„Nederlanders de enigen, die
aan taal zitten te knoeien"
Negentig miljoen voor
de spellingherziening
fw Leidsch Dagblad
Kerkrade 70 in liet
teken van Beethoven
herpe afkeuring van Vlaamse pers en schrijvers
mee op vakantie
Abominabel
Drie eeuwen
Joodse pers
Ook cultureel
actiecentrum
in Rotterdam
Jan Janssen wint
profrit in België
Go Ahead vraagt
vier ton voor
Nico Rijnders
Uiteenlopende
meningen over
bezoek van Paus
aan Zwitserland
PAO 10 JUNI 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 13
(Van onze correspondent)
ÜSSEL (GPD) - „Ik begrijp niet waarom het allemaal nodig
Wij, die het Nederlands gebruiken, zijn de enigen die altijd
onze taal zitten te knoeien. De Fransen doen er nooit iets
De Duitsers evenmin. De Engelsen ook niet en die zouden
toch alle reden toe hebben. Maar bij ons is er een bende
ilogen en die willen alsmaar veranderen".
antwoord kregen wij van Mar-
Jsen, de bekende Vlaamse ro-
brijver, toen wij hem vroegen
tjn reactie op de eindvoorstel-
de spellingscommissie,
voegde hy eraan toe, „ik
Bgenlyk beginnen met te zeg-
it ik in spellingskwesties erg
uair ben. Wanneer ik bij voor
aan mijn broer schrijf, doe ik
lijd nog in de oude spelling of
dat er veel op lijkt. Hy zegt
iet is net of ik een brief van
rootvader kryg".
de schrijfwijze van de
rdwoorden, daar begrijp ik
van. Die vind ik abominabel".
wy Marnix Gysen had-
erteld dat het beruchte ode-
toch eau de cologne zal bly-
ad hjj als commentaar: „Dat
linste goed nieuws".
Louis-Paul Boon, „tedere re-
nair", heeft niet veel op met
rstellen van de spellingscom-
Jk houd", zei hij, „wel van
Voudiging - maar niet op de
r, die de commissie wil. Zy
het al te bont. Er is trouwens,
ik als kleuter leerde lezen en
en, zo veel in de spelling van
derlands veranderd, dat ik het
can bijhouden. Ik ben een
dom en ik schryf maar in de
g, zoals ik die eens heb
De rest doen de correctors
krant (Boon is redacteur van
3entse sooialistische dag-
Vooruit") of van de uitge-
n mijn boeken wel en dan
et op die manier goed".
Halfslachtig
zover deze beide Vlaamse
ers, die men dit terzijde
buitengewoon knap gebruik
ize taal zeker, niet kan ontzeg-
Vlaamse pers heeft ook nog-
at aandacht besteed aan
(conferentie over de voorstel-
Standaard" noemt die pers-
intie overigens „nogal groeze-
intens beleefd". Hoofd-
o oordeelt het blad, is dat de
ssie een groot aantal knopen
loorgehakt zodat we misschien
n jaar of vyf een nieuw taal-
e krygen. Misschien wel het
boekje". Men mist wel een
Ijzersterke grondgedachte. Het blad
meent dat voor de minister van On
derwijs, die als de zaak doorgaat zo
wat voor één miljard frank (zeven
tig miljoen gulden) nieuwe onder-
wijsboeken gratis zal moeten uitde
len, de vraag zal rijzen: is deze toch
nog halfslachtige oplossing de kosten
wel waard? Want het is wikken en
wegen gebleven.
De „Gazet van Antwerpen" meent
dat de commissie Pée-Wesseling be
slist niet heeft voldaan aan de op
dracht", een zo consequent mogelij
ke opzet in fonologische zin en een
zo ver mogelijk gaande verneder
landsing in acht te nemen".
„Het is allemaal niet zo gemakke
lijk. Want achter alle bezwaren, ern
stige of belachelijke, moet toch wel
eindelijk een punt worden gezet. Wy
wilden toch vóór het jaar 2000 tot
spell ingsrust en verlossing uit de
spellingschaos in noord en zuid ko
men?" aldus de „Gazet".
„Sjapieter"
Louis-Paul Boon (links) en Marnix Gijsen.
Nederlandse spelling naar de
chaos?", dat vraagt zich het libera
le „Laatste Nieuws" af en het geeft
als voorbeeld: „Rees met uw auto op
het circuit, pas op voor de sentrifu-
gale kracht en er wacht u een cock
tail, een biskwie en een kado bij de
aankomst". Verder constateert het
.Laatste Nieuws": „Na, een eerste
miskraam in 1967 met termen als
suderans. baarde de commissie dit
maal een doodgeboren kind".
„Verkies je een sjimpansee boven
een - sjagrijnige sjampetter? Dan
vind je het nieuwe spellingssjapieter
bepaald sjiek". Dat heeft „De Nieu
we Gids", het blad van de katholie
ke Vlaamse intelligentsia boven zUn
verslag over de Haagse spel
lingspersconferentie gezet. En het
blad besluit: „Bij elke wijziging van
de spelling is men telkens te ver of
niet ver genoeg gegaan ook dit
keor en zijn wij nu gezegend met
een tweeslachtigheid (voorkeurspel
ling en progressieve spelling) die de
eenvormigheid van de geschreven
taal onmogelijk maakt. Aan het spe
len met de spelling van de Neder
landse taal dient een einde gemaakt
te worden. Driemaal in een genera
tie zijn moedertaal opnieuw te moe
ten leren schrijven, zal toch ieder
een, en in de eerste plaats de spel
lingscommissie zelf. tot naden
ken moeten stemmen".
ADVERTENTIE
eidsch Dagblad wil gaarne mee met vakantie al6 U wilt helpen, doort
ebrulk te maken van het hieronder afgedrukte vakantieformuller.
lit tenminste 8 dagen voor Uw vakantie aan ons in te zenden,
ns niet op te bellen voor opzending of inhouding van de krant. Tele-
Naar aanleiding van het zeer in
teressante artikel van Dr. C. Kruys-
kamp in uw blad van 5 dezer kan
ik niet nalaten, juist wegens de be
langrijkheid van het onderwerp,
myn volledige instemming te betui
gen met de door genoemde
heer voorgedragen inzichten en ar
gumenten.
Op enkele punten uit bedoeld be
toog. wil ik extra de aandacht vesti
gen:
a) Wanneer kinderen op de lagere
school het niet zover kunnen bren
gen. dat zy de toch zeer eenvoudige
spellingregels van het systeem der
Nederlandse werkwoorden niet kun
nen toepassen, dan is verder taalon
derwijs inderdaad, zoals de heer
Kruyskamp zegt. „boter aan de galg
gesmeerd." Als dit één der redenen
zou moeten zijn om de spelling van
onze taal op het peil van hun be
vattingsvermogen te brengen, dan
betekent dit toch een belediging aan
het intellect van het Nederland
se volk: het is niet bepaald vleiend.
b) Dat spelling niet te maken
heeft met spreken, maar met schrij
ven, is zeer terecht opgemerkt, maar
wordt steeds weer vergeten. De
spreek- of praa/tttaal vervult, afge-
zien van toespraken, die een didac
tisch doel hebben en d ie meestal
voorbereid worden, een geheel ande
re functie dan de schrijftaal: zy is
eigenlijk een middel om „de tyd te
doden", om in gezelschap van men
sen wat „gezelligheid" te brengen of
mische opdrachten kunnen wij niet aannemen.
rlef verzenden en frankeren met 26 et,.
ÏUISADRES is:
Naam:
Straat
Woonplaats
Kwartaal
hebben een Maand
Postabonnement
doorhalen wat niet van toepassing is.
VAKANTIE-ADRES la:
Pa. -
straat no-
plaatsnaam -
tijdelijke inhouding, bovenstaand vakantie-adres niet invullen, maar
latum le en laatste dag van inhouding
ENDEN INHOUDENdoorhalen wat met verlangd wordt.
laatste dag -
Duidelijke opdrachten voorkomen teleurstelling.
*n van opzending /inhouding.
r Nederland, België en Luxemburg, f 1,25 per vakantieperiode Bulten d#
üuxlanden f 0.40 per dag. Luchtpost f 0.60 per dag
tijdelijk in te houden kranten wordt b« restitutie van het teveel be-
- abonnementsgeld f 0,50 ln mindering gebracht voor administratie-
ln Anne Frankhuis:
AMSTERDAM (GPD) De Duit-
se ambassadeur in Nederland, dr. H.
j Arnold, heeft gisteravond in het An
ne Frankhuis in Amsterdam de ten
toonstelling „Joodse Pers in Neder
land en Duitsland 1674 1940" ge
opend. De expositie, die twee zalen
van het huis in beslag neemt, omvat
enige unieke en ook zeldzame exem
plaren van Joodse kranten en perio
dieken. In het Nederlands. Duits.
Hebreeuws en Jiddisch vertellen zy
van het maatschappelijke en geeste
lijke klimaat van het tijdperk waar
in zij verschenen.
In de zeventiende eeuw vonden de
I Joden reeds in Amsterdam een grote
1 geestelijke en politieke vrijheid die
het mogelijk maakte dat bij de Jood
se drukker en uitgever David de Cas
tro de „Gazeta te Amsterdam" ver-
j scheen, die weliswaar werd geredi
geerd door Joden, maar niet uitslui-
tend voor Joodse lezers was bestemd.
Dit was wel het geval met de in het
Jiddisch uitgegeven „Dienstagische
oen freitagische koeranten" van Uri
Phoebus Halevi, een krant die de
naam van „grootmoeder van de
Joodse pers" heeft gekregen
In Duitsland waar het geestelijk
klimaat meer bekrompen was. kwam
de Joodse pers pas tegen de tweede
helft van de achttiende eeuw tot
ontwikkeling. Zy speelde een grote
rol bij het doorbreken van het iso
lement van de Joden.
De samenstelling van de tentoon
stelling is verzorgd door de Biblio-
theca Rosenthaliana van de Univer-
Dsiteit van Amsterdam, de stichting
Het Nederlandsch Persmuseum en
het Internationale Zeitungsmuseum
van de stad Aken.
De expositie is tot en met 30 juni
a.s. dageiyks van 10 tot 16 uur te be
zlchtlgen
zeró óc
om een ..hiaat in de omgang" te vul
len. Dit soort spreken is feitelijk een
aparte .kunst" zou men kunnen zeg
gen, een con versa tionalismewaarin
sommige daartoe speciaal aangeleg
de mensen, die anders in het open
baar byna geen woord weten uit te
orengen, het heel ver kunnen bren
gen. U moet maar eens opletten, hoe
gênant het kan zyn, wanneer ln een
gezelschap het geroezemoes der
stemmen plotseling ophoudt. Dan
zegt men: „er gaat een dominee
voorby". Maar de gewiekste prater
maakt er een eind aan.
c) Voor dr. Kruyskamp is het
vraagstuk van de interpunctie te
recht van groot gewicht; ik vind het
nodig en nuttig, dat deze geleerde
hier met nadruk op wyst. Voor zo
ver lk uit de betreffende jonge kin
deren heb kunnen opmaken, wordt
de interpunctie wel terloops ge
noemd, maar niet onderwezen.
Reeds sinds 1934 (wet van Mar-
chant) volg ik het spellingvraagstuk:
de voornaamste publikaties op
dit gebied in de dagbladen heb ik in
de loop der jaren gevolgd en opge
spaard en ik mag wel zeggen, dat ik
een beetje op de hoogte ben. Myn
eigen lagere-schoolperiode viel aan
het einde van de negentiende eeuw.
dus heb ik de eerste stoot van de
invoering van de spelling-De Vries
en Te Winkel meegemaakt en ook
haai- ondergang beleefd. Niettemin,
ondanks alle spellingveranderin
gen en zg. verbeteringen is myn
achting en waardering blyven be
staan en al kan men de klok niet
terugzetten, nog steeds denk ik by
de chaos van de laatste tientallen
jaren met weemoed aan die oude tyd
van De Vries en Te Winkel terug.
Zo iets degelijks is toch nooit meer
uit de bus gekomen
Omdat onder andere (één uit ve
le) by de toepassing van de o en e-
spellingregels ook kennis van de drie
moderne talen nodig was, heeft dit
ten gevolge gehad, dat ik my reeds
vroeg en zeer jong voor vreemde ta
len ging interesseren en als ik op
dit gebied iets bereikt heb, dan dank
ik dit feiteiyk aan de diepgaande in
vloed, die deze spelling op myn jeug
dig gemoed had. Ze stimuleerde myn
fantasie en opende myn blik voor
de fantastische genetische samen-
hand van de grote Europese taalfa
milie.
Van de moeite, die ik aan de spel
ling van De Vries en Te Winkel heb
besteed om die onder de knie te kry
gen. heb ik nooit spyt gehad.
W. E. Blom.
Oegstgeest
iTer informatie van de lezers: in
zender is, behalve tolk ln de Scan
dinavische talen, op latere leeftyd
begonnen met de studie van de Sla
vische talen, waarin hy doctorandus
is. Nadien zette hy, als „oudste stu
dent van de Leidse universiteit", zyn
studie voort door zich sinds jaren
bezig te houden met het Chinees.
Red. L.D.).
Dit verrassend hip geklede
meisje was gisteren te zien op een
boekententoonstelling in Nice. De
19-jarige Michele Matthys liep er
namelijk wat reclame te maken
voor haar eerste novelle ,£e coeur
a la renverse". Of haar boek even
geioaagd is als haar metalen kle
dij. weten we eerlijk gezegd nog
niet.
KERKRADE (ANP) Het zesde
wereldmuziekconcours, dat van 17
juli tot en met 9 augustus 1970 in
Kerkrade wordt gehouden, komt
sterk in hert teken te staan van de
herdenking van Beethovens 200ste
geboortedag. Het openingsconcert
zal worden verzorgd door de beken
de koorrepetitor van het festival van
Bayreuth. Wilhelm Pitz, met het
ROTTERDAM (GPD) Ernst
Viilbrief was gisteravond in Rotter
dam om een vonk te laten over
slaan van de Amsterdamse cultu
rele revolutie naar de Maasstad. Het
succes was nog niet overdonderend.
Krap honderd kunstenaars besloten
de discussie over de misstanden in
het Rotterdamse cultuurbeleid en
over het bepalen van hun houding
ten aanzien van de landelyke actie
van kunstenaars voort te zetten in
het atelier van Trees Suringh aan
de West blaak dat deze week het
actiecentrum zal zyn. Het besluit
ontstond toen enkelen het benauw
de zaaltje in het Groothandelsge
bouw dat de Beroepsvereniging van
Beeldende Kunstenaars had afge
huurd voor deze informatieve by een-
komst verlieten omdat er toch niets
gebeurde.
SINT NIKLAAS (ANP) Jan
Janssen heeft gisteren een profwed-
stryd in Stekene Waas (Bel) gewon
nen. Hy versloeg in de eindsprint,
na een rit van 150 kilometer, de Belg
Roger de Vlaenünck. De tyd van
Janssen was drie uur en 51 minuten
Derde werd de Nederlander Richard
Buckaki met een achterstand van 20
seconden op Janssen. Jan Serpent!
eindigde als 17e. Baanrenner Jaap
Oudkerk finishte ex eaquo als 20ste.
De uitslag is: 1. Janssen (Ned.)
150 km in 3 uur 51 min., 2. R. de
Vlaeminck (Bel) Zjt., op 20 sec. 3.
Buckaki (Ned.), op 30 sec. 4. Maes
(Bel.), 5. Joseph (Bel.) z.t. op2.15.17
Serpenti (Ned.), 20. Ex aequo onder
andere: Kosten en Oudkerk (beiden
Nederland) z.t.
DEVENTER (GPD) Go Ahead
wacht op het aangetekend schrijven
van Nico Rijnders om op de trans-
ferlyst te worden gezet. Ajax en Ryn-
ders hebben tegen de KNVB-regle-
menten in overeenstemming kunnen
bereiken over een transfer. Go Ahead
zal volgens niet bevestigde berichten
een bedrag van vier ton voor Rtjn-
ders willen hebben.
New Philharmonic Chorus uit Lon
den en de Antwerpse Philharmome
met een uitvoering van Beethoven s
Messa Solemnis. Het festival wordt
besloten met de Negende Svmpho-
nie van Beethoven, met bet verbroe
deringsthema van het wereldmuziek
concours „Alle menschen werden
bruder".
Gala-concerten worden tijdens het
WMC 1970 ook verzorgd door het
Radio Philharmonisch Orkest met
het Omroepkoor u:t. Hilversum, het
Okester der Ungarische Philharmo
nic Gesellschaft uit Boedapest en het
Nationaal Jeugdorkest van Neder
land, voorts door het orkest van
Radio-Praag, het orkest van de
Garde Republlcaine van Parys. het
Limburgs Symphonie Orkest, en de
Banda Primitlva uit Liria (Spanje).
Onderhandelingen worden nog ge
voerd met o.a. het Nationaal Jeugd
orkest van Israël en The National
Band of New Zealand, die beiden al
ln de concourssector van het WMC
meervoudiee triomfen vierden.
Voor 1970 wordt ook een dingen-
tenconcours overwogen, alsmede een
aparte cyclus kameruitvoeringen en
orgelconcerten.
GHNÈVE (AP, Reuter» Het
a.s. bezoek van Paus Paul us aan
Genève ter gelegenheid van de 50ste
verjaardag van bet International»
Vakverbond hy zal er ook con
tact hebben met de secretaris-gene
raal van de Wereldraad van Kerken
en met Keizer Haile Selassie van
Ethiopië heeft in vele kringen
ln Zwitserland verzet gewekt De
Zürcher ..Tages-Anzedger" wyst er
op. dat een groot deel van de be
volking het oneens is met het feit
dat de regering namens het gehele
Zwitserse volk de paus heeft uitge
nodigd en dat vele Zwitsers hem
eien als vertegenwoordiger van een
reactionaire kerk.
De Wereldraad van Kerken stelt
daartegenover dat dit eerste pause
lijke bezoek aan Genève sinds de
Reformatie een belangrijke stap is
om te komen tot betere betrekkingen
tussen de kerken en ter bevordering
van de eenheid onder de christenen
Ook de rooms-katholieke meerder
heid van de plaatseiyke bevolking
denkt er anders óver. Ofschoon Ge
nève beschouwd wordt als een der
hoofdsteden van het protestantisme
hebben de rooms-katholieken de nu
merieke meerderheid in deze stad
van 300.000 inwoners.
Ds. Ian Paisley, de militante Ierse
predikant, is gisteravond voor de
tweede keer in een week tyd de
toegang tot Zwitserland geweigerd.
De politie, die instructie had gekre
gen Paisley niet het land binnen
te laten, hield hem op het vliegveld
van Genève vast, waar hfj vanoch
tend op het vliegtuig naar Londen
werd gezet. Op het vliegveld ver
klaarde Paisley dat hy was gekomen
om de Wereldraad van Kerken een
petitie aan te bieden tegen het be
zoek van de Paus. ..Het is verraad
aan de Reformatie, dat de Paus in
Genève zal worden verheerlykt. wy
zijn naar dit bolwerk van protestan
tisme gekomen om te laten zien dat
er mensen zyn die niet geloven in
godsdienstmonopolies". Paisley zei
dat hy op vreedzame wijze had wil
len demonstreren.
Byna dertig jongeren uit ons
land zullen van 15 juli tot 24 Juli
het 23e wereldcongres en de 24e al
gemene vergadering van de Federa
tion Internationale des Jeunesses
Musicales in Boedapest bywonen.
In de categorie „Jonge Artiesten"
zendt de vereniging „Jeugd en Mu
ziek Nederland" dit jaar de violist
John Helstone en diens begeleider
Antoine Oomen naar het congres.
John Helstone klom dit jaar op tot
-in de finale van het in maart jl. ge
houden nationale Oscar Back-con
cours. John Helstone zal in Boeda
pest enkele concerten geven.
t Jo Hekster, tweede concertmees
ter van het Concertgebouworkest en
primarius van het Heksterkwartet,
heeft een uitnodiging ontvangen om
binnenkort als gastdocent aan de
universiteit van Brandon (Canada)
vioollessen te geven en kamermu-
ziekgroepen te leiden. Tevens zal hy
daar een recital en een openbaar
concert geven. In de Verenigde Sta
ten zal hy in de staat Connecticut
ln het kader van liet barokfestival
optreden.
