Verraad
in Praag
1 jaar
geleden
Éénentwintig augustus is het een jaar geleden dat troepen van het Warschau-Pact een bevriende
communistische staat, waar sinds januari een nieuwe wind was begonnen te waaien, binnenvielen:
iiiiiuiiniuiniiniiwniiittiwuiiwiniMuinwniuiwwi
iiiiffliiiiiffliMiiimiiiiii
WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1909
PAGINA 7
iv
EEN JAAR GELEDEN: Tsjecho-
Slowakije bloemen bij flakke
rende waxinelichtjes naast por
tretten van doden Russische
soldaten in de straten rups
banden voortratelend over inder
haast op het plaveisel gekalkte
verwensingen. Langer dan een
jaar geleden alde herwaardering
van het menselijk zelfbewustzijn
in Tsjecho-Slowakije het ont
staan van een nieuwe Tsjechoslo-
waakse identiteit de stroomver
snelling der politieke reformatie,
waarin Doebtsek en Smrkowski,
Ota Sik en Hajek, president Swo-
boda, tenslotte geen kanalisering
konden bewerkstelligen, die Rus
sische sluizen toeliet.
NOG GEEN JAAR GELEDEN:
het verval van de zo hartstochte
lijk beleden vrijheidsgedachten
het versterven van de hoop op een
beter bestaan meer economi
sche chaos nieuwe, stugge, lei
ders. op hun podium in even
wicht gehouden door Russische
dreigementen. En nu: Swoboda en
Hoesak worden naar de Krim ont
boden om nog eens goed te horen
dat de Sowj et-Unie op 21 augus
tus geen demonstraties duldt
pamflettenschrijvers worden voor
het gerecht gesleurd omdat zij die
21ste augustus verheven willen
zien tot „dag der nationale schan
de". Inderdaad: verheven.
DE VOORGESCHIEDENIS laat
zich. alinea voor alinea aflezen
uit de reportages van toen.
18 MAART 1968: „In belangrijke
mate zal het resultaat worden be
paald door de bereidheid van de
progressiefsten onder de vooruit-
strevenden om wat water in de
wijn te doen".
19 MAART 1968: een man in een
café: „Revolutie in dit land, mijn
heer, betekent dat ik morgen met
lijn 11 in plaats van met lijn 10
naar mijn werk moet.
27 MAART 1968: „De tekenen
zijn onmiskenbaar en de leger-
manoeuvres langs de Tsjechische
grenzen leggen er nog eens de
nadruk op: wanneer deze vernieu
wing uit de hand loopt wacht
Tsjecho-Slowakije een slechte toe
komst".
2 APRIL 1968: „Zowel de ver
kiezing van Swoboda tot president
als de woorden die Doebtsek heeft
gesproken roepen de vraag op in
hoeverre de partijsecretaris wel
reden had om met opgeheven
hand terug te keren uit Dresden,
waar onder Russische leiding het
Tsjechische revisionisme aan een
nauwgezet onderzoek werd onder
worpen. De tijd zal de Tsjechoslo-
waken moeten leren in hoeverre
de vrijheid van hun toekomst toch
weer door het nog steeds log
voortmalende communistische
partij-apparaat zal worden mis
vormd".
5 APRIL 1968: „Wat nu als ac
tieprogramma wordt voorbereid,
is niets anders dan de reglemen
tering van de vrijheid op een wij
ze, die het de communistische
partij mogelijk moet maken on
verminderd aan de macht te blij
ven. Wanneer dan ook sommige
sprekers hebben gezegd dat een
leidende rol van de partij niet kan
worden voorgeschreven, maar
door het volk moet worden ge
wenst, dan zijn dit geluiden, die
EEN TERUGBLIK VAN
REISREDACTEUR
KOLB
de werkelijkheid van straks
geenszins zullen weerspiegelen".
24 JULI 1968: aan de vooravond
van de conferentie van Tsierna,
tussen de Tsjechoslowaakse en
Russische partijtop: „De Russen
kennen de breuklijnen in het
front van de tegenstander en zij
komen naar Tsjecho-Slowakije
om meer te redden dan hun ge
zicht alleen. Voor dit communisti
sche moederland staat het voort
bestaan op het spel van het hele
ingewikkelde systeem der com
munistische heilstaten en het zal
voor geen middel terugschrikken
om daarvan zoveel mogelijk over
eind te houden. En al is in de offi
ciële communiqué's steeds gespro
ken over tweezijdige gesprekken
met de Sowj et-Unie, de bespre
king komt in feite neer op kei
hard tweezijdig onderhandelen
over het recht op voortbestaan
naar eigen inzichten.
26 JULI 1968: „Wellicht gaat de
conferentie ten einde zonder dat
er bewegingen in de stellingen
valt te bespeuren. Het slotcommu
niqué zou dan voor de nabije toe
komst een nieuw beraad aankon
digen. De Sowj et-Unie geeft dat
intussen meer tijd om haar psy
chologisch offensief te verhevigen
en zij houdt dan door het begin
nen van een volgend gesprek de
schijn van verdraagzaamheid
naar buiten toe overeind".
29 JULI 1968: „Slechts zelden
zullen politici naar de onderhan
delingstafel zijn gegaan met een
zo grote en in velerlei opzichten
ontroerende steun der bevolking
als hier in de laatste dagen is ge
groeid. Daaraan wordt zelfs geen
afbreuk gedaan door het besef,
dat die steun meer is opgebloeid
uit angst dan uit overtuiging of
eenstemmigheid".
1 AUGUSTUS 1968: „De Sowjet-
Unie zou dan tenslotte toch voor
het manhaftig vertoon van Tsje-
cho-Slowakije's nationale eenheid
het hoofd hebben gebogen, al zal
dat nimmer kunnen worden gele
zen uit de slotsom waarmee de
wereld nu geconfronteerd gaat
worden. Simpel politiek realisme
doet veronderstellen, dat voor het
nu vermoedelijk bezegelde recht
op een bestaan naar eigen ont
werp een (nog onduidelijke) prijs
moet worden betaald".
2 AUGUSTUS 1968: „Morgen
beginnen in de stad Bratislawa
nieuwe besprekingen tussen de
politieke leiders van Tsjecho-Slo
wakije, de Sowj et-Unie, Oost-
Duitsland, Bulgarije en Honga
rije".
„Het Tsjechoslowaakse volk
maakt zich echter zeer ongerust
over het weinig zeggende commu
niqué en de vlakke rede van de
president. Gisteravond verzamel
den zich tienduizenden op het
oude raadhuisplein in een grote
betoging voor „de waarheid".
„Zomin als Swoboda kon over
tuigen gelukte het de ervaren de
magoog Smrkowski geloof te wek
ken bij de verontruste massa".
Smrkowski: Wij praten zaterdag
niet over binnenlandse kwesties,
maar over verdere samenwer
king". Hij oogstte hoongelach. Hij
zei: „Uw geschreeuw is dit volk
onwaardig. Wat wilt u eigenlijk
van mij horen?"
ER WAS MAAR ÉÊN ANT
WOORD en dat kwam ook: „de
waarheid". Smrkowski draaide
zich om en verliet het balkon. Een
man op het plein zei: „Ik ben heel
bang dat we nu voor vele jaren
de laatste momenten van onze
vrijheid hebbpn beleefd". Deze
man heeft gelijk gekregen. Bratis
lawa kwam en het scheen alsof de
Sowj et-Unie als beginsel had aan
vaard, dat de tijd van brute
machtspolitiek voorbij was en dat
de rede, zelfs al was dat dan een
communistische rede, in de plaats
moest treden van dwingende
voorschriften. Brezjnew kreeg
bloemen in Blatislawa. Doebtsek
en Ulbricht werden uitgefloten.
EN IN DE NACHT VAN 20 OP
21 AUGUSTUS kwam het verraad
aan het licht: een militaire ma
noeuvre bij radiostilte, enkele
uren later was Tsjecho-Slowakije
bezet land. Doebtsek, Smrkowski,
Tsernik en anderen werden naar
Rusland gebracht als gevangenen.
Zij hebben tenslotte in Moskou
het hoofd gebogen.
28 AUGUSTUS 1968. De reactie
van het volk liet niet lang op zich
wachten. De stenen voet van het
Wenzel-monument werd in plaats
van met de oude leuzen beplakt
met de kreet: Doebtsek verrader.
DOEBTSEK WAS GEEN VER
RADER. Hij heeft de keus niet
kunnen maken tussen weggaan
en aanblijven. En omdat hij er
was, is hij gebleven, voorlopig. Hij
zei: „De weg naar ons doel zal
langer zijn dan wij ons hadden
voorgesteld".
De Russen hebben Doebtseks aan
blijven uiteraard gebruikt om
vooralsnog iets te redden van de
overweldigende aanhang die de
Tsjechoslowaakse communistische
partij had gekregen.
28 AUGUSTUS: „Doebtsek. die
er in het voorjaar nog de nadruk
op legde, dat de communistische
partij alleen een leidende rol kon
vervullen op basis van de volks
wil, is zijns ondanks een marionet
van de Russen geworden. Een
stroman, die zich kennelijk heeft
opgeofferd omdat hij zijn volk in
geen geval wilde laten vechten
voor zijn vrijheid".
