ERASMUS 500 JAAR
GELEDEN GEROREN
SCHADE
TYPISTES
MODERNE TALEN
Sleutels Conserven
VAKANTIEGANGERS
ALLES OP HEI GEBIED VAN CLAJi
Marktberichten
JONGENS EN MEISJES
G. BERGMANS
AUTO
UW ADRES BIJLIBO
LEIDEN
vrijstaande semi-bungalow
JONGELUI GEVRAAGD
H. VERDEGAAL ZONEN N.V.
TE KOOP GEVRAAGD:
OPLEIDING PERQUIN-ROTTEVEEL
zieken-
verzorgster
B.M.W. 1800
Gebrs. Huisman
25041
NEM
ZIJID-FRANKRIJK
60 cent per m2
Metaalhandel J. Nieuwenburg
TE KOOP te BODEGRAVEN
PAGINA 10
LETDSCH DAGBLAD
ZATERDAG 26 JULI 1969
Kond 500 jaar geleden werd in Rotterdam Desiderius Erasmus
geboren, zoon van een priester uit Gouda en de dochter van een
arts. Hij stierf 70 jaar later in Bazel, na een indrukwekkende
carrière in de literaire cultuur, maatschappelijk bekroond door
een aanbod van een kardinalaat dat hij weigerde. Een grote
naam ook in zijn eigen tijd, en die glans is nooit verloren ge
gaan: Rotterdam met Gouda en Bazel herdenkt hem dit
jaar als een groot Rotterdammer, Noord-nederlander, Euro
peaan. Meer nog: als een man die juist ook onze tijd veel heeft
te zeggen.
Wie was Erasmus van Rotterdam, wat was zijn betekenis
voor de tijd waarin hij leefde en heeft hij ons inderdaad nog
iets te zeggen?
De feiten zoals wij die kennen:
Zijn levensloop en zijn geschrif
ten. Het jaar van zijn geboorte
staat niet absoluut vast: 1466 of
1469, en de onzekerheid over die
datum hangt wat samen met de
„smet van een onwaardige ge
boorte", waar Erasmus zelf onder
heeft geleden en die in 1517 door
Paus Leo de tiende werd wegge
wist. Met zijn oudere broer Pie-
ter, studeerde hij, onder toezicht
van zijn moeder, eerst in Deven
ter. Na de dood van zijn ouders
kwam hij als leerling op de La
tijnse school van 's-Hertogen-
bosch en onder aandrang van
zijn voogden, werd hij als
kloosterling toegelaten bij de
Augustijnen van Steyn bij Gouda.
Ook van die last zou Leo de tien
de hem in 1517 bevrijden. In 1492
wordt hij priester, in 1493 secre
taris van de bisschop van Kame-
rijk; ln 1495 gaat hij aan de Pa-
rijse Sorbonne studeren en in
1499 gaat hij naar dat andere
centrum van het groeiende hu
manisme, het Londen van Tomas
Moore. Hij blijft daarna reizen:
ln de komende jaren studeert en
schrijft hij in Frankrijk, Leuven,
Parijs, Engeland, Italië. In Bazel
vindt hij tenslotte het drukkers-
bedrijf dat hij nodig had om zijn
werk gepubliceerd te krijgen,
blijft er tot 1516, reist hij door
Europa en sticht in Leuven het
befaamde drietalig collegium,
wordt daar weggeïntregeerd en
gaat weer terug naar Bazel. Hij
zal die stad tussen 1529 en 1535
weer verlaten, nadat de Reforma
toren er de macht in handen kre
gen en vond toen een vorstelijk
onthaal in Freiburg. Hij stierf in
1536 in Bazel.
Theoloog
In het zakelijke levensbericht
klinkt al iets door van de invloed
en de faam, die Erasmus tijdens
zijn leven heeft gehad. Die in
vloed berustte uiteraard niet op
zijn duistere afkomst of zijn ge
ringe maatschappelijke positie
van arme priester, maar uitslui
tend op de aard en de kwaliteit
van zijn geschriften. Die hebben
in de eerste plaats een godsdien
stig karakter. Hij was door zijn
opleiding latinist, in Parijs stu
deerde hij ook Grieks en legde
er de basis voor een nieuwe ver
taling van de Griekse bronnen
van het Nieuwe Testament in het
Latijn: een tekstkritische uitgave
die ontelbare drukken heeft be
leefd en waardoor hij in contact
kwam met de Bazelse drukkerij
waar hij vele jaren zou slijten.
Dat vertaalwerk zou vele jaren
vergen. Voordien, in 1502, schreef
hij het handboek van de christe
lijke soldaat, het Encheiridion,
een soort vroomheidsleer voor de
geestelijke krijgsdienst waarin
wordt gestreden tegen menselijke
ondeugden en wordt gepleit voor
een visie op de Bijbel in de oor
spronkelijke, zuivere gedaante
(zijn eigen vertaling!) en voor
een werkelijk doorleefde ere
dienst, die niet bestaat uit forma
lisme en uiterlijkheden.
In de Alpen op weg van Italië
naar Engeland, schreef hij in
1509 zijn „Lof der Zotheid",
dat twee jaar later in Parijs zou
verschijnen. Zijn beroemdste werk
en een persoonlijke levensgetui
genis. Zonder de dwaasheid kan
de wereld niet bestaan, zegt Eras
mus. alleen de dwaasheid maakt
gelukkig. Veel weten brengt maar
ellende met zich mee, maar aan
de andere kant werken mense
lijke dwaasheden als ij delheid en
zucht naar roem stimulerend op
de menselijke geest. En kijk eens
hoe dwaas de machtigen en wij
zen der aarde doengeleerden
zitten, vorsten pralen, onnozele
gelovigen houden zich bezig met
wonderen en aflaten en laten zich
plunderen door baatzuchtige hei
ligenverering.
Daarnaast schreef Erasmus
wat men een eindeloze reeks pre
ken zou kunnen noemen,, in brie
ven en tweespraken, die ook op
latere geslachten grote invloed
hebben gehad. Men leert er de
mens en de wetenschapsman
Erasmus uit kennen: een egocen
trische man met een grote liefde
voor de medemens en de mens
heid, met een uiterst brede be
langstelling, een taalgeleerde, een
wijsgeer die op beide gebieden
ook de klassieke oudheid binnen
de grenzen van het christendom
bracht en een letterkundige. In
de laatste kwaliteit is hij minder
de scheppende kunstenaar dan de
geleerde letterlievende, die zijn
gedachten helder, elegant en
dwingend over kan brengenmeer
de „man of letters" dan het crea
tieve genie.
Kruispunt
Dat zelfde geldt voor zijn posi
tie als theoloog en daarmee als
cultuurfilosoof, voor de betekenis
die hij voor zijn tijd en daar
mee misschien voor onze tijd
heeft. Erasmus was geen eruptie
van het humanisme: hij betekent
in die stroming en in het leven
van zijn tijd een kruispunt van
wegen. Hij is opgevoed in die tra
ditie: in Deventer en 's-Herto-
genbosch was hij leerling van de
broeders en zusters des gemenen
levens, de groepering van Geert
Groote. De voor-reformatorische
beweging van goede zonen van
de Roomse kerk die sterk sociaal
waren ingesteld en nadruk leg
den op de persoonlijke vroomheid
van de gelovigen. Die zogenaam
de moderne devotie loopt uit naar
het bijbelse humanisme, waarbij
anders dan in de Middeleeuwen
het accent ligt op het rechtstreek
se contact tussen het individu en
de Bijbel als voornaamste bron
van godsdienstopenbaring. Van
dit bijbelse humanisme is Eras
mus de grote vertegenwoordiger.
Naar zijn overtuiging mondt de
studie van de klassieken uit op de
Bijbel: daar ligt het ware chris
tendom. ook als men de teksten
blijft bezien met een kritisch oog
en in verband met wat er voor
historisch aan is voorafgegaan.
Dat was geen geheel nieuwe visie,
maar nooit tevoren is dat stand
punt zo scherpzinnig en overtui
gend verdedigd. Daardoor heeft
Erasmus een grote invloed gehad
op „vrijzinnige" stromingen die
na hem kwamen: in de katholie
ke kerk maar vooral daarbuiten
op de katholiek Coornhert,
maar ook op het protestantisme
tot op het 20ste eeuwse vrijzinnig
protestantisme toe.
Binnen de kerk
Erasmus zelf bleef nadrukkelijk
binnen de kerk. Zijn eerste sym
pathieën gingen uit naar de re
formatoren, naar Luther vooral.
Maar de strijdbare grove en pro
fetische Luther werd steeds meer
onaanvaardbaar voor de beschou
wende, aristocratische en „revi
sionistische" Erasmus: hun we
gen scheidden tenslotte definitief
op een verschil van visie op de
vrije wil van de mens ten opzich
te van de goddelijke lotsbeschik
king, maar misschien nog meer
op een verschil in menselijk leef
klimaat.
Efasmus vond de gewetens
dwang van de eerste reformato
ren onverdraaglijk. Erasmus bleef
dus in de katholieke kerk. De
paradox der geschiedenis wil, dat
hij zodoende de voorloper werd
van tegengestelde stromingen:
van de reformatie en van de con
tra-reformatie. Want ook in de
contra-reformatie van de katho
lieke kerk schuilen de hervormen
de elementen, waarvoor Erasmus
had gestredenzij is niet alleen
de reactie op de explosie van het
protestantisme, maar ook een
voortzetting van de reformatori
sche stromingen in de katholieke
kerk zelf. En de geschiedenis van
die contra-reformatie leert, hoe
zeer ook in die kring de visie van
Erasmus op het geloof aanhan
gers had gevonden. Nieuwe orden
als de Capucijnen, Ursulinen en
Oratorianen gaven aan die visie
gestalte. Dat die kant van de
contra-reformatie niet meer aan
kracht heeft gewonnen, heeft
meer politieke dan theologische
achtergronden.
Scheiding
der geesten
Erasmus op het kruispunt der
tijden, en misschien zijns on
danks een kristalisatiepunt bij
de scheiding der geesten. Een
erudiet, een voorname geest tole
rant en vredelievend, pacifist zelfs
een individualist met een sterk
egocentrische inslag, een typische
geleerde. Een man ook die op
grond van die karaktertrekken
binnen het „establishment" van
zijn dagen bleef, die het reformis
me koos boven de revolutie, de
ivoren toren der geleerden boven
het gewoel van de menigte, die
krachtdadig streden voor een
nieuwe theologie en in die tijd
daarmee voor een nieuwe maat
schappij en daar met revolu
tionair élan nieuwe vormen voor
zocht en vond. Wanneer wij nu
Erasmus herdenken eren wij die
wijze, vredige en vredelievende
man, die in historische zin aan
het begin van onze moderne tijd
staat.
Bij de beantwoording van de
vraag of hij en de levenshouding
die hij vertegenwoordigt van wer
kelijk doorslaggevende waarde is
in deze tijd, fungeert hij mis
schien weer als kristalisatiepunt
bij de scheiding der geesten. De
historie heeft in ieder geval ge
leerd dat de „zachte krachten"
van het Erasmiaanse denken wel
iswaar niet op het laatst hebben
gewonnen, maar dat zij even
duurzaam zijn gebleken als de
revolutionaire krachten, die ook
de wereld van Erasmus een nieuw
aanschijn hebben gegeven.
DE
ALKMAAR Kaasmarkt. Aanvc*
00 000 kg. Commissienoteringen (in
per kg): fabrleksedammer 3.11; mu.
c! el bare 3.16, Goudse volvette 3 3v
Handel goed.
DEN HAAG (ANP) Besommia
trailloggers: Sch 21 met f 2850, 307-
1700. Verder waren er vanmorgen a
kustvissers aan de markt met in to
taal f 95.600 aan verse vis. Noterin|
per kg: gr. tong 4.30 tot 4.55, groo
middeltong 3,75 tot 3,95, klein middel
tong 4,985.25; tong I 5,756.56, I
4-755.05. tarbot I 4,755.II 3,61
-4.III 2,503.tarbot IV 1.70-
1.95. griet I 1.40—4 76, II 1/1.30
Notering per 100 kg: gr. kabeljauv
C590. notering per 50 kg verse ma.
kreel 1516. Verder werden er 1575
kantjes gezouten haring aangevoerd.
groenNoterlng per kantje: maatjes,
haring groen klein 210226, zout kk
110118, zout groot 90100
RIJNSBURG Bloemenveiling. An.
Jerswitte Sim 330670. rode 420^ f a
810, roze 400790, Crowly 380—700, 61 1
Dustv 430900, Arthur 340740, G, Ions
200730, Selecta 400840, William
420860, Keever 390900, Esperani* ESiO
4001030 per 100; Freesia: Golden
Yellow 65—85, White Swan 80—100, Q0k
Stockholm 5575 per bos; Rozen: hpf
Baccara 1530. Carol 37. Garnett»1 neij
3—8, Zorina 6—12 per stuk; div. snij. er,
bloemen: Anthurlum 50135, Gerbe-
ra 10—28, Colvillei 3—9. Gladiolen Ic
14. Campanula 613 per stuk Phlot a» 15
4065, Gele Margrieten 3050. Static» ersil
40105, Leeuwebekken 3055 per bo»,p£
Latrix 250600, Scabiosa 350560 p,
100, Chrysanten: Lyona 110125, To- It we
kyo 130150, Indianapolis 130160, jddel
White Spider 160—180 per bos. tj
LISSE. 25 Juli Bloembollenvel. Ul~
ling. Tulpen zilt 12/op en zift 11/11 iK~l
per 100: dubbele vroege tulpen: Thee. cit
roos 15 50—14,20. enkele vroege tulpen _.jf
Brilliant Star 13.80—9.50. Grand Due
14.7512.90. Prince Carnaval 11.40- ie 1
10.90. Sunhurst 10.2510,Mendel
tulpen: Bestseller 16.0510.05, White
Virgin 8,30—8,30, Triumph tulpen:
Topscore 7.105.80, Golden Eddy 690 nde'
- 6.30, Lustige Witwe 8,206,95, Pro- ^att
mlnence 10.70—8.50, Darwin hybride
tulpen: Apeldoorn 85. Dover 6.10- ei
5,20, Gen. Elsenhower 7.106.10, Ox- kei
lord 6.20—5.70. Spring Song 5.90—5.54 ,hei
Festerlana: Madame Lefeber 8.10-
6 50. Purlssima 9.407-8.30 u
AALSMEER, 25 juli Bloemenvei
ling. Anjers per stuk: William Sim
1724, Rose 1418, White 1823,
G.J. 12—17. Dusty 8—12. Arthur 12-
17. Shocking 1216. Keefer 1621, Dcz
gemengd 6—10, Orchid Beauty 28- te
35, Harvest Moon 1620. Tangerine
1824. Elegance 1523. Rozen: Parel
van Aalsmeer, Baccara 3037, Carnli (relt
14—19, Carla 27—30, Jr. Miss 8—12.
Dr. Verhage 14—19. Pink Sensation "J.
1116, Super Star 1516, Roselandl»
6—7, Zorina 5—9, Nordia 6—11, Coral illei
Princess 58. Carol 59, Red Gar-
nette 5—9. Golden Garnette 5—9. Spa-
nlsh Sun 58. Marimba 510. div. n S
bloemen: Amaryllis 1216.Chryi ng
jaarrond 120165. kl. bl. 18—23, Fre- {rd
s;a 100125. Gerbera 4060 Iris 30-
45. Prof. Blaauw 100—120. Lelies kelk Hij
14—22, tak 80—120. Asp. plumosus 100
130 Gladiolen 100—125. Colvillei 120
185.
BOSKOOP, 25 Juli Bloemenvel- .,e
ling. White Butterfly 400—190. Anne
Wheatcroft 55 Pollantha 1006133,
lire King extra 160. I 120—30. II 80- fcer
50. kort 23. Duisburg 705950. But- ,n
terfly 80—60. Garnette 5041—31,
Marion 51. Baccara 130—120. kort 55- m
42. Zorina 180—140—90. Gladiolen 31. jen
Llatris 28, Aconlten 61, Achillea wit
22. geel 70.
it Sj
Wt
G.B. vraagt voor de verpakkingsafdeling
voor inpakwerk.
Zij, die in een modern bedrijf willen werken
kunnen solliciteren bij:
BLOEMBOLLENBEDRIJF
TEYLINGERLAAN 1B - VOORHOUT, grens Sassenheim
TELEFOON 02532—7129, b.g.g. 02530—4317.
Leidseweg 402 Voorschoten
Telefoon 01710—24003 en 24609
Te koop op rustige stand en riant aan singel gelegen
(ca. 3 jaar oud)
voorzien van C.V. gas; garage voor 2 auto's. Grote hobby
kelder. Bevat verder: L-vormige woon'eetkamer, studeer
kamer, grote vierkante keuken met bijkeuken, 5 slaapkamers,
complete badkamer, aparte douche. Perfect onderhouden,
Brieven onder no. 64911 aan bur. van dit blad.
voor lichte inpakwerkzaamheden.
SASSENHEIM (bij bushalte Warmonderdam).
plm. 1000in2 grond
direct aan de Oude Rijn gelegen, waarop een woonhuis met
garage gebouwd mag worden of reeds gebouwd is.
TELEFOON 010-201186.
PLANTSOEN 53
TELEFOON 01710—24753
HALF AUGUSTUS
beginnen wederom onze cursussen ter opleiding voor
het
PRAKTIJKEXAMEN BOEKHOUDEN (Associatie)
10-maandscursus (volledige opleiding)
4-maandscursus (voor vergevorderden)
4-maandsrepetitiecursus.
Prospectus B met uitvoerige inlichtingen over deze cursussen wordt U gaarne ver
strekt door Th. H. Perquin, Leraar Boekhouden M.O., zonder verplichting uwer
zijds.
BEGIN SEPTEMBER vangen onze cursussen aan ter opleiding voor de examens
M.B.A. en S.P.D. (prospectus A) en Elementaire Wiskunde (prospectus D).
Voor meisjes van 18 jaar en ouder, die zich
aangetrokken voelen tot de ziekenverple
ging en tenminste drie jaar voortgezet onder
wijs aan een dagschool met goed gevolg
hebben genoten, bestaat de mogelijkheid om
in het
ACADEMISCH ZIEKENHUIS TE LEIDEN
te worden opgeleid tot
ZIEKENVERZORGSTER.
Aanvang opleiding: 1 oktober 1969.
Duur opleiding: 2 jaar.
Bruto salaris: eerste jaars leerling-zieken-
verzorgster f 318,
tweede jaars leerling-ziekenverzorgster
f344.—
benevens vrije kost, inwoning en bewassing.
Tweemaal per maand vergoeding van reis
kosten naar het ouderlijk huis.
Het eerste uniformpakket wordt door het
ziekenhuis verstrekt.
Schriftelijke sollicitatie te richten aan de
Directrice met vermelding van de letters
ZV-LD.
4-deurs, wit. 1966.
Km.stand 40.000.
kunnen
TELEFONISCH
worden
opgegeven,
onder nummer
Denkt V er
echter aan
uiterlijk
de dag
vóór plaatsing.
Behoudens gebrek aan
plaatsruimte worden deae
annonces dagelijks opge
nomen.
Lid van de
Hollandsche
Beton Groep
Onze onderneming, met een gevarieerd leve
ringsprogramma op het gebied van stoomketels,
apparaten voor de chemische, nucleaire- en voe
dingsmiddelenindustrie, pijpleidingen en com
plete fabrieksbouw, werkt aan vele grote projec
ten in binnen- en buitenland
Voor onze centrale afdeling CORRESPONDEN
TIE te Leiden zoeken wij contact met enige
Deze afdeling onderhoudt de kontakten met
binnen- en buitenland.
Een goede beheersing van tenminste 2 moderne
talen is een vereiste.
Belangstellenden voor deze zelfstandige
funktie wordt verzocht een schriftelijke sol
licitatie te richten aan de afdeling Per
soneelszaken, Zoeterwoudseweg 1 Leiden.
N.V. NEDERjANDSCHE ELECTR0LASCH MAATSCHAPPIJ LEIDEN
VESTIGINGEN TE - OUDE WETERING - SCHEEMDA - SITTARD - SPIJKENISSE
vraagt voor diverse werkzaamheden
leeftijd vanaf 18 jaar.
Aanmelden bij de portier, maandag liefst voor 8 uur Cs ochtends/
L. E. NIEUWENHUIZEN, MORSWEG 60, LEIDEN
UNIEK AANBOD/SPOED!
in I
Te koop aangeboden achter 's werelds grootste va
kantieontwikkelingsproject van Montpellier tot Perpig
nan: de 2e Franse Rivièra enkele zeer fraai gelega (lM,
terreinen (afname v.a. 5000 m2).
Zeer waardevol als geldbelegging of eigen vakantie-
terrein. Subtropisch klimaat.
Geen bouwplicht of bouwverbod.
PrUs slechts
Inlichtingen vooral gedurende dit weekeinde i
TELEFOON 01751-8071.
rei
igei
rGi^Sy
V.3MZ
V
faSuOyH Glasplaten
WU adviseren u graag in onze
toonzaal voor:
Alle soorten gejigureerd glat
N Glas in lood en medaillons
Spiegels in elk model
Geslepen glas
Korte Mare 2 Gezandstraalde motieven
Tel. 22368-22468
KOPER
LOOD
BB. FABRIKANTEN
ELEKTRICIENS
LOODGIETERS
AANNEMERS
SLOPERS
enz.
ALUMINIUM
ZINK enz.
Zoekt U voor Uw metaalafvaB gj
een VERTROUWD adres? Tei
Let O dan op de 3 punten i
bij ons bovenaan staan
1. ZEER AANTREKKELIJK is]
PRIJZEN
2. CONTANTE BETALING
3. GOEDE SERVICE.
Magazijn: Zijlstraat 6 (by
Kantoor: Lage Morsweg -
B.g.g.: Telefoon 01717—3165
de Zijlpoort) - Telef. 01710-3N
Telefoon 01710—24662
(P. Beverwijk),
Di
aan en naby het WILGENOORD (plan Zuid) zeer
fraai gelegen
moderne woonhuizen
met schuur of garage, voor- en achtertuin.
Royale indeling en afwerking o.a. 2 toiletten en
vaste trap naar zolder met gr. slaapkamer voorzien
van dakkapel.
Koopsommen v.a. f 49.800.incl. alle kos
ten, ook B.T.W.
Zeer ruime hypotheek mogeiyk. De Rijksbijdrage
regeling voor deze woningen komt ten gunste van
koper.
Inl. in het verkoopkantoor op het bouwplan aan het
WILGENOORD dag. (ook zat.) van 13.30-16.30 uur
en by N.V. UMACO, makelaars o.g., Wilhelmina-
park 58, Utrecht, tel. (030)-511321. Na 19 uur
(02150)-16912.
