^heer vlucht langs maan
Uw Leidsch Dagblad
voor
3cli
Zwitsers
Sport in
cijfers
Generale
repetitie
voor de
landing
in juli
mee op vakantie
invlucht
televisie
FLUKS GELIJK TEGEN OSCR
Ha riem Nichols
oppermachtig
Tsjechische dames
gaven beter partij
Geen paarden
meer op
Wembley's gras
Gladstrijken
van plooien
2
3 1969
LEIDSCH DAGBLAD
foto van de volle
i de mascons
lijnd aangegeven,
resp. I- Mare Im-
\lare Serenitatis, 3.
Iun, 4. Mare Necta-
re Humoram en 6
i in het centrale
waar de oorspron-
'ater vermoedelijk
gevuld. In het mid-
de zwarte ster
f'öfer Moltke in de
toquillitatis, in de
waarvan de eerste
ing zal worden uit-
en Cernan zullen
week een scheer-
14,5 km hoogte over
maken. Hier is ook
ruari 1965 de Ame-
Ranger-VIII te piet
gen na ruim 7000
van het maanop-
aar de aarde te héb
den.
zal een aantal door
>or samengestelde en
"eerde programma's uit-
_kover het verloop van de
:ht, de meeste bestaan-
ecte uitzendingen uit
tevaartuig. De volgen-
jndingen staan op het
18 mei (Ned. I in
16.50 tot 18.00 uur lance-
8polio van Kaap Kennedy,
lerdag 22 mei (Ned. ID
19.29 uur beelden van-
bsule tijdens omloop om
in; (Ned. I) 23.10 tot
uur afstoten maantaxi
pcheervlucht over lan-
laats.
feg 23 mei (Ned. II) 19.03
29 uur beelden van maan-
Miuit Apollo.
ïrdas 24 mei (Ned. I)
I tot 17.45 uur „ondergaan"
fle aarde achter de maan-
I© vanuit Apollo,
uidag 26 mei (Ned. I)
tot 18.50 uur in kleur lan-
0 de Stille Oceaan.
SANNE (ANP) Zwitserland
FoenGdagavond in Lausanne
^tryd voor groep één van de
Men van het toernooi om het
fBOipioenschap voetbal tegen
öie met 0—l verloren,
de 35.000 toeschouwers was
ablttere teleurstelling dat het
«elpunt in de 32ste minuut
Zwitserse verdediger Michaux
escoord.
in groep één is:
4 2 11
4 12 1
4 2 0 2
4 112
5 5—5
4 8—7
4 3—3
8 7-8
ROTTERDAM Fluks speelde gis
teren in Rotterdam tegen OSCR voor
oe competitie. In een meer spannend
dan fraai duel kon Jan Heindrichs
de roodwitten reeds na enkele minu
ten de leiding geven, doch 2 minuten
daarna was het weer gelijk (11).
De tweede aanval van Fluks faalde
volledig, doch de verdediging kon tot
halverwege de tweede helft
standhouden. Toen kwam OSCR
door afstandschoten op 3—1 en even
daarna werd het zelfs 41 In de
slotfase was vooral de familie Nie
sing zeer actief. Rudi maakte er 42
van. Ab bracht de achterstand tot
43 terug en invalster Jo, ook nu
weer een voorbeeld voor massa's jon
geren, bracht de schaal enkele mi
nuten voor tijd in evenwicht (44).
De uitslagen van gisteren waren:
Hoofdklasse: Deetos Archipel
77; Westerkwartier Blauw Wit
6—7; HKV Rapiditas 7—3; Die
HAARLEM (ANP) Harlem
Nichols heeft donderdag in Haarlem
de wedstrijd tegen de Belgische titel
houder Luchtbal voor het toernooi
om de Europese beker voor lands
kampioenen met 22-2 gewonnen.
De Nederlandse kampioen was
zoals de cijfers op ondubbelzinnige
wijze aangeven oppermachtig.
Het werpen en het slagwerk was
klassen beter dan bij de Belgen.
De ploeg uit Haarlém komt in de
tweede ronde uit tegen de winnaar
van de wedstrijd tussen de Spaanse
en Westduitse kampioen. Corte Ing
les Colt '45. Het wordt een uit
wedstrijd.
PRAAG (ANP) Het Nederland
se dames-tennisteam heeft woensdag
in Praag de oefenwedstrijd tegen
Tsjechoslowakije met 6—2 ge
wonnen. De Tsjechische dames ga
ven tijdens de tweede dag aanzien
lijk beter partij dan tijdens de eer
ste, toen zij een achterstand oplie
pen van 04. De uitslagen waren:
Vlasta Vopickova - Marijke Schaar
61, 61. Alena Palmeova - Ada
Bakker 108, 57, 16. Marie Neu-
Mannova - Betty Stove 64. 63.
Vopickova/Holubova Betty Stöve/
Ada Bakker 79, 46,
Haghe Luto 59; Samos Ons
Eibernest 56.
Overgangsklasse B: Groen Geel
Roda 44.
Res. 3B: Eureka 2Vic. Orientis 3
6—2; OSCR 2—Merwede 2 3—3.
Res. 3C: Rozenburg 3Algemene 2
23 (Algemene 2 kampioen).
Cricket
Eerste klasse A: Quick HHCC,
Quick wint met 40 runs. Quick 109,
HCC 69; De Krekels—ACC. draw. De
Krekels 150 all out. ACC 147 voor 9
(tijd); VOC—Rood en Wit. draw.
Rood en Wit 220 voor 3. VOC 86 voor
9.
Eerste klasse B: Bloemendaal
SSCC. SSCC wint met 3 wickets.
Bloemendaal 74 all out. SSCC 76 voor
8; Excelsior—Quick H 2. Excelsior
wint met 5 wickets. Quick 68. Excel
sior 70 voor 5. Quick NVRA. VRA
wint met 51 runs. VRA 169. Quick
118.
Zaterdagvoetbal
Kampioenschap van Nederland:
Excelsior MWVF 11.
Hockey
Kampioenschap van Nederland:
Heren: LarenHattem 30; Dames:
GroningenPW 11.
Finale HTCC-beker: Kampong—
Venlo 2—0.
LONDEN (ANP) Dit jaar zal
de Royal Horse Show" voor het
laatst op de grasmat van het Wem-
bleystadion worden gehouden. De
hoeven hebben de kwaliteit van de
grasmat zodanig aangetast, dat de
directie van het stadion tot een vol
ledige vernieuwing van de grasmat
en een verbod van concoursen hip-
pique heeft moeten besluiten.
(Van onze redacteur ruimtevaart)
LEIDEN De drie Amerikaanse ruimte-veteranen Stafford,
Youg en Cernan beginnen zondagmiddag in de Apollo-X aan
een vlucht van ruim acht etmalen tijdens welke zij ongeveer
tweeëneenhalve dag om de maan zullen cirkelen. Het is de be
doeling dat Stafford en Cernan tijdens die maanfase een solo
vlucht met de van de Apollo losgekoppelde maantaxi zullen
maken waarbij op slechts 14,5 km hoogte een scheervlucht ge
maakt wordt over de plaats waar in juli de eerste Amerikanen
op de maan zullen landen.
Er zullen tijdens de Apollo-vlucht niet minder dan elf directe
televisieuitzendingen plaatsvinden, waarbij voor het eerst ook
enige in kleur.
eerste Amerikanen zullen landen.
Tijdens deze scheervlucht op 14,5
km hoogte (dichter bij de maan dan
ooit een mens 16 geweest) worden 1
foto's en filmopnamen van de lan- j
dingsplaats gemaakt en radar- en
stralingsmetingen uitgevoerd. Het
staat nog niet vast of ook van deze
vlucht een directe televisieuitzending
zal worden verzorgd.
De maantaxi keert vervolgens
naar de Apollo terug. Stafford erf
Cernan stappen weer binnendoor
over in de Apollo en de maantaxi j
wordt losgekoppeld, op eigen raket-
kracht het heelal ingestuurd en aan
zijn lot overgelaten. Dan volgen nog
oefeningen van de Apollo-beman-
ning in het manoeuvreren in maan- j
banen waarna zij tenslotte de terug- j
tocht naar de aarde in 54 urn- aan- j
vaarden. Bij de aarde wordt de SM
afgestoten, zodat alleen de Apollo
zelf de kritieke terugkeer door de
atmosfeer en landing op zee onder- j
gaat
Mocht de lancering om techni
sche redenen worden uitgesteld, dan
ls er gezien de onderlinge stand van
aarde, maan en zon nog een marge
van vijf dagen. Daarna zou de lance
ring pas in juni kunnen plaatsvin
den en de werkelijke maanlandinga-
vluoht pas in augustus.
De Amerikanen hebben na de
kerstvlucht om de maan overwo
gen. reeds tijdens de vlucht van de
Apollo-X een maanlanding uit te
voeren. Na de vlucht in maart van
Scott. McDivitt en Schweickart
met de Apollo-IX waarbij de eerste
bemande solovlucht van de maan
taxi werd gemaakt, bleken echter
nog wat kleinere plooien te moeten
worden gladgestreken en bleek het
wenselijk de vereiste naderingstech
nieken bij de maan nog eens ter
plaatse te repeteren, Bovendien
hoopt men door een solovlucht van
de maantaxi vlak bij de maan iets
nauwkeuriger gegevens te krijgen
over de onregelmatige zwaarte
kracht-effecten van de „mascons",
dwz massaconcentraties in de maan-
bodem die eerst vrij kort geleden
zijn ontdekt door de Lunar Orbiters
en die invloed uitofenen op de ba
nen van ruimtevaartuigen in de di
recte omgeving. Aangezien de vlucht
van de maantaxi bij een werkelijke
landing zeer nauwkeurig moet ver
lopen, zijn zeer preciese informaties
over deze invloeden noodzakelijk.
Jet Propulsion Laboratory in Pasa
dena, dat een zeer groot aandeel
heeft in het Amerikaanse ruimteon
derzoek. heeft berekend dat deze
zeer grote inslagkrater veroorzaakt
moet zijn door een metaalhoudend
rotsblok van zestig kilometer door
snee, dat de maan trof met een snel
heid van zes kilometer per seconde.
Er zijn bepaalde verklaringen mo
gelijk voor het feit. dat deze mascons
zich alleen aan de aardse zijde van
de maan voordoen, maar het zou
ons te ver voeren deze theorieën in
het kader van dit artikel te bespre
ken. Wellicht is daar gelegenheid toe
tegen de tijd van een werkelijke
maanlanding, wanneer wij ongetwij
feld nog uitvoerig over onze bum- in
het heelal zullen schrijven.
Veteranen
De maanreizigers van volgende
week zijn, zoals gezegd, allen ruim
te-veteranen.
Luchtmachtkolonel Thomas P Staf
ford maakte in december 1965 sa
men met Shirra (die tijdens de
vlucht van de eerste bemande Apol
lo in oktober 1968 de eerste mens
werd die driemaal in de ruimte
was geweest) een vlucht van ruim
een etmaal in de Gemini-VI waarbij
hij het eerste ruimte-rendez-vous tot
stand bracht met de Gemini-VII (be
mand door Borman en Lovell die
deel uitmaakten van de befaamde
De gigantische Saturnus V,
klaar voor een retourtje maan.
Apollo-kerstvlucht om de maan in
december j.l.). Stafford was boven
dien commandant van de Gemini-IX
in juni 1966 tijdens welke vlucht hij
zijn huidige vluchtgenoot Cernan als
gezelschap had. Zij bleven drie et
malen in de ruimte en Cernan maak
te daarbij1 een ruimtewandeling van
ruim twee uur. Marine commandant
Eugene A. Cernan heeft sindsdien
niet meer, de ruimte geproefd en
j maakt dus in de Apollo-X zijn twee-
de vlucht.
Marine-commandant John W.
Young heeft evenals Stafford nu
reeds twee vluchten op zijn naam
I staan. Hij vloog samen met Grissom
(die toen de eerste mens werd die
I tweemaal in de ruimte was geweest
in maart 1965 in de eerste bemande
Gemini. Grissom kwam later om
tijdens de fatale brand in een Apol-
lo-capsule bij de generale repetitie
voor de eerste bemande Apollovlucht
in januari '67. Voorts maakte Young
als commandant van de Gemini-X in
juli 1966 een vlucht met Collins, die
deel zal uitmaken van het Apollo-
team voor de eerste werkelijke maan-
landingsvlucht in juli a.s. waarbij
Collins echter niet de maan zal be
treden doch eenzaam in de Apollo
zal achterblijven terwijl Aldrin en
Armstrong de landing uitvoeren.
ADVERTENTIE
VluchtpL
Mascons
an
Het. is de bedoeling, dat de Apollo-
X zondagmiddag om 18.49 uur Ne
derlandse tijd wordt gelanceerd van
af Kaap Kennedy met behulp van
een Saturnus-V. Uit een parkeer-
baan om de aarde stoot de derde
rakettrap, die even later wordt af
geworpen. de Apollo-combinatie in
een baan naar de maan. Deze com
binatie bestaat uit de commando
capsule, dat is de eigenlijke Apollo
(Command-Module of CM), de maan
taxi waarmee de landing wordt uit
gevoerd (Lunar Excursion Module
I of LEMen een afdeling met raket
motoren, brandstof en een groot aan-
tal instrumenten (Service-Module of
SMi.
De reis naai- de omgeving van de
maan zal ruim drie etmalen in be
slag nemen. Daarna volgen rondjes
om de maan gedurende ruim 61 uur,
waarna de terugtocht, naar de aarde
54 uur in beslag zal nemen. Acht da
gen en vijf minuten na de start
moet van de gehele combinatie al
leen de Apollo met de drie ruimte
vaarders 1 anden in het zuiden van
de Stille Oceaan waar het vlieg
kampschip Princeton met enige
hulpschepen gereed ligt voor de ber
ging.
Solovlucht
In de omgeving van de maan aan
gekomen i waarbij men ongeveer
380.000 km achter de boeg heeft.)
moeten de remraketten van de SM
de combinatie in een baan om de
maan brengen op 111 km hoogte.
Nadat alle instrumenten nog eens
grondig getest zijn, gaan Stofford en
Cernan door een smalle verbinding
naar de maantaxi. waar nieuwe
tests worden uitgevoerd. Wanneer
de ruimtevaarders circa een dag om
de maan hebben gevlogen, zal de be
mande maantaxi worden losgekop
peld van de Apollo waarin alleen
Young achterblijft.
Stafford en Cernan manoeuvreren
hun keverachtig ruimtevaartuigje
met behulp van stuur- en stuwraket-
ten in een baan. die hen in een
scheervlucht brengt over de omge
ving van de krater Moltke in de Ma
re Tranquillitatis waar in juli de
Een belangrijk argument voor de
vlucht van de Apollo-X als repetitie
in plaats van als landingsvlucht is
geweest, dat men Iets meer te we
ten wil komen over de localisatie en
invloeden van de „mascons", gebie
den met een sterkere massaconcen
tratie en daardoor sterkere zwaarte-
krachtwerking. Ook al zijn de invloe
den hiervan op de baan van ruimte
vaartuigen niet groot, zij bestaan
toch, en niet vergeten moet worden
dat de maanreizigers mettertijd
zichzelf van de maan moeten lance
ren retour naar de Apollo zonder de
duizend en een zorgen die een lan
cering op Kaap Kennedy omringen,
van een geïmproviseerde start
plaats en zonder veel tijdsreserve.
Alles moet haarfijn kloppen en de
minste verstoringen kunnen zeer
kwalijke gevolgen hebben.
Mascons zijn gebieden waar zich
kennelijk op vrij geringe afstand on
der het maanoppervlak veel zwaar
dere materialen bevinden dan het
gemiddelde materiaal waaruit de
maan bestaat. Vermoed wordt, dat
zjj veroorzaakt worden door zwaar
gesteente met een hoge concentratie
van nikkel en ijzer, waarschijnlijk
van kosmische oorsprong. Merk
waardig is. dat de mascons (waar
van er nu zes aan de aardse zijde
van de maan en geen aan de ande
re zijde bekend zijn) op één na sa
menvallen met vrijwel ronde „zee-
en". dat wil zeggen vlakke gebieden
die zich voor het blote oog als don
kerder vlakken op de maan manifes
teren.
In bijgaande foto hebben wij die
zes mascons zwart omlijnd in het
maanlandschap getekend. De theo
rie is. dat die vlakten eigenlijk op
gevulde enorme inslagkraters zijn
van geweldige brokken kosmisch
puin die op de maan zijn gestort.
Men neemt tegenwoordig ook aan,
dat het grootste deel van de kleine
re kraters door inslag van meteo
rieten onstaan is. niet door vulkani
sche activiteit die slechts voor een
gering deel voor het „pokdalige"
uiterlijk van de maan verantwoorde
lijk zou ztfn.
De grootste mascon bevindt zich
in het gebied van de Mare Imbrium
(op de foto als 1 gemarkeerd). Het i
Dw Leidsch Dagblad wö gaarne mee mat vakantie als U wilt helpen, doovt
gebruik be maken van het hieronder afgedrukte vakantleformulier,
dit tenminste 8 dagen voor Uw vakantie aan ons in be zenden,
ons niet op te bellen voor opzending of Inhouding van de krant Tele
fonische opdrachten kunnen wij niet aannemen.
Ais brief versenden en frankeren met 26 ot.
Ons KUI8 ADR BS te
Itffaaro:
Straat:
Woonplaats
na
Wij hebben een Maand
Postabonnement
One VAKANTIE-AOWES te
pa.
doorhalen wat niet van boepaeeing te.
(Bij bbdehjke inhouding, bovenstaand vakantte-adres niet Invullen,
wel datum le en laatste dag van inhouding).
OPZENDEN INHOUDENdoorhalen wat niet verlangd wordt.
3 1e dag
laatste dag
Duidelijke opdrachten voorkomen teleurstelling.
Koeten van opzending inhouding.
Voor Nederland. België en Luxemburg, f 1.25 per vakantieperiode Buiten de
Beneluxlanden f 0.40 per dag. Luchtpost f 0.60 per dag
Voor tijdelijk in te houden kranten wordt bij restitutie van het teveel be
taalde abonnementsgeld f 0,50 in mindering gebracht voor administratis-
