WERNHER VON BRAUN
Neil Armstrong
Edwin Aldrin
Michael Collins
een geniaal fanaticus
Reservesï
twee
veteranti
en één f
debutan
:r
koelbloedige burger
top-ruimtewandelaar
pechvogel van trio
z
LEIDSCH DAGBLAD
ZATERDAG 12 JUl
Onder de vele honderdduizenden, die ac
tief hebben deelgenomen aan de ontwikke
ling en de bouw van maan-raket en maan-
schip is er één zeer omstreden figuur, die
een van de sleutelfiguren is van het gehele
project: Wernher von Braun.
Er leven nog ontelbare duizenden nabe
staanden in Engeland, op het Europese con
tinent en in Amerika van slachtoffers, die
in de tweede wereldoorlog vielen door het
nietsontziende fanatisme van deze tot Ame
rikaan genaturaliseerde Duitser voor de ra
ket. Hij was niet alleen de ontwerper, maar
ook de initiatiefnemer tot de ontwikkeling
van de „geheime" nazi-wapens V-l en V-2
die in Londen. Antwerpen en Noord-Frank
rijk blindelings tienduizenden slachtoffers
maakten hoofdzakelijk onder de burgerbe
volking. Dit gebeurde in de laatste krank
zinnige poging van Hitier om een verloren
strijd alsnog te winnen of althans de rest
van de wereld in zijn eigen ondergang mee
te slepen.
De Saturnus-V, ook wel Von Brauns Baby
genoemd, die de eerste mensen naar de
maan moet brengen is een technische nako
meling van de moordwerktuigen van een
kwart eeuw geleden. Niettemin is de vader
van die moordtuigen thans een gevierde,
met eerbewijzen overladen topfiguur in het
Amerikaanse ruimtevaartprogramma.
De nu 57 jaar oude. veel jeugdiger uit
ziende joviale Von Braun werd op 23 maart
1912 in Wirsitz geboren als zoon van een
Pruisisch landheer die nog een ministerspost
heeft bekleed onder Von Papen. Van jongs
af aan toonde hij een passie voor raketten,
vooral na kennis genomen te hebben van
een visionaire verhandeling van de Duitse
raketdeskundige Herman Oberth, een thans
op 75-jarige leeftijd nog steeds bewierookte
pionier op dlit gebied. Oberths denkbeelden
over het gebruik van de raket als voertuig
voor de ruimte hebben sindsdien zijn leven
beheerst. De „blonde reus" (overigens een
niet geheel toepasselijke naam voor een niet
opvallend grote en niet opvallend blonde,
stevig gebouwde man) wierp zich op de tech
nische studie en promoveerde reeds op 18-
jarige leeftijd in 1930 op een studie over het
ontwerp van een praktisch bruikbare raket.
Na zijn studie stond Von Braun voor een
moeilijke beslissing. Er was in die tijd nog
geen emplooi voor raketten (hoewel er af
en toe gevaarlijke en meestal mislukte ex
perimenten met post-raketten werden uit
gevoerd) behalve op één terrein. Hy zou met
zijn ambities, plannen en toekomstdromen
op slechts één plaats terecht kunnen: het le
ger. Zijn bezetenheid voor de raket met toen
al het doel van de ruimtevaart voor ogen
was zo groot, dat hy luchtig over de conse
quenties van zijn werk op korte termijn
heenstapte.
Jarenlang heeft Von Braun als directeur
van het later in Peenemünde aan de Oost
zee gevestigde militaire proefstation voor ra
ketten gewerkt, de smidse van de geheime
wapens van de nazi's. In het diepste geheim
werden daar de V-wapens ontwikkeld en be
proefd over een lanceerbaan van enkele
honderden kilometers over de Oostzee. Toen
de oorlog uitbrak was het ontwerp van die
wapens nog lang niet voltooid maar Von
Braun zette stug door. Niet om dat hy een
vurig nazi was en Hitier aan (voor die tijd)
verschrikkelijke wapens wilde helpen, maar
omdat hij nergens anders zijn technische
driften kon botvieren. Zo groot was zyn fa
natisme, dat hy tijdens een zwaar bombar
dement op Peenemünde door de gealarmeer
de Engelsen met zeer grote gevaren voor zyn
eigen leven onder een regen van bommen
de belangrijkste tekeningen en documenten
met ontwerpen en berekeningen uit de bran
dende barakken in veiligheid wist te brengen
Ondanks dit fanatisme zagen de nazi's wel
door zijn bedoelingen heen. By teveel expe
rimenten had Von Braun kennelijk niet het
militaire maar het ruimte-doel teveel ln het
oog gehouden. Hij liet zich daar zelfs ook
met een nonchalante onverschilligheid dui
delijk over uit. Men ging hem wantrouwen.
Von Braun werd gearresteerd en verbleef
twee weken in de SS-gevangenis in Stettin.
Hij dreigde veroordeeld te worden op de aan
klacht, dat hy plannen zou hebben met de
raket-plannen naar Engeland te willen vluch
ten. Dat was medio 1944. voordat de eerste
V-wapens gelanceerd zouden worden op ge
allieerde doelwitten. Hoge militairen wisten
op het nippertje Hitier er van te overtui
gen. dat zijn „wonderwapens" nooit van de
grond zouden komen zonder de leiding van
Von Braun. die daarop werd vrijgelaten. Hij
werd in vrijheid gesteld. Een paar weken la
ter viel de eerste van vierduizend V12-raket-
ten op Londen, later zouden Antwerpen vol
gen en de door de geallieerden veroverde ge
bieden in Frankrijk. Bij tienduizenden vie
len de slachtoffers.
Toen vele maanden later de onvermijde
lijkheid van een nazi-nederlaag zelfs de ge-
hardste optimisten niet meer ontging beslo
ten Von Braun en ruim honderd medewer
kers rüet werkeloos in Peenemünde te blij
ven wachten tot zij door de oprukkende Rus
sen zouden worden ingerekend. Zij trokken
naar het zuiden waar zij zich overgaven aan
de Amerikanen. Von Braun deelde hen by
zijn gevangenneming direct al mee. dat hy
in Amerika de beste mogelykheden zag om
de raket voor de ruimtevaart te ontwikkelen.
Tonnen gegevens over raketten en hon
derden ongebruikte V-2's vielen dank zij
Von Braun in handen van de geallieerden,
die in totaal ongeveer 150 raketspecialisten
wisten in te rekenen, onder wie de topspe
cialist die thans de held is van de maan-
raket. De Russen op hun beurt wisten 200
raketspecialisten onder hun „hoede" te kry-
gen, en uit hen is het kader gevormd, dat
Rusland aanvankeiyk een voorsprong in de
ruimte heeft gegeven.
Von Braun kwam al spoedig in Amerika
terecht, waar hy niet naliet aandrang uit te
oefenen op alle autoriteiten die hy kon be
reiken. om de ruimtevaart serieus aan te
pakken. De tegenstand was echter groot en
de rivaliteit tussen leger, marine en lucht
macht (die ook hier aanvankeiyk weer het
enige podium voor werk op raketgebied
vormden) zo mogelyk nog groter.
Tot het ogenblik dat Rusland de wereld
in oktober 1957 verraste met de eerste Spoet
nik. Men begon naar Von Braun te luiste
ren en het was voor de inmiddels genatura
liseerde voormalige Duitser een triomf, toen
na mislukkingen van door anderen onderno
men pogingen „zyn" kunstmaan, de Explo-
rer-I, door „zyn" raket gelanceerd, het eerste
Amerikaanse ruimtesucces werd. Zyn ster
steeg snel. en na de ook al weer verrassende
eerste bemande Russische ruimtevlucht kreeg
hy uiteindelyk de volmachten en midde
len om zyn droom te verwezenlyken: de
eerste werkelyke ruimtevlucht, dat wil zeg
gen de eerste voetstap op een ander hemel
lichaam, de maan. Het zal voor een heel
groot deel aan Von Braun te danken zijn.
wanneer de Amerikanen deze gigantische
wedloop naar de maan van de Russen win
nen.
Edwin Aldrin, de tweede man die op de maan zal rondwandelen,
zal de verantwoordelijke taak toebedeeld krijgen om de maantaxi te
besturen, veilig aan de grond te zetten en later weer naar de om de
maan cirkelende Apollo te dirigeren. Hij is de oudste van het drietal,
namelijk 39 jaar. en werd geboren op 20 januari 1930.
Aldrin heeft van het Apollo-trio de meeste uren ruimte-ervaring
hoewel alle drie astronauten tot dusver slechts één vlucht hebben i
gemaakt. Hij bemande met Lovell (een van de drie die de befaamde
kerstvlucht om de maan maakten) de laatste bemande Gemini,
nummer XII. Deze maakte in november 1966 5.9 omwentelingen om
de aarde in 94 uur en 35 minuten. Tijdens die vlucht deed hij belang-
rijke ervaringen op. die hem bij de maanlandingsvlucht van pas
kunnen komen. Er werden enkele enteringen in de ruimte uitge
voerd. Deze techniek moet feilloos beheerst worden, tvillen de maan-
reizigers na hun landing iveer in de Apollo kunnen terugkeren (be
houdens in noodgevallen met behulp van een ruimtewandélingetje)
omdat de maantaxi niet in staat is naar de aarde terug te vliegen.
Voorts heeft Aldrin het record van twee uur en 9 minuten ruimte-
wandelen op zijn naam staan. Voor het eerst verliepen de ruimte-
wandelingen tijdens de vlucht van de Gemini-XIl feilloos. Boven
dien werkte hij Jiog geruime tijd staande in het geopende luik van
zijn ruimtevaartuig, zodat hij 5 uur en 30 minuten volmaakte aan
Extra Vehicular Activity of kortweg EVA.
Een andere ruimteprimeur van Aldrin was, dat hij als eerste
een zonsverduistering door de maan in de ruimte fotografeerde toen
de Gemini zich ergens boven de Atlantische Oceaan voor de kust
van Brazilië bevond.
Aldrin is militair, maar volgens zijn eigen oordeel in de eerste
plaats technoloog en wetenschapsman. Ook hij nam als piloot deel
aan de Koreaanse oorlog. Tijdens 66 vluchten schoot hij tioee MIG's
neer.
De „tweede maan-man" is gehuwd en heeft drie kinderen, zoon
Michael van 13 jaar, dochter Janice van 12 jaar en de elfjarige zoon
Andrew. Hij heeft de doctorstitel van het Technologisch Instituut
van Massachusetts verworven met een proefschrift over rendez-vous-
technieken in banen om de aarde.
Wernher von Braun, de héld-op-de-grond van de onderri
slaat de lancering van een Saturnus gade via een periscoop Jü
ondergrondse bunker.
Nei! Armstrong zal waarschijnlijk de geschiedenisboekjes ingaan als de
eerste mens, die voet op de maan zet.
De 38-jarige astronaut, die werd geboren op 5 augustus 1930. is als
commandant voor deze Apollo-missie aangewezen, omdat hij ondubbel
zinnig heeft aangetoond, rustig en effectief te kunnen ingrijpen bij nood
situaties. Nu zyn de andere leden van het 55 astronauten tellende Ameri
kaanse rulmtcvaartkorps beslist ook geen zenuwachtige lieden die snel in
paniek raken, maar Armstrong heeft het in de enige vlucht die hij tot
dusver heeft gemaakt in praktyk bewezen.
Op 16 maart 1966 was hij commandant van de Gemini-VIII. waarin hij j
tezamen met David R. Scott (later bemanningslid van de Apollo-IX, ty-
dens welke vlucht de maantaxi voor het eerst bemand werd getest) een
vlucht van enkele dagen zou maken. Het belangrijkste experiment van deze
vlucht zou de eerste ruimtekoppeling met een onbemande Agena-raket zyn.
Een rendez-vous zonder koppeling was al door de twee bemande Gemini's
VII en VI gerealiseerd.
De koppeling werd enkele uren na de lancering tot stand gebracht, maar
direct daarna trad een noodsituatie op. Doordat een van de stuurraketten I
van de Agena na de koppeling bleef werken, begon de combinatie van
ruimtevaartuigen te wentelen in een steeds hoger tempo. Na zeer spannende
seconden, waarin Armstrong vergeefs probeerde de zaak in de hand te
krijgen, besloot hy snel te ontkoppelen, hetgeen gelukte. Daarby moest het
gevaar vermeden worden dat de tollende Agena de bemande capsule zou
raken. Ook dit slaagde dank zy koelbloedig manoeuvreren van Armstrong.
Er was echter bij deze operatie zoveel brandstof verbruikt die voor andere
doeleinden tijdens de vlucht bestemd was, dat na overleg met de vlucht-
leiding op aarde werd besloten tot een noodlanding. De Genüni kwam be
houden terecht in de Pacific na een vlucht van 10 uur en 42 minuten in
plaats van in de Atlantische Oceaan na de beoogde drie etmalen.
Doordat Armstrong geen nieuwe vlucht meer heeft gemaakt heeft hy
een ruimte-ervaring van slechts byna elf uur, het minste van de gehele
bemanning van de komende Apollo-XI-vlucht. Een bijzonderheid is voorts,
dat Armstrong de enige burger-astronaut van de historische vlucht zal zUn.
Dit is een van de motieven geweest op grond waarvan men heeft besloten,
hem het eerst voet op de maan te laten zetten, teneinde het vredelievende
karakter van het gehele project te onderstrepen
Armstrong is gehuwd en heeft twee zoons, de 12-jarige Eric en de 6 jaar
oude Mark.
Michael Collins is, ondanks zijn belangrijke functie tijdens deze
vlucht van de Apollo-XI, eigenlijk de pechvogel van het maan-trio.
Hij zal niet op de maan rondwandelen maar in de Apollo om de
maan blijven cirkelen, terwijl zijn vluchtgenoten die historische
voetstappen zullen zetten en daarmee historische onsterfelijkheid
zullen verwerven.
Collins, met 38 jaar en een geboortedatum van 31 oktober 1930
(het jaar waarin alle leden van het trio zijn geboren) de jongste
van het gezelschap, heeft al eerder pech gehad. Oorspronkelijk zou
hij deel hebben uitgemaakt van de bemanning, die afgelopen Kerst
mis de eerste bemande vlucht om de maan maakte. Hij moest ech
ter een operatie ondergaan en werd vervangen door Lovell. Het is
voor het eerst dat een Amerikaanse astronaut de ruimte in gaat
nadat hij een forse medische ingreep heeft ondergaan.
De commandant van de Apollo-capsule die de maantaxi bij de
maan moet afleveren en later weer opvissen, heeft evenals zijn
vluchtgenoten één ruimtereis achter de rug. Hij maakte met Young
(ook lid van de Apollo-X-bemanning die de generale repetitie voor
de landing uitvoerde) een vlucht in de Gemini-X in juli 1966. Over
43 omwentelingen om de aarde deden zij 70 uur en 47 minuten, waar
in zij tweemiljoen kilometer aflegden en een hoogterecord vestigden
van 761 km van de aarde. Dit record is uiteraard allang verbeterd
wanneer men bedenkt dat de maanrondjes op circa 400.000 km van
de aarde werden gemaakt. Tweemaal werd tijdens deze Gemini-
vlucht een entering in de ruimte tot stand gebracht, en wel met
twee verschillende Agena-doel-raketten.
Collins maakte een ruimtewandeling van 37 minuten, veel korter
dan aanvankelijk het plan was geweest, aangezien het vizier van
zijn ruimtehelm beslagen raakte. Deze ervaring met een uitstapje
in de ruimte kan eventueel voor de gehele missie van de Apollo-XI
van essentieel belang zijn wanneer de koppeling van Apollo en
maantaxi voor de terugkeer van de maanlanders niet naar wens
verloopt en hij zijn vluchtgenoten in de maantaxi te hulp moet komen.
Ook Collins is gehuwd en heej. arie kinderen: een tienjarige doch
ter Kathleen, een zevenjarige dochter Ann en een zes jaar oude zoon
Michael. Hij is luitenant-kolonel bij de luchtmacht na jarenlang als
testpiloot op straaljagers te hebben gewerkt. In 1963 behoorde hij
tot de derde groep van astronauten die uit duizenden sollicitanten
werd geselecteerd, welke groep 14 man telde.
'U
Er moet altijd rekening 17
gehouden met de mogelij khek [j
de voor de maanlandlngsvlucht
gewezen bemanning' op een g<
moment moet worden afgekap
medische gronden. Dat kan tol
wel het laatste ogenblik voor cl0
cering gebeuren. Derhalve is
serve-team" aangewezen dat
dezelfde laatste training volgt
eerst-aangewezen ploeg. Men
in ploegenstelsels omdat een
pleet team op elkaar moet zijn
speeld.
Het reserve-team voor de
landingsvlucht bestaat uit c<
dant Frank Lovell, William Anc
de burger-astronaut Fred Hai»
Lovell heeft meen- ruimte-ur
zyn naam staan dan enige
ruimtevaarder, namelyk circ»
uur die hy gedurende drie vit
volmaakte. Zyn eerste vlucht
de Gemini-VII met Frank Be
waarby een duurrecord van
twee weken werd gevestigd dl
steeds stand houdt. Hy maakt*
in december 1965 niet minda
206 omwentelingen om de aan
nam deel aan het eerste rt
rendez-vous met de Gemini-Vl
Schirra en Stafford. Voorts vla
met Aldrin (lid van de
maanploeg) in november 1966 b
Gemini-XII 59 maal om de
Tenslotte maakte hy de beft
kerstvlucht om de maan afge
jaar in de Apollo-VIII met Ba
en Anders, zodat hy de mal
van diohtby kent.
Anders, die ln het geval vso
vanging van het oorspronkelijke
commandant van de Apollo
en niet op de maan zal
maai- in zyn capsule biyft,
ruimtevlucht op zyn naam
als reeds vermeld de kerstvl
1968, zodat ook hy de maan
by kent.
Haise, de enige burger in
zeischap, heeft nog geen vl
zyn naam staan. Hy zou
dant van de landingscapsule
en in dit geval als eerste voet
maan zetten: ook ditmaal dus
wuste keuze van een burger
van een militair.
