Afgedamde Noordzee over
paar eeuwen zoet.wat.prni eer
Onrust rond prijsstop stijgt
Nu beter
oudi^
n gr
FINANCIEEL
WEEKOVERZICHT
onderzoen
DEBAT
VROEGER
Om verdrinkingsdood van Nederland te voorkomen
Kleiner aanbod
Grote vraag
PAGINA 6
LEIDSCH DAGBLAD
ZATERDAG 5 JULI 196^
LEIDSCH m DAGBLAD
Het parlementaire jaar zit er on
geveer op, hoewel minister Beernink
de zitting van de Staten-Generaal
officieel pas vlak voor Prinsjesdag
sluit. Maar deze week heeft de
Tweede Kamer aan de laatste grote
kluiven voor het zomerreces geknab
beld. Een debat cirkelde rond pre
mier De Jongs-nota over het optre
den van de Nederlandse militairen in
Indonesië in de eerste naoorlogse
Jaren.
Een debat met een voorgeschiede
nis, die begint bij uitspraken van dr.
Hueting over oorlogsmisdaden door
de Nederlanders misdreven. Twintig
jaar geleden was Hueting een van
Neerlands dienstplichtigen in „onze
oo6t". Hl) deed zijn uitspraken eerst
In een krant, maar het gerucht ont
stond pas toen de VARA-televisie
hem erover interviewde.
In een week tijds raakte ons land
in twee kampen verdeeld: de bij- en
aanvallers van Hueting. Zij die zel
den dat hij gelijk had, en zy die
ontkenden dat er systematisch oor
logsmisdaden waren gepleegd. De
zaak zelf. de omstandigheden waar
onder men in 1946. '47, '48 leefde,
raakten verdoezeld
Tegenwoordig zijn wy vertrouwd
met het verschijnsel bevrijdingsoor
log op andere continenten. De tak-
tiek. de ideologie van de guerilla-
strljder. nu zijn het bekende begrip
pen. Maar in 1946 lag dat anders.
Toen genoten wy Nederlanders de
twijfelachtige eer een spits af te
moeten byten tegen -*en bevrydings-
front. Veelal gingen de onzen er
toch heen met het idee, dat we de
bevolking gingen beschermen tegen
de „rebellen" van Soekarno en
Hatta.
Onze politici begrepen niets van
die Republikeinen, die zich van af
spraken niets aantrokken en die zo
schijnbaar onredelijk optraden. Dr.
Drees, bewindsman van toen en
grijze eminentie van nu, noemt de
tijd van die tweede helft van de
jaren veertig, een nachtmerrie als
het gaat om de zaak-Indonesië.
Het Nederlandse leger, uiteenval
lend vaak in kleine eenheden, die
een guerillastryd uitvochten, heeft
eigenmachtig gehandeld. Daarbij zijn
slachtoffers gevallen. Zuid-Celebes is
zon geval dat nu steeds genoemd
wordt. Kapitein Westerling heeft
eigen rechter gespeeld. De politieke
verantwoordelijkheid in dat verre
Den Haag, zal officieren in het Ne
derlandse leger te velde in Indonesië
wel eens een zorg zijn geweest. Het
ging immers om het eigen leven, of
om dat van de vijand.
De gruwelen van dit soort oorlogen
zouden bekender worden met de
Franse oorlogen in Indo-China en
Algerije. Het optreden van politie-
troepen in Algiers kreeg ruime be
kendheid. Uitvoerig werd verhaald
over de „vuile oorlog", die de Fran
sen uitvochten, over de afschuwelijke
wreedheden en martelingen, zoals
anno 1969 het Griekse regime der
kolonels die hanteert. Ook als het
v are verblind en geobsedeerd door de
gedachte van het erop of eronder.
Al die Jaren hebben Nederlanders
geweten dat dergelijke dingen ook in
Indonesië zyn gebeurd, vaak onder
het motto: de vijand eraan, of ik
zelf.
Nu waren die naoorlogse jaren
geen kinderachtige jaren. De tweede
wer el doorlig heeft ongetwijfeld ver
ruwend gewerkt en daarna moesten
we aanpakken. De opbouwkoorts be
heerste ons land. We moesten brug
gen herstellen, ons koloniale rijk
herstellen. Dat mislukte. Indonesië
werd vrij. „rebel" Soekarno zou een
vooraanstaand staatsman in de we
reld worden, totdat hy viel.
Maar dat was in de jaren zestig.
Daarop volgde in het westen de tijd
van de rebelse jeugd, van de kreet
.make love, not war", een tijd waar
in veel ruimte bestond voor zelfkri
tiek en zelfontleding.
Misschien heeft dat laatste ermee
te maken dat Huetings opmerkingen
zo'n indruk maakten, want echt
nieuws bevatten zü niet. Wij hebben
fouten gemaakt bij ons optreden in
Indonesië, ons leger heeft er ook een
„vuile oorlog" gevochten, in de verte
gelijkend op de Franse oorlog in
Algerije. Maar wat willen we toch.
De .schone oorlog" is een illusie.
Ook in de Middeleeuwen, toen men
de „schone oorlog" probeerde te voe
ren onder Christeiyk vaandel, kwa
men afschuweiyke wreedheden voor
in de oorlog.
Natuuriyk wil ik mets vergoei-
ïyken. maar men moet de zaak in
verband zien. in het verband van
die tyd. Daarom zou het ook ta-
melyk zinloos rijn de Staten-Gene
raal een parlementaire enquête te
laten houden over deze zaak Pre
mier De Jong heeft gelyk als hy
eegt dat het woord nu aan de ge-
scbiedschryvei-s is
De Tweede Kamer is een lichaam
van 150 goedwillende volksvertegen
woordigers. die loon naar werken
krijgen (f40.000). een waardevast
pensioen en de mogeiykheid nog
wat by te verdienen (zie de com-
missarissenlyst van de KVP).
Maar over het algemeen hebben
Kamerleden weinig kaas gegeten
van historisch onderzoek Er zyn
voorbeelden genoeg van zaken
waarop de Kamer een enquétezucht
kan botvieren: water- en luchtver
vuiling. lawaaibestryding. inkom
stenverdeling. om een paar dwars
straten op te noemen. Maar laat de
Kamer het historische onderzoek
aan de historici overlaten.
Laat de Kamer desnoods aandrin
gen op een werkeiyk eigentydse ge-
schiedschryving. zonder zich met de
wyze waarop dat zou moeten ge
beuren te veel te bemoeien. Want
volksvertegenwoordigen is een vak.
(Van een onzer redacteuren)
LEIDEN Lopen de Lage Landen en zuid-Engeland, Londen
inbegrepen, gevaar over 1500 jaar te zijn verdronken als ge
volg van bodemdaling en stijging van de zeespiegel? Twee
Engelse geleerden hebben daarover onlangs in het maandblad
Science Journal een koel-wetenschappelijke beschouwing ten
beste gegeven aan de hand van metingen omtrent de daling van
het bodemniveau in de afgelopen 6500 jaar.
De feiten die zij op tafel legden over het verleden zijn onher
roepelijk juist, en hun verwachtingen ten aanzien van een
verdergaan van het dalingsproces hoogstwaarschijnlijk even
eens. maar de situatie is toch iets minder dramatisch dan men
zou denken.
SHETLAND*
De aarde heeft haai' huidig aan
zien gekregen door een reeks pro
cessen in miljarden jaren, die nog
steeds voortgaan dit aanzien te ver
anderen. De belangrijkste invloeden
zyn het afkoslingsproces en het kli
maat geweest, hoewel de menselyke
activiteiten de laatste honderd jaar
ook niet onopgemerkt voorby zyn
gegaan.
Toen de aardkorst ontstond door
stolling van de buitenste lagen van
de gloeiende vloeibare massa waar
uit de aarde aanvankelijk bestond,
..dreven" de gestolde brokken als her
ware op de nog vloeibare massa op
grotere diepten. Men kan de situa
tie van toen ongeveer vergelijken
met kruiend ys op een rivier
Schotsen worden tegen en over el
kaar gedrukt, zij breken of vervor
men. waardoor het oppervlaktebeeld
steeds verandert. Naarmate de af
koeling voortzette werden die bewe
gingen in de aardkorst minder,
maar zij duren nog steeds voort.
Bovendien hebben ook erupties van
gloeiende massa's door de aardkorst
heen. de vulkanische activiteit, veei
by gedragen tot de vorming van de
aarde zoals wy die thans kennen,
terwyl klimatologische veranderingen
(zoals de ystyden) in sterke mate
hebben bijgedragen tot ingrijpende
wijzigingen in het aanzien van dc
aarde. Ook die invloeden werken nog
steeds en zullen dat ongetwijfeld
blijven doen.
Tydens die vormingsprocessen zyn
by voorbeeld de grote bergketens ont
staan. maar niet alle tegelijk. Er
zyn heel oude formaties bekend, zo
als de Laurential Hills in Oost-Ca
nada. die van een miljard jaar ge
leden dateren, maar ook heel jonge,
zoals de Alphen. die een leef tyd
hebben van .slechts" 60 miljoen jaar
en de Cascade Mountains in het
westen van de Verenigde Staten, die
met nog geen miljoen jaar een van
de baby's onder de bergen zyn. Een
paar jaar geleden is door een vul
kanische uitbarsting onder zee een
eiland opgerezen uit de Atlantische
Oceaan by IJsland.
Men neemt tegenwoordig aan, dat
deze bewegingen in de aardkorst ook
een „uiteendrijven" van de grote
continenten Amerika en Eurasie tot
gevolg hebben gehad. Die theorie
werd indertyd door Wegener gelan
ceerd, later door anderen verworpen
maar thans op grond van gesteen
ten-onderzoek en vergeiy kende bio
logische Studies weer m ere her
steld. Amerika. Eurasie en Afrika
schynen in heel vroeger tijden sa
men één continent gevormd te heb
ben.
Men weet eigeniyk nog niet zo
heel veel van dergelijke zaken af,
mede doordat het oceanografisch on
derzoek nog in zyn kinderschoenen
staat. Het is begrijpeiyk dat men
nog geen samenvattend beeld kaai
opbouwen als men nog zo goed als
niets weet van de bodemgesteldheid
en formaties van 70 procent van de
aarde, namelijk de zeebodem.
Tijdens al deze vormingsprocessen,
dit (enigzins langzamer dan in het
verleden» nog steeds voortgaan is ook
hei beeld van West Europa herhaal-
delyk gewijzigd. Er zyn onbetwist
bare aan wy zingen, dat Engeland
eens een deel van het vasteland van
Europa heeft uitgemaakt en eerst
later daarvan is „afgescheurd" in t
voortdurende proces van het kruien
van de aardkorst en de eroderende
werking van lucht, water en vooral
ijs ln de ystyden. De Noordzee en
het Kanaal zyn waarschynlyk pas
ontstaan na styglng van het zeeni
veau aan het einde van de laatste
ystyd.
Belangryke onderzoekingen op het
gebied van thans nog gaande zyn-
de bewegingen in de aardkorst zijn
maar geschiedschryven ook. Het is
naïef zoals nu in de Kamer ge
beurt om te beweren dat één pro
fessor de geschiedschryving van die
naoorlogse jaren niet aankan.
Geschiedschryving is Kamerlid
Visser (een historicus) heeft er op
gewezen, maar zoiets valt weg al
lang een zaak van groepen deskun
digen. Wie gelooft dat dr. Lou de
Jong helemaal alleen zy^ werkstuk
over de Tweede Wereldoorlog schryft
moet dat maar eens gaan uitzoeker
op het Ryksinstituut voor Oorlogs
documentatie Dr De Jong heeft
medewerkers, steunt op het werk
van anderen en zo zal het ook gaan
met de geschiedschryving van die
naoorlogse jaren.
Dat die geschiedschryving de jaren
na 1945. inclusief het gebeurde in
Indonesië totaal kan terugroepen:
het is een illusie van dr. Hueting.
De tyden zyn veranderd en de his
toricus worstelt met het perspectief
dat zyn eigen tyd hem geeft als hy
een vroegere periode beziet. En het
Ajax van nu is niet meer het Ajax
van twintig jaar geleden, al was het
alleen maai- omdat Michels van spe
ler. trainer is geworden.
J.R. S.
aan de hand van zwaartekrachtme-
lingen in duikboten verricht door de
Utrechtse hoogleraar prof. dr. ir. A
J. Vening Meinest?.Ook hy is (al
voor de tweede wereldoorlog» tot de
conclusie gekomen dat de .schots"
waarvan Engeland, het continentale
plat dat Noordzee heet. de Lage
Landen. Denemarken en Noord-
Frankrijk deel uitmaken door het
kruiïngs-prooes langzaam kantelt.
Aan de ene kant rijst, aan de andere
kant daalt die schots.
De recente publikatie van de En
gelse geleerden bevestigt deze ziens
wijze nog eens voor de zoveelste
maal, dit keer aan de hand van ge
heel andere gegevens speciaal wat
Engeland befcreft
Deugd uit nood
Wat betekent dit voor Nederland?
Geen ramp. Misschien zelfs dat uit
nood een deugd geboren wordt.
Het beeld van ons land is de laat
ste duizend jaar herhaaldelijk gron-
d'g veranderd door het water. Pas
de laatste paar eeuwen werd actief
tegen het water gevochten, en pas
de laatste halve eeuw zijn er zeer
grondige maatregelen getroffen om
dc gevaren van de zee het hoofd te
bieden. De Zuiderzee werd afgeslo
ten en ingepolderd, de zeegaten in
het zuidwesten zyn of worden ge
dicht na de stormramp van 1953. de
Lauwerszee is al een binnenmeertje
eeworden etc. Misschien is ook de
stormramp van 1953 indirect een ge
volg geweest van het. dalen van ons
land ten opzichte van de zeespiegel
Die daling gaat voort, dus er moet
wat aan eedaan worden. Maa.r niet
moreen of overmorgen. We hebben
de tijd, voor zover het (te daling van
de bodem betreft.
Een eeuw geleden was de mens
technisch nog niet in staat de enor
me werken als dile met betrekking
tot de Zuiderzee en het Delta-ge-
bied udt te voeren. Nu ls dat routine-
arbeid geworden. Gezien het steeds
versnelde tempo van het technisch
kunnen is het aannemelijk dat al
over een eeuw het technisch moee-
lijk zal ziln. wat ter voorkomin" van
overstroming van Nederland en Zuid-
Eneeland pa-s over vijftien eeuwen
nodig is: een forse tegenmaatregel
Het meest voor de hand l'gt op
het eerste gezicht verhor'ng van de
zee-weringen Dat hoeft echt niet
zo heel veel meer te kosten dan de
Delta-werken Maar is het de meest
loeische maatregel9 Neen.
Veeleer kan men de oplossing in
een heel wat grootser project zien
Twee dammen, de ene van Schot
land naar Noorwegen, de andere van
het Engelse Lands End naar het
Franse Bretagne. zouden een volle
dige beveiliging geven. De Noordzee
zou dan een binnenwater worden dat
vooral door de invloed van heel veel
rivierwater «'Rijnmonden, Maas.
Schelde. Seine en alle rivieren door
Duitsland en d e welke 'n de Oost
zee uitstromen) vrij snel ontzilt wor
den. Na ongeveer een eeuw zou ook
de bodem van deze binnenzee zover
ontzout zyn, dat een enorm zoetwa
terbekken ontstaat waarvan geheel
West-Europa kan profiteren voor de
di ink watervoorziening
Vast
niveau
Het niveau van deze afgesloten
Ncordzee kan mechanisch gehand
haafd blijven op een peil. dat de
omliggende (dalende» landen niet in
gevaar brengt. Eventueel kan het ni
veau lager gekozen worden dan het
huidige zeeniveau waardoor landaan-
wmst wordt geboekt, maar dit laat
ste lijkt thans niet erg aantrekkelyk
aangezien de Noordzeebodem geen
vruchtbare grond zal opleveren.
Een byzonder groot winstpunt zou
ook zijn. dat in deze op niveau biy-
vende zoetwater-zee drijvende of
eventueel opgespoten woonsteden ge
bouwd kunnen worden, evenals drij
vende vliegvelden voor interconti
nentaal verkeer, lanceerbases voor
raketten voor personen- en vracht
vervoer op aarde en „naar buiten",
die elders in het dichtbevolkte Eu
ropa ondenkbaar zijn vanwege de ge
varen en het lawaai, voorts indu
strieterreinen van grootse allure die
in dichtbevolkte streken thans wel
iswaar werkgelegenheid geven maar
ook allerlei ernstige gevaren mee
brengen zoals luchtvervuiling.
Natuuriyk zijn er ook grote be
zwaren en moeilijkheden. Rotterdam
zou alleen dank zij ingewikkelde
technische voorzieningen een wereld
haven van (je eerste orde kunnen
blijven, de Hollandse Nieuwe wordt
rr. sschien voor een groot deel opge
offerd. Maar dit alles is pas over
honderden jaren nodig, en het is de
vraag of het scheepvaartverkeer dan
nog zo'n belangrijke plaats in de
wereldeconomie inneemt Hoogst
waarschijnlijk niet.
Men kan stellen, dat net een te
gennatuurlijke ingreep is. Ten dele
slechts is dit waar Engeland en Eu
ropa zijn in het verleden met elkaar
verbonden geweest, zodat wat dat
betreft een „natuurlijke" situatie van
een ver verleden hersteld wordt. Bo
vendien zullen wetenschap en tech
niek over honderden jaren (een pe
riode vergelijkbaar met de tyd terug
tot het begin van onze jaartelling)
or.getwyfeld zover gevorderd zyn dat
men de gevolgen van een dergelyke
ingreep volkomen in de hand heeft.
Technisch is het project beslist
met moeilijk, Over vrijwel het gehele
traject van de genoemde dammen is
de zee niet dieper dan 200 meter,
tei-wyi slechts een betrekkelijk smal
le geul van 100 kilometer langs Noor
wegen dieper is. De kosten van het
project zullen ongetwijfeld naar de
huidige pryzen honderden miljarden
guldens bedragen, maar een afdoen
de bescherming van de dalende ge
bieden op andere wyze brengt ook
hoge kosten mee, terwijl de genoem
de winstpunten dan vervallen. Ver-
moedelyk zullen de baten van het
project groter zijn dan de lasten.
Het is in ieder geval zo. dat we
ons nog geen zorgen hoeven te ma
ken. Niet uit de overweging „na ons
de zondvloed" maar uit de overwe-
';ng dat de gevaren pas over lange
tyd dreigend zullen worden, en dat
tegen die tyd wetenschap en tech
niek voldoende ontwikkeld zijn om
een afdoend antwoord te vinden.
LEIDEN GPDHet rommelt
weer aan het Nederlandse prij-
zenfront. De prijzenstop die door
de regering is ingesteld, heeft
korte tijd enige rust gebracht,
maar het ziet ernaar uit, dat
thans de spanningen weer sterk
zijn toegenomen. Enige weken ge
leden werd van werknemerszijde
aangekondigd, dat waarschijnlijk
in 1970 met een forse loonsverho
ging moet worden rekening ge
houden.
De afgelopen dagen werd door de
werkgevers in het midden- en klein
bedrijf een vuurpijl afgeschoten en
betoogd dat de prjjzenstop tot ern
stige moeilijkheden heeft geleid. De
regering werd gewaarschuwd dat als
de prijzenstop niet spoedig zou wor
den opgeheven, een nieuwe prijs-
explosie zal volgen.
In de woninginrichting en textiel
en ook in de ambachteiyke sector en
de dienstverlening is de toestand
klemmend geworden. De prijsbevrie
zing heeft tot ontwrichting geleid,
omdat er steeds grotere druk is ont
staan op de rentabiliteit en de liqui
diteit van de bedryven. En in de
stryd om de liquiditeiten hebben nu
ook de banken hun duit in het zakje
gedaan door hun rentetarieven voor
tweejaars spaargeld te verhogen tot
7 pet.
De prysstop had tot gevolg dat het
aanbod van goederen en diensten
werd verkleind. De pryzen moesten
immers worden teruggeschroefd tot
het niveau van oktober van het vo
rig Jaar. Tal van fabrikanten en han
delaren kwamen hierdoor ir. moeilyk-
heden. Het eerste wat zy deden was
artikelen waarop verlies werd gele-
I den uit hun assortiment nemen.
Tegenover de verschraling van het
aanbod staat echter een nog steeds
toenemende vraag. De loonsom werd
immers door de loonsverhoging ver
groot en per 1 juli zyn nog eens nieu
we loonsverhogingen toegestaan.
Wanneer de leveranciers hun geste
gen loonkosten en gestegen invoer
prijzen niet mogen doorberekenen,
leidt dit natuuriyk tot allerlei onge
wenste toestanden. Loopt de omzet
terug dan daalt de winstmarge.
Verloopt dit proces snel dan ver-
voed door de spaargelden die banken
aantrekken.
De groei van het korte krediet is
thans aan banden gelegd maar het
lange bedrijf van de banken kan on
verminderd groeien, mits hiertegen
over de spaargelden maar ineven ster
ke mate toenemen. Door het rente
tarief voor twee jaars deposito's vast
te verhogen verwachten de banken
nu een sterke aanwas van de lange
spaarmiddelen. Hierdoor kunnen zy
tegemoet komen aan de nog steeds
grote vraag naar financieringsmidde-
schynen er spoedig rode cyfers in de
boeken en raakt men financieel ach
terop. Begrijpelijk dat de midden
stand, en dat geld vooral in de meu
bel- en textielsector doch ook by het
ambacht, een cri de coeur heeft laten
horen.
De motieven van de banken om
hun rentetarief te verhogen liggen op
een ander vlak. Volgens de richtiynen
van de centrale bank moeten de han
delsbanken meehelpen om de hoog
conjunctuur wat af te koelen Die
hebben opdracht om de groei van
hun kredietverlening wat te beper
ken. By de banken maakt men on
derscheid tussen de kredietverlening
op korte termyn, zoals handelskredie
ten. en het zogenaamde lange bedryf
Hieronder verstaat men de uitzet
tingen op middellange termyn aan
de. industrie, veelal voor de na-finan
ciering van grote exportorders. Het
lange bedryf van de bank wordt ge
len van het bedrijfsleven.
De grote bedryven kiezen in de
huidige omstandigheden ook eieren
voor hun geld Gezien de krediet-
restrictie geven zy er de voorkeur aan
tydig zo veel mogelyk lange middelen
aan te trekken om hun groei zeker te
stellen en te continueren, zy willen
vooral niet achter raken op de bui
tenlandse concurrentie.
Ook in het buitenland, en met
name in de Verenigde Staten, is er
een grote vraag naar krediet. Dit
vormt een verklaring voor de zeer
snel gestegen rentestanden in alle
Europese landen. De mededeling van
dt Amerikaanse centrale bank dat
zy een soort strafdeposito zal instel
len van 10 pet voor de bedragen die
de Amerikaanse banken op de Euro
pese dollarmarkt opnemen heeft wel
een lichte ontspanning gebracht, doch
het is zeer de vraag of deze daling
zal doorzetten. Ook in Amerika is het
geld. zowel op korte als op lange ter-
iiyn weer schaars Het bekende
Amerikaanse blad „Fortune" acht
daardoor de toekomst van het Ameri
kaanse bedrijfsleven wat onzeker
Het is niet uitgesloten, zegt For
tune. dat de pogingen om de inflatie
onder controle te brengen Amerika
op een jaar welvaart zullen komen
te staan. Verwacht wordt dat het
bruto-nationaal product 1969 maar 3
pet. groter zal zyn dan in het afgelo
pen jaar, voor 1970 wordt de stijging
geraamd op slechts 1% pet. Ook For
tune houdt het erop dat de rente
wel hoog zal blyven. Eerst in het
volgend voorjaar kan misschien een
kleir e daling Intreden.
Minder gunstig is dat de werkeloos
heid in Amerika waarschynlyk zal
toenemen van 3% tot 4% pet. in 1970.
Hiermede in overeenstemming is de
verwachting dat de bedrijvigheid wat
zal teruglopen. Hetgeen zyn neerslag
zal vinden in een daling van de be
drijfsinvesteringen. De officiële
schattingen van een toeneming van
12% pet. zullen dan ook by lange na
niet worden gehaald. Het achterbly-
ven van de investeringen heeft dus
een invloed op de import in Amerika
die waarschynlyk eveneens een da
lend verloop zal laten zien.
Na de juichtonen die hebben ge
klonken over de groei van de Neder
landse export naar de Verenigde Sta
ten in het afgelopen jaar zou de te
ruggang in Amerika voor ons land
dus wel eens teleurstellingen kunnen
inhouden. Gelukkig hebben alle voor
spellingen een betrekkelyke aarde.
Ook die var. Fortune. Niettemin is
het goed hieraan hiervan kennis te
nemen als een eventuele waarschu
wing. Want elke situatie van hoog
conjunctuur kan nu eenmaal verras
singen inhouden.
(Door onze parlementaire
redacteur J J. Vis)
Volksvertegenwoordigingen
vooral ingesteld om regeringen I
controleren. Dat gebeurt het be^
als de volksvertegenwoordiging
een democratische manier wordt s
mengesteld en als dc regering ei
stig rekening houdt met de krit
desnoods heengaat als de krit:
groter is dan de lof.
Voorwaarde is verder dat het
lement snel reageert, een stuk beli
snel beoordeelt en niet aohteraf v<
een tweede maal over een onderwi
gaat praten dat al afgehandeld
In dat laatste geval zijn de verai
woordelykheden meestal niet ga
meer na te gaan, de ministers
indertyd verantwoordelijk waren 2
intussen al verdwenen.
Soms echter is een beoorde li
aohteraf onvermijdelijk. Dat was
geval met het beleid dat de Ned<
lanóse regering in de periode 194(
1945 voerde. Er was toen geen
trolerend parlement en na de bevr
dwing werd besloten het beleid
de Londense jaren alsnog te beo<
delen. Dat gebeurde dooi- midi
van de bekende parlementaire
quète die een lange reeks verslag
opleverde waarin veel onduidelijk^
heden werden opgehelderd. jyj
Deze week is er weer gevraagd o,
een parlementaire enquete. De s 1
cialistische fractie wilde dit middó
gebruiken om uit te zoeken wie i g
allemaal politieke verantwoorde^ v
waren voor het optreden van K
korps speciale troepen dat in de p»n
riode 1946'47 op Zuid-Celeb
„orde en rust" herstelde. lid
Volgens de PvdA zyn er intussW;
zoveel nieuwe dingen aan het lief
gekomen dat een nader onderzo»#,
gerechtvaardigd is. Volgens de pn
mier en de regeringsgezinde me«rs
derheid in het parlement is cfc
niet het geval. Eecht nieuwe feit»
zyn er met, wel is intussen de b^e
oordeling van die feiten verander,
maar (zo is de reaenering van
premier) het is verkeerd om allefO
op grond daarvan weer over de vere
ontwoordelykheden te praten. ln
Inderdaad: „weer". Want in i.
periode waarin de gebeurtemssr5
zich afspeelden was er een kabim
dat verantwoordelykheid aflegde a
een democratisch gekozen parljo;
ment. De kwestie Zuid-Celebes is K
verschillende malen in het parlL
ment besproken. Op een gegeve
moment heeft het parlement dezas c
verder laten rusten. Daaruit werd tel
wordt nog steeds de conclusie gfa
trokken dat de afgelegde veranL
woordeiykheid als voldoende wer
geaccepteerd. Het gaat niet aa-n,a|_
dus premier De Jong, om de nieuw
beoordeling van reeds bekende frit;
ten alsnog in een staatsrechtelyk e r
politiek afgesloten periode te schufcs
ven i
Bovendien: (maar dat is niet
redenering van de regering) als hto<
oordeel over het indertyd gevoerd t
beleid negatief zou uitvallen, w
zou er dan moeten gebeuren? Poljp(
tieke sancties zijn niet meer le<
treffen. Verantwoordelyke minister
uit die tijd zyn of allang uit de pc
litiek (Drees), of overleden of a
posten werkzaam die met hun baar;
tjes van indertyd weinig van doö
hebben iBeel, nu vice-president va
de Raad van State).
De konsekwentie van de reger
is dat eigeniyk het hele kamerdeb
over de excessen niet meer ter zal
is. De zaak behoort tot de geschied
nis, politici hebben er niets mi
mee te maken. Die redenering is
afgelopen week opgehangen door
meest cynische politici.
De regering is van plan alle brc
nen die gegevens bevatten over
gebeurtenissen in snel tempo te pi
bliceren. Als die bronnen gedrul
zyn kunnen de historici aan h
werk. Zy kunnen dan op grond
de stukken hun oordeel baseren.
Dat systeem heeft twee nadelen
Het duurt jaren en bovendien gev<
de gedrukte bronnen natuurlijk ni
alle gegevens. De opdracht aan We
terling by voorbeeld schynt helema
niet duideiyk op sohrift te staan.
Hy kreeg carte blanche; wat daa
onder werd verstaan is misschil
wel gezegd, maai- nooit opgeschrj
ven.
Het probleem zou opgelost zyn a
men een groep historici het red
zou kunnen geven om de getuige
die nog beschikbaar zyn onder e<
te horen. De oppositie heeft een o|
lossing gesuggereerd die in d
riohting gaat, maar de regering
de regeringsgezinde meerderhei
wilde er niet van weten waai
schynlijk vooral omdat men de
nu wel voldoende opgerakeld von<
Dat is jammer. Want zo zal het hit
torische beeld dat straks wordt op
gebouwd niet volledig zyn Althar
niet meteen. Steeds als er uit parti
culiere bron gegevens beschikbai
komen zal het beeld weer verande
ren. Voorbeeld is het dagboek va
Schermerhorn. een belangrijk ma
in die dagen. Dat dagboek schy:
vele gegevens te bevatten, maar on
dei- druk van anderen is de autei
nog steeds niet tot publikatie over
gegaan.
We zyn er nu wel achter dat
periode 19451950 tot de zwarl
bladzijden van onze geschiedenis be
hoort. Dat besef is langzaam g<
groeid en in het beschikbaar kome
van de gegevens, waarop dat
is gebaseerd, is tot dusver eensooi
escalatie waar te nemen. Steeds
er meer gekomen en steeds zyn
meer geschokt geraakt Nu wc tod
aan een zelfonderzoek bezig zyn kal
het beter meteen zo grondig moge
lyk gebeuren.
