ascinerend spel met draad en korrel Roi"e
e vrouw aan
het stuurwiel
Filigrain
edelambacht
is nog steeds
echt
handwerk
erbied voor alle arbeid
1 maakt l>ont
met
mantel en
broekpak
Reddingsvesten en
witte boordjes
Moederlijke
Am
Sproetjes
LLiüatii UAOULAD
de tien miljoen personenauto's,
dit moment in de Westduitse
epubliek geregistreerd staan,
er ongeveer een half miljoen
rouwen bestuurd. Ondanks dat
vele mannelijke bestuurders bij
wroordelen en clich évoorstel -
over de vrouw aan het stuur,
lardoliemaatschappij in de
epubliek wilde nu eens weten,
vrouwelijke gemoed, techniek
yerkeer inwerkelykheid by el-
assen en leidde een waten-
eljjk onderzoek in. Zeer inte-
resultaten waren hiervan
olg.
alles zij opgemerkt: de vraag
e betere autobestuurder is niet
ief te beantwoorden. Volgens
Dekingen van de Hamburgse
"bog Herbert Lewrenz schij-
ouwen tot 30 jaar veiliger te
Tenminste zijn bij minder
tken betrokken. Tussen het
40e levensjaar zijn de dames
te oordelen naar de ongevals
wat de rijkunst betreft niet
"issen tegen de evenoude man
ners. In de daarop volgende
ar kon de rijveiligheid van de
geslachten volgens de onder
gen van Lewrenz wel eens on-
op hetzelfde niveau liggen,
50e levensjaar daalt deze by
m sneller dan bij de mannen.
Ifwaardering van de dames
ongeveer gedekt met deze sta-
Slechts 8,5 procent van de au-
iliurders menen, dat zij hun
lig minder goed besturen dan
an.
Niet helemaal zo zeker treden de
Duitse vrouwelijke automobilisten op
bij het rijexamen. Onder de druk van
de examenvrees maken zij wezenlijk
meer fouten dan de mannelijke kan
didaten. Nog 'n andere uitspraak is
in dit verband interessant: Bij vrou
wen treden relatief vroeg „psycho
motorische storingen" op; dat wil
zeggen, zy verliezen het vermogen,
arbeidsgangen automatisch uit te
voeren. Daarom luidt de raad van
de rijleraren: des te vroeger een
vrouw haar rijbewijs haalt, des te
goedkoper haalt ze het.
Wat men reeds lang vermoedde,
heeft ook dit rapport bevestigd:
Vrouwen rijden minder agressief
dan mannen. Zij komen minder
vaak in conflict met de wet en zyn
eerder bereid toe te geven, ook al
menen zy in him recht te staan. On
danks dat zyn zy bij ongelukken
kwetsbaarder dan mannen. Zoals uit
het onderzoek blijkt, lig* het percen
tage van ongelukken met dodelijke
afloop bij vrouwen hoger dan bij de
mannelijke bestuurders.
(ADVERTENTIE)
DAMESMODE
in exclusief jonge stijl...
BREESTRAATI08a-H2 LEIDEN
„Als filigrainwerker ben je nooit uitgeleerd", zegt de man
achter de werkbank. Zijn vingers hanteren een pincet dat zorg
vuldig maar toch snel en trefzeker uiterst kleine oogjes van
gouddraad oppakt. Onder zijn handen groeit een rijk-georna
menteerde goude broche van luchtig draadwerk. Het „stra
mien" bestaat uit minuscule ringetjes die stuk voor stuk met
verbazingwekkend-kleine bolletjes worden opgevuld. Als sol
daatjes in het gelid worden er vervolgens kleine holle staafjes
op gezet. Al deze hyper-fijne onderdeeltjes worden eerst ge
lijmd met een speciale lijmsoort die later, bij het solderen, niet
zwart kan worden.
Zó ontstaat in grote trekken de
bijzondere vorm van edelsmeed
kunst die füigrainwerk heet en
ook wel draadwerk wordt ge
noemd. Een vijf eeuwen oude va
derlandse kunst die (in dit ge
val in het oude Noordhollandse
Hoorn) nog altijd van A tot Z als
handwerk wordt bedreven.
De filigrainwerkers van de Konink
lijke goud- en zilverindustrie voor
heen gebr. Rozendaal NV. in Hoorn
zullen in Nederland waarschijnlijk
nog maar weinig collega's in deze
oude kunst hebben. Filigrain (afge
leid van de Latijnse woorden fi-
lum en granum: draad en korrel)
is een zeer arbeidsintensief hand
werk. „Je moet echt nog liefde voor
dit vak voelen", zeggen de filigrain-
werkers van het Hoornse bedrijf.
Met hun pincetten en hun spinne
tjes, oogjes, gedraaide oogjes en
scharniertjes (vaktermen voor de
haarfyne onderdeeltjes van het fi-
ligrainwerk) bouwen zij stukjes pre
cisiewerk op waarvan de resultaten
volkomen symmetrisch dienen te zijn
en waarin met tienden van millime
ters wordt gewerkt.
Als straks deze rijkversierde gou
den byou's in de winkel van de ju
welier liggen zullen weinig kopers
vermoeden hoeveel uren handwerk
in dit gouden draadwerk zijn gesto
ken. Een stel zogenaamde „Scheve-
ningse koppen" is het resultaat van
bijna vijftig uren onafgebroken ar
beid. Dat de winkelprijs van zo'n
dubbel stuk om en nabij de dui
zend gulden ligt is dan ook niet zo
verwonderlijk.
Filigrain wordt wel eens „een oer-
vaderlandse techniek" genoemd: in
de vijftiende eeuw werden al siera
den en gebruiksvoorwerpen in de
draadwerktechniek gemaakt. Dat be
tekent allerminst dat Nederland het
monopolie had. Filigrain is in de
loop der eeuwen in opmerkelijk veel
landen gemaakt, zowel in Europa als
in het Nabije en Verre Oosten. De
benodigde hulpmiddelen waren een
voudig en daardoor ontstonden hele
huisindustrieën in dit handwerk dat
door mannen, vrouwen en kinderen
werd gedaan.
In Nederland hebben de provincia
le klederdrachten lange tijd een be
langrijke rol gespeeld als afzetge
bied voor de sieraden in filigrain-
werk. Vandaar de namen die ook
vandaag-de-dag nog in de draad
werktechniek worden gehanteerd:
men spreekt over Scheveningse kop
pen. over het Volendammerslot druk
bewerkt, met een miniatuurtje erin
en met engelenkopjes op de hoeken),
over Zeeuwse kralensloten en Zeeu-
se bolle en platte knopen. De streek-
sieraden leveren de hedendaagse fi
ligrainwerker een beperkt aantal ba
sisvormen waarop echter (binnen be
paalde perken) wel variaties worden
gemaakt. Granaat en bloedkoraal
worden in de sieraden verwekt; gra
naat uit Duitsland, koraal uit het
verre oosten. Het veertienkaraats rood
goud dat als basismateriaal wordt
gebruikt krijgt later, door toepas
sing van wat de vakman de „hoog
gehalte kleur" noemt, de specifieke
goudglas die kenmerkend is voor
deze filigrainsieraden.
„De Zaanse dracht was de rijkste
dracht", zegt de heer J. Rozendaal
die, als vijfde Rozendaal in succes
sie. aan het hoofd van het bedrijf
in Hoorn staat. „Dat is nu museum-
werk geworden, maar het was een
schouwspel als je die vrouwen in
vol ornaat zag. Zo'n hoofdtooi be
stond uit een gouden kap, bloed
koraal met slot, een voornaald van
goud of juweel, zijnaalden, kapspel-
den en juwelen oorhangers. De vrou
wen zager er uit als vorstinnen".
Uit oude kasboeken van het be
drijf is nog op te maken dat men
soms goud inleverde en daar iets van
liet maken. „Men liet er wel kappen
uit smelten. Tegenwoordig wordt er
veel verknipt. Uit oude streeksiera-
den laat men bijvoorbeeld ringen
maken. Maar we krijgen ook wel re
paraties van filigrainwerk. Dingen die
soms honderd jaar oud zyn".
De huidige produktie van gouden
filigrainwerk blijft vrijwel geheel in
Nederland. Dat het toerisme voor veel
afnemers zorgt gelooft de heer Ro
zendaal niet. „Wel als het om zilve
ren filigrainwerk gaat. Dat is wel
een produkt voor de toerist. Maar
het gouden filigrainwerk is een echt
cadeau-artikel. Het wordt overal ver
kocht: in Utrecht en op de Lyn-
in Hoorn en in Maastricht.
De belangstelling voor goud in het
algemeen groeit trouwens nog steeds.
En filigrain blijft een spectaculair
artikel. Je kunt bezoekers in het
bedrijf de mooiste staaltjes van mo
derne sieraadkunst laten zien: zodra
ze de filigrainwerkers bezig zien, zijn
ze verloren".
Bij de foto's
Links boven: heden
daags filigrainwerk:
kralenslot in goud met
granaat.
Rechts boven: fili
grainwerker anno 1969:
.Je bent in dit vak
nooit uitgeleerd.
Midden: filigrain in
close up: eeuwenoude
kunst die nog van A tot
Z als handiverk wordt
bedreven.
ROME (GPD) Rome zucht onder
byna tropische temperaturen. De
mannequins, die voor modehuizen
met grote namen de wintercollec
ties tonen hebben het wel het aller
moeilijkst in de meest uiteenlopen
de en vooral uiterst warme bont
jassen. Want bont gaat het weer
worden de komende winter.
Daarbij dient wel even te worden op
gemerkt, dat de heren ontwerpers
hierbij natuurlijk uitsluitend aan
hun super-slanke mannequins heb
ben gedacht en niet aan de wat for
sere sexegenoten. Maar goed. voor
de wat kloekere maten zijn er al
tijd nog de klassieke pakken, die
slechts door originele details als
stikstels en zakjeswerking modieus
zijn.
Duidelijk is nog steeds, dat we de ja
ren dertig niet mogen vergeten.
De couturekoningen drukken de
vrouw er voortdurend met de neus
bovenop. Dat lange, dat sluike en
toch zwierige.
Ook de broekpakken worden langza
merhand als een normaal onder
deel beschouwd van garderobe van
iedere met de tyd meegaande
vrouw.
Het duidelijkst demonstreert Mello-
ni dat wel: bonten broekpakken met
bonten cape. Persianer om precies
te zyn. Over de prijs durven we
geen verstandig woord te zeggen.
U zou misschien te veel schrik
ken
is alweer een tijdje geleden
et ine overkwam, maar de
t ik kreeg, hèb ik nooit ver-
Ik was op bezoek bij een
intellectueel gezin, ivaar
kleuters op de vloer rolden,
vngetje zei plotseling: „Weet
Jf ik worden wil? Vuilnis-
giechelde; ik schatte hem
goed voor meester in de
en of ingenieur. Maar zijn
een stuk wijzer dan ik, zei
ig: ,,'t Is best, jongen, als je
maar een goede vuilnisman
knaapje zal ongetwijfeld
«Ie malen van beroepskeuze
seld hebben en zit nu mis-
i op de universiteit, of loopt
!r een vuilniswagen ik
het niet. Ze zijn verhuisd en
tb hen uit het oog verloren,
het ook zij, op zijn vijfde
vist het kind al dat de keuze
het werk er niet toe doet.
Men zich voorneemt dat
goed te doen.
voorvalletje indertijd heeft
diepe indruk op me gemaakt. Wij
zijn zo vaak geneigd, bepaalde
beroepen met enige minderwaar
digheid te verbinden, ons te ver
beelden. dat het „menswaardi
ger" is om als arts, dan als de
beruchte putjesschepper door het
leven te gaan. En toch is dat niet
waar.
Tegenwoordig, met de grote in
vloed van werkstudenten en va-
kantie-werkertjes hebben zij wel
afgeleerd laag neer te zien op
minder intellectuele beroepen.
Een aanstaande chemische inge
nieur wijst plaatsen aan in een
bioscoop. Een aanstaande recla
me-chef bikt rioolbuizen uit in
zijn vakantiemaanden. Een toe
komstig rechter-commissaris
wiedt onkruid in de stadsplant-
soenen. Dat vind ik heel gezond.
De jeugd leert dat aan elk kwart
je een zweetdruppel hangt. En
dat alle werk de moeite van het
doen toaard is. Ten eerste omdat
het nu eenmaal gedaan moet
worden. Ten tweede omdat het
altijd moeilijker is dan het op het
eerste gezicht lijkt. Ten derde
omdat het een diepe vreugde en
voldoening schenkt wat men doet,
ook goed te doen.
Het onverstand schuilt dan ook
niet bij de kinderen die bereid
zijn alles aan te pakken: wieden,
kisten timmeren of kranten be
zorgen, als ze daarmee hun bui
tenlandse reis of hun stereo-in
stallatie kunnen verdienen, doch
bij de ouders die de zwoegende
kinderen beklagen en het feit dat
zoonlief of prille dochter tijdelijk
handenarbeid verricht, proberen
goed te praten tegenover buren
en kennissen. Zij zijn het die
het vooroordeel dat enig eerlijk
werk „beneden onze stand" zou
kunnen zijn, in leven houden.
Arbeid is niet iets heiligs, het
is evenmin een straf. Werk is
doodgewoon een noodzakelijkheid
en hoe beter je je werk doet, hoe
gelukkiger je leeft en hoe meer
geluk je verspreidt. Als staats
burgers beleven we meer plezier
aan een goede vuilnisman dan
aan een blunderende directeur.
Dat wisten we al lang: we houden
er alleen te weinig rekening mee
wanneer we onze kinderen de
„feiten des levens" meedelen.
THE A BECK MAN
HILVERSUM )GPD) In de lange, spannende „maannacht" heb
ben radioluisteraars en tv-kijkers soms wonderlijke vragen afge
vuurd op de telefonistes van de NOS. Enkele opmerkelijke vragen
staan vermeld in het personeelsblad van de NOS. Onder meer deze'.
Dame: „Wat gebeurt er precies met de ruimtevaarders wanneer
er iets misloopt? Hebben ze reddingsvesten bij zich?"
Dame: „Juufrouw, als er nou een kabel ivas tussen de maan en
hier, dan zijn er toch geen antennes nodig? Waarom doen ze dat
dan niet?".
Heer: „Mag ik die vent van Terlinge effe. Kan dat niet? Luister
nou eens, hij is nou toch niet in het beeld en kan dus best effe die
telefoon aannemen".
Dame: „Waarom spreekt Armstrong eigenlijk geen Nederlands.
Slechte beurt hoor van de televisie".
Dame: „Waarom hebben hier alle tv-medewerkers witte boordjes
om en in Houston niet?".
Dame: „Ik heb een splinternieuw stero-toestel, maar al die uit
zendingen van de maan ontvang ik in mono. Kunt u dat doorge
ven?".
Slechts gedragen over de
naakte huid is deze lange japon
van cedergroen fluweel ontwor
pen door de Italiaanse modeko
ningin Irene Galitzini. De slui
ting op zij wordt gevormd door
gedraaide gouden lussen.
Geen enkele vrouw hoeft meer in
paniek te raken wanneer de zomer
zon sproeten op haar huid projec
teert, want in dit tijdperk wordt een
sproet als een bekoqrlyk merkteken
van de huid beschouwd. Vorig sei
zoen was het „en vogue" om ze met
behulp van een (bruin) wenkbraw-
potlood op neus of wangen te imite
ren, dit Jaar tekent het hippe
strand volk je namaaksproeten op de
zonverbrande schoudertjes en boven
armen.
Studenten in Mexico Politie in
burger heeft gisteren traangasgrana
ten geworpen tussen 5.000 studenten
die in Mexico tegen de regering be
toogden. Bij de paniek die hierdoor
ontstond werden tientallen studenten
gewond. De bijeenkomst was een on
derdeel van weekenddemonstraties,
die militante studenten hebben voor
bereid met het oog op de viering van
de revolutie op Cuba 26 juli.
