Centrum voor
Nederlandse
dramaturgie
Gedenkteken in Haifa lijkt
op Rotterdams monument
BBBBBBBBBB
HAUFFEUR
Plagiaat can Israëlische beeldhouwer?
nstructeur
Annex workshop
Dit jaar geen
Elckerlvc
nstructeur
'n Wagen met 5 versnellingen
en 'n top van ruim 170 km u.
waar vind je die onder de 10 mille
-chauffeur
van de nieuwe
Fiat 125 special!
FIAT-AGENT
J5DAG 20 MEI 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
JERUZALEM (GPD) Heeft Ji-
gal Tumarkin plagiaat gepleegd of
niet? Dat is de vraag, die grote dei
ning heeft veroorzaakt in de Israëli
sche kunstenaarswereld en in amb
telijke kringen in Haifa. Israels voor
naamste havenstad. Het gaat hier
om Tumarkins ontwerp voor een mo
nument voor omgekomen Israëlische
zeelieden, dat volgens sommigen ver
dacht veel Ijjkt op het zeemansge
denkteken in Rotterdam. De bedoe
ling was het op te richten op een
heuvel tegenover de zee aan de zui
delijke toegang tot de stad als een
manifestatie van hulde aan hen. die,
hetzij als burger, hetzij als militair,
in de golven het leven verloren, en
tegelijkertijd als een symbool van
Haifa, dat zo nauw met de scheep
vaart verbonden is.
Het initiatief werd genomen dooi
de onlangs overleden burgemeester
van Haifa Abba Khoushy. Hij dacht
daarbij oorspronkelijk aan de omge
komen bemanning van de treiler
„Hasjelosjah", maar na de ondergang
van de torpedojager „Eilat" en de
onderzeeboot „Dakar" besloot het ge
meentebestuur, dat het gedenkteken
alle Israëlische zeelieden zou eren,
die hun leven op zee verloren. De ge
meente Haifa wist ook het ministerie
van Defensie voor het plan te inte
resseren en zo werd ongeveer een
jaar geleden een prijsvraag uitge
schreven voor het monument met
een bordes voor herdenkingsplech
tigheden. een amfitheater en een
aansluitend park.
Avant-garde
it schetstekening van het in Haifa te bouwen monument.
(hooi VAN LEEUWEN vraagt
de dag of iemand die daarvoor opgeleid wil
orden, tevens
In juni van het vorige jaar kende
een jury de eerste prijs toe aan het
ontwerp van de landschapsarchitec
ten Zvi Miller en Mosje Blum en de
in Israël zeer bekende en omstreden
avont-garde beeldhouwer Jigal Tu
markin. Tumarkins monument was
gedacht als een achtentwintig meter
hoog kunstwerk, gebaseerd op mari
tieme symbolen en voorzien van
goudkleurige tegels. Burgemeester
Khoushy had er zich geestdriftig over
getoond en alles zou volgens plan en
raison van anderhalf miljoen pond
uitgevoerd zijn, als niet een student
aan de technische hogeschool in Hai
fa een reis naar Nederland had ge
maakt. De jongeman, die vóór zijn
vertrek het bekroonde ontwerp had
gezien, werd bij een bezoek aan Rot
terdam getroffen door zijn gelijkenis
met het zeemansmonument in de
Maasstad. Hij maakte er foto's van
en zond deze na zijn terugkeer naar
enkele Israëlische kranten.
De publikatie had pijnlijke gevol
gen zowel voor Tumarkin als voor de
jury. Zij, die 't ontwerp Miller-Blum-
Tumarkin de eerste prijs waardig
hadden gekeurd, voelden zich opgela
ten en de kunstenaar zelf achtte zich
diep beledigd door het feit. dat som
migen hem plagiaat ten laste legden.
Hij zond brieven aan een dertigtal
kunstbroeders en prominente figuren
en belegde bovendien een persconfe
rentie in Haifa om zich tegen de hem
gerezen verdenking te weren. Hij ge
waagde bjj die gelegenheid van een
..heksenjacht" en beschuldigde som
migen ervan hem als vooraanstaand
artiest uit louter joloezie een hak te
willen zetten.
De foto's in kwestie noemde hij
tendentieus. Ze zouden genomen zijn,
dat het wel moest lijken, alsof hy het
Rotterdams monument min of meer
had nagebootst. Hij beschouwde zich
als het slachtoffer van laster en wees
erop. dat én wylen Abba Khousy
die het Rotterdamse monument ken
de én minister Dajan niets dan
Mevrouw Alet Schouten uit Heem-
stede heeft met haar manuscript
„Het teken van Wichart" de door -
de Stichting Kinderbelangen met
steun van het Fonds voor de Lette
ren uitgeschreven prijsvraag voor j
een nieuw kinderboek gewonnen. De j
prijsvraag stond open voor auteurs,
die nog niet eerder een kinderboek
hadden gepubliceerd. Het boek speelt
in de negende eeuw ten tijde van de
invallen van de Vikingen. De prys
van f 2500.- is inmiddels aan me
vrouw Schouten uitgereikt.
lof voor zijn ontwerp hadden. Tu-1
markin gaf toe. dat hij het Rotter- j
damse gedenkteken ..uit de verte" had
gezien, maar dat was twaalf jaar ge-
leden en hij zou allang zijn vergeten
hoe het er uit zag.
Naturalistisch
De twijfelaars aan Tumarkins
schuld moeten toegeven, dat kunste
naars elkaar vaak beïnvloeden en dat
een min of meer oppervlakkige gelij
kenis niet noodzakerlykerwijs op pla
giaat behoeft te duiden. Maar wat
zij wel vreemd vonden was de styl
van Tumarkins ontwerp. Zijn creaties
hadden zich altijd gekenmerkt door
hun verregaande abstractheid en
plotseling verscheen hij met een ont
werp, dat zuiver naturalistisch van
aard was.
Tumarkin verdedigde zich door aan te
voeren, dat hij zich hier geschikt had
naar de eisen van het gemeentebe
stuur- van Haifa. Eén van de voor
waarden. in de prijsvraag gesteld,
was. dat het ingediende ontwerp niet
abstract mocht zijn en het grote pu
bliek onmiddellijk moest aanspreken.
Hy verklaarde zich overigens bereid
tot concessies en compromissen,
maar onder één voorwaarde: dat zijn
oorspronkelijke conceptie onaange
tast zou blijven. Daaraan, zei hy. viel
niet te tornen. Die conceptie was
zuiver persoonlijk en in genen dele
ingegeven door het Rotterdamse mo
nument.
Het gemeentebestuur van Haifa
heeft inmiddels een commissie be
noemd om de zaak tot klaarheid te
brengen en een definitieve beslissing
te nemen. Een beeldhouwer, een
kunstcriticus en een architect hebben
er zitting in.
AMSTERDAM (GPD» Dank
I zij een subsidie van het ministe-
i rie van Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk is de
stichting Doneto, documentatie
in Nederland op toneelgebied, in
j de gelegenheid gesteld om een
centrum, tevens workshop voor
Nederlandse dramaturgie in het
leven te roepen.
S Men stelt zich voor in dit centrum
het schrijven van werkstukken voor
j toneel, radio en televisie door Neder
landstalige auteurs te stimuleren en
I het opvoeren door toneel, radio en
televisie in binnen- en buitenland te
j bevorderen. Men hoopt hiermee niet
alleen de plaats van de Nederlandse
I auteur in eigen land te verbeteren.
maar tevens een nieuwe generatie
toneelschrijvers van eigen bodem op
te wekken, zodat er een wat verbe-
terd samenspel zal ontstaan tussen
I schrijvers, dramaturgen en toneel-
spelers.
I De integratie van de Nederlandse
I auteurs laat hier toch nog het een
en ander te wensen over. Al is de
situatie bij de televisie, waar 30 pro
cent var: de gebruikte teksten van
Nederlandse oorsprong is. dan wel
redelijk tot goed te noemen, wat het
toneel in de schouwburgen betreft,
is het klimaat voor de Nederlandse
auteur droevig. Systematisch wordt
de Nederlandse schrijver wegge
duwd door buitenlandse concurren
tie. Een klimaat, dat het resultaat is
van een jarenlange ontwikkling (be
gonnen na het tijdperk van Heyer-
mans) waaraan ook debet is de
merkwaardige instelling in ons land
dat hetgeen uit het buitenland komt
over het algemeen te prefereren is
boven produkten van eigen bodem.
Bodendien mist de Nederlandse au
teur op het ogenblik het vakman
schap door een totaal gebrek aan
ervaring. Via het door deze subsidie
mogelijk gemaakte centrum annex
workshop hoopt de stichting Doneto
dit gebrek aan ervaring bij jonge
auteurs weg te werken en htm werk
te kunnen stimuleren. Het adres van
het nieuwe centrum is Man us Bau-
erstraat 30 in Amsterdam.
DEN HAAG «GPD» Dit jaar
zullen er in Delft geen voorstellin
gen van „Elckerlyc" worden ge
geven. Dit Is besloten door het be
stuur van de stichting Delfesta. die
daarvoor als reden opgeeft dat ae
laatste jaren uitsluitend nadelige sal
di met de voorstellingen van deze
Middel-nederlandse moraliteit zyn
geboekt. Over eventuele voorstellin
gen in volgende jaren moet nog na
der worden beslist.
oor de avonduren.
Sterrenlaan 119, Alphen aan den Ryn Noord
120-5599.
voor Kipauto.
•mersbedrijf GEBR. SCHOULS
111-177 - Leiden - Telefoon 01710—20848—20849
f.työ voor direct
izi
van rijbewijs B.E. 5-daagse werkweek,
d enstplicht vervuld. Aanmelden
DE GOUDEN SLEUTELS
IERSTRAAT 220 - TELEFOON 21691
wukt iets zwaardere zomerstof,
"0' broekpak, tuniek etc.
90 cm. breed, per meter
Hij staat op ute wachten bij uw Fiat-agent. Op uw proefrit
't Is 'n schoonheid van 'n wagen; ruim. Met 'n leeuw van 'n
motor. Sterk en fel en snel, goed voor 'n topsnelheid van ruim
170 km per uur. De wegligging is subliem, o. a door de spe
ciale achterasophanging: precies zoals bij de befaamde Fiat
Dino! En dat deze wagen 'n 5-versnellingsbak heeft en dat 'ie
tot in details is vervolveiligd, (o. a. gescheiden remcircuits!),
dat zal u bij zoveel vermogen niet verbazen. Nee, wat de 125
Special uniek maakt, is: granturismo-comfort bij sportwagen-
tempeiement en familiewagen-ruimte voor 'n middenklasse-
prijs. Maak meteen 'n afspraak voor een allerminst vrijblij
vende proefrit: deze wagen zal u namelijk niet meer los
laten 1
Technisch signalement
Sportieve en soepele motor
met 2 bovenliggende
nokkenassen.
Motorvermogen: 100
D'm-pk.
Adembenemende accele
ratie: van 0-100 km!a in
amper 13,6 sec.
Ongeflatteerde topsnelheid
van ruim 170 km, u.
Volledig gesynchioni
seerde 5-versnellingsbak
voor rust ig en mi nig
rijden bij hoge snelheden.
Welig zilcomtort-voor-vij f,
voorsloelen verstelbaar
met micro-instelling.
Ruüewissers tnel twee
snelheden, instelbaar op
automatisch wissen om de
5 seconden.
Dubbele koplampen met
jodium-elementcn voor
dagheldere verlichting.
Veiligheidsdashboard mel
o. a. gemakkelijk aflees
bare toerenteller.
Fraai nylonlapijt op de
vloer.
Meer dan royale koffer
ruimte.
Leiden:
KOREVAAR GARAGE
Korevaarstr. 19—43. Tel 01710—42146
Varkenmarkt - Tel 01710—22945
Lelden:
FA. GEBR. H. en J. HUISMAN
Levendaal 76. Tel. 01710-S4000
Katwijk a/Zee:
GARAGE SEINPOST IA. KUYT)
Drieplassenweg 7. Tel. 017183014
Hillegom:
AUTOMOBIELBEDRIJF
VAN VLIET Si Co.
Meerstraat 108. Tel. 02520—5685
