Laat die drie in oreda nu maar vrij' Pink Floyd geeft concert in Leiden Mensen kom toch in de kerk „Buitenparlementaire 5T i 1 1 rh 1 acties zijn soms echt noodzakelijk" Kortste „preek" Prof. Nagel over de oorlogsmisdadigers Geslaagden van aannemerscursus Er zit een haar in mijn soep G. M. SEUGLING 44 JAAR DORPELWACHTER' 99 Grof vuil wordt niet opgehaald 99 Decorum agse Dorpelvvachter Afscheid ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1069 LEIDSCH DAGBLAD PAGINA 3 LEIDEN Maar weinig mensen hebben zo heftig, aangrij pend en verbitterd geschreven over oorlog, verzet en al wat daarmee samenhing als de Leidse criminoloog prof. W. H. Nagel, die in de oorlog achtereenvolgens de papieren droeg van ene Karei Wolters en van ene Carlo Bandinelli en daarvan de naam Charlie later Charles, overhield. In zijn boek ,,Volg het spoor terug" treft men talrijke voorbeelden aan van zijn onge rustheid, betrokkenheid en krachtig naar de oppervlakte stro mende woede. Er staat voor hem geen streep onder de periode '40-'45, om de eenvoudige reden dat er, nu nog, te veel kwalijke manipula ties uit voortvloeien. De zaak is niet afgedaan zolang nog niet onderkend en erkend is waar de ellende van die tijd uit voort vloeide. Zolang blijven dezelfde condities, dezelfde gevaren mogelijk maken. Eén voorbeeldje van Charles' \ejtigheid uit Volg het spoor te- M": in de twen vijftig gaat hij so op een avond vroeg naar bed, net de krant in de hand „om de viergang van de waaktoestand mar de slaaptoestand een letter- he te helpenIn de krant leest M ju)' dat de Amerikaanse Hoge Commissaris in Duitsland, Mc- Clog, in één besluit 21 ter dood troordeelde oorlogsmisdadigers \eeft gegratieerd. De beioeegre- ienen voor die gratie maken hem io opgewonden dat hij, hoeioel *1' teer vermoeid, uit bed springt, mr zijn pyjama een pak aan- 1 \rekt en ?net grote vellen papier mar een café gaat om er daar tin woest stuk over te schrijven: jk zal mijzelf en iedereen te vre- m geven ivat wij niet lusten, het zal allemaal op". In de beweegredenen van McCloy zag \\j namelijk pure pro-Duitse po- iiliek en niets anders. door J. R. Soctcnhorst cn R. D. Paauw met de grondwet. Er werd in de Ka mer uitvoerig gediscussieerd over de ze kwestie, behalve door ds. Zandt (SGP», die, met de bijbel als zwaard op zijde, -maar één opmerking plaatste: „Wie bloed vergiet, diens bloed zal vergoten worden"). Tweede Kanier in moeilijkheden wilde komen En uit het evangelie had hij zeker toch moeten weten: wie zijn leven ten koste van alles wil behouden, zal het verliezen en wie het opoffert zal het behouden. In de bijbel staat het meen ik wat anders, maar hier komt het toch op neer. Bennecke nu ge neraal en Defregger hulp-bisschop, ze zijn precies met hetzelfde sop overgoten. Defregger klaagt nu bitter dat men in de verwijten tegen I hem de „Duitse soldaat" wil aantas- j ten. Dat gehuil valt er goed in in Duitsland". Het komt er steeds weer op neer dat er onvoldoende gezuiverd is. Tot nu toe is niet bekend wat het oordeel is va<n prof. Nagel over het la!<; toorzichtig gelanceerde plan van mi- ^Jfiister Polak om de drie tot levens zo ang veroordeelde oorlogsmisdadigers 1 3i Breda in vrijheid te stellen. Prof. I»)! Nagel wil in zijn werkkamer in het Iriminologisch Instituut, waar elke rierkante centimeter van zijn bureau bezet is door papieren of door 151 Kapeltjes boeken, wel eens diep in- SD pan op de kwestie van de oorlogs misdadigers. „Ik zou zeggen: laten we ze fï iaar vr laten. Ik wil wel detaille ren waarom. In het strafrecht ken 3 en we het noodweer-exces. Daarvan sprake wanneer iemand de gr en jen van een normale verdediging j'WfoVirn/lf alc rerschrijdt als gevolg van hevige IImoties. Om een voorbeeld te geven: je krijgt een klap en je geeft behalve (Kil en klap terug in je opwinding ook ent en schop na. Dat laatste is een ex- maar de rechter zal het je ge ien je gemoedstoestand niet aan- OiD ekenen. In mün oratie „Het straf- i. echt en de onmens" heb ik een an- ier voorbeeld gegeven: het zou te be- rijpen zijn geweest als iedereen die akpu ich in de oorlog had misdragen on dag ilddellijk na de bevrijding was 12"-' oodgeschoten als gevolg van de motionele toestand die er toen was. dl, o'n situatie mag natuurlijk niet te (t/i ng duren. Als je een klap krijgt, un je niet een maand wachten om pot" if schop nog eens te geven. Je mag gen in niet meer spreken van een je 2 igunde, ontspoorde emotionaliteit. vond1 n bovendienop die manier zou het m bende worden. Die gedachte ach- 3e b dat noodweer-exces breng ik nu ins over op de oorlogsmisdadigers en i Breda. Wanneer ze direct na de hele ivrijding waren doodgeschoten dan ju ik daar akkoord mee zijn ge- LRTS urn. Maar er ging vijf, zes jaar r ras ffrheen. Dan mag je iemand, naar tod gevoel, niet meer executeren, drie in Breda kregen daarom ïtie, d.w.z. levenslang. Als dat ge- iurt, houdt dat tevens in dat je niet laat doodgaan in de gevan- s. Op het moment dat iemand atie krijgt, wordt hij een normale irangene, op wie de normale ge- De vraag is of de Kamer de ge- F motips schiktste plaats is om over gratiëring te praten. De kans is groot dat het oordeel al te zeer beinvloed wordt door de emoties. Prof. Nagel: „Ik geloof niet in de volledige oprechtheid van de emoties zoals we die in de Kamer meema ken. In dit geval kijkt b.v. de PvdA eerst rond wat er leeft en gaat die gevoelens dan vertolken. Als het psy chologische orgaan vooor deze waar neming van het Volksempfinden, het beproeven van het oordeel van de kiezers, dat zo'n partij heeft, waar schuwt: ze zijn vóór vrijlating, dan wordt dat oordeel met dezelfde be wogenheid in de Kamer gebracht als wanneer men zich, het tegenoverge stelde sentiment waarnemend, tegen de vrijlating wil uitspreken". Prof. Nagel vindt dat er enorme huichelarij wordt bedreven als het onderwerp oorlogsmisdadigers ter sprake komt: „Die drie in Breda zijn niet zó belangrijk. Het waren uit voerders, ze konden hun werk alleen doen na de verovering door en onder Pest. l6tla$ln allea >f. Al 0251! raus vallen :78 LEIDEN Wethouder Piena heeft gisteravond in de Stadsgehoorzaal de diploma's uitgereikt aan de geslaag den van de cursus „vakopleiding tot aannemer". Het diploma vakopleiding burger lijke- en utiliteitsbouw werd behaald door: J. G. van Beek. Hazerswoude; N. G. H. van Beek, Reeuwijk: P. J. J. C. Beekman, Zevenhoven: A. Boer, Boskoop: N. C. va nden Bosch, Al phen aan den Rijn; J. C. M. Devilee, Leiden; C. Dissel. Alphen aan den Rijn; P. J. Doeswijk, Leiden; A. H. P. Grilmbergen, Valkenburg (ZH); G. M. M. van der Haar, Stompwijk; T. C. Hegeman, Ter Aar; C. G. Hogenes, Alphen aan den Rijn; H. M. van der Hulst. Voorhout; N. J. van der Hulst, Leidschendam; J. C. van Iterson, Rijnsburg; P. N. de Jong. Roelof- de garantie van de macht van de I arendsveen; Th. Kölker, Aarlander- Duitse legeraanvoerders. En die wis ten precies wat de strekking van een verovering door Hitler was. Daarom is het belachelijk die drie in Breda vast te houden en tegelijkertijd een Bennecke,- eens stafofficier van Hit- Ier en nu NAVO-commandant, zijn handen te laten schoonwassen. Man nen als Bennecke hebben in de oor log dat morele vacuum laten ont staan waarin gemoord kon worden. Het is zinloos die uitvoerders tot hun dood in de gevangenis te laten en meneer Bennecke in een Limburgs kasteeltje borreltjes te laten drinken met bijv. Prins Bernhard en minis ter Luns. Dat is een leugenachtige toestand". veen; C. M. Langeveld, Alphen aan den Rijn; H. Langeveld. Alphen aan den Rijn; P Langeveld, Alphen aan den Rijn; S. P. M. Maurits, Koude kerk aan den Rijn; H. G. Niesing, Noorden; W. Oorschot, Leiderdorp; F. Paauw, Rijnsburg; F. A. M. van Rijn, Leidschendam; A van Schie, Noordwijk aan Zee; G. Schoenmaker. Leimuiden; N. Schouten. Reeuwijk; I. J. Senne, Leimuiden; U. A. Spadon, Warmond; C. H. M Speet, Nieuw- veen; J. Staal, Leiden; G. Tijsterman Nieuwkoop; A. Verdoes, Katwijk; M. N. M. Walraven, Lisse; P. M. M. van der Werf. Alphen aan den Rijn; W. J. M. van der Weijden, Zevenhoven. Voor het diploma vakopleiding grond-, water en wegbouwkunde DefrpO'tfpr I Slaagden: T. van der Meijden, Koude- kerk aan den Rijn: J. G. Schipper, Alphen aan den Rijn; A. Th. van dei- Werf, Alphen aan den Rijn. Prof. Nagel: „Ja, die zuivering, dat is zo'n politiek geknoei geweest, ook hier. Als ik daarover begin kan ik nog wel even doorgaan. Om eens iets te noemen: met figuren als Staf en Hirschfeld heeft men erg veel con sideratie gehad. En de leden van dé Hoge Raad had men, uitzonderingen daargelaten, na de bevrijding ogen blikkelijk oneervol moeten ontslaan. De Hoge Raad heeft in de oorlog de unieke functie die zij bezat in de voorstelling van de mensen, ja in heel de Nederlandse cultuur, niet waargemaakt. Het was in feite waar devoller en rechtvaardiger geweest de Hoge Raad te ontslaan dan Mussert dood te schieten. Om kort te gaan: laat men generaal Bennecke, min of meer symbolisch, nog een maand ge vangen zetten met de drie anderen samen en daarna alle vier de grens overzetten". Nobelprijs Prof. Nagel wil tot slot nog iets zeggen over de Duitsers, die niet wer den bevangen door wat wel eens „een PROF. W. H. NAGEL vijfjarig moment va.n zwakte" is ge noemd. „Ik heb dit jaar bij de herdenking in Amsterdam gezegd dat de Nobel prijs voor de Vrede moet worden uit gereikt aan die Duitsers, die Hitier niet hebben gehoorzaamd, die het verdomden om voor hem te moorden en te plunderen. Die opmerking zal wel niet goed gevallen zijn in de kringen die op hoog niveau het con tact met W.-Duitsland onderhouden. Want de Duitsers hor ennu eenmaal dat soort uitspraken niet graag. Ik vond dat het gezegd moest worden en dat het door Nederland in Stock holm voorgesteld moet worden. Het gaat hier om mensen die voor de zaak van de vrede werkelijk iets heb ben betekend. Beternu nóg iets voor de zaak van de vrede betekenen. Laat Defregger maar elke nacht met zijn God en met zijn schuld worstelen, ^et het floodlicht op de echte vromen, die het verdomd hebben te doen zoals de bisschop deed". In een gesprek met een zo in de maatschappij geïnteresseerd man als prof. Nagel kan het niet anders of naast het hoofd onderwerp van gesprek komen tal van andere zaken aan de or de. Hieronder samengevat enke le opmerkingen van prof. Nagel over twee actuele vraagstukken en een persoonlijke ervaring in de politiek. Over buitenparlementaire ac ties: „Die zijn soms noodzake lijk, als de politiek in het par lement te vals is en nergens naar leidt. De politiek van het parlement stelt niet meer voor dan de top die men van een ijs berg ziet. We mogen niet verge ten dat we de achturige werk dag destijds ook verkregen heb ben door buitenparlementai re acties, met stakingen bijv. Wanneer het niet anders kan dan moet dat middel worden gebruikt. Maar als je in zo'n zaak als het Maagdenhuis hoort dat na één nacht bezetting alle toiletten zijn verstopt en er ge krast is op schilderijen dan gaat zo'n actie te ver. Het is formeel juist dat in zo'n geval veroor deeld wordt. Onjuist is weer dat de mensen die aan zo'n actie hebben deelgenomen moeilijk heden in hun toekomstige werk kunnen ondervinden, m.a.w. dat er maatschapp. consequenties aan zijn verbonden. Met het oordeel van de rechter moet de zaak afgedaan zijn. Als minister Polak bereid is snel een wetje te maken dat voor de vrijlating van de drie in Breda nodig is, dan kan dat hier ook. <Dan kan dat ook. tussen haakjes, ten behoeve van onze dienstweige raars na de oorlog in Indone sië Over het feit dat het straf recht achter loopt bij de maat schappelijke ontwikkeling: „Het gehele probleem dat hier achter zit, heeft een Franse minister eens als volgt samengevat: „De jurist heeft de gewoonte de maatschappelijke situaties te toetsen aan de wet, maar wie toets de wet aan de maatschap pelijke situaties?" Die laatste toetsing gaat voorbij aan de gewone rechter. De Leid se school in de criminologie is niet zo beperkt dat zij al leen let op de misdadiger in zijn conflict met de wet. We zijn ook geïnteresseerd in de andere kant: in de mensen die de wet ten maken ,en waarom. Maar we zijn nog pas korte tijd be zig en de wetten bestaan al zo lang". Over zijn lidmaatschap van een politieke partij „Ik ben één keer lid geweest van een politieke partij, de PvdA. Dat is geen succes ge weest. Op zeker moment zijn we met een man of twintig ik herinner me Donkersloot en Buskes op het matje geroe pen omdat wij hoe langer hoe meer van de partijlijn afweken. Ik had al fel geprotesteerd te gen de politionele acties in In- dië en later had ik de Derde Weg gedachte mee gepropa geerd. Wij zijn toen door Vor- rink uitgescholden en de mees ten van ons verdwenen uit de partij. Nee, van een politieke partij zal ik wel nooit meer lid worden. Laat mij maar onder zoek doen aan de onderkant van de ijsberg". LEIDEN „Er zit een haar in mijn soep" is een kostelijk blijspel, vol tintelende humor. Het was dan ook niet zo verwonderlijk, dat K en O gisteravond in de Schouwburg voor een reprise zorgde. Truden La- bij speelt de rol van een zakelijk tienertje en vond ditmaal in Luc Lutz tot voot kort gaf Ton van Duinhoven aan deze rol een sterke glans een goede tegenspeler. Zij droegen zorg voor op en top toneel, gelardeerd met luchtig, pikant amu- sdment. Ook de bijrollen kwamen deze avond goed uit de verf. als het mg ui sgsregels voor het straffen van toe- Jiksing zijn dus ook het op ja- stellen. Darom zeg ik: laat die in Breda nu maar vrij". «Toen in het begin van de jaren Jltlg de doodstraf voor die oorlogs- «dadigers werd gewijzigd in le- tnslang, was daar het een en ander 'er te doen. De minister van Justi- heeft toen. meen ik, de wrevel ll0%beren weg te nemen door te zeg- „Ho. ho, wees niet geschokt, ze 't1 *den niet op jaren gesteld". Dat :verp! ig onoprecht. Dat had niemand hoe kerk n nemen. Als je ze tóch levenslang de gevangenis laat zitten dan heb eigenlijk geen gratie verleend, dan sb je hun doodstraf op een laag 'je gezet. U moet de kranten uit tijd er nog maer eens op naslaan", j 'Half oktober 1952 weid de zaak n de gratiëring onder minister inker (PvdA) in de Kamer in dis- lissie*gebracht. Hij zei toen: „In to- H is na de oorlog 140 keer de dood- W uitgesproken. In 3S gevallen is tn tot executie overgegaan en één ise Vi tft zich door zelfmoord aan 'voltrekking van de straf onttrok - I. De honderd personen, die gra- hebben gekregen, behoren in het iemeen niet in aanmerking te ko- (Q voor verdere gratiëring „het i Jaren stellen". Maar van een wet- 'Üke regeling om verdere gratiëring te sluiten, wilde de minister niet 'ten, omdat dat in strijd zou zijn Van Bennecke loopt er ware een draad naar Defregger? Prof. Nagel vol afkeer: „Voor dat mannetje Defregger heb ik alleen minachting. Hij zegt dat hij sinds die executies in dat Italiaanse dorp je elke nacht worstelt met zijn pro blemen. Maar ik heb hem nog al tijd niet horen zeggen: „Ik had de opdracht voor dat doodschieten van die mensen niet moeten doorgeven". haald. Op 6 oktober zal deze servi- Hij heeft het gedaan omdat hij het I ce voor het eerst weer worden ver- wel best vond of omdat hij zelf niet leend. LEYIDEN In de komende weken zal het grof vuil niet worden opge- LEIDEN De zeer vermaarde Engelse undergroundgroep „Pink Floyd" komt woensdag naai- Leiden. In de Stadsgehoorzaal zullen zij die avond een zogenaamd luisterconcert geven. Het optreden van de „Pink Floyd" zal bestaan uit twee delen van één uur. De organisatior van dit concert, Pro.vadya?-Leiden, verwacht een enorme belangstelling voor dit voor Leiden 'unieke pop-concert. De „Pink Floyd" brengt een installatie op het toneel waarmee 360 graden stereo bereikt kan worden. Het geluid kan dus helemaal rondom gaan. Indien mogelijk zal er ook met lichteffecten worden gewerkt. Met de komst van de nieuwe solo gitarist bij" de Floyd, een paar maanden geleden, schijnt het optreden van de groep een belangrijke wijziging te hebben ondergaan. Sinds Syd Barrett uit de gelederen is verdwenen, maakt „Pink Floyd" een soort muzikaal „totaal-theater". Daarin hebben ook de roadmanagers een belangrijk aan deel. In het twee uur durende optreden wordt een dag uit het leven van een man uitgebeeld, waarbij ook nummers van de „Pink Floyd"-elpees te horen zullen zijn. Kaarten voor dit concert zijn verkraijgbaar bij muziek handel Gé Hofenk. (Door S. Platteel) LEIDEN „Goeie morgen ge meente. Ik heb deze week een mooi boek gelezen en daaruit zal I ik u eens enkele fragmenten I voorlezen" hetgeen geschied- I de, waarna nog wat gezongen en I gebeden werd. Het was de kortste i preek nou ja, preek die de morgen afscheid nemende koster van de Lutherse Kerk, de heer I G. M. Seugling in „zijn" kerk ooit hoorde. Het zat diie morgen het is al lang geleden allemaal een beetje vreemd. Het was vakantie-tijd en een dominee van buiten zou komen spreken Maar al wie er kwam geen dominee. Zenuwachtige ouder lingen en een koster, die voorstelde om maar wat te gaan zingen. Na een kwartiertje zingen kwam domi nee binnen. Een vluchtige handdruk gauw de toga aangetrokken, een kort gebed, gevolgd door de „preek". Binnen het uur stond de gemeente weer op straati De heer Seugling (72) als koster één van de trouwste kerkgangers „ik ontbrak 's zondags nimmer op het appèl" heeft in de 44 jaar, dat hij deze functie in grote harmonie met zijn echtgenote, mevr. Seug- ling-Oo6tveen (73), uitoefende, niet minder dan zes predikanten „ge diend". Het begon in een tijd 1 oktober 1925 dat de Evang. Lu therse Gemeente nog de beschikking had over twee plaatselijke predikan ten, t.w. ds. C. de Meyere en ds. F. Makkink. Van de rentmeesters, die hem uit drie sollicitanten be noemden, is de heer H. van der Werf nog in leven. Als koster heeft I hij in de beginjaren nog de tijd I meegemaakt van de blank ge schuurde vloeren van consistorieka mer en catechisatielokaal en de gas- kousjesverlichting in de kerk. 't I Was wel een romantische tijd, doch er kwam veel werk voor kij ken. Trappie op trappie af, emmertje j vol, emmertje leeg Hoewel hy er zich mee kan verzoe nen. dat de hoge hoed thuis in de doos achterblijft, loont hij zich een voorstander van het zwarte (des noods geklede) pak. Voor kerkeraad en collectanten, 't Lijkt thans wel eens op de veelkleurige rok van Jo zef. Afschuwelijk! Na de onder de predikanten De Meyere en Makkink verlopen „diensttijd", heeft hij de predikan ten Bieger, Smit Duyzendkunst en Haan zien komen en gaan, om in de huidige predikant, ds. J. Happee, zijn zesde pastor te begroeten. Met allen en dit geldt ook voor de organis ten heb ik steeds goed kunnen samenwerken, hetgeen in hoge ma te van belang is voor het goed func tioneren van de eredienst. Over het decorum in de eredienst heeft de heer Seugling ook zo zijn mening. Het is jammer, dat daarin de laatste lyd vervlakking optreedt. Hoewel de heer Seugling nog nooit een voet op de wielerbaan heeft ge zet. weet hij alles van een zesdaag se. Van de kerkelijke zesdaagse dan, die dan altijd valt tussen Kerst en Nieuwjaar. Zes dagen is het dan druk met kerkdiensten en kerst vieringen. Dat was al zo onder de predikanten De Meyere en Makkink en nu weer onder ds. Happee. In de 44 jaar, dat de heer Seug ling koster is, heeft hij „zijn" ge meente mogen begeleiden van de wieg tot veelal aan het graf. Dit laatste laat zich verklaren uit het feit, dat hij nu ook reeds veertig jaar begrafenisondernemer is. Maakt hij de balans op, dan loopt het, aan tal dopelingen in de honderden, ver leende hij circa 150 maal assisten tie bij huwelijksplechtigheden en maakte hij ruim duizend keer een gang naar het kerkhof. Veelal, zo vertelde hij ons, voel de ik mij de dorpelwachter uit Psalm 84. Ik heb wel aan de ingang van de kerk gestaan, dat ik tegen me zelf zei: „mensen kom toch bin nen". Een volle kerk werkt zo veel prettiger voor een koster om dan nog maar niet te denken aan de pre dikant, die het toch ook niet van stoelen en banken moet hebben. De oecumene heeft de heer Seug ling „de preek is de laatste jaren actueler geworden" in deze 44 jaar vaak binnen „zijn" kerkmuren gezien. Behalve dat het kerkgebouw aan de Hooglandse Kerkgracht gastvrijheid verleende aan de Week der Gebeden heeft de Geref. Kerk (vrijgemaakt) er zeven jaar gekerkt I Genietend van een welver diende rust. De heer en mevrouw I G. M. Seugling-Oostveen in hun I flatje aan de Opaalstraat. (Foto LD/Holvast) vond de Geref. Gemeente er enkele maanden onderdak, worden er re- I gelmatig studentendiensten ge houden en is de kerk ook vier maal afgestaan voor het houden van een academiepreek. „Het is bij ons net het Leger des Heils. Een ieder is wel kom" Eén van de vele herinneringen, die de heer Seugling aan zijn langdu rig kosterschap bewaart, wil hU aan ons nog wel kwijt. Het is een woord van ds. Haan, kort na zyn komst in Leiden. Mensen, zei - ds. Haan toen, er staat een haan op de toren en nu staat er ook een Haan op de kansel. Morgen op de vredeszondag legt het kosterechtpaar Seugling vredig zijn taak neer. Er wordt dan tij dens en na de kerkdienst officieel afscheid genomen van het echtpaar terwijl gelijkertijd een welkom woreft toegeroepen aan hun opvolgers, de heer en mevrouw Betcke, die reeds korte tyd deze functie vervullen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1969 | | pagina 3