rUINKERS: „ouderwets broodbeleg",
Pim in de zak
Kruiswoord - Kryptogram - Combinatie
dat hypermodern wordt gekweekt
Kom er ACHT-er
ITERDAG 31 MEI 1909
LPTDSCH DAOWLAU
PAGINA
In oude kookboeken is soms sprake van „een zeker toekruid
brood of salade" en daarmee bedoelde men dan tuinkers,
oeger ook wel bitterkers of sterkers genoemd. In de moder-
keuken wordt alleen de naam tuinkers nog gebruikt en
ledingsdeskundigen zullen niet verzuimen, erbij te vertellen
dit fragiele plantje een hele vracht vitamine C bevat. Heel
it meer zelfs dan de gewone verse sla.
Pini en Pom
beide gevallen wordt dat veer-
chtig uitziende fijngebladerde
?n bedoeld, dat tegenwoordig in
kartonnen doosjes te koop
(t in supermarkten en groen teza-
Tuinkers: een modern voedings-
Idel n hypermoderne verpakking,
ar toch beslist geen culinair nieu-
leidje. Dit vitaminenrijk groen
bijna een eeuw oud: de „gewo-
zaaituinkers" zoals de kwekers het
men. dateert uit ongeveer 1870.
waliteit en uiterlijk zijn in die
ine honderd jaar wel aanzienlijk
beterd en ook de manier waarop
pittige groen met z'n wat radijs-
itige smaak wordt opgekweekt, is
rijpend veranderd. Het gebeurt
aiwoordig via een ingenieus
snde-band-systeem dat binnen
ele dagen tijds verscheidene hon
den van die minituintjes kan leve-
Nederland worden per jaar zo'n
e miljoen doosjes tuinkers gepro-
eerd en die komen allemaal uit
één bedrijf. In het Westlandse Hon-
selersdijk hebben de gebroeders M.
en W. Prins zich gespecialiseerd in
deze vorm van tuinkersteelt. Ze zijn
tot nu toe de enige kwekers in Ne
derland, want tuinkers is (nog) geen
„groot" produkt. Die twee miljoen
per jaar komen neer op een kleine
achtduizend doosjes per werkdag en
die blijven lang niet allemaal In Ne
derland.
Naar ruwe schatting komt onge
veer dertig procent op Nederlandse
eettafels terecht. De rest gaat naar
het buitenland: Duitsland, Bel
gië, Frankrijk en nog wat kleinere
landen. Onder die buitenlanders zijn
de Westduitsers de grootste, de Fran
sen de kleinste afnemers.
Die appetijtelijk uitziende bakjes
groen komen, zeer in 't kort verteld,
als volgt tot stand Op in vakjes ver
deelde plastic bladen wordt een spe
ciale voedingsgrondstof aangebracht
waarin de zaadjes machinaal worden
gezaaid. Het groeisel „schuift" daar
na vijf dagen lang door de grote kas
sen. bij een nauwkeurige dosering
van warmte, licht en vochtigheid.
Aan het eind van die cyclus worden
de kant-en-klare veldjes in de
doosjes geplaatst en nog korte tfjd
in de koelcel bewaard, tot ze naar
de afnemers verdwijnen. Koelte
houdt namelijk de verdere groei te
gen.
Over dat lopende-band-systeem
vertelt de heer W. Prins: „We heb
ben het min of meer zelf uitgedok
terd. Bij deze manier van kweken
moet je gewoon zelf uitzoeken wat
het beste systeem is". In Nederland
is het bedrijf van de gebroe
ders Prins uniek, in Denemar
ken werkt een zekere meneer Chris-
tensen al een aantal jaren met een
soortgelijk systeem. Het verschil
is dat de Deen (die, naai* men zegt.
in zfjn eigen land als ..tuinkers"
Christensen bekend staat) het tuin
kerszaad rechtstreeks in de doosjes
zaait.
Tuinkers is tot nu toe het enige
produkt dat met succes op deze ma
nier kan worden gekweekt. Jammer
voor de huisvrouw, want zo'n
..kweekverpakking" voor produk-
ten als peterselie en andere tuinkrui
den zou in de keuken een groot ge
mak kunnen zijn. Het zit er echter
(voorlopig) niet in. „Het is, althans
ou het ogenblik, niet verantwoord om
tuinkruiden op deze manier te kwe
ken". zegt de heer Prins. „Afgezien
van kervel en mosterdzaad. Dat wil
wel, al neemt kervel wat meer tijd.
Maar de moeilijkheid is dat je ker
vel en mosterdzaad niet- kwijtraakt
aan de huisvrouw".
Recepten
De dorpskerk van Sensau in
leren glijdt steeds verder de
wel af, waarop zij blijkbaar
stevig genoeg is gebouwd,
ianks recente veiligheids-
aXregelen, glijden kerk en to-
rot( i steeds verder het dal in. De
ne ts van de toren staat al 2.80
ter uit het lood. Voor toeris-
m
ten mag dit een attractie zijn,
de kerkgangers zien het anders
en beleven geen rustige minuut
meer tijdens de diensten. Een
nieuw onderzoek naar de funda
menten wordt ingesteld. Men
hoopt uiteindelijk het gebouw tot
stilstand te brengen.
De belangstelling voor tuin
kers groeit langzaam maar zeker, al
i staan veel huisvrouwen er nog wat
i onwennig naar te kijken. Naamsver-
i warring komt nogal eens voor; men
i spreekt soms over „baksla" of „veld-
j sla," produkten die zelfs in de verte
niet op tuinkers lijken. Maar de gro
te vraag is meestal: „Hoe eet je
dat?"
Een paai- suggesties
Tuinkers als hoofdmaaltijd: Re
ken in dit geval een bakje per per-
Twee miljoen
doosjes tuinkers
per jaar. Ruw
geschat komt dertig
procent ervan op de
Nederlandse
eettafels terecht.
soon, bedek de gewassen en uitgelek
te kers met wat slasaus en plakjes
hardgekookt ei en geef er biefstuk
en gebakken aardappels bij.
De eenvoudigste manier: als brood
beleg. leg de uitgelekte tuinkers op
gesmeerde sneetjes brood, druppel er
wat citroensap op en strooi er (naar
eigen smaak) suiker of zout op.
Sandwiches met tuinkers: Leg
plakjes ei, vlees of kaas op de boter
hammetjes en garneer ze met tuin
kers. Fijngenkipte tuinkers kan ver
werkt worden in gebonden soep, in
omelet en als garnering op koude
schotels. Aangebroken bakjes tuin
kers blijven op een koele plaats wel
een paai- dagen goed wanneer de
voedingsbodem vochtig wordt gehou
den. Knip de tuinkers altijd met een
schaar vlak boven de voedingsbodem
af.
DE AARDOLIEWERELD
VERDELING TOTALE AARDOLIEPRODUKTIE1968
29*/. 29'/.
Oost-
Europa,
China
9*1»
Afrika Div.
Im
De olieproduktie van de wereld
passeerde vorig jaar de 2 miljard
ton. Vergeleken met 1960 is dit een
verdubbeling v.an de produktie. De
grafiek geeft een overzicht van de
verdeling van de wereldproduktie in
1968. Afrika blijkt thans 9 r)van de
wereldproduktie te beheersen. Een
klein aantal jaren geleden was dit
nog slechts 4%. Dit resultaat is
vooral te danken aan de produktie
van Libië dat met zijn 125 miljoen
toen bijna de helft van de Afrikaan
se produktie voor zijn rekening neemt
en daarmede het. „legendarische"
olieland Koeweit voorbij is gestreefd.
Pim: Hé Pom. Pom. Kom eens.
Ka-doo-tjes.
Pom: (spitst zijn o-ren) Wat?
Waar? Vlees-je? Vis-je?
Pim: Dat weet ik nog niet. Het
zdt in een zak, net als wan-neer
je ja-rig bent.
Pom: (nog nieuws-gie-ri-ger)
Wie is er dan ja-rig?
PimIk mis-schien wel.
Pom Nee, dat kan niet. Jij
bent pas ja-rig ge-weest.
Pim: (.sipO nou, dan JU-
Pom: (denkt heel lang >a. dan
schudt hU heel eer-luk vao nee)
Het kan niet. ik ben ja-rig als
de blaad-jes van de bo-men wl-
len en nu zit-ten ze er nog maar
net aan
Pim: (wordt al weer vro-lijk)
Nou ja, maar mis-schien
het zou toch best kun-nen dat
we nóg een keer ja-rig wa-ren.
Pom: (be-den-ke-lUk) Ik ge-loof
er niks van. Men-sen zUn erg
zui-nig met ver-jaar-da-gen.
Maar goed laat me nou
eerst die ka-doo-tjes maar eens
zien.
Pim: Bui-ten. By de stoep.
Pom: A-ha. Maai- dan weet ik
het. Dan zUn het pak-jes van
Sin-ter-klaas.
Pim: Dat ik daar niet aan ge
dacht heb. (Pom staat stil en
schudt weer met zyn kop) Nee,
Sin-ter-klaas komt ook pas als
de blaad-jes van de bo-men zyn.
Kan niet. HU komt al-leen maar
's nachts.
Pim: Wat een on-zin. t Is zo'n
aar-di-ge man. HU dacht na-
tuur-lUk: voor-uit, laat ik die
Pim en Pom ook eens wat ge
ven als het zon-ne-tje schynt.
Pom: (ziet de zak-ken bU de
stoep) ZUn ze dat?
PimJa groot hè er kan
vaat wel tien pond vlees-je in
zo'n zak. Of tien gro-te vls-sen.
(hU hup-pelt naar de zak-ken
toe)
Pom: Niet doen, Pim. Niet
doen. Dat kan nooit wat we-zen.
Zul-ke gro-te zak-ken zo maar
op de stoep.
Pim: (snuf-felt aan een zak)
Ha. Niks we-zen? Moet Je eens
rui-ken. Ik ben een muis als ik
geen vis ruik. En vlees-je ook
en keu - ken-dm - gen en-ne
Pom: (doet een stap-je dich-ter-
bij en ruikt ook) Rom-mel en
goot-steendaar ruikt het
naai*. Bah kom gauw mee.
Pim. Een keurige kat snuft niet
aan vie-zig-heid. Laat dat maar
aan de hon-den o-ver.
Pim: Maar je ziet toch zelf dat
het in een zak zit. Nou. en wat
in een zak zit is een ka-doo-tje.
En als dat ka-doo-tje voor mUn
deur staat, is het voor mU- Dat
laat ik mijn neus niet zo maar
voorbU gaan. (hij be-gint aan de
zak te trek-ken en peu-tert met
zUn na-gel-t.jes het strik-je bo-
ven-op los)
Pom: Laat het nou, Pim. Het
kan nooit wat we-zen.
Pim: Hè, ver-ve-len-de zwar-te,
waar-om wil je al-les toch al-
tUd te-gen-ma-ken? Zo maar op
eens val-len er ka-doo-tjes uit
de lucht en JU zegt: laat het.
Niks hoor, nou krijg ik er juist
zin in. (hU rom-melt net zo lang
aan de zak tot hU hem o-pen
heeft, hU steekt er zUn kop in)
Pom: (toch nieuws-gie-rig)
Niks na-tuur-lyk.
Pim: (wil niet la-ten mer-ken
dat het te-gen-valt) Ha ha. Dat
dacht je. Je weet toch ze-ker
hoe dat is met Sin-ter-klaas-ka-
doo-tjes. Eerst komt er een
hoop rom-mel en dan op-eens
heb je het ech-te ka-doo-tje.
Weet je nog, dat pe-lln-kje dat
JU van Sin-ter-klaas kreeg?
Eerst al-le-maal pa-pier en stro
en toen hat-se-ka-dee daar was
ie. (hU duikt, he-le-maal in de
zak)
Pom: Maar dit nie»t, Pim Dit is
an-de-re rom-mel. Dit is weg
gooi-rom-mel.
Pim: (he-le-maal on-der in de
zak» Wed-den dat er op de bo
dem een vis-je ligt.
Pom: Kom er-uit, Pim. Kom
er-uit. De gro-te la-waai-ers zyn
on-der weg. (met veel ge-raas
en ge-rin-kel stopt de vuil-nis-
wa-gen voor de stoep)
Vuil-nis-man: Tsjonge. jonge,
da's een hoop. VUf bak-ken en
drie zak-ken. Nou. eerst die he
le zwa-re zak maai"
Pom: (ver-geet zijn bang-hedd
voor de gro-te la-waai-ers) Ho
ho. MUn vriend zit in die zak.
me-neer. Gooi hem als-je-blieft
niet in de gro-te la-waal-bak,
want dan zie ik hem nooit meer
te-rug.
Vuil-nis-man: Wat wfl Jij, poes-
sle? Wat sta Je nou te blè-ren?
Dacht Je soms dat er via-aie in
die zak zat? Niks hoor, al-leen
de graat-jes ge-ven ze mU- Kijk
maar (hij doet de zak o-pen
en zUn o-gen wor-den zo groot
als van een paard) Nee. maar.
Heb je me nou. Nog een poes-
sie. Zeg, stre-ple, JU bent toch
ze-ker veel te mooi om op de
gro-te rom-mel-berg ge-gooid te
wor-den.
Pim: (bib-be-rend) Hckkik
www wil he-)e-he-le-maal
niet naar de grrrr
Vuil-nis-man: 't Is al goed.
hoor. Ga maar gauw naar Je
vriend-Je. Dag poee-sie.
Pim: Dag, mmmmmmmmme-
neer.
MIE» BOUHUY»
cui [T^cT
Kunt u de acht afwijkingen In de belde bovenstaande tekeningen
vinden? De juiste oplossing vindt u elders op deze pagina.
In deze puzzel vindt U zowel de
gewone omschrijvingen van het
kruiswoordraadsel als de wat lasti-
ger van het kryptogram.
Door deze combinatie zult U er
j wel in slagen de oplossing tot een
goed einde te brengen.
HORIZONTAAL:
1. de myth, schoonheidsrechter is
rap
I 6. leest U iets over een handvat?
11. een lap als schilderstuk
j 12. Pa. rond van opvatting, vroeg om
vergeving
14. vr. munt
I 15. deze Joodse aanvoerder houdt
een boom tegen de zonnegod
16. plant
j 17. aankomend
19. vaartuig
21. familielid
22. hU gebruikt een list om rust te
krijgen
23. men houdt van regel bU de
krijgsmacht
25. stap
1 26. vr. munt
28. een lor van een stuk papier
30. plaats in OverUssel
31. laadt U kalksteen in een slee
tegen de zandheuvel?
33. broeder ervoor betekent- vrijstel
ling
Kom er ACHT-er
UOOJOJOtUl UBA J90US 8
so.iaSuBz uba ajjnf do SuueisjOA i
j89ui .IBBlt 7JOBH bjuow ubui 9
UOOJOJOtUl S
sa.ioSuBZ uaoi{os f
oipnjs uba a 8
9J1103J UB Ut UBA SBp g
Jopujut 8u]j jjooq so.i93ubz i
34. ik ken dit lichaamsdeel
35. honingdrank
36. graag anders het begin van de
autobergplaats
40. heel diep bukken als ge in deze
stad onder een brug doorgaat
44. tijdrekening
45. deze boom staat diep in het park
47. opstootje
48. ging er iets stuk bij de Jacht
hond?
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
K R U T|VlKRA B|TO f
E |V E Z E LTBuBr E U|0
R E E LBR OBIf A L S E T
D>5|
i E RE l
C 0 M|B A Z I A P
U 5 0 P E N E R 0
B lF Hn ■^H'j
0 F Tjgr I CENTUM
N^O E |K|G E T ALiSE M
vBr a^JBTJ
m E n|5|z|a
NU L|W0 U D
n|t e c emBe
Ik I
KL 0 0 F
GRIEND
llERA
0 E RBK A A s|
E E L
De prijzen voor de goede oplossin
gen werden als volgt toegekend:
De prijs van f 5,- aan mevrouw W.
L. Vlieger, Bejaardencentrum „Hof-
wijck", kamer 219, Oegstgeest; de
prijzen van f 2,50 aan de heren J.
C. Mattaar, Hoge Rijndijk 170B, Lel
den en P. A. de Tombe, Morslaan
32, Leiden.
De prijzen zullen aan de winnaars
(es) worden toegezonden.
49. weekvinnige vis 39.
50. raap deze munt op 41.
51. grondsoort 42.
54. Europeaan
55. dominee 1 43.
56. ongaarne neem ik deze lofdich- 45.
ten 146.
58. anders een Franse droom van 52.
een zoogdier 53.
61. Nederduits 56.
62. geef een Ier een ton. dan trekt57.
hij een gemeen gezicht j 59.
64. wat moet de aderlating zonder 60.
bloedhuis. Een eend anders
66. uitbouw
67. wijnmaat
VERTIKAAL:
1. familielid
2. plaats in Overijssel
3. de erts blijft over
4. Europeaan
5. de koper heeft niets met vlees te
maken
6. het strijkmes heeft een pastel-
kleur
7. hoeveelheid
8. myth, figuur
9. plaats in Gelderland
10. soort onderwijs
11. een kletskous in het Weense park
13. men zendt je dit uit naam van
Ans
14. betaalplaats
18. een broodje als toekomstig offi
cier
20. nakomeling
21. plaats In N. Afrika
24. plakmiddel
27. rivier in Gelderland
29. rivier in Limburg
32. een ontkenning
33. debet
36. dit bevel vindt U in de 10 gebo
den
37. een starre voorlopige aanhou
ding
38. vreemd, 2x een slee
Eng. rivier
laatste rustplaats
een grein anders in het begin is
weinig
een hert in Dalen
reiken naar berouw
vr. munt
meet
vr. vnw.
gevangenis
aanw. vnw.
voorzetsel
een Europeaan als meisjesnaam
63. muzieknoot
65. nummer
Oplossingen onder he* motto Kruis
woordraadsel dienen voor woensdag
as. t* 9 uur v.m. in het bezit te zijn
van de redactie. Witte Singel 1 ts
Leiden. Onder de goede oplossingen
stellen wy een eerste prtfs van f 5 en
twee tweede pryzen van f2.50 be
schikbaar, waarnaar alleen abonnees
kunnen mededingen.
