Ook vakantie in tuin
bij Leger
museum
Fusie met zendings seminarie op komst
VADER!
PIERROT
Prof. Gorter ontvangt
eredoctoraat Kent
Meester-
geweer
maker
A. Smit
is on
misbaar
Voor kunstenaar met wapens
„Gezworven"
Als vroeger
VAKANTIE
SCHOENEN
Eredoctoraad
Chicago voor
dr. H. Faber
Afscheidscollege
prof Vogelenzang
PROF. JANSEN SCHOONHOVEN BIJ AFS
VAN ZENDINGSHOGESCHOOL:
Sportdag school
Kernstraat
l GERO CASSETTES
v. d. Water t
Leidse beat in
het Jeugddorp
Waar komt
nieuwe Elisabeth-
ziekenhuis?
Simavi wil Leidse
arts helpen
Academische
examens
Leidse kerkdienst
zondag op radio
Kerkelijk leven
slechts één dog
TREVIRA
Lichtgewicht
costuums
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 3
LEIDEN M eest er-geweer ma-
ler Bram Smit (58) is als enige
maardveger, harnassmid, ge-
(eermaker, lademakerslotema-
ltl ïer, schedemakerfijnsmid en ko
perslager in Nederland voor het
.dl legermuseum Generaal Hoefer"
een onmisbare man. Conservator
drsR. van der Sloot, wapenken-
ner bij uitstek, is de laatste die
jat wil ontkennen. Drs. Van der
;,j! Sloot, zijn problemen en moeilijk
leden zorgvuldig toelichtend:
„Het is voor het museum belang-
rijker een compleet beeld van de
mtwikkeling van de wapens te
yeven, dan een volledig originele,
mar duidelijk incomplete verza
meling te hebben: Natuurlijk:
compleet èn origineel is het stre
ven. Maar dat doel zal wel nooit
realiseren zijn. Er zijn immers
a bepaalde wapens, harnassen of
Ïat dan ook, die nergens meer
te „krijgen") zijn en waardoor
m fase van de ontwikkeling niet
en wheel compleet is. Sommige
hukken worden nog ioel eens op
in veilingen in Luzern of Londen
10 mgeboden, maar de prijzen
li aarvan liggen dan zo hoog, dat
die wapens voor ons onbetaalbaar
'm lijn. Aan de hand van tekenin-
perc. schetsen of foto's moeten die
si Ukken dan worden gecopieerd.
De man, die dat werk volledig
14 beheerst, is meester-geweermaker
Smit".
1 Bram Smit, alle lof eenvoudig
j wegwuivend en fel agerend tegen
ie term „de man met de gouden
t, handen" „Slaaf van je eigen
j merk moet je nooit worden;
on minstbejag speelt bij mij geen en-
j hele rolover conservator Van
der Sloot: „Wat die man van wa
pens weet is een unicum. Van be-
tin af aan heb ik het enorm goed
Ui met hem kunnen vinden. Ik hoef
hem van ivapens niets te vertel-
JU len. Soms hebben we ivel eens een
4 meningsverschil, maar dat zijn
altijd praktische zaken. Het ge-
hied van materiaalkennis is mijn
ijj febied. Je moet iveten wat je pre-
cies van welk materiaal kan ma-
ken Daar heb ik nu zo'n veertig
it jaar ervaring in. We bepraten en
ra heslissen alles samen. Maar ik
hen en blijf toch degene, die alles
tenslotte maakt
(I In het copiëren van oude
f® zwaarden, helmen, harnassen en
1 donderbussenziet drs. Van der
Sloot, mits het verantwoord ge-
1 beurt, geen enkel kwaad: ,.Het is
u can essentieel belang, dat de ver-
rs ïameling compleet is. Dus moet
i tr, naast het „gewone" restaura
tiewerk, ook het nodige geco-
Pieerd worden. Met dien verstan-
1 de, dat de copiën enerzijds zo
toed mogelijk moeten zijn en an-
J ierzijds toch iveer duidelijk als
t «nieuw" te herkennen zijn".
1 Wapensmid Bram Smit„Soms
vragen ze wel eens, of ik niet een
harnas, een helm, een geweer o)
jj io kan maken. Voor een behoor-
U lijk bedrag, maar zuiver met het
B doel het wapen iveer door te ver-
1 kopen als zijnde echt. Dat heb ik
"og nooit gedaan en zal ik ook
dooit doen. Dat vind ik verval-
f. üng. Net als met schilderijen
Hoe „echt" meester-vakman
'l Smit een wapen kan namaken
bleek een paar jaar geleden, toen
het Legermuseum voor duizend
sulden van een particulier een
^authentiek slagzwaard uit de 18e
teuw kreeg aangeboden. Terwijl
de eigenaar een kijkje nam in het
Museum en een kopje koffie
dronk, maakte zwaardveger Bram
Smit in twee uur een copie van
het zwaard, compleet met ouder-
iomsgroeven en spreuken. De ei-
senaar van het echte, historische
Waard wist later niet meer welk
Waard van hem was geweest
Op de foto de heer Smit met
den zelfgemaakt slagzwaard anno
"00. (Foto LD/Holvast)
(Door Cees Onvlee)
LEIDEN ,.Ik ben een beeldhouwer maar ik werk alleen
met ijzer...." Nederlands enige meester-geweermaker Bram
Smit houdt er niet van om op een voetstuk te worden geplaatst.
Hij vindt zichzelf geen unieke man", geen „vakman van een
uitgestorven ras" en vooral geen „man met gouden handen".
Bram Smit vindt zichzelf eerder een kunstenaar dan een
meester-vakman: „Mijn kunst is wapens, van klein tot groot,
van een dolk tot een harnas
In het leven van wapensmid Smit
draait alles om loudei wapens. In
het Legermuseum „Generaal Hoefer"
is hy als meester-geweermaker vol
gens conservator drs. J. van dei-
Sloot „een byna heilig man". En in
zijn huis achter het historische mu
seum aan het einde van het schil
derachtige Pesthuislaantje in een
„vergaten" groen hoekje in Leiden,
maken twee grote vitrines met le
gertjes van kleine, tinnen sol-
daatjes-oude-stijl de argeloze bezoe
ker direct duidelijk, waar de voor
keur. de grote interesse van Bram
Smit naar uitgaat.
„Ik heb m'n hele leven zo'n beetje
tussen de wapens gezeten", voert de
„zeldzame" Leidenaar bijna veront
schuldigend voor zijn levenshobby
aan. „Toen ik klein was. trok ik als
jongen van een jaar al twaalf al
elk ogenblikje dat ik vrij was van het
Bethlehemhofje aan de Langegracht
naar een wapenhandel in de Vrou-
wensteeg. Waarom? Omdat jachtge
weren en zo mij aantrokken. Het
boeide mij enorm. Eigenaar Mey-
kamp, die in het leger adjudant-ge
weermaker was geweest, leerde mij
daar alles van het materiaal, van
sohobbalastiek, van kolven snijden.
Terwijl ik nog niet in dienst was ge
weest, maakte ik een Nederlandse
grendel na. Eerst in hout, later he
lemaal van metaal. Op dat stuk ben
ik toen in dienst direct bevorderd tot
korporaal - geweermaker
Na zijn (dienstplichtige) dienst
tijd heeft Bram Smit jarenlang .ge
zworven"; als smid-bankwerker in 't
burgerleven, als burger-geweermaker
op de Hembrug, de artillerie-inrich
ting van het leger, als „kleine zelf
standige manus-van-alles" in de oor
logsjaren. als sergeant-geweermaker
opnieuw in het leger om in 1950 weer
in het burger-leven terug te keren
als monteur, die de leiding had van
de smederij en koel- en reparatie-
inrichtingen bij de vleesfabriek Vi-
anda.
Twee jaar later, in 1952, vond de
Leidse wapensmid zijn stiel in het
Legermuseum. Tegenwoordig heeft
hij de leiding over de werkplaats,
waar hij reeds heeft gezorgd voor
volwaardige opvolgers: Paul Hol ver-
da (27) en Ruud Jamin (26) zijn
door hem van leerling-wapensmid
tot volslagen geweermaker opgeleid.
Bram Smit daar met enige trots en
veel enthousiasme over: „Als
ik straks stop, zullen ze hier in het
Museum bepaald niet omhoog ko
men te zitten. Deze jongens kunnen
heus wel een geweer maken, of wat
dan ook. Ze hebben „het" gewoon.
Materiaalkennis is de grote kracht
van een wapensmid. Daarvan maakt
de „duizendkunstenaar" van het Leid
se Legermuseum geen geheim. Zon
der zich op de borst te slaan: „Wij
doen alles nog net zo als vroeger.
Alles wordt nog ouderwets in het
vuur gesmeed en gelast. Autogeenlas-
sen of elektrisch lassen deden
ze vroeger immers ook niet? Bloven-
dien blijf je het altyd veel duidelij
ker zien".
ADVERTENTIE
e>R££ST£.AAT 405
En dan, verder het „hoe" van de
techniek-van-de-vakman verklarend
„Het belangrijkste is. dat je weet
wat je van een bepaald metaal kan
maken. De meeste mensen denken,
dat we met een stuk plaatijzer wer
ken. Dat is met zo. We hebben een
stuk dik materiaal. Daar wordt het
uit gesmeed. Een helm is toch ook
overal niet even dik".
„Gevoel is voor het vervaardigen
van slagzwaarden, het snijden en be
werken („Gewoon met soepbeen")
van kolven en de restauratie van
oude wapens, helmen en harnassen
onmisbaar. „Het vak vereist gewoon
dat je goed kunt tekenen, goed een
LEIDEN Op vrijdag 11 juli zal
in het Engelse Canterbury aan prof.
dr. C. J. Gorter, hoogleraar aan de
versiteit. het eredoctoraat in de na
den met 't eredoctoraat van de Uni-
teit van Kent worden verleend. Prof.
Gorter te eerder reeds onderschei
den met het eredoctoraat van de uni
versiteiten te Grenoble 1955). Hali
fax in Canada 1960 Parijs (1963),
Nacy 1966» en Cordoba (1968). Hij is
American Academy of arts and Scien
ces en buitenlands lid van de Fin
se en Amerikaanse Academies van
Wetenschappen. In 1966 werd hem
de Frito Londewprij* toegekend
figuur In gedachten kunt schetsen
en vervolgens kunt uitwerken. Je
moet „het" hebben. Hetzelfde met
het smeden. Als je het üzer in het
vuur ziet liggen, moet je precies we
ten wanneer het eruit moet. De
kleur van het vuur én het ijzer.
Daar gaat het dan om. Noem het
verder „liefde voor het vak": van
de zomer breng ik mijn vakantie
I weer net als altijd door in de tuin
I achter het museum. Van wat schil
deren en wat figuren maken, stuk-
j ken restaureren, geniet ik dan net
j zoveel als iemand anders aan de Ri
viera.
Tijdens de reünie van de le
den van zijn Engelsegenerale
staf, kreeg Prins Bernhard ver
leden jaar in Leiden een ver
kleind model van het embleem
van het Legermuseum „Generaal
Hoefer" aangeboden. Wapensmid
A (Bram) Smit (rechtsi mocht
de Prins de in vier avonden
(„vrije tijd") gemaakte plaquette
voorstellende de drie generaties
in het museum een ridder (12e
eeuw), een lander (lie eeuw) en
j een soldaat (20ste eeuw) aan-
i bieden. Stichting-voorzitter gene-
j raai Feiksma keek daarbij goed-
I keurend toe.
LEIDEN Dezer dagen dr. H.
Fabei, lector in de pastorale psycho
logie aan de Leidse Universitiet. be
noemd tot eredoctor in de theologie
van de Meadville Theological School
te Chicago
LEIDEN Op vrydag 27 juni zal
prof. dr. E. H. Vogelenzang, hoogle
raar tai de farmaceutische chemie,
de artsenijbereidkunde en de analy
tische chemie aan de Leidse Uni-
versieteit, in het Groot Auditorium
zijn afscheidscollege geven. Na de
om kwart over 3 beginnen de bijeen
komst. dat wil zeggen om ongeveer
half vijf, zal de scheidende hoogle
raar recipiëren in de receptiekamer
m het Academigetoouw.
In het natuurkundig laboratorium
en het instituut voor theoretische na
tuurkunde van de Universiteit van
Kent zijn de laatste jaren verschil
lende onderzoekingen uitgevoerd op
de gebieden van de supergeleiding
van metalen en van de magnetische
elektronenresonaties. Op het gebied
van de supergeleiding, welk verschijn
sel in 1911 door prof dr. H Kamer-
lingh Onnes te Leiden werd ontdekt
en sindsdien een belangrijk hoofd
stuk in de natuurkunde is geworden,
is prof. Gorter reeds sinds 1933 ac
tief.
(ADVERTENTIE)
VOOR
GOUDEN
ZEGELRINGEN
HORLOGES
MANCHETKNOPEN in
goud, goud op zilver,
zilver
BORREL-, BIER-,
COGNACGLAZEN met
ZILVEREN voet
BAROMETERS
TAFEL-, ZAK-
AANSTEKERS
Ronson, enz.
Juwelier - Horloger
Leiden - Maarsmanssteeg 21
Telefoon 20778
LEIDEN/OEGESTGEEST Prof.
dr. E. Jansen Schoonhoven, die
gedurende 22 jaar rector van de
Zendingshogeschool is geweest,
heeft gisteravond in de school in
Oegstgeest zijn afscheidslezing
uitgesproken. Hij wierp daarmee
een terugblik op de periode dat
hij aan het bewind is geweest.
De eerste opdracht waarvan prof.
Jansen Schoonhoven zich in '47 bij
zijn indiensttreding zag gesteld, be
trof het opstellen van een beginsel
programma. Als predikant uit een
Haagse binnen wijk belandde hij op
de plaats van de man, die vorm
moest geven aan de nieuwe in/houd
van de Zendingshogeschool. Zende
lingen zouden academisch geschoold
moeten worden, luidde de nieuwe op
zet. De ondergrond van dit oplei-
dingswerk bleef tot '52 van theolo
gische aard. Prof. Jansen Schoonho
ven keerde toen terug van een reis
naar Indonesië, die naar zyn zeggen
grote invloed op zyn verdere leven
heeft uitgeoefend. In het jaar dat
hij daar verbleef, deed hij zoveel
zendingservaring op, dat hij, weer in
Nederland aangekomen, de curato
ren van de Zendingshogeschool in
een nota voorstelde om ook niet-
theologen voor het zendingswerk
klaar te stomen. Prof. Jansen
Sohoonhoven had nieuwe mogelijk
heden in Indonesië ontdekt.
Dit leidde ertoe dat in '53 korte
cursussen van start gingen die af
gestemd waren op leken-apostelen. In
de jaren zestig kreeg de school er een
ander soort cursus bij. Deze was be
stemd voor jonge predikanten, waar
bij zy vertrouwd worden gemaakt met
de oecumenica en de theologische mis
siologie .Prof. Jansen Schoonhoven
zei beide soorten zending even zwaar
te rekenen.
Kenmerken
Als twee belangrijke kenmerken van
de Zendingshogeschool noemde de
hoogleraar de ruime plaats die de
etna-sociologie bij de opleiding in
neemt en het. oecumenische karak
ter. Sinds '51 is de school een insti
tuut van de Nederlandse Hervormde
Kerk, hetgeen niet merkbaar is in de
kerkelijke komaf van de cursusten
De Zendingshogeschool („een ven
ster op de wereld van kerk en theolo-
LEIDEN De openbare lagere
Pestalozzi school aan de Kernstraat
heeft gisteren haar jaarlijske sport
dag gehouden. De leerlingen van de
eerste en tweede klas deden spelletjes,
terwijl de hogere-klassers hun best
deden het offioiële schooldiploma van
rijksschooltoezicht in de wacht te
slepen.
De eisen voor dit diploma beston
den uit vier onderdelen, te weten 60
meter hardlopen, hoogspringen, bal-
werpen en hindemisbaan nemen.
Van de 150 kinderen behaalden er
11 een a-, 57 een b-, 40 een c- en 37
een d-diploma. Er werden e-diplo-
ma's uitgereikt aan Monique Jan
sen, Henny Vrede. Maartje Sijses. El
len Kuneken en Betty Ouwerkerk.
woorden wijde, hielp hij opbouwen
vanaf de ruïne die hij in '47 aantrof.
In '62 werd dit alles weer op losse
schroeven genet door tel van publi
caties. Prof. Jansen Schoonhoven
meende evenwel, dat nu. „nu de zen
ding meer dan ooit van belang is",
bij de jeugd protest rijpt tegen het
wat hij noemde ongebreidelde en
toot hem onbegrijpelijke welvaarte-
itereven van het Westen.
gie voor Nederland") wendde in
de vast op Indonesië gerichte blik
af naai' Afrika. De politieke situatie,
waar de school open oog voor moest
hebben, noopte daartoe. Het was
noodzakelijk de opleiding daarbij
aan te passen.
Een integratie van de school &n
Oegstgeest met het zendingssemina-
ADVERTENTIE
AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
-4
M Voor
juwelier - horloger
•4
4
4
4
4
4
4
■4
Haarlemmerstraat 181 f
LEIDEN Op het beatbal, dat
vanavond onder auspiciën van Zuid
west Actief wordt gehouden in het
Jeugddorp aan de Voorschoterweg,
zullen optreden Daniëlla and the
fellows en The Ox.
Prof. Jansen Schoonhoven
(Foto LD/Holvast
rium in Baarn lijkt nu van stapel
te kunnen gaan, aldus prof. Janeen
Schoonhoven. Hij 'is daar allang een
vurig pleitbezorger voor.
De scheidende hoogleraar, die in
verband met het bereiken van de
pensioengerechtigde leeftijd zijn poet
verlaat, bekende het met name in
de jaren zestig soms nogal moeilijk te
hebben gehad. „De laatste jaren",
zei hij. „zijn begeleid door de crtete
der zending. Temidden daarvan moes
ten wij de zendingsarbeiders begelei
den". De zendingswetenschap, aan ds
ontwikkeling waarvan hij enige
LEIDEN In een gisteravond ge
houden bestuursvergadering van het
aan de Hooigracht gevestigde Sint
Elisabeth-ziekenhuis is nog geen be
slissing gevallen of openbaar kan
worden gemaakt, dat grond ie ge
kocht in Leiderdorp voor de bouw
van een nieuw ziekenhuis en dat het
bouwplan bij de Haagweg in Leiden
van de baan is. Een beslissing wordt
binnen veertien dagen verwacht.
LEIDEN De Simavi-collecte
wordt gehouden van 16-21 juni en ie
bestemd voor een groot en arm kin
derziekenhuis in Zambia.
Een Leidse arts, daar werkzaam,
Vroeg bij Simavi de allernoodzake-
lykste Instrumenten aan ter waarde
van 10.000 gulden. Het comité hoopt,
dat dit bedrag in Leiden opgehaald
wordt.
De collecte wordt alleen in verze
gelde buseen gehouden waarover een
band te geplakt, waar SIMAVI op
staat, voorzien van een politiestem-
pel
Voor het geval dat u komende
•week op vakantie bent het gironum
mer van Simavi te: Haarlem 128487.
LEIDEN Aan de Leidse univer
siteit zijn geslaagd: kand. ex. En
gelse taal- enlebterkunde mevr. M.
J. van Dijk-Sprong (Leiden», de heer
J. A. Dop (Heiloi
LEIDEN De hervormde kerk
dienst die zondag in de Hooglandse
kerk wordt gehouden, zal recht
streeks worden uitgezonden dooi' de
IK OR-radiodienst op Hilversum II
De dienst begint, anders dan nor
maal, om half erlf. Voorganger is ds.
J. A. Eekhof.
Nijverheidsonderwijs
LEIDEN In Doebinchem te ge
slaagd voor de akte N XX mej G.
A. Dijkstra uit Leiden.
NEDERL. HERV. KERK
Beroepen te Vianen: K. den Har-
tog te IJtot.
Beroepen te Den Bommel: J. Ou
wen dijk, kandidaat te Soesterberg.
Te Haren (Gr.) O. T. Boonsbra te
's-Heer-Hendrikskinderen.
Bedankt voor Oudshoom en voor
Heiloo P. de Vries te Driebergen.
Voor Nieuwbeijerland en voor Nes en
Wierum Ph. J. Leemans te Rijnsa-
terwoude
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Rotterdam-Zuid H.
Ligtenberg te Genemuiden.
(ADVERTENTIE)
Uitstel: endeoonbieding voor de war
me dagen, dit comfortabele zomer-
costuum. Trevira. Courant 3-t.noopt
model. In vele modieuze zomerkleu-
ren: grijs, groen» beige
en donkerblauw LD m
serie 1 33.
serie 2
ROTTERDAM
I1SSELMONOE
HOOGVLIET
SCHIEDAM
VLAARDINGEN
ZEIST c
•ARNHEM
•ZAANDAM
Groot IJeetlmorate
