SCHOOLSTRIJD HERLEEFDE
IN BEZETTINGSJAREN
Nieuwe wegen zoeken
naar wereldvrede
1
Een'droom'van een telefoor
Inflatieproces vreet internationaal door
1
FINANCIEEL
WEEKOVERZICHT
Geschiedschrijving over het schoolverzet na 20 jaar
BENELUX
PAGINA 12
LEIDSCH DAGBLAD
ZATERDAG 3
LEIDSCH DAGBLAD
Zo'n Benelux-topconferentie als
van de afgelopen week doet je weer
eens beseffen wat voor een wonder
lijke zaak het nationalisme is. Hier
sijn 9U drie landen die een ideaal
proefterrein voor een zogenaam
de supranationale samenwerking
zouden moeten vormen. Slechts en
kele grensjes zouden moeten worden
weggeruimd en dan heb je een klein,
dichtbevolkt gebied, in wezen de aan-
voerplaats voor de rest van West-
Europa.
Voor een Amerikaan moet het
lachwekkend zyn, dat gehakke
tak tussen die twee havens Rotter
dam en Antwerpen, op een steen-
worps afstand van elkaar. Voorbe
stemd om één groot havenbekken te
vormen. Maar wat zie je: vliegenaf-
vangen van elkaar; geen aanvullen
de. maar beconcurrerende havens.
Maar zo redenerend misken je een
nationalisme dat op eeuwen traditie
geënt is. Tradities die voor de Ame
rikaan van nu niets betekenen, maar
voor die drie naties des te meer. En
als je zo redeneert verontachtzaam
je een taalbarrière die niet ver
waarloosd mag worden.
Laten we in de geschiedenis dui
ken. Teruggaan naai' de opkomst van
het moderne nationalisme, tegen het
einde van de 15de eeuw. Columbus
heeft Amerika ontdekt, de latere kei
zer Karei V wordt in 1500 in Gent
geboren. Hij zal heersen over Spanje
met zijn uitgebreide bezittingen, over
de „Nederlanden" en in naam al
thans over het Duitse keizerrijk,
waar echter tal van kleinere vorsten
ln hun eigen gebieden heersen, als
waren zy het hoogste gezag zelve.
Maar nu die Nederlanden: zeven
tien in getal, Karei V toegevallen via
ztfn grootmoeder Maria van Bour-
gondië. In de 15de eeuw hebben de
Bourgondische hertogen, met name
Philips de Goede, door een uiterst be
rekenende huwelijkspolitiek in de
eerste plaats, zich die zeventien Ne
derlanden weten toe te eigenen. Het
zijn voor de begrippen van die tijd al
welvaartsstaatjes. Vlaanderen, Bra
bant, en Holland voorop. Brussel is
de onbetwistbare hoofdstad. Antwer
pen dè haven. Amsterdam is in op
komst, Rotterdam een onnozel vis
sersdorp, ook in het noorden nog
overvleugeld door steden als Kam
pen, Enkhuizen en Hoorn. Maar in
de loop van de zestiende eeuw vallen
de zeventien Nederlanden uiteen. Ze
ven, in het noorden, zullen hun lot
verbinden met de Oranjes, tegen de
Spaanse koning Philips II. Het zui
den blijft achter, onder Spaan
se overheersing. Taal- en godsdienst
tegenstellingen spitsen zich toe. In
de komende eeuwen groeit een zelf
standig Noordnederlandse republiek.
Het zuiden blijft een wingewest, het
slagveld van Europa, waar de legers
van Frankrijk, de Duitse staten, En
geland en ook de Noord nederlandse
republiek elkaar ontmoeten. De ha
ven van Antwerpen wordt tot halver
wege de zeventiende eeuw door de
Zeeuwen geblokkeerd en krijgt daar
mee een klap voor eeuwen. Amster
dam wordt de stapelplaats van Euro
pa.
In de 18de eeuw komen de zuide
lijke Nederlanden steeds meer onder
Franse invloed. Noord en Zuid
groeien compleet uiteen en dat zal
nog een accent krijgen in de tijd na
de Franse Revolutie, als Napoleon
West- en Midden-Europa beheerst.
Na zijn val worden in 1815 Neder
land en België toebedeeld aan één
der overwinnaars, Willem van Oran
je, die als koning Willem I de troon
van de nu weer verenigde Nederlan
den besttfgt. Maar de tegenstellingen
zijn te groot geworden en na nauwe
lijks 15 jaar barst de bom.
De Belgen bevechten, alweer onder
Franse invloed, hun onafhankelijk
heid, en beklemtonen hun nationa
lisme door het kiezen van een eigen
vorst uit het overigens moeizaam
vaste voet verkrijgende huis van
Saksen-Coburg. Vooral in het Fran
se- Waalse - deel van België, zal het
(Van onze correspondent)
DEN HAAG (GPD) Hitiers beleid is erop gericht geweest
in Duitsland en in West-Europa de christelijke kerken niet te
zeer tegen zich in te nemen. Elke vorm van niet-naleving van
een verordening kon door de Duitsers bestempeld worden als
sabotage, dus ook met opzenden naar een concentratiekamp
of met de doodstraf.
Zover ging de Duitse Rijkscom
missaris Seys-Inquart in de jaren
1940-1945 niet toen hy werd gecon
fronteerd met een langzaam op gang
komend, maar tenslottelyk onverzet
telijk verzet van de christelijke
schoolbesturen in Nederland, die het
onderwijs in eigen hand wensten te
houden.
De schoolstrijd uit de negentiende
en het begin van de twintigste eeuw
heeft tijdens de Duitse bezetting een
vervolg gekregen in het schoolverzet.
Over dit schoolverzet heeft dr. J.
C. de Pater in opdracht van het
Rijksinstituut voor Aorlogsdocumen-
tatie een studie geschreven, die van
daag in boekvorm is verschenen.
Het schoolverzet in Nederland is
misschien weinig aanspreekbaar, om
dat hier, anders dan bij andere vor
men van verzet, weinig slachtoffers
zijn gevallen. Maar degenen, die de
maatregelen van de Duitse bezetter
sabotteerden, waren echter aller
minst op de hoogte van de terug
houdendheid, die de Duitsers in de
ze kwestie zouden betrachten. Zij
stelden hun leven in de waagschaal,
zoals andere verzetstrijders.
Onder het schoolverzet wordt be
doeld het principieel verzet tgen el
ke vorm van nazificatie van het on
derwijs. hetgeen vooral bij het pro
testants confessioneel onderwijs tot
uiting is gekomen. Volgens dr. De
Pater valt dit verzet niet los te ma
ken van de ontwikkeling van het
confessioneel onderwijs in ons land.
Twee organisaties, die eind vorige
eeuw vooraan gingen in de school
strijd, hebben in 1940-'45 ook voorop
gelopen in het schoolverzet: de school
raad en de vereniging voor christelij
ke volksonderwijs.
Bij de grondwetswijziging van 1917
werd o.m. vastgelegd, dat de confes-
siole schoolverenigingen het recht,
hadden zelf onderwijzers te benoe
men en te ontslaan en de op de
scholen te gebruiken boeken voor te
schrijven.
wantrouwen tegen de Noord-Neder
landers diep verankerd blijven; tegen
de overheersers van die vijftien jaar,
die eeuwen daarvoor al een zelfstan
dige natie vormden, terwijl België een
willoze vazal van andere vorstelijke
en nationale belangen is gebleven.
Dat wantrouwen wordt versterkt
door de afloop van de Eerste Wereld
oorlog, als België, ditmaal een der
overwinnaars, wenst dat het neu
traal gebleven Nederland gebied af
staat. Het is alweer een tegenstelling,
die nauwelijks geheeld lijkt als de
bedreiging van een tweede we
reldoorlog werkelijkheid wordt. De
Nederlandse en Belgische regeringen
vluchten naar Londen. Daar rypt in
de bezettingsjaren het plan voor een
krachtige samenwerking na de oor
log. Men rekent vanuit idealen, ge
zien de moeizame weg van de Bene
lux in die bijna 25 jaar die ons nu al
van wereldoorlog 2 scheiden.
6oms is het lastig om vrede te
hebben met dat moeizame gedoe
Maar misschien doen we er dan goed
aan. te denken aan die eeuwen van
tegenstellingen, van gescheiden we
gen. van nationalisme enerzijds en
vazalschap anderzijds.
JRS
Het lag in de lijn van het natio
naal socialisme het onderwijs geheel
aan de Staat ondergeschikt te ma
ken. Ook Mussert streefde hiernaar
in het onderwijsprogramma van de
NSB. Het beleid van Seys-Inquart
was er met name in 1940 op
gericht de Nederlanders met een,
mengsel van dwang en aan
moediging er toe te brengen de ge
leidelijke nazificatie te aanvaarden.
De geest van het verzet was in
1940 bij het Nederlandse volk in het
geheel en ook bij het confessioneel
onderwijs nog vry zwak. Toen de
Rijkscommissaris bepaalde, dat de
benoeming en het ontslag van on
derwijskrachten voortaan geregeld
kon worden in afwijking van het gel
dende recht, bleef verzet uit. Ook te
gen de „zuivering" van de leerboeken
en het afleggen van de zg. Ariërver
klaring, die een administratieve
scheiding teweeg bracht tussen de in
dienst van de overheid zijnde Joden
en niet-Joden, verzette men zich,
niet.
Seys-Inquart bracht onmiddellijk
ook enige reorganisatie aan in de
departementen, waardoor het de
partement van Onderwijs ontstond,
waarvan de leiding werd toever
trouwd aan de Amsterdamse hoog
leraar. J. van dam. die hoe
wel geen NSB-er toch zeer
sympatiek stond tegenover het Der
de Rijk. Boven het departement
kwam een Duitse general-kommis-
sar, de Pruisische ambtenaar dr. H.
Schwarz. die als SS'er een fervent
voorstander van de eenheidsschool
van staatswege was.
De benoemingsverordening van de
Staat hield in. dat voor iedere be
noeming van een onderwijzer de ge
meentebesturen voor het open
baar onderwijs en de schoolvereni
gingen voor het bijzonder onder
wijs een voordracht van drie per
sonen bij de secretaris-generaal
moesten indienen. Bij bezwaren
moest een tweede voordracht wor
den ingediend. De bedoeling was een
jaar later de bénoeming volledig aan
de secretaris-generaal te laten ko
men.
Mr. J. J. Hangelbroek, secretaris
van de schoolraad, wilde het verzet
organiseren, zodra een dergelijke
verordening in werking zou treden.
Hij kreeg steun van de vereniging
voor chr. onderwijs, maar bij het
r.k. episcopaat had men geen
succes. De aartsbisschop wilde het
verzet uitstellen tot op het moment,
dat de benoeming in handen van de
secretaris-generaal zou komen.
Een en ander had tot gevolg, dat
er wel werd geprotesteerd, maar dat
er van verzet geen sprake was. Zelfs
niet. toen de Haagse leraar dr. D.
G. Noordijk door Van Dam werd
benoemd als inspecteur, belast met
de controle op schoolbesturen. Van
Dam had inmiddels het recht gekre
gen onwillige schoolbesturen af te
zetten.
In 1942 kwam de tweede fase van
de benoemingsverordening aan de
orde, waarbij Van Dam bij afwij
zing van een voordracht zelf het
recht kreeg onderwijzers te benoe
men. Dit werd beschouwd als een
flagrante schending van de grond
wet. Schoolbesturen werden opgeroe
pen de nieuwe verordening niet, na
te leven, waarop de Duitsers onmid
dellijk reageerden met enkele arres
taties (o.a. van mr. Hangelbroek).
Nog nam het episcopaat niet deel
aan het verzet. Het wilde sabotage
van de verordening uitsteUen tot zich
ongewenste benoemingen of ontsla
gen zouden voordoen. De katholieke
onderwijswereld bleef overigens niet
passief en reageerde met een zg. ge-
isoleerd verzet.
In protestantse kringen werd het
verzet georganiseerd via een apart
orgaan. De Amsterdamse hoogleraar
prof. mr. V. H. Rutgers kan worden
beschouwd als de leider van het
schoolverzet. Het advies om aan de
secretaris-generaalkennis te geven
dat men de benoemingsvoorschriften
niet zou naleven, werd door 95 pro
cent van de schoolbesturen op
gevolgd.
Besturen zowel als leerkrachten
rekenden er op dat na de bevrijding
in alle opzichten recht zou worden
gedaan. Het is echter allemaal op
een grote teleurstelling uitgelopen. De
hoop, dat er na de bevrijding orga
nisatorische eenheid zou komen op
hun sector, is nooit in vervulling
gegaan.
iDr. J. C. de Pater: ..Het School
verzet". Uitgave Martinus Nyhoff,
Den Haag f 35,-.)
Ambtsaanvaarding prof. tb*. A. Lijpbart
Gescbiedscbir -
in bejaardei/
s
DEN HAAG <GP
ruim 500 pagina'}
schiedschrijving
schoolverzet tijd ens
bezetting 1940-1945 i
gekomen in een Has
denflat. De 81-jarige|
aan het. Haagse c
sium, ar. J. H.
heeft zich daar ach
gebogen over de are
om te kunnen volde
opdracht van het R
voor Oorlogdocument
Op het boek „Het
zet" is twintig jaal
Dr. A M. Donner, cl
kelijk de historie va*-
testants schoolverzet
logsjaren zou schrjj
door een benoemingze
geheel opeiste, zijn
ruggeven. Dr. De
ver voor de oorlog
als historicus veriÏS
toen bereid het werL
nemen. o
In de praktijk beW
dat dr. De Pater l
bedenken, dat ik tijd'
log als leraar zelf d>
klaring heb getekenq-oi
verzet te komen i
dat later vaak verwer
de grond af aan mee
nen. ze
erl
let
M
LEIDEN In het Groot Auditorium heeft gisteren prof. dr.
A. Lijphart het ambt van gewoon hoogleraar in de leer der
internationale betrekkingen aanvaard met een rede, getiteld
„Paradigmata in de leer der internationale betrekkingen".
Sinds de tweede wereldoorlog, al
dus prof. Lijphart, verkeert de leer
der internationale betrekkingen in
een „wetenschappelijke revolutie",
gekenmerkt door een veelheid van
concurrerende benaderingen, hypo
thesen. modellen en theorieën en een
voortdurende onderlinge strijd tus
sen de beoefenaars van het vak over
de vorm en inhoud ervan. Vóór de
tweede wereldoorlog daarentegen
werd het vak beheerst door eén ..pa
radigma". dat wil zeggen door één
fundamenteel, algemeen aanvaard,
cocherent model van de internatio
nale betrekkingen, dat als uitgangs
punt diende voor onderwijs en onder
zoek.
Dit traditionele paradigma was
gebaseerd op het idee, dat de oorzaak
van internationaal conflict en oorlog
was gelegen in de anarchie tussen de
staten, dat wil zeggen in het ont
breken van een centrale wereldrege
ring. Hoewel dit paradigma en de
drie hierop gebaseerde nauw aan el
kaar verwante theorieën (de theorie
van het machtsevenwicht, de theorie
van het wereldbestuur en de theorie
van de collectieve veiligheid) vele
gebreken vertoonden, bleven ze toch
het vak lange tijd beheersen. De
verklaring hiervoor moet enerzijds
worden gezocht in de premature toe
passing en doelgerichtheid van deze
theorieën (de theorie van de collec
tieve veiligheid ontaardde bijvoor
beeld in propaganda voor de oprich
ting van een Volkenbond, waardoor
de theorie zelf niet tot verdere ont-
wikeling kwam) en anderzijds in het
feit. dat het traditionele model van
de internationale betrekkingen tot
het begin van de twintigste eeuw vry
goed met de werkelijkheid overeen
stemde- In onze eeuw werd de dis
crepantie tussen model en werkelijk
heid echter zo groot, dat aan de
heerschappij van het traditionele
paradigma omstreeks 1945 een einde
kwam. De wetenschappelijke revolu
tie. die toen volgde, werd ook gesti
muleerd door de grote vorderingen
van de andere sociale wetenschap
pen-
De belangrijkste moderne benade
ringen - en potentiële paradigmata -
in de leer der internationale betrek
kingen zijn de systeemtheorie, de
communicatietheorie, de besluitvor
mingstheorie, de speltheorie en de
simulatietheorie, Daarnaast is een
vry groot aantal vakgenoten trouw
gebleven aan het traditionele para
digma. De moderne benaderingen
verschillen in vele opzichten sterk
van elkaar, maar op één belangrijk
punt bestaat grote onderlinge over
eenstemming; in tegenstelling tot het
traditionele prardigma worden de
moderne benaderingen gestuwd door
de optimistische veronderstelling, dat
een sluitende theorie van de inter
nationale betrekkingen uiteindelijk
gevonden kan en zal worden. Omdat
een dei-gelijke theorie de snelste en
zekerste weg naar de wereldvrede
biedt, kan men. aldus besloot prof.
Lijphart zijn oratie, niet anders ho
pen dan dat de moderne benaderin
gen in hun doel zullen slagen.
Prof. dr. LijpK-
(Van onze financiële medewerker)
Geldontwaarding is een kan
kerproces, dat de economische
samenleving ondermijnt en ten
slotte doet ineenstorten. Daarom
heeft de president van de Neder-
landsche Bank, als hoeder van
onze gulden, in de afgelopen week
in zijn jaarverslag een ernstige
waarschuwing doen horen.
Nu kan men In sommige kringen
we! zeggen: daar heb je hem weer
met zijn pessimistische voorspellin
gen, maar het getuigt van domheid
als niet geluisterd wordt naar het
woord van iemand drie krachtens
zijn positie het gehele krachtenveld
In de economie kan overzien.
Het geldbederf zal er op den duur
toe leiden dat de staat en de gemeen
ten geen geld meer kunnen beko
men op de kapitaalsmarkt. De be
leggers zullen hun heil gaan zoeken
in andere beleggingsmogelijkheden
dan obligaties.
Voorlopig is het nog niet zover,
want in de afgelopen week heeft de
stormloop bij de inschrijving op
de nieuwe lening van de Bank voor
Nederlandsche Gemeenten aange
toond. dat de rente van 7% procent
nog een ware trekpleister is. Geen
wonder want de verzekeringsmaat
schappijen en pensioenfondsen heb
ben hun tarieven berekend op basis
van een heel wat lagere rentevoet
en voor de spaarbanken is het aan
trekkelijk dat zij het gemiddelde
rentepeil op hun beleggingen wat
kunnen optrekken.
Andere belegging!
Ei- komt echter een tyd d at het
voor de gemeentebank niet mogelijk
zal zijn om bedragen van f 150 min
op te nemer Partiouliere beleggers
hebben allang omgezien naar ande- i
re mogelijkheden, waarbij velen aan
dacht schonken aan de belegging in
aandelen. Voor de grote beleggers
zijn er in eigen land echter geen
mogelijkheden genoeg, omdat het
betrekkelijk kleine aandelenkapitaal,
waarmede de meeste industrieën
werken, tot gevolg heeft dat er wei
nig aandeien in omloop zijn en
een sterke toeneming va nde vraag
tot absurde koersstijgingen zou lei
den. Per saldo kan men ook niet on
beperkt aandelen Koninklijke Olie.
Philips, Unilever, of noem de ande
re prominente fondsen in portefeuil
le nemen.
Daarom wordt een uitweg gezocht
op de Amerikaanse effectenbeurs.
Een deel van de affaire in Wall
Street komt tot stand voor Neder
landse rekening. Voor een deel valt
dat toe te schrijven aan de ver
wachting dat er eerder kans is op
een flinke koerswinst by belegging in
Amerikaanse fondsen, dan wanneer
er alleen in eigen land zou worden
geopereerd.
Trek naar buiten
Blijkens de gegevens uit het jaar
verslag van de Nederlandsche Bank
werd er verleden jaar voor f 749 mil-
joen aan buitenlandse aandelen ge
kocht en voor f 135 min aan bui
tenlandse obligaties. By laatstge
noemd bedrag gaat het echter ook
om converteerbare obligaties van de
grote Nederlandse concerns, welke
op de Eurokapitaalmarkt zijn uitge
geven, doch waarvan een deel in
Nederlandse portefeuilles is opgeno
men.
De totale kapitaaluitvoer voor be
legging in effecten heeft f 984 min
bedragen tegenover f 199 min Ln 1967
Zonder direct te kunnen spreken van
een massale kapitaalvlucht is het
toch een teken aan de wand dat er
zoveel kapitaal naar het buitenland
verdwijnt, terwijl de binnenlandse
industrie geen gelegenheid krygt om
de geplaatste kapitalen naar beho
ren uit te breiden. De emissiemarkt
is er eenvoudig weg niet rijp voor
om belangrijke aandelenemissies te
verwerken. Vandaar dat de aankon
diging van een kapitaalemissie van
de Gist-Brocades meteen beantwoord
werd met een flinke koersdaling ter
beurze.
Ongetwijfeld zou het er met de
kapitaalvoorziening in ons land ver
leden jaar bedroevend hebben uitge
zien. als de grote concerns er niet
in geslaagd waren om belangrijke le
ningen op de Eurokapitaalmarkt te
sluiten. Daardoor kwam voor f 650.
min in het laatje, zodat er tegen
wicht was tegen de kapitaalafvloei
ing.
Bovendien bleek het dat buiten
landse beleggers meer belangstelling
toonden voor de aandelen van Ne-
denandse bedrijven. Aangenomen
mag worden dat de vraag afkom
stig was van Zwitserse en Franse
zijde, waarbij wat de Zwitsers be
treft natuurlijk moet worden
gedacht aan de machtige internatio
nale kapitalisten, die met geheime
rekeningen in Zwitserland werken.
Frans kapitaal
De aankopen voor Franse rekening
werden uiteraard ingegeven door de
vrees voor de koopkracht van de
frank. Reeds vóór de valutacrisis
van november van het vorig jaar
was er een omvangrijke kapitaal-
vlucht uit Frankrijk waar te nemen.
Koninklijke Olie. Philips en Unile
ver zijn voor de Franse beleggers
haast even vertrouwde begrippen als
voor die uit eigen kring, zodat er
ongetwijfeld veel van de aandelen
dezer maatschappijen in Franse por
tefeuilles zijn verdwenen.
In totaal werd er door het bui
tenland voor f 346 min aan Neder
landse effecten gekocht, waarvan
f 320 min aan aandelen en slechts
f 26 min aan obligaties. In 1967 la
gen de verhoudingen juist andersom,
want toen werd voor f 116 min aan
aandelen door het buitenland afge
stoten. terwijl er voor f 126 min aan
obligaties werd opgenomen. Uit de
verschuiving zou een groeiend inter
nationaal wantrouwen in de stabili
teit van de gulden kunnen worden
afgeleid.
Inderdaad wordt in buitenlandse
financiële kringen de guldensdans
op het slappe inflatiekoord met een
argwanend oog gevolgd. Waarschijn
lijk zouden er al consequenties door
zijn ontstaan, als de internationale
valutahandel het niet te druk had
met speculaties om de frank, het
pond sterling en de Duitse mark.
Ook al is de goud- en deviezenre
serve van ons land in vergelijking
met de groeiende omvang van ons
buitenlandse handelsverkeer bedui
dend in betekenis afgenomen, toch
is zij groot genoeg om een aanval op
de gulden af te slaan. Vooral om
dat er een stevige rugdekking is dooi
de trekkingsmogelykheden bij
het internationale monetaire fonds.
Voor de Franse frank en het En
gelse pond sterling liggen de papie-
ren heel wat ongunstiger, want bei
de landen hebben door de ondermij
ning van de koopkracht en de daar
op volgende capriolen een veel ster-
kere druk op de internationale valu-
tamarkten te doorstaan.
De kapitaalstroom naar Duitsland
is zo groot geweest dat er allerlei hin-
der palen in de weg moesten worden
j gelegd, maar in de afgelopen wede
bleek opnieuw dat de stroom niet te
stuiten is. zolang andere landen
niet op hun tellen passen.
Speculaties over devaluaties en re
valuatie vinden een voedingsbodem
in het keet schoppen dat tegen
woordig steeds grotere omvang aan
neemt. Vooral als de verkiezing voor
de nieuwe Franse president tot mas
sale verstoringen aanleiding zou ge
ven, dan zal er geen houden meer
aan zyn voor de frank. Omgekeerd
zal dan tevens de druk op de Duitse
mark tot revaluatie steeds groter wor
den.
Daarmee moet dan echter worden
gewacht tot na de verkiezingen voor
Westduitse Bondsdag in septem
ber van dit jaar. Tegelijkertijd zal
dan de Franse frank ryp zyn voor
een devaluatie, terwyl het pond ster
ling de jaarlykse crisis zal door
staan. Al met al ziet het er niet erg
prettig uit voor de valuta's en het is
wel zeker dat de jaarvergadering
van het internationale mone
taire fonds dit najaar met meer dan
gewone belangstelling tegemoet
wordt gezien.
DEN HAAG Een stiU5
honderdduizenden Neder!) f
een telefoontoestel te bezittfc
ders is. Geen zwart, maat-(
lichtblauw of zacht grot]
doorsnee PTT-apparaat,
superlichtgewicht HoUywofc
toestel, of een zakelijk geo
apparaat met de allei
druktoetsbediening, of
phone" uit grootmoeders i
nikkelen schellen en veelt
nen. c
t
De PTT heeft ae niet.
om hoeft een stille wen^
onvervuld te blijven. Wa*
wijkend model is te koojh
in Nederland, binnen een i
co thuis en voor even ho
den per stuk.
De PTT vindt het well
goed, maar er. is geen
derland die het verbiedt, r
overtreding, geen misdrijf
komt er voor in de gevij
geen rechter kan er eenj
opleggen, zegt zelfs de PT^
De laatste maanden ir
schaf van een „buitennw1
foon een soort rage gewi
handelaar in Amsterdami
vorig jaar zevenduizend di^
bare tweedehands toestel?
was de gehele partij bin?
maanden weer kwijt. „W
mensen ze kochten, weed
zegt de handelaar. „Hoe*
lang ben uitverkocht, is er-
vraag uit alle delen van heil
Schaken De eerste
de beslissingstweekamp or
derlands jeugdkampioensol\
Ligterinik (met wit) in
ten gewonnen van Böhnij
Böhm de tweede partij zo.
wordt de tweekamp voortgj
een beslissing is gevallen,
de titel voor Ligterink.
