Prijsstop werkt, wie weet hoe? Inflatie is nog lang niet bedwongen Sinterklaas en Piet bij politierechter FINANCIEEL WEEKOVERZICHT Stabiele prijspolitiek uiterst moeilijk en Dreyfus Henkemans trekt zich terug als concertpianist fATERDAG 21 JUNI 19SS LETOSCH DAGBLAD PAGINA U LEIDSCH m DAGBLAD Geschiedenis is eenmalig. Dat be tekent dat gebeurtenissen zich nooit echt herhalen: de omstandig heden zyn anders, de mensen zijn tnders. Daarom kun je zonder meer zeggen dat Hitier niet gelijk stond jan Napoleon. Maar aan de andere kant is het menselijk om vergelij kingen te maken. Je vergelijkt iets of iemand van nu met iemand uit bet verleden en daardoor krijgt die man van nu als het ware een extra herkenningsteken mee. Zo herinner ik mij uit het week blad Sportief van 1946: „Kraak hoort thuis in de groep keepers van naam die ons land altijd heeft gehad, in de rij van Just Göbel, Gejus van der Meulen en Leo Halle. O ja, zed je dan, Houtrust 1912, de historische overwinning op de Engelsen, het voetbal uit de jaren dertig met de Leeuw van Deventer en zijn wegge- .■anselde strafschoppen. Zo'n vergelijking heeft altijd twee tanten. Aan de ene kant maak je er 'n gebeurtenis dus herkenbaarder mee Ean de andere kanJt moet je oppas sen voor overdrijving, voor het wil len tonen van een gelijkenis die er aiet persé is. Dat laatste is nu het geval met frvderyk Weinreb, de Joodse eco- 55om wiens oorlogsherinneringen «langs voor een deel zijn versche ren. Een man die door sommigen sis een uniek verzetsheld wordt ge ilen, een onschuldig veroordeelde, «n mensenredder, door anderen als sn collaborateur met de Duitsers. de oorlog werd hij in de bijzon- cere rechtspleging veroordeeld en niu :og maken velen zich druk over deze itrste zaak Weinreb. Zijn tegenstan- a Iers vinden dat hij niet zwaar ge- 11 -oeg is gestraft, zijn supporters zien 2 hem een Nederlandse Dreyfus en :,rhten een comité op om hem juri disch te rehabiliteren. Dat streven e mooi, maar de vergelijking met w Ireyfus is vals. komt mogelijk voort ilt oprechte emotionaliteit en ver- Dtwaardiging, maar doet daarmee figuur van Weinreb feitelijk geen oed. Want wat is er met Dreyfus aan (hand en wat met Weinreb? Dreyfus was een Joodse Franse Jficier van de generale staf die in j, W zonder enige schijn van bewijs sn spionage werd beschuldigd en op ■n geheime krijgsraad veroordeeld erd tot levenslange dwangarbeid, her die spionage was de nodige on- ist ontstaan het ging om de erf- tk jtand Duitsland en de publieke J pinie eiste een slachtoffer: welnu, jor het groeiende Franse antisemi- x« ane werd Dreyfus dat slachtoffer. De ware dader van de spionage ej ffd spoedig bekend, maar zijn mi- tu aire superieuren verdoezelden de iten, en begonnen inclusief de mister van defensie een uiterst 0 aerig spel om de zaak in de doof- te stoppen. Dat lukte niet. rf al898schreef Emile Zola zyn „Ik schuldig", een artikel om de mi- aire rechters van Dreyfus te wra- s a Hy deed uitvoerig uit de doeken er achter deze zaak staken en aest spoedig hierna 't land verlaten rti idat hij zelf veroordeeld werd. In i> heel Frankrijk braken anti-joodse 1111 Den uit een befaamd historicus t hrljft„Politiek werd het lot van ■eyfus verbonden met de kans op 13. ïiieving van de Franse derde Re- .bliek". De kans op een burgeroor- I leek niet uitgesloten, toen bleek d! Zola's beschuldigingen tegen ver- lillende hoge officieren juist wa st len er tegen hen vonnissen vielen, la Desondanks werd Dreyfus niet ir. d eer hersteld. Wel haalde men de 8tl een wrak geworden man terug to i het Duivelseiland waar hij zijn Ml banning had moeten slijten, maar 011 nieuw veroordeelde een militair n f van Appel („een gropp liegende tn iicieren") hem. nu tot 10 jaar. Pas 2 1906 zou er een revisie van het xx mis volgen, waarbij Dreyfus echt 1 hl gerehabiliteerd. In elk geval ri' ld deze zaak. waarop een rege- i« I struikelde, de Fransen tussen K en 1900 zo totaal bezig, dat er rt welijks aandacht bestond voor an- Sp politieke vraagstukken. i r. Nu Weinreb. In 1942 begon hij zijn j" Hel" met de Duitsers om Joden een lijst geplaatst te krijgen die ti (stelling van deportatie gaf. Hij |Jj Bd" daarvoor een Wehrmacht-ge- v UI „uit". Later stimuleerde hy len om onder te duiken. Hy werd (epakt, in Westerbork gestopt, vrijgelaten om voor de SD be- t M te leggen op Joodse vermogens. 1 heeft enig geld aan de Duitsers te [edragen en dook zelf onder. Na Tt: bevrijding werd hij gearresteerd uil beschuldigd van onder meer: het henstellen van eigen lijsten, het Iruiken van voor die lijsten gestor te lelden ten eigen bate (niet bewe- P1 i>. of ten bate van de SD, het 'rB van illegalen en Joden. Er He een veroordeling, eerst tot mil later tot zes Jaar. Wel kwam het 1 iratie, maar het vonnis werd Ut herzien. Prof. Presser heeft In K boek „De Ondergang" als eerste g i poging tot rehabilitatie gedaan. &r nog steeds in Weinreb een om- Hen figuur. Ook al door een rJMe zaak, waarvoor toy vorig jaar verstek werd veroordeeld, maar DEN HAAG (GPD) Er is in Nederland, na de tot boven 5 procent opgelopen duurtestijging van het begin van dit jaar thans twee maanden een prijsstop van kracht. Aan het einde van de eerste maand was de duurte nog eens bijna een procent groter geworden. Een maand later was daar een kleine 0,2 procent afgegaan. Zo te zien is de prijsstop de stijging aan het afremmen, voor zover het bedrijfsleven daar iets aan kon doen. Om echter te beoordelen hoe de uitwerking is van het voorschrift dat te hoge prijzen moeten worden teruggeschroefd, zijn de gegevens over de prijsontwikkeling nog te vers. De preciese cijfers per artikelen- groep, die thans over de eerste maand van de prijsstop bekend zyn, laten ruim honderd prijsverlagingen zien, tegenover eveneens ruim hon derd, door het Centraal Bureau voor de Statistiek waargenomen, prijsstij gingen. Al deze verhogingen en verlagingen dragen, maar gelang de artikelen meer of minder nodig zijn voor het levensonderhoud, bij tot het maan delijkse duurtecijfer. In dit geval hebben zij tezamen de circa één pro cent duurte-styging tussen half maart en half april bepaald. UITSCHIETERS By het ministerie van Economi sche Zaken, waar men dient te wa ken over de handhaving van de prijsstop en het terugschroeven van te hoge pryzen, worden vooral de landelijke gemiddelden van die ar tikelen bekeken, die duidelijke uit schieters vertonen. Prijsstijgingen en ook dalingen die neerkomen op een landelijk gemiddelde van een procent of nog minder, worden door het ministerie meer beschouwd als toevallige re- kenuitkomsten bij de controle door het Centraal Bureau voor de Sta tistiek, dan als aanwijzingen voor een prijsontwikkeling. Althans, men wacht af wat er verder in de loop der maanden met zo'n cijfer ge beurt. Zo vallen vele kleine prijsstijgin gen, die onder de prijsstop zijn ge- noteerd. voorlopig voor een nadere beoordeling af: die van biskwie, cho colaatjes, pakjes soep. slaolie, di- vanbed, tapijt, boodschappentas, naaimachine, muziekles, taxi en reeksen andere artikelen en diensten. Net zo goed als men zich niet di- rekt in de handen wrijft om kleine gemiddelde prijsnoteringen van sprits, zelfrijzend bakmeel, drinkgla zen. gashaarden en eveneens nog vele andere dingen. De noteringen in een tijdsverloop van enkele maanden zullen afge zien natuurlijk van de „prikken" door de Economische Controle Dienst va« het ministerie zelf moeten aangeven of de kleine verawderin- De Lotus-rijder Jochem Rindt maakte gisteren de snelste ronde tijd op Zandvoort. Hij liet 1-21.6 voor zich afdrukken. Hier de cou reur Jochem Rindt in gesprek met Graham Hill- Links Colin Chap man. gen werkelijk in de groei van hef prijsbeeld iets te betekenen hadden BERUSTEND Wat blijft er dan wel over van de eerste prijsetop-waarnemingen? In de eerste plaats enkele berustende con stateringen. Zoals deze bijvoorbeeld: Rozynen zijn duidelijk duurder geworden, maar het ministerie ver wachtte die prijsstijging reeds, om dat het de prijzen op de wereldmarkt zag stügen rookworst werd duurder. Er ge beurde echter niets anders dan dat de fabrikant door de gestegen marktprijzen duurder vlees moest inkopen; eetbestek steeg opvallend in prijs. Ergens moet één fabrikant, die zijn prijzen wellicht nog kon aanpassen, dit cijfer hebben beïnvloed; een soort wasmiddel ging gemid deld nogal flink in prijs omhoog. Volgens het ministerie ligt het voor de hand dat hier een bepaald merk van een tijdelijke aanbieding naar de gewone prijs is teruggegaan. Als een aanbieding duidelijk een tijde lijk karakter had kan men daar toe stemming voor krijgen, nadat de zaak door de Economische Controle Dienst is bekeken. Het ministerie zegt: anders wordt het leven weer duurder doordat niemand meer een tijdelijke goedkope aanbieding durft te doen; er is ook een duidelijke prijsstij ging in de sectoren geïllustreerde weekbladen en damesweekbladen. He laas, er was een bepaalde uitgever die reeds lang toestemming had voor prijsverhoging en die heeft hij nu gebruikt. elektrische apparatensnoeren en armaturen zijn gemiddeld ook merk baar In prijs omhoog gegaan. Den kelijk, aldus het ministerie is hier sprake van invloed van importprij- zen of het wegvallen van goedkope soorten In het assortiment. PROBLEMEN Daarentegen geven de duurtecij- fers voor reparaties aan elektrische j huishoudelijke artikelen de Econo- j mische Controle Dienst aanleiding de prijsvorming in die branche eens nader te bekijken. Dateelfde is het geval met de fors gestegen tarieven van zomerhuisjes, vakantiepensions en kampeerterreinen. Formeel kan men tegen de zo merhuisjes niets beginnen, want de prijstop slaat niet op onroerend goed. En bij de vakantiepensions is het weer de vraag of de nieuwe prij zen niet reeds vorig Jaar zijn vast gesteld. Een hele juridische knoop, waar van men poogt een stukje te ontwarren door de eventueel te duur geworden dienstverlening apart uit de exploitatie-rekening te lich ten. In de kledingbrache ligt weer een i ander probleem. Er zijn forse prijs- I verhogingen waargenomen sinds de invoering van de prijsstop. Ook zijn er flinke prijsdalingen. Hoe dit dat? Ingewijden weten te vertellen dat de duurder geworden kleding in werke- lykheid niet duurder is geworden. De handel had van dezelfde kle ding namelijk in de lente nog gro- te voorraden over van vorig jaar, toen de zomer slecht was. Die wor- den eerst voor de oude prijzen ver- kocht. Nu er nieuw gefabriceerde zomerkleding in de winkels komt, kunnen de prijzen ineens hoger lig gen. BOOSDOENERS Tenslotte enkele hoogst opmerke- lijke dingen uit de landelijke prijs- I notering. Er zijn aparte prijsmaat- regelen voor de horeca en voor auto rijscholen. Juist de horeca-prijzen die voor het levensonderhoud worden gecon troleerd. zijn omhoog gegaan sinds de invoering van die maatregelen. Ondanks het strenge toeziend oog van de Economische Controle Dienst. Het ministerie heeft geen andere verklaring hiervoor, dan dat er te- j recht is opgetreden tegen de horeca, vanwege de vele brutale prijsverho- i gingen, maai' dat er binnen de sec- tor als geheel kennelijk nog wel spe- ling bestond voor redelijke prijsaan passingen. Of de horeca-genoten hebben door gedwongen herberekening van hun prijzen hun prijsverhogingen I van de luxere consumpties verscho ven naar kopjes koffie, de biertjes, de limonades, de kroketten en de uit smijters, die nu net weer wel bij de duurte meetellen.-. De autorijscholen hadden kenne lijk ook hoofdzakelijk prijsverhogen de uitspringers in hun midden. Want nu zijn zij, na gedane afstraffing door de Economische Centrale dienst, gemiddeld 0,74 procent goedkoper dan tijdens de zondvloed en hun prijspeil is daarmee precies ge komen op wat het officieel mag zyn. Gekleed in zwembroek en hoge hoed is de Belgische foto graaf Rig de Sonay in Rome heter bekend als „Afr. O.K." met geboeide handen en voeten in de Tiber gedoken ter gelegen heid van zijn 71-ste verjaardag en zijn 25-jarig verblijf in de Ita liaanse hoofdstad. Na onder tien bruggen te zijn doorgezwommen werd hij door een onbekende man van zijn boeien bevrijd. AMSTERDAM (ANP) Het Amsterdamse paleis van justitie heeft gisteren be zoek gehad van Sinterklaas en Zwarte Piet. Eerst reed de goedheiligman op zijn schim mel voorbij het bordes van de hoofdingang aan de Prinsen gracht. Zijn verschijning op deze stralende zomerdag trok grote belangstelling. De bis schop ging de draaideur door maar werd toen opgevangen door de binnenbewaking van wachtmeesters der rijkspoli tie en bodes. Vriendelijk maar beslist werd hem de toegang ont zegd en hem de deur gewe zen. Sint en zijn knecht gin gen daarna de Lange Leidse- dwarsstraat in en stopten bij de toegangsdeur naar het zittingszaaltje van de politie rechter. Daar stonden bezet ters van het Maagdenhuis te wachten tot zij naar binnen konden, alsmede een groepje belangstellenden. Spontaan hieven zij een Sinterklaaslied aan. Sint. tlie naar binnen wil de, werd hartelijk ontvangen, maar ook hier niet toegela ten. Hij bood wachtmeesters van de rijkspolitie als atten tie chocoladeletters aan, die echter vriendelijk werden af gewezen. „Geef maar aan de kindertjes van Biafra", zei een der wachtmeesters. Na dit mislukte entree ging Sint weg maar stapte even ver der ongemerkt 'n deur door die toegang heeft tot de pu blieke tribune van de recht bank. Met een groep belangstel lenden, die hem gevolgd was, nam de Sint op de publieke tribune plaats. Er ontstond wat rumoer en Sint riep: „Ik wil Nomes spreken". De pre sident, mr. J. A. Bletz, schors te voor korte tijd de zitting totdat Sint en Piet door wachtmeesters van de rijks politie en een parketwachter van de publieke tribune wa ren vertvijderd. De Sint keerde terug naar de hoofdingang, waar hij de wachtmeesters snoepgoed wilde aanbieden- Hij vroeg Piet de gebitten van de vriendelijk lachende politie mannen te inspecteren. Piet zei: „Ze hebben nog uitste kende gebitten", waarop Sint vroeg: ..Van henzelf?" Toen Piet dit bevestigde, vond de Sint het zonde om hun dat snoepgoed te geven en ver trok hij in de richting Tan de Leidsestraat- zaak ligt in een bijna hysterisch c. Lg zou zich hebben schuldig ge- ■hkt aan opzettelijke mishandeling •chennis der eerbaarheid, subsi- Ur het onbevoegd uitoefenen der (.flpeeskunst. Opnieuw 'n zaak met van tegenspraken, die de contro- *s aantonen rond Weinreb, de Vereerde, de diepverguisde. Maar zaak die tevens toont, dat een fclijking met Dreyfus gezien de leo eenvoudig niet opgaat Want lanks de discussies rond Weinreb g I men de beroering rond zijn fi- DEN HAAG (GPD) De 55-jari- ge solopianist Hans Henkemans heeft besloten zich terug te trekken uit de concertpractijk. De engage menten voor het komende seizoen heeft hy geannuleerd. De psychische moeilijkheden van de musicus, die hij kent uit eigen ervaring sinds zyn solistische de buut in december 1945 met het Con certgebouworkest, doen hem terug grijpen naar de medische weten schap, waarin hy zich voor en tU- ^*ns de oorlog in Utrecht bekwaam de. Hans Henkemans heeft een werkkring gekozen aan het Insti tuut voor Medisch Psychotherapie in Amsterdam. Gelukkig betekent dit niet het einde van al zijn muzikale activiteiten, want hij blijft daarnaast doceren aan het Amsterdam Muziek- lyceum en het Gronings Conservato rium in de vakken compositie en in strumentatie. guur niet vergelijken met de bewe ging, die Dreyfus opriep. Kortom, het historisch perspectief is schoon, doch bedrieglijk. JRS. LEIDEN GPD) In het de zer dagen verschenen verslag van de OEES over 1968 wordt ons land geprezen vanwege zijn gunstige economische ontwikkeling. Gewe zen wordt op de economische vooruitgang, de stijging van de produktiviteit en de groei van het nationaal produkt, die vooral gunstig beïnvloed werden door een krachtige opleving van de export en een daling van de werkloosheid. Ook de vooruitzichten voor 1969 worden door de OEES redelijk gun stig beoordeeld, waarbij de groei van het bruto nationaal produkt wordt getaxeerd op circa vyf procent. Ge waarschuwd wordt echter voor een bedenkelijke ontwikkeling van de lo nen en de prijzen en daarbij wordt enige twijfel uitgesproken over de resultaten van de loon- en prijspoli tiek van de overheid. Weliswaar heeft de regering door middel van een prysstop getracht de uit de hand gelopen ontwikkeling weer onder controle te krygen en zo op het eel's te gezicht lykt het of aan het loon en prijsfront de rust weer is teruggekeerd. Doch de toestand is door de prijsstop verre van doorzich tig. Eerdere experimenten hebben uit gewezen dat een situatie van expan sieve vraag en arbeidsschaarste de kostendruk zo groot kan maken, dat het uiterst moeilijk is om een sta biele prijspolitiek te voeren. Trou wens de eerste tekenen van een drei gende verstoring zyn al aanwezig. Van werknemerszijde heeft men reeds de tanden laten zien en doen weten dat op een forse styging van de lonen in 1970 zal worden aange stuurd. De inflatoire krachten zijn ondanks de prijsstop dus nog lang niet bewo gen. Gelukkig laat de betalingsbalans over het eerste kwartaal van 1969 op transactiebasis een gunstig beeld zien. Het overschot bedraagt rond 145 miljoen gulden ten opzichte van het laatste kwartaal van 1968 bete kent dit een gevoelige verbetering. Doch een vergelijking met het eer st* kwartaal van vorig jaar, wat een betere maatstaf is. wyst uit dat er in de situatie naar nauwelijks sprake is van verandering. BAROMETER De betalingsbalsns wordt wel als een soort barometer beschouwd van de nationale economie. En daarvoor is ook wel reden. Want een groot te kort op de betalingsbalans is een soort noodsignaal. Het wijst op het bestaan van een nadelig verschil tus sen de nationale besparingen en be stedingen. Omgekeerd, is er een o- verschot, dan overtreffen de bespa ringen de uitgaven. Een absolute betekenis kan men echter aan deze barometer niet toe kennen. want op korte termijn kun nen soms ernstige storingen optre den. die het onmogelijk maken om aan een tekort of een overschot een duidelijk conclusie te verbinden. Een van die onzekere factoren is bijvoorbeeld de omvang van de kre dietverlening aan het buitenland. Van kwartaal tot kwartaal kan deze sterk verschillen en daarmee het beeld van de betalingsbalans op korte ter mijn extra gunstig of extra ongun stig beïnvloeden. De stijging van de rente, waarmee vrijwel alle landen hebben te kampen, gaat gepaard met steeds meer neveneffecten. I sident Nixon, noch voor de beleg gers in Amerikaanse fondsen een prettig vooruitzicht is. Een ander gevolg van de rentestij ging en de koersdaling op de effec tenbeurzen is dat de beleggingsmaat schappijen worden geconfronteerd I met een toenemend aanbod van hun fondsen. Vooral die beleggmgsmaat- De koersen van vaste rente-dra- I gende leningen hebben, zoals begry- I peiyk was. onmiddellijk gereageerd met een daling. Deze daling heeft zich nu ook voortgeplant In de aan- j delensector. De beurzen zijn de laat ste weken dan ook weinig geani meerd geweest en toonden sterke af brokkeling. Ook de Newyorkse beurs heeft hier onder te lijden. Al enige weken Is zij duidelijk op retour. Het Dow Jones-gemiddelde heeft daardoor de laagste stand van het jaar bereikt en daar in Amerika sprake is van een verdere stijging van de rente, is er weinig hoop op een spoedige ver betering. Trouwens de gehele Ame rikaanse economie dreigt wat in het slop te geraken, wat noch voor pre- schappijen die het moeten hebben van een voortdurende plaatsing van nieuwe aandelen, de zogenaamde o- pen and traste, zien hun markt te- j ruglopen, waardoor hun groei wordt afgeremd en koersdruk nauwelijks kan worden voorkomen. Het qbehoeft dan ook niemand te verwonderen indien straks zou blyken dat onder de druk der omstan digheden voorbereidingen worden ge troffen om door fusie de marktposi tie te verstevigen. GELD SCHAARS Een bekend verschijnsel is drt als het geld schaars en duur wordt, niet alleen de koersen van aandien, maar ook de pryzen van goud en zil ver gaan dalen. Dit heeft zich de af gelopen dagen ook duidelijk gede monstreerd rond de Londense en de Newyorkse goud- en zilvermarkten, waar de laatste tijd een echte baisse markt is ontstaan met sterk dalen de prijzen. De rentestijging heeft de afgelo pen dagen ook geleid tot een afvloei ing van goud. De hoge rente op de Euro-dollarmarkt maakte het voor de europese banken namelijk aan trekkelijk om by de centrale banken dollars te kopen en deze in het bui tenland uit te zetten. By het huidige stelsel van vaste wisselkoersen hebben de centrale banken zich verplicht om indien de koers door vraag over een bepaalde marge gaat stijgen, dollars af te ge ven. Volgens geruchten werden deze dol lars doorverkocht naar Amerikaan se bankinstellingen, die hiervoor een zeer rendabel emplooy wisten te vinden, mede omdat deze gelden door hun herkomst buiten de Amerikaan se kredietbeperkingen vallen. Om dat deze dollarvloed een sterke aan was vertoonde, hebben de centrals banken in een aantal Europese lan den hier thans een stokje voor pro beren te steken, door de banken te verplichten hun buitenlands actief— dus ook hun tegoeden bij Ameri kaanse banken geheel of gedeel telijk te repatriëren, teneinde de goud afvloeiing die met de aankoop van dollars gepaard ging. af te remmen. Zonder twijfel zal deze maatregel tot gevolg hebben, dat de rente op de Euro-dollarmarkt nog verder zal stijgen dan het record van rond 12.5 procent op een tot «Irie-maands le ningen, dat nu bereikt is.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1969 | | pagina 13