. I-ngmar Berg
man is niets uit de weg gegaan
Hij stelt twee menselijke we
zens Eva en Jan Rosenberg 'Liv
Ullman en Max von Sydow»
bloot aan alles wat moeelbk is.
Ze worden vernederd tot in het
diepst van hun hart tijdens een
felle burgeroorlog die in Zwe
den woedt.
Temidden van het brute 001-
losgeweld staat de angst" De
angst, die een steeds zwaardere
druk op het echtpaar legt en die
onderlinge verhoudingen en die
met hun omgeving vervor—eo
Schande toont de hulploosheid
van de mens ri;e overgeleverd
is aan pure terreur.
De in zich zelf gekeerde an-
timilitairistische Jan verandert
onder de druk van het eewe'd
in een mens die niets uit de
weg gaat om het vege lijf te red
den.
Een gevluchte soldaat brengt
hij zelfs om het leven omdat
hii nieuwe laarzen nodig heeft.
Met gestolen geld weet het echt
paar tenslotte een plaatsje te
krijgen in een vissersboot om de
„hel" te verlaten. Aan het slot
van de film komt toch nog een
keer de „oude" Bergman naar
voren wanneer Eva halfdromend
in die boot mijmert over de vre
de die zo ver weg is Geen film
voor een gezellig avondje uit.
maar een keiharde confrontatie
van de menselijke reactie in een
wereld vol dood en verderf.
I.IDO Op het witte doek
van het theater aan de Steen-
straat spelen deze week de wit-
zwart problemen in Amerika
„The lost man" „Weg zonder
einde"» is een vooral in het be
gin meeslepende technicolor,
waarin regisseur Robert Alan
Aurthur met muziek van Quincy
Jones het rassenprobleem in
Philadelphia „ongekleurd" te
kent. In de film, die handelt
over de militante neger-demon
stranten die door middel van
geweldloosheid voor gelijke bur
gerrechten strijden door vooral
demonstraties, maar later als
dekmantel worden gebruikt
voor de beroving van een fa
briek, spelen Sidney Poitier (45)
Joanna Shinikus 26 en Al
Freeman jr. de hoofdrollen van
de actieleider Jason Higgs. de
intrigerende sociaal werkster
Cathv, dochter van de voor de
demonstranten vechtende blan
ke advocaat Brendon Barnes en
de militante leider van de „pos
ters." Als de geweldloosheid
van de overval-actie echter om
slaat in een moord op een van
de bewakers, is dat voor de „or
ganisatie" het begin van het bit
tere einde.
Voor scenarist e.n regisseur
Robert Alan Aurthur is „The
lost man" de vierde keer, dat
hij samenwerkt met acteur Sid
ney Poitier, die op het ogenblik
met drie van zijn films op de
wereld-top-tien lijst „Guess
who's coming to dinner," „In
the heat of the night" en „To
Sir, with love") wordt be
schouwd als topster nummer
één van dit moment. Poitier,
die in 1924 in Nassau werd ge
boren als zoon van een tomaten-
kweker, breekt met zijn rol in
„The lost man" met het soort
sentimentele rollen dat hij in
zijn vorige befaamde films
speelde «leraar, detective en
kerkbouwer) door zich in de ne-
gerghetto van Philadelphia de
wel goedwillende, maar af en
toe wanhopige figuur te tonen,
die een roofoverval moet plegen
om geld voor de „organisatie"
bijeen te krijgen.
In „The lost man' 'is het
waarschijnlijk de eerste keer
dat aan de totale produktie een
bezetting van 50 procent negers
meewerkte. Niet alleen op de
„floor," maar ook achter de
schermen als electriciens. as
sistent-regisseurs en produktie-
assistenten. Een feit, dat voor
namelijk is te danken aan Sid
ney Poitier —in 1964 voor het
eerst onderscheiden met een
Oscar voor zijn rol in „Lillies of
the field" die persoonlijk alle
afdelingen van de Universal
Studio's heeft benaderd om zo
veel mogelijk^ negers bij het
werk te betrekken.
Bij de buitenopnamen, die ge
heel in de lokatie in Philadel
phia zijn opgenomen, werden
als figuranten gebruikt de de
monstranten. die toentertijd ze
ven maanden lang post hadden
gevat voor het Philadelphia Gi-
rard College. Een schrille bij
komstigheid is dat sommige po-
litie-mensen, die in de film op
treden. in werkelijkheid ook be
trokken waren bij het „oprui
men" van de demonstranten
voor het Girard College. Zij
werkten voor de film in hun
vrye uren.
Regisseur lngmar Berg
man met zijn hoofdrolspeel
ster Liv Ullman.
Meisjes (niet zo
erg) in extase
REX Met de titel „Meisjes
ln extase" zijn we gauw klaar,
die slaat namelijk als een tang
op een varken. Ook het Duitse
„Unruhige Töchter" heeft wei
nig met de inhoud te maken en
is daarom zuiver om commer
ciële redenen gekozen.
De film gaat in feite maar
over één meisje. Suzanne, een
rijk en verwend nest. dat in de
hoogste klas van het gymna
sium zit. Daar haar ouders in
een andere plaats wonen krijgt
zij de gelegenheid de bloemetjes
eens flink buiten te zetten. Dat
doet Suzanne dan ook. zy, met
haar Jeugdige charme en raffi
nement. brengt vooral wat oude
re heren het hoofd op hol. Daar
is bijv. haar leraar Latijn, een
keurige man, 14 Jaar degelijk
gehuwd. Na een incident in de
klas (hij staat op Suzanne's ver
zoek breeduit over de pil te pra
ten ln plaats van Latijn te be
handelen en wordt „betrapt"
door de directeur) nodigt zy
hem uit voor een avontuurtje.
Hy wil wel, maar ook weer niet.
Daar is verder de filmregisseur,
met wie zy zo even tassen de
schooluren door een film op
neemt. Ze windt de man om
haar vinger en eist dan van
hem dat hij het hele scenario
verandert. Hoe kan het toch al
lemaal Suzanne? Daarnaast zijn
er ook nog amoureuze uurtjes
met een heer genaamd Pit en
een kortstondig lesbisch avon
tuur met een schoolvriendinne
tje. In „Meisjes ln extase"
wordt dus heel wat overhoop
gehaald door de kirrende, kei
harde Suzanne. Maar een film
van enig niveau is het bepaald
niet geworden, daarvoor is het
allemaal te onwezeniyk en te
oppervlakkig.
Prolongaties
Voor de vierde week prolon
geerde TRIANON de „grote"
produktie Funny Girl. De grote
attractie is zangeres Bar bra
Streisand die ook een flinke do
sis acteertalenten blykt te be
zitten. Funny Girl is het levens
verhaal van Barbra die zich
van kleine revueartieste weet op
te werken tot musicalster van
de eerste orde. Ze wordt daar-
by geholpen door een vriende-
lyke Omar Sharif
LUXOR houdt het nog een
weekje by de Terugkeer van
Dracula. Het is het bekende re
cept: griezelen met de man-
met-de-grote-hoektanden. Dat er
flink wat bloed vloeit is van
zelfsprekend En dan by voor
keur van jonge niet onaantrek-
kelyke maagden.
CAMERA Deze film be-
schryft op levendige wyze de
loopbaan van de beruchte gang
ster Al Capone. een „schryfta-
felmoordenaar," die lange jaren
de Amerikaanse stad Chicago
terroriseerde met behulp van
een bende misdadigers, die zyn
opdrachten nauwgezet uitvoer
den. Afpersing en omkoping, be
dreiging en moord waren de mid
delen, die Capone gebruikte om
de drank- en gokkoning van de
stad te worden. De corruptie
van het stadsbestuur stelde hem
In staat de politie buiten ge
vecht te stellen. Vele Jaren
moesten agent Tom Schaefer en
zijn collega's met lede ogen
aanzien, dat de sluwe misdadi
ger buiten schot bleef. Maar
tenslotte kan zelfs een machtige
schurk als Capone zich niet
handhaven. Schaefer pakt hem
voor belastingontduiking, waar
na hy tot elf Jaar gevangenis
wordt veroordeeld. Zeven laar
later kwam Capone vry, een ge
broken man. door zyn medege
vangenen op hardhandige wyze
afgetuigd De stryd tussen Ca
pone en Schaefer doet hier en
daar denken aan het optreden
van inspecteur Eliot Ness in de
tv-serie ..Onaantastbaar." Al by
al. als beschryving van op- en
ondergang van een misdadig le
ven, een boeiend relaas.
