chrijfster naar de West
met ontwikkelingsplan
Polanski's Repulsion
Drie boeken voor
vermaak en tijdverdrijf
gevoelige belevenis
SCHUDEI'S
CITROEN
Kostelijke komedie
EP DIEKMANN GAAT ANTILLIAANSE AUTEURS COACHEN
De zoveelste
James Bond
DA0 22 AUGUSTUS 1969
PAGINA 16
(ADVERTENTIE)
DUBBEL
GfSTOOKTf
N V. DE CONDOR - DISTILLEERDERIJ - LEIDEN
tionaal bewustzyn niet zover door te
voeren dat alleen in de landstaal
(Papiaments) gepubliceerd wordt. In
de tweede plaats zullen de nationa
listisch gerichte gedachten ingebouwd
moeten worden in een dramatisch
gegeven dat mondiaal aanspreekt. De
internationale literatuur eist nu een
maal dat je onderwerp niet locaal
geïsoleerd is.
Verbonden
Miep Diekmann, emotioneel nauw
verbonden met de Nederlandse An-
N HAAG Als 't aan jeugdboekenschrijfster Miep Diek-
ligt, zullen de Nederlandse Antillen binnen enkele jaren
over een krachtige kern van schrijvers en schrijf -
die internationaal hoog op de boekenmarkt genoteerd
Met. een ambitieus plan vertrekt de vooral in het buiten-
gelauwerde schrijfster begin oktober naar de Nederlandse
jen om jonge Antilliaanse auteurs te begeleiden en
ivrijp" te maken voor de internationale literaire wereld.
in het een cultureel ontwik-
jplan, als je wilt, maar ontdoe
D de loodzware emotionele ge
ïnd, die kenmerkend is voor
Wat ik ga doen is
inventariseren van
mwezige talent, de mensen
ren van de mogelijkheden die
n en hen vooral bewegen tot
ing van de eigen auteurs",
iep Diekmann.
succesvolle schrijfster, goed
jfendertig jeugdboeken waar-
igentig procent zich afspeelt
Nederlandse Antillen en in het
ich gebied, heeft zich door de
een monopoliepositie verwor-
i de internationale uitgevers-
Bijna alle tot nu toe versche
den over dit midden weste-
!eel van Latijns-Amerika zijn
ar afkomstig.
Twaalf landen
ner zegt ze: „Ik zit met mijn
in twaalf landen. De lezers
een eenzijdige visie als ze
over het Caraibische gebied
vrijwel alleen afkomstig van
Diekmann. Voor een betere
van dit gebied is het noodza-
dat auteurs uit deze streken
m het woord komen. Het ta-
t er aanwezig is, leeft te ge-
L De wereld kent hen niet,
eet niet hoe ze hun problemen
grote handicap voor Miep
ann is de instelling van de be-
Ze zegt: „Ik was eens in Tri
en vroeg aan een dame of ze
ek van een der plaatselijke
shad gelezen. Ik kreeg toen
[woord: mevrouw, wij zijn in-
eien. we 'willen internationa-
irs lezen, maar niet de loca
lvers, Kijk, dit vind ik een
e van het meest ernstige
het plan volledig slagen dan
de Antilliaanse auteurs twee
theden moeten overwinnen,
erste plaats dient men het na-
herdenking van de ZOOste
ig van Rembrandt wordt
t Amsterdamse Rijksmu-
half september tot eind
iber een tentoonstelling ge
il. Hier komt ook het schil-
Abrahams offer". Nu hangt
Leningrad. Sinds het in
door keizerin Catharina
aangeworven, is het schil-
nooit meer buiten Rusland
m gesteld.
tille ndankzij haai- jeugd die ze er
doorbracht, heeft naast het coachen
van jongere auteurs, nog een be
langrijke taak tijdens haar aan
staande reis te vervullen. In 1958
begon ze met het schrijven van een
serie boeken die de Antilliaan
se jeugd moest begeleiden op haar
glibberige weg naar volwassenheid.
Van de zeven boeken waarvoor ze
opdracht had gekregen zijn er vier
gereed. Opzet van de serie Cu luz
na man (met licht in je hand) was
ieder boek te koppelen aan een ont
wikkelingsproject. Maar aangezien
op de Nederlandse Antillen stagna
tie van projecten misschien niet een
alledaags maar wel een veel voor
komend verschijnsel is, kwamen de
laatste drie delen van de serie niet
van de grond. „Als ik myn manu
script gereed had kreeg ik plotseling
te horen dat het plan. waaraan het
boek zijn bestaansrecht ontleende.
niet doorging. Daar zat ik dan maar
mee".
Om herhaling van deze ellende te
voorkomen heeft ze zich een nieuwe
werkwijze voorgesteld.
„Ik ga met de Antilliaanse jeugd
praten over bepaalde onderwerpen,
bijvoorbeeld carnaval, de verkiezing
van Miss Antilliana en vanuit de
Ideeën die naar voren komen schrijf j
ik de drie nog ontbrekende delen.
Op deze wyze krijg je inspraak va
de jeugd en wordt het werkelijk
heidselement in de boeken groter
Bij myn jeugdboeken ga ik niet uit
van een paedagogische opzet, maai
van het literair element. Ik ben de 1
eerste Nederlandse niet-paedagoog
die opdracht heeft gekregen boeken
voor de schooljeugd te schrijven. De
belangrykste eis van een jeugdboek
is voor my dat de kinderen er
aan moeten beleven. Ik heb er geen
behoefte aan de zedenmeester uit te
hangen".
Faber Heeresma. Francis Pax.
A. W. Bruna Utrecht.
W. N. A. Beumkes. Executie
van een Verleden. Wereldbi
bliotheek. Amsterdam.
Martin Woodhou.se. Opera
tie Rock Baby. A. W. Sijthoff.
Leiden, (vertaling).
De gemiddelde Nederlander, zowel
de gemiddelde lezer als de gemid
delde schrijver, moet toch een beetje
lui van geest zyn. Hier zijn drie zo
juist verschenen boeken die kenne
lijk bestemd zyn voor vermaak en
tijdverdrijf. Twee hiervan zijn Ne
derlands: „Francis Pax of Bonbons
voor Belinda" geschreven door Fa
ber Heeresma, volgens de omslag
tekst een broer van de bekende en
gewaardeerde auteur Heere Heeres
ma. Het tweede is een roman in de
ik-vorm zonder bepaalde strekking
getiteld „Executie van een Ver
leden", geschreven door W. N. A.
Beumkes, die toneelstukken voor
middelbare scholen schrijft. Het
derde boek is van Engelse huize. Het
is een spionageroman die „Operatie
Rock Baby" heet en vervaardigd is
door Martin Woodhouse, die ook de
tv-serie „de Wrekers" op zijn naam
heeft staan.
Nemen we eerst de „Bonbons voor
Belinda". Tien dagen uit het leven
van Francis Pax, particulier detec
tive. Wij horen over de heer Pax dat
hy veel gymnastiek maakt, dat hij
zich snijdt bij 't scheren, nogal on
handig is, wagens in de soep rijdt.
I Ook neemt hij zijn vuilnisbak mee
j naar boven, zet zelf een knoop aan j
zijn jas en houdt van drank en j
liefde: de tweede in de vorm van de
I broodjes winkeldienster Belinda. Voor
I waar bijzonder boeiende gegevens
I voor een lezer die zit te snakken
I naar avonturiers met superbreinen.
De entourage is dito dito. Vervelen
de Amsterdamse straten waar
je blijkbaar zonder enig legaal pa-
I pier naar binnen kan stappen en de
bewoners ondervragen, een autostop
aan de Amstel. De nachtboot naar
Literaire kroniek
door
Clara Eggimk
Folkestone gevolgd door dezelf
de naargeestigheid. Als ik u ga ver
tellen waar het allemaal om
gaat dan zult u mfj niet geloven.
Een Chinees uit communistisch Chi
na wil een van de leden van het
koninklijk huis om zeep helpen! Ja
ja. je moet het maar bedenken in
deze tijd waarin een tochtje buiten
de dampkring een normaal ver
schijnsel begint te worden.
De heer Beumkes heeft iemand
gecreëerd die het niet goed met de
wereld vinden kan. Om een cosmo-
politisohe sfeer te scheppen werpt
hij hier en daar Engelse en Franse
woorden door de tekst. De
heer werkt eerst in een bar
die ..Chez Jacques" heet en de eige
nares Lieslot. Hy vertaalt ook arti
kelen voor een dokter in de huid
en geslachtsziekten die hem enige
flauwe grapjes met het woord „lues"
in de pen geven. Later wordt
hy door een allerzonderlingst toeval I
leraar in Friesland: met succes na
tuurlijk en treft, wederom door een
allerzonderlingst toeval, de vrouw
van voornoemde dokter aan, een-
zaam in een Friese villa. Enfin I
kortom.
Nu wat betreft de Rock Baby. In
tegenstelling tot deze Nederlandse
auteurs. die zelfs van schepen
en zeilen weinig afweten, is de En- 1
gelse auteur zo volkomen op de
hoogte van zijn onderwerp dat hij
daar zinnige gesprekken over kan
schrijven en zijn spionnen en boe
ven niet laat confereren over koffie
en andere voedingsmiddelen. Martin
Woodhouse heeft medicijnen en ex
perimentele psychologie gestudeerd,
maar springt in zijn boek met
atoomzaken om alsof hy een dito-
geleerde is. Als hij ondanks alle
verschrikkelijkheden humoristisch is.
zowel in scène als in gesprekken
en dat is hy aan de lopende band
dan is hij ook werkelijk grappig.
Vanwege het feit dat de Engelse
auteur zich dus de nodige kennis J
van zijn onderwerp eigen heeft ge
maakt en hij bovendien een goed j
psycholoog is, vertelt hij zijn lezer
dingen die hem geboeid houden en I
vermaken.
Hij kan er ook nog wat van
leren. In plaats van het Nederlandse
gezeur over de afgezaagde „sinister
chinaman" en over een heer op een
scooter, komt Woodhouse aanzetten
met een modern en interessant ge
val nl. het opsporen van een in Joe
goslavië neergelaten automatische
seismograaf (Rock Baby) met het
doel contróle te hebben op onder
grondse atoom-ontploffingen. Het
ding geeft geen seinen meer en dus
vermoedt men „foul play". De man
die er opuit gestuurd wordt, dr j
Yeoman, is een uitermate pientere j
geleerde en bovendien zeer goed van
de tongriem gesneden aan wie een
lezer alleen maar plezier beleeft. De
j oorzaak van alle moeilijkheden zit
hem in het feit dat de Albanezen
nu eens een eigen H-bom willen en
I daartoe hebben zij een in Engeland
j en Amerika miskende atoomgeleer-
I de aangetrokken die meent dat hij
j „een fusie-reactie op gang kan
brengen zonder daarvoor een split-
singsbom nodig te hebben" en wel
door middel van een „Q-geschakel-
de reuzegolf-lazer" (geen fall-out
gevaar). Natuurlijk bedeelt de
schrijver ons met de goede dosis op
sluitingen, moorden, bij na-moorden,
ontsnappingen. ontploffingen en
mooie meisjes, maar zoals ik al ge
tracht heb duidelijk te maken, ge
beurt het allemaal op een niveau
dat voor een ontwikkeld mens aan
vaardbaar en dus plezierig is.
Het is Heinrich Heine geweest die
gezegd heeft dat hij zo graag in Ne
derland zou willen wonen omdat al
les daar altijd vijftig jaar later ge
beurt. Dat het nog steeds zo is, kun
nen we uit deze drie boeken opma
ken.
NICE (AP) Op de vernissage
van een tentoonstelling van 30 ko
perdiepdrukken van Pablo Picasso
was deze 87-jarige meester een dei-
eersten die in de galerie in Vallau-
ris verscheen. Hij was gekleed in een
originele witte kimono met fijne grij
ze strepen. Picasso, die vergezeld
werd door zijn vrouw Jacqueline en
enkele familieleden zag er goed uit
en verklaarde dat hij zich in een goe
de gezondheid verheugde.
De dertig etsen waren een selec
tie uit een reeks van 347 die Picas
so in de afgelopen zes maanden heeft
gemaakt. Picasso verschijnt tegen
woordig maar zelden meer in het
openbaar.
CAMERA
Het schrynenden en onthutsende
aan Polanski's Repulsion, ge
maakt in 1965, is dat de film in
zekere zin aansluit op een af
schuwelijk drama, dat zich on
langs in het leven van de Pool
se regisseur heeft afgespeeld. In
Repulsion komen twee schokken
de moorden voor in een afge
sloten flat en zeer recentelijk
was Palanski's huis, zoals men
zich ongetwijfeld herinnert, de
plaats waar vyf personen op
beestachtige wijze de dood von
den. Het is een indruk, een im
puls. die even op de voorgrond
treedt, maar die men bij de be
oordeling van dit werk verder
natuurlijk ogenblikkelijk moet
laten varen.
Wie en wat Roman Polanski
is, werd reeds bij vorige gelegen
heden uitvoerig uit de doeken
gedaan. Films als Mes in het
water. Cul-de-sac en Rosemary's
baby hebben ruimschoots zyn
gevoeligheid, creativiteit, bizar
heid en vakbekwaamheid aan
het licht gebracht. Polanski kan
iets met een film dóen. in tegen
stelling tot bijv. de maker van
„The sound of music", die alleen
maar toont dat bij op niet on
verdienstelijke wijze prenteboek-
achtige taferelen in beeld kan
brengen. Dat heeft uiteraard
ook zijn nut, maar uit het oog
punt van filmische scheppings
kracht is het niet veel waard.
Wat in veel films van Polans
ki opvalt is de triestheid, verla
tenheid of bezetenheid van
zijn hoofdfiguren. Zo ook in
Repulsion (afkeer). Polanski laat
daarin zien hoe een meisje
(Carol, gespeeld door Catherine
Deneuve). dat op de drempel
van de volwassenheid staat en
het lichamelijke zeker al is,
waanzinnig wordt. Carol leeft op
kamers samen met haar oudere
zuster. Het meisje werkt in een
schoonheidssalon en hoewel zij
daar met veel mensen in aan
raking komt, leeft zij afgesloten
van de wereld. Zij heeft een in
tense aversie tegen mannen. Al
les wat haar aan mannen doet
denken, boezemt haar walging-
in. Dat wordt nog versterkt als
de vriend van haar zuster een
nachtje blijft slapen en Carol
precies kan horen wat er in het
bed in de andere kamer gebeurt.
Een jongeman, Clin, heeft veel
belangstelling voor Carol, maar
als hij haar probeert te kussen
rent ze totaal van streek van
hem weg. Zo lang Carols zuster
als vluchthaven aanwezig is,
kan het sexueel gefrustreerdeen
wat mannen betreft aan een
achtervolgingscomplex lijden
de meisje zich nog staande hou
den, maar als de zuster met
haar vriend een paar weken op
vakantie gaan, neemt de waan
zin snel bezit van haar. Ze ziet
in haar verbeelding de bescher
mende muren scheuren en die
materiële afbrokkeling toont te
gelijk ook haar mentale instor
ting. Ze ziet zichzelf ook voort
durend verkracht door allerlei
wildemannen. Tenslotte gaat ze
niet meer naar haai- werk en
blijft, totaal apatisch, in de flat
zitten. Alle binding met de rea
liteit is zij kwijt.
Polanski zegt niet van uitleg
gingen te houden als het om
zijn films gaat. Dat is in de
meeste gevallen ook wel begrij-
gelyk „Mes in het water" was
een film van gevoeligheden die
zich niet lieten vangen in
woorden en Repulsion is ei-
LJJXOR De duurste kome
die, ooit in Europa gemaakt, is
„Le cerveau" (Het brein). De
film is in Nederland uitgebracht
onder de titel „Wie het laatst
lacht.wat meer slaat op
wat er in de zaal gebeurt, dan
op het witte doek.
Daar wordt namelijk door al
lerlei mensen zeer serieus ge
werkt aan een herhaling van de
Britse treinroof. Het plan is de
trein, waarin vele miljoenen
guldens verhuisd worden van
het Navo-hoofdkwartier in Pa
rijs naar de nieuwe vestiging in
Brussel, onderweg te overvallen
ondanks de zeer scherpe be
waking. De hele onderneming
heeft echter op de fantasie ge
werkt van meer schurken. Een
van die schurken is een stafof
ficier van de Navo, die (zo wil
de film) ook het brein achter de
Britse treinroof was. Zijn plan
nen worden echter gestolen door
een huis-tuin-en-keuken-dief
(Jean-Paul Belmonde), die sa
men met. 'n bevrieden taxi-chauf
feur uiteindelijk de buit weet te
bemachtigen. Binnen een paar
seconden zijn ze hem echter al
kwijt aan de handlagers van
de Navo-officier (David Niven).
die hem ook binnen korte tijd
moet overlaten aan een andere
groep schurken, die zich als po
litie vermomd hebben. Het zou
Prolongaties
STUDIO houdt voor de vierde
week de reprises van „Samen
cal van Rodgers en Haramer-
gramma. Veel plezier met het
I komiektrio Bourvil, De Funès en
I IJ j Thomas.
TRIANON heeft ook een re
prise voor de derde maal ge
prolongeerd. „The sound of mu
sic" naar de gelijknamige musi
cal van Rodhers en Hammer -
stein. Zoetige romantiek ge
drenkt in leuke melodietjes on
der aanvoering van de onweer
staanbare Julie Andrews.
niet aardig zijn alle vondsten
vooraf te verklappen, want die
geven juist dat aan de film
wat de meeste kluchten missen.
Het is een luchtig verhaal, dat
niet lang in gedachten blijft spe
len, maar wel voortdurend a-
museert. In de anderhalf uur dat
de film duurt zal het echter be
slist geen moment stil zijn in de
zaal. Toen wij de film zagen
bleef het gelach en voetgetrap-
pel van de eerste minuut tot de
laatste onverminderd voortdu
ren.
Graaf Porno
REX „Graf Porno und sei
ne Madchen" (de Sex-detective)
moet het fiat-stempel van de
centrale filmkeuring beslist op
een heel warme zomerdag heb
ben gekregen. Het is een gepe
perd. verscheidene malen op de
rand van het toelaatbare balan
cerend verhaaltje, opgebouwd
rond bad- en slaapkamers en de
figuur van de schlemielige
speurder Harry. Diens pad wordt
voortdurend gekruist door in
vluchtige lingerie „geklede" of
„tot de hals toe blootsvoets"
onbekommerd rondwandelende
kostschoolmeisjes, die aantrekke
lijk zyn en van mooie, lelijke,
dikke en dunne mannen dromen
Zij lezen bovendien geïllustreer
de bladen en zijn dus, zoals de-
tectieve Harry geruststellend op
merkt. sexueel voorgelicht. Har
ry, die óf een enorme kluns óf
een man met een (te) ijzeren
zelfbeheersing is, heeft daar zelf
duidelijk moeite mee. Pas op de
laatste meters van deze zo „wei
nig om het lijf' hebbende film
bedient 'en dat is gewoon een
opluchting de brave borst
zichzelf van het zo ruim voor
handen zijnde vrouwelijke
schoon. Maar eerst heeft hy de
politie op het spoor gezet van
Graf Porno, die niet van adel is
maar zich tydens een pyama-
feest als een ordinaire „kleed
kamer"-dief ontpopt
Het begin van het af
schuwelijke drama: Carols
zuster (links) gaat met va
kantie en laat het gestoorde
meisje alleen in de flat ach
ter.
geniyk net zo'n beklemmende)
gevoelsmatige belevenis.
LIDO De sleutel van „You
only live twice", de zoveelste
James Bond (nog met Sean
Connery zelf, is een verbouwde
krater van een dode vulkaan in
Japan, Als in de meeste Bonds-
films zy n by de opnamen kosten
noch moeite gespaard. De kra
ter werd geenszins aangepast
met dunnen latten en pleister
werk. Een helikopter moest in
an uit kunnen vliegen. Een ultra
moderne monorail moest er in
passen. Bovendien moesten er
twee raketten vanuit de krater
gelanceerd kunnen worden, de
grootste met een gewicht van
acht ton. By de hele reconstruc
tie van de vulkaan werd meer
staal gebruikt, dan by de bouw
van het Londens Hiltonhotel om
iets te noemen. Aan de vulkaan
waren de producenten alleen al
10 miljoen gulden kwyt en dat
is ongeveer evenveel als de hele
eerste Bond-film „Dr. No" kost
te. Maar het loont de moeite.
De speciale missie van James
Bond in deze film: zoek uit wie
of wat de satellieten van de
Amerikanen en de Russen in de
ruimte onderschept, want er
dreigt een nieuwe wereldoorlog,
omdat de beide landen elkaar
verdenken.
In een oude vulkaan in Japan
blykt de vyand te zitten. Op de
wyze waarop alleen een mees
terspion dat kan, weet Bond
binnen te dringen by de vyand
en op het laatste moment een
wereldoorlog te voorkomen. Het
verhaal, dat nogal wat verras
singen biedt, loopt langs dezelf
de lyn als alle andere James
Bond-films en daarom is het
niet ondenkbeeldig, dat iemand
die er al verscheidene gezien
heeft oververzadigd wordt. Voor
wie James Bond nog geen oude
vertrouwde is valt er weer heel
wat te beleven.
