Lawrence Durrell en
het computerbrein
Twintig jaar Navo levert
geen bruisende taptoe op
Unieke koorzang uit Amerika
SCHUW*
CITROEN
snel,
ruim,
comfortabel
Béjart
blijft
nog in
Brussel
VMF in conflict
met de vakbonden
In (Ie Leidse
Pieterskerk
Oud-Katholieke
pastoor benoemd
in Nijmegen
AULA NIET
MEER REZET
Prij zen Academie
Francaise
WEER ONRUST
IN NIJVERDAL
Raad van Kerken
in Friesland
Turken maken in Arnhem de meeste indruk
DAF55
Het werd een rustig en over het
algemeen nogal statisch geheel.
De meeste indruk maakte het Turk
se korps ..Mehter Takimi", dat
vooral imponeerde door de sfeerrijke
en exotische gewaden. Ook hier geen
muziek waar de vonken afvlogen.
Oe oude, met zang ondersteunde
F melodieën, die werden voortgebracht
met historische instrumenten, zoals
de Zurna, een soort fluit, en ver
schillende trommels, boeiden echter
wel.
Goede muziek en een levendige
show werden verder vooral gebracht
door het Duitse Heeresmusikkorps
1 van de eerste grenadiersdivisie,
dat een aantal manschappen in his
torische uniformen kleedde
De belangstelling voor deze pre
miere eigenlijk de generale repe
titie was minder groot dan andere
I Jaren. De hoofdtribune was vol, maar
de zijtribunes waren slechts voor
Itweederde bezet.
Voor het eerst werd het samen
gaan van de NAVO-landen niet ge
symboliseerd door een opmars van
trommelslagers en trompettisten uit
alle NAVO-landen. maar door het
optreden van een deze week in Arn
hem geformeerde NAVO-kapel. De-
k was samengesteld uit een groot
aantal vertegenwoordigers van alle
NAVO-landen.
1 De Verenigde Staten van Amerika
irdigden twee groepen naar de
iptoe af. the United States Army
lowband en The 686th Airforce
ind. Ttfdens het spelen en figuren
m maakten de leden van het eer
ste korps diepe kniebuigingen. Daar-
raakten sommigen nogal eens uit
de maat. terwijl ook het gericht
marcheren niet het sterkste punt van
de Amerikanen was. De showband
bracht haar levende mascotte mee,
de grote boxer Princess.
Groot-Bribtannië was ruim verte-
•nwoordigd met twee Schotse bands,
ipleet met doedelzakken, drums,
lighland-dansen en kilts en the band
|0f H. M. Royal Marines.
Canada vaardige de Stadacona-
id af en van Nederlandse zijde
aren er het taptoekorps 'van de
,rde Grenadiers, het Jachthoorn-
korps van de Garde Jagers en de
Kapel der Koninklijke Luchtmacht
met het tamboerkorps.
Een minder gelukkig idee bleek
het toevoegen van het burgerelement
tan de taptoe door het optreden van
2 grote troepen Arnhemse majoret
tes en een demonstratie door het
Lawrence Durrell: In de Tijd
van Toen (Tune) (vertaling),
Sijthoff (Leiden).
Nederlands Nationaal Trampoline
team.
De finale werd gevormd door een
ceremoniële taptoe, waaraan alle
deelnemers meewerkten. Tot slot
werden het koraal" Dankt, dankt nu
allen God"' en het Wilhelmus ge
speeld. Van het dak van het Huis
der Provincie werd het taptoesignaal
geblazen.
De Engelse schrijver Lawrence
'Durrell (1912» is ln Nederland voor-
namelijk bekend door zijn viervoudi
ge roman getiteld ..Alexandrian
Quartet," die gevormd wordt door
de boeken Justine *1957), Balthazar,
Mountolive en Clea «I960». Hem een
i enigmatisch auteur te noemen is
niet voldoende, want ten eerste zal
j hij dat voorlopig wel blijven en ten
tweede moet hij dat voor zichzelf
ook zijn. Het is toch duidelijk dat hy
j in elk van zyn boeken op pad is om
een uitweg te zoeken uit zijn eigen
problematiek. Dat bikt b.v. uit de
grote variatie van literaire vormen
die hy gebruikt heeft zoals ingewik
kelde verzen, balladen, reisboeken
1 over eilanden, kritieken, kronieken,
romans, journalistiek en brieven
Men heeft in verband met zyn werk
De Amerikaanse boxer Prin- namen genoemd van andere vorm-
cess schijnt meer belangstelling zoekers zoals Proust. Joyce, Conrad.
te hebben voor de fotograaf dan Gide. Huxley. Musil en Thomas
voor de verrichtingen van de Mann Inderdaad behoort Durrell
United States Army Shoivband. wel onder dezen gerangschikt, maar
van enige gelijkenis is verder toch
niet veel te vinden tenzij met Aldous
Huxley vanwege de samenvoeging
van sofistication en metafisica. Met
Joyce heeft hij gemeen de invloed
van stad of landschap op het werk
Bij Joyce is het de stad Dublin, bij
Durrell Alexandrië of, zoals in deze
nieuwe roman, Athene, Istanboel en
Londen.
LEIDEN Meermalen zijn w\j
geconfronteerd meit de hoogstaande
koorcultuur van dat andere Amerika
De veelzijdige koorcultuur namelijk
op de Amerikaanse universiteiten,
waar blank en zwart broederlijk ver
eend zingen.
Ditmaal een nieuwe kennismaking
namelijk die met het koor van de
..University of South Carolina", dat
op zijn eerste tournee door Europa
(Portugal. Spanje, Frankrijk en En-
j geland onder auspiciën van K. en
O. ook onze stad bezocht. Het
bracht gisteravond in de Pieters
kerk onder leiding van prof. Arpad
Darasz Hongaar van origine
een reeks gewijde zangen van oude
zowel als eigentijdse meesters ten
gehore. Die kennismaking was van
meet af aan een verrassing.
Uitzonderlijke technische perfec
tie. beheerst tot in elk détail, staat
bij dit 45 zangers en zangeressen tel
lende ensemble vooraan. Hun stra
lende. dan weer tot de tederst denk
bare subtiliteit uitstervende samen
klank. leidt telkens tot nieuwe open
baringen.
Het is haast ongeloofwaardig wat
deze koordirigent die o.a. met zijn
beroemd St. Kilian Boys Choir in
concerten met Leonard Bernstein.
Kostelanetz en Steinberg en de New
York Philharmonic samenwerkte,
ook met dit briljante Universiteits
koor presteert.
Wel dient gezegd, dat de aandacht
in eerste instantie uitgaat naar die
genoemde grandioze perfectie en
dat de ware ontroering pas volledig
naar voren komt in de reeks fantas
tisch gezongen Negro Spirituals.
Daarin springt tevens het specifiek
eigendommelijke karakter, ook vo
caal gesproken, sterk naar voren.
Hierin bevinden deze koristen zich
op volstrekt eigen terrein, terwijl el
ders de vereiste geestelijke sfeer
wel eens niet geheel gerealiseerd
wordt. Ontroering schonk ook. zij het
op geheel ander terrein, het wonder
baarlijke „Lacrymosa" uit het Re-
qiem van Verdi, gewijd aan de na
gedachtenis van diens vriend Man-
zoni. Door de evidente opera-allure
stond dit in scherp contrast tot de
voorgaande geestelijke zangen van
Lassus. Arcadelt. Lotti (diens dra
matisch Crucifixus"), het juichende
driedelige „Exultate Deo" van Scar
latti en het eereen gezongen, ver
maarde ..Ave Verum" van Mozart,
een juweel uit de koorliteratuur.
In de spirituals ..Sometimes I feel
like a moaning dove" onderscheidde
zich in de soli de donker getim-
beerde alt Jan Merchant.
Een van de meest interessante en
BRUSSEL (AP) De Belgische
Nationale Opera heeft bekendge
maakt dat Maurice Béjart, de Fran-
directeur van het Ballet der Twin-
tipte Eeuw, in Brussel zal blijven.
Hij heeft een aanbod om directeur
k worden van de Franse Ballet-
«chool in Parijs, afgeslagen.
Een woordvoerder van de Konink
lijke Schouwburg in Brussel heeft
verklaard, dat Béjart, die thans met
'lijn groep in Italië vertoeft, de
Franse minister van Cultuur, André
Malraux heeft doen weten dat hij
lijn werkzaamheden in Brussel, die
hji tien jaar geleden begon, zal blij
ven voortzetten.
Béjart was ook door Landowskl,
directeur-generaal van het Franse
ministerie van Cultuur, verzocht de
directie van de balletschool in Pa-
nJ« te willen aanvaarden, maar Bé-
J*rt heeft voet bij stuk gehouden.
De mogelijkheid, dat Maurice Bé
jart eventueel Brussel zou verlaten
0fn in Parijs te gaan werken enkele
keken geleden kwam voor het eerst
,fr sprake, toen het bekend werd,
dat het Koninklijke Circus in
Brussel, dat ten dele door het ballet
r»n Béjart wordt gebruikt om in op
Ir treden, voor het volgende seizoen
"tot langer ter beschikking van het
ballet zou kunnen worden gesteld.
Het grote probleem, een nieuw
theater voor Béjart te vinden of
w «en te bouwen voor ten min- originele composities was „The mys-
•te 3.000 toeschouwers, is nog niet tic trumpeter" van Norman Dello
°P|elost. Men heeft hiermee de tyd Joio. Daarin wisselde veeleisende
tot oktober van dit jaar. fluisterende spreekzang af met dy
namische en suggestieve passages.
De hierin blazende hoornist vertolk
te zijn party in overeenstemming
met de mysterieuze aard van de
compositie. Nog dient hulde gebracht
aan het orgelspel van Steve Go-
downs. die eerst in Bach en later in
de effeotryke en virtuoze „Hymn
d'actions de graces" van Jean Lang-
(Van onze correspondent)
VLISSINGEN (GPDi De pas
toor van de Oud-Katholieke Kerk in
Amersfoort, dr. Jan Visser (38)
wordt aan de r.-k. universiteit te
Nijmegen wetenschappelijk ambte
naar aan de theologische faculteit.
Pastoor Visser, die ontslag heeft
gevraagd als pastoor van de oud-
katholieke parochie in Amersfoort,
hoopt zijn docentschap in de dogma
tiek aan het oud-katholieke semina
rie in Amersfoort te kunnen voort
zetten. Pastoor Visser, in IJmuiden
geboren, is lid van de bisschoppelij
ke commissie Rome-Utrecht. de
commissie die zich vooral op theolo
gisch niveau bezighoudt met de toe
nadering en hereniging van de Oud-
Katholieke Kerk en de Rooms-
Katholieke Kerk in ons land, die
sinds 1723 gescheiden voortbestaan
De Oud-Katholieke Kerk telt in
ons land ongeveer 10 000 zielen
Voorzitters van deze commissie zijn
de oud-katholieke professor M Kok
uit Den Haag en de r.-k. prof dr. J
C. Groot. Secretaris is de rooms-
katholieke doctor H M. Violet.
lais blyk gaf geheel vertrouwd te
zyn met de velerlei mogelijkheden
van het prachtige Pieterskerkorgel.
De behoedzaam boetserende, dan
weer indringende dirigeertrant van
prof. Arpad Darasz heeft deze tot
een héél aparte gebeurtenis doen
uitgroeien.
Het South Carolina Universi
ty Choir zingt.
Deze zang mag anders zyn dan
wy hier gewoonlyk horen, zij is in
haar soort ..uniek
Th. J. Hannema
ADVERTENTIE
DUBBEL
GESTOOKTE
N.V. DE CONDOR - DISTILLEERDERIJ - LEIDEN
DEN HAAG (ANP) De verte
genwoordigers van de werknemers
organisaties, die gistermiddag in
Amsterdam op hun verzoek een be
spreking hebben gevoerd met een
delegatie uit de raad van bestuur
van VMF/Stork-Werkspoor over een
extra loonmaatregel van ca. twee
procent „ter compensatie van de bij
zonder grote prijsstijgingen", hebben
bemerkt dat van de kant van dc
raad van bestuur reeds enkele uren
eerder een communiqué daarover
was verspreid.
De werknemersdelegatie heeft
„mot verbazing" kennis genomen
van dat feit. Die verbazing werd bij
de werknemersdelegatie nog groter
toen haar de inhoud van het com
muniqué van de raad van bestuur
bekend werd. Daarin komen, naar
de mening van de werknemersdele
gatie. enige mededelingen voor die
zij „op z'n zachtst gezegd hoogst
onbegrijpelijk" vindt
Ze is van oordeel dat de handel
wijze van de raad van bestuur als
„onfatsoenlijk" moet worden geken
schetst.
Van de kant van VMF Stork-
Werkspoor verklaarde men gister
avond desgevraagd dat hier sprake
is van een techniscn communicatief
misverstandde verklaring van de
zijde van de raad van bestuur zou
zonder twyfel onmiddellyk ter ken
nis zyn gebracht van de werkne
mersdelegatie als niet een ander
agendapunt dringend de aandacht
had gevraagd.
Daardoor is die voorlezing eerst
aan het einde van de vergadering
bij de rondvraag geschied.
De verklaring die de werkne-
mersdelegatie heeft opgesteld, luidt:
In een bespreking die gisteren
weid gehouden werd namens dc
raad van bestuur van de VMF mee
gedeeld dat men niet bereid is op
dit moment over het voorstel van
de vakverenigingen te discussiëren.
De raad van bestuur verklaarde nog
niet over voldoende loongegevens te
beschikken om over het voorstel var.
de valkorganisaties een verantwoord
oordeel te kunnen geven.
AMSTERDAM (ANPi De be
zetting van de aula van de Amster
damse universiteit is gisteren van
korte duur geweest. Omstreeks drie
uur gingen rechercheurs het gebouw
binnen en deelden de aanwezigen
mee, dat zy de aula binnen vyf mi
nuten moesten verlaten en dat zy an
ders met geweld verwijderd zouden
worden.
Korte tyd later kwamen grote aan
tallen studenten naar buiten. Er was
ijlings onder de bezetters een stem
ming gehouden, die als resultaat het
besluit opleverde vrywlllig de aula
te verlaten.
De ontruiming van de aula ver
liep overigens niet geheel zonder
incidenten. De politie moest een
charge uitvoeren toen er met stenen
werd gegooid Er werd één arrestatie
verricht. De ontruiming geschiedde
op verzoek van het bestuur van de
universiteit en de kerkeraad van de
Lutherse gemeente eigenaresse van
het kerkgebouw.
Literaire kroniek
door
Lla ra Eggink
De problematiek van Durrell zou
men eenvoudig een zoeken naar to
taliteit kunnen noemen. In de vier
romans van het Kwartet heeft hy de
klok als het ware tydelyk stilgezet.
Althans drie van de vier verhalen
schuiven ruimtelijk bekeken over el
kaar heen. De draad van het ver
haal wordt telkens opgenomen door
een andere figuur, evenwel niet om
die verder te spinnen, maar om de
gebeurtenissen van een ander brein
uit te laten bekijken in dezelfde pe
riode. Door zo te werk te gaan. komt
de schryver tot een ruimtelijke
voortgang zonder opvolging en te
vens tot een relativering van alle
feiten. Deze overwegingen by het
schrijven van een roman kan men
alle terugvinden in die vierling-vol-
schryvers die het Alexandrië-Kwar-
tet. is; deze vele schrijvenden bege
leiden om beurten het verhaal met
hun theorieën. Het is alleen jammer
Durrell heeft dit zelf gezegd
dat, geen mens tot nog toe ln staat is
om alle boeken tegelijk te lezen
daar er nog geen vierdimensionale
brillen te krygen zyn.
Gezien het bovenstaande is het
niet verwonderlijk dat deze auteur
met deze problematiek zich in zijn
volgende roman op de wetenschap
van techniek en fisica geworpen
heeft in de hoop via de recente uit
vinding, de computer, tot. zyn volle
digheid te komen. De voornaamste
figuur, tevens de verteller, is Felix
Charlock, een uitvinder. Overwegen
de dat de computer in stEiat is. mits
juist gevoederd, een betrekkelijk
volledig beeld van een mens te ge
ven, is hy op het idee gekomen dat
het ding, voorzien van de juiste in
formatie. verder moet kunnen gaan
en ook de toekomstige levensloop
van een mens moet kunnen geven j
Met zyn Instrument verzamelt hy
ontelbare uitspraken van allen met
wie hy in aanraking komt. Deze uit
spraken zyn het „voer" waarmee
hy tot het beoogde resultaat denkt
te komen. Hij noemt zijn uitvinding
Abel.
Zoals dat by Durrell te verwach
ten is. kolkt om deze Charlock met 1
zyn Abel een wonderlijke wereld vol
eigenaardige wezens. Een volle, fan
tastische wereld met als middelpunt j
van alles en allen „de firma", het
handelsconcern van Merlin. Aan het
hoofd staat of schijnt te staan
Julian, welhaast onzichtbaar. Het
Merlin-concern beheerst de wereld.
Het handelt in alles, koopt iedereen
op die wat presteert. Uitvinders en
architecten, schilders en schrijvers.
Zo handelt het in de producten van
de wereldcreativiteit. Het concern
gebruikt vrouwen als afgerichte
roofdieren. Het is duidelijk dat
Charlock met zyn uitvinding in de
handen valt van Julian en van Bene-
dicta Merlin, de grote lokvogel van
het concern. Wie zou er bestand zijn
tegen een beeldmooie, geheimzinni
ge vrouw gecombineerd met onnoe
melijk veel geld en alle faciliteiten
om te werken. Hij tekent het con
tract en trouwt Benedicta. De ont
menselijking vangt aan. Treffend i»
het beeld dat Durrell oproept van
het leven van mensen voor wie geld
niet bestaat, maar die hun ziel ttan
de duivel verkocht hebben. Bene
dicta kan by wyze van spreken een
krantesnipper met haar naam erop
by elke bank ter wereld aanbieden
en zoveel geld opnemen als ze wil.
Het gevolg is een krankzinnig soort
bestaan, door de schrijver herhaal
delijk gesymboliseerd door hulzen in
feeststemming maar zonder mensen
er in. Charlock aan handen en voe
ten gekluisterd, probeert zich lo6 te
rukken en bedenkt een helse wraak
op Julian via Abel. Want wat er no
dig zou zyn om zich vrij te maken
van het concern, daarvan heeft hy
het afschrikwekkend voorbeeld ge
zien by de architect Caradoc. Er
wordt zelfs op gezinspeeld dat de
oude Merlin, de oprichter, zich op
een leprozeneiland in veiligheid
heeft gesteld.
Het fenomenale van Lawrence
Durrell is zyn flitsende inventiviteit
en de ironische hilariteit waarmee
hy zyn conglomeraat van afschu
welijkheden voordraagt. Nog won
derlijker is dat er in zijn roman ook
iets van een moraliteit zit. Ieder die
zich verkoopt aan het concern voor
geld en goed wordt ongelukkig of
gaat dood Een wereld, waarin het
menselijk beslaan zoals wy dat ken
nen op zyn eind loopt, zou men kun
nen zeggen. Er is een soort techno-
commerciële atoombom gevallen en
wie er aan heeft kunnen ontkomen,
leeft ln een soort verwildering. Wie
leeft met het concern, leeft in een
chaos van intrige, ongeluk, immora
liteit, drank en verdovende midde
len. Alleen de toon redt de roman
van de somberheid.
Of het inderdaad Durrell» bedoe
ling is geweest met zyn dikwyls niet
te identificeren karakters, maar wel
te identificeren steden, met zyn arti
ficiële wezens en gebeurtenissen
toch een parabel op heden te schry-
ven, kan men vermoeden, maar niet
bevestigd vinden. Zeker is dat Dur-
rells brein veel van een computer
weg heeft gekregen. Hulde aan de
vertaler die kans heeft gezien van
deze fascinerende fantasmagorie
met-geleerdheid een Nederland»
boek te maken.
Clara Eggmk.
PARIJS (AFP) De Academie
Francaise heeft de prijs voor litera- 1
tuur verleend aan Pierre Gascar en
de prijs voor poézie aan Robert Sa
ba tier.
Pierre Gascar is de schuilnaam
van Pierre Fournier. Hy kreeg in
1953 de Goncourt-prys voor zyn ro
man „Le temos des morts". Dit werk
is gebaseerd op zyn gevangenschap
in het concentratiekamp Rawa Rus-
ka in de Tweede Wereldoorlog. Na
zyn bevryding werd hy journalist.
Hy publiceerde na 1949 veertien ro
mans. Gascar schreef ook een grote
reportage over China en een toneel
stuk „Le pas perdu".
Robert Sabatier dook tijdens de
Duitse bezetting onder ear werd ver-
zetsstryder. Na de bevryding richtte
hy een tydschrift voor gedichten op.
„La Cassette" Hy heeft reeds de
Antonin Arthaudprys en de Guillau-
me Apollinaire-prys ontvangen. Sa
batier heeft eveneens romans gepu
bliceerd. waarvan ..Canardau
sang" en „Le Chinois d'Afrique" de
meeste bekendheid kregen.
NI J VERDAL (ANP) Gister
avond en vannacht i6 het rond d»
woning van het lid van de tegen
regering der Zuid-Molukken in bal
lingschap. N Tatuhey in Nyverdal,
weer onrustig geweest. Zyn aan
hangers hadden vernomen dat een
groep Am bonnezen uit Assen, tegen
standers van de tegenregering, naar
Nyverdal onderweg zou zyn.
In afwachting van deze komst
posteerden Tatuhey's getrouwen zich
rond diens woning. De gemeentepo
litie van Hellendoorn zette de in
valswegen af en hield iedereen aan.
Er kwam eohter niemand opdagen.
(Van onze correspondent
LEEUWARDEN (GPD) ln
Leeuwarden is gisteren de „Raad
van kerken in Friesland" opgericht,
waarin samenwerken de Doopsge
zinde Broederschap, de Fvange-
lisch-Lutherse Kerk. de Gerefor
meerde Kerken en de particuliere
synoden noord- en zuid-Friesland, de
Nederlandse Hervormde Kerk, de
Rooms-Katholieke Kerk en de VrOe
Evangelische Gemeenten. Als gast
hebben de Chr. Gereformeerde Ker
ken de besprekingen bijgewoond.
De raad is opgericht met instem
ming van de betrokken kerkelyke
vergaderingen en instituten. De be
doeling van de raad is om langs d«
weg van bezinning en beraad sa
menwerking en eenwording van de
kerken te bevorderen.
Dit najaar zal een onderzoek wor
den Ingesteld om verschillende in
terkerkelijke activiteiten, die reeds
in de provincie worden georgani
seerd. in aecties onder te brengen
by de meuwe raad.
VRIJDAG 13 JUNI 1969 LEIDSCH DAGBLAD PAGINA 19
ADVERTENTIE
ARNHEM (GPD) De twaalf
de NAVO-taptoe is gisteravond
juet die bruisende show gewor
den, die velen ervan verwachtten.
Succesvol in vele internationale ralllee.
Prijs f 5.895,— (incl. BTW 6.602,40).
Stuur mtj informal.* ov*r OAF33. DAF44. DAF44 Stationcar. DAF9S.
DAF55 Coupé. OAF55 Stationcar. (Ondaratrapan wat u wanatm
Naam: n
Adraa: Piaata:
O
