Nederlandse staat is zuinig
op onderscheidingstekens
„Een hatelijk mens...!"
logelijk
ntvangt
een
iveede-
ands
ntjezij
et uit de
rste
and
iVBS-rapport pleit
voor stadsgewesten
en vijf provincies
am
WAT ZIT ER IN DE LINTJESPOT?
Zachte landing
van Kosmos-279
Europese vrede
en welvaart:
vrucht van NAVO
LE1DSCH DAGBLAD
PAGINA 25
iee, de dertigste april zal ook
jaar niet met alleen vlaggen
de torens en een nationaal
gramma voorbijgaan voor die
lerlanders, die kunnen bogen
beproefde vaderlandsliefde,
rndere ijver en trouw, buiten
one bekwaamheden, of bij-
dere verdienstelijkheid. De
nten zullen kolommen vol na-
publiceren, die een grote, zij
tersluikse, leesdichtheid zul-
hebben. Burgemeesters over
hele land zullen zeggen, dat
hun een vreugde is dat Hare
iesteit de Koningin hun op-
tht heeft gegeven aan die en
stadgenoten eretekens uit te
en. Eretekens naar rangen en
iden. Hoge Jan wordt ridder
ifficier, lagere Piet krijgt een
laille in brons.
actie, in november, leverde duizend
onderscheidingstekens op.
Die teruggekomen medailles en or
de-tekens gaan naar de Rijksmunt,
die ook de splinternieuwe maakt.
Eén op de tien oude orde-tekens is
teveel beschadigd en gaat de
smeltbak in. De rest wordt opge
knapt. „Soms zijn ze op een punt ge
vallen, of er zit een butsje in, maar
als onze vakmensen eraan gewerkt
hebben, zie je geen verschil meer
met nieuw", zeggen ze bij de Rijks
munt, waar ze in elk geval de lin
ten vernieuwen: „Zo'n lint is al
gauw een beetje zwart geworden".
Gouden orde-tekens zijn niet moei
lijker op te knappen dan andere: De
mensen denken wel dat het goud is,
maar het is verguld zilver".
Opknapwerk, aldus de Rijksmunt,
is nog wel de hand van de vakman
waard. Het komt altijd goedkoper uit
dan nieuw. Dat blijkt ook uit de be
groting van de kanselarij, die tussen
de f 10.000 en f 15.000 per jaar aan
opknap besteedt en f 335.000 aan
nieuw, zij het dan inclusief etuis,
oorkonden, brandweermedailles, enz.
gestuurd aan de burgemeesters, want
de regel luidt: „Het uitreiken van de
door Hare Majesteit toegekende on
derscheidingen geschiedt door de
burgemeester".
Maar hoe kent Hare Majesteit die
onderscheidingen toe? In de eerste
plaats gebeurt dat ook door de bur
gemeester. Werkgevers, verenigingen
en anderen, dragen iemand voor een
lintje voor. In 99 procent van de ge
vallen wordt die voordracht bij de
burgemeester gedaan één procent
verzoeken om lintjes wordt recht
streeks aan de Koningin gedaan,
meestal door mensen die zich gepas
seerd voelen.
De burgemeester kan doen wat hij
wil. Want er bestaat geen recht op
een lintje en geen regel voor de toe
kenning. Hij kan iemand een ver
dienstelijk man vinden, maai' niet
sympathiek omdat de man geschei- j
den is. Dan geeft hy gewoon geen
antwoord op een verzoek, of laat in j
een kort briefje weten dat hij „geen I
termen aanwezig" ziet.
De burgemeester heeft een boekje,
waarin staat wat voor lintjes volgens
jaar loopt van 1 mei tot en met Ko
ninginnedag.
De afdelingen van de ministeries
stellen tenslotte de decoratielijsten
op en de eindbeoordeling daarover is
aan een speciale commissie uit de
ministerraad: de decoratiecommis-
QftPE VAN ORANJE-NASSAU
OfiOE VttN DE NCDCRC LEEIM
ingested w 1892
Orde bestaat uit 5
klassen(Ord^ teken
vfl eeestê^klassenv.
90ud,vcd Sewn zilver)
Spreuk" Je Mamtien-
drai" en "God zij
met ons"
Kleuren: blauw,wtt.
goud (zilver)
lintoranje,wit, Wauw
Stelt men deze geldverhouding ten i
ruwste tegenover het jaartotaal van
ongeveer zesduizend onderscheidin-
gen, waarvan er zeker duizend oude
j kunnen zijn, dan is het duideüjk dat
1 tweedehands heel wat goedkoper is. 1
Vin burgemeester
Zo zorgt dus de kanselarij voor de
onderscheidingstekens. De nieuwe en
de gebruikte-in-prima-staat. Door
i deze dienst worden ze op aanwijzing
I van de verschillende ministeries toe-
tngestefcl ml015
Orde bestaat ut
3 klassen
Spreuk" Virtus
Nobitftat"
Kleuren :wft,goud,
blauw
knt: bidt**, oranje
sie. Daarin zitten per traditie de mi
nister van Buitenlandse Zaken, die
van Economische Zaken en de be
windsman die over de Marine gaat.
Het is nog nooit gesignaleerd dat
deze ministers de hele lijsten gin
gen zitten lezen. Zij stellen wel de
zeer hoge onderscheidingen vast: de
commandeurs, de grootofficieren en
grootkruizen.
Vereniging
de gewoonte voor bepaalde mensen
soorten gelden. Dat boekje is geheim.
Hij kan daaruit een keus doen voor
een inwoner en die keus draagt hij i
via de commissaris van de Konin
gin voor aan het ministerie.
De afdelingen kabinet van alle
ministeries bekijken of het kan en
of zij de binnengekomen aanvragen
kunnen dekken uit hun pot met „de
coratie-punten". Elke decoratie kost
een aantal punten van de voorraad
die elk ministerie per jaar krijgt. Die
voorraad is ook weer geheim. Het
Wie een onderscheiding heeft ge
kregen, ziet een tot dan toe onbeken
de wereld voor zich open gaan. Hij
krijgt een brief, waarin hy wordt
uitgenodigd lid te worden van de
Koninklijke vereniging van le
den van de Nederlandse ridderorden.
Opgericht in 1902 om weduwen en
wezen van geridderden te helpen en
wat steun te geven aan het sanato
rium Oranje-Nassau-oord. Het sa
natorium is verdwenen en de sociale
wetten zyn verbeterd. De vereniging
beheert een vastgezet contributie
kapitaal. bedrijft, als iemand daar
uit zichzelf om vraagt, incidentele
liefdadigheid en geeft eens per jaar
een boekje uit met de namen van
nieuwe geridderden.
Dit jaar voor het eerst, zullen als
blyk van democratisering ook bron
zen, zilveren en gouden medailledra
gers in de vereniging kunnen. Tot nu
toe werden zij niet beschouwd als
„leden van de ridderorden", doch
Er worden globaal per jaar tot en met het massale „pot"-verteren op
Koninginnedag de volgende onderscheidingen toegekend:
In de orde van Oranje-Nassau
2200 eremedailles in brons,
300400 officieren.
2400 medailles in zilver,
15 45 commandeurs,
100 in goud,
10 20 grootofficieren,
500600 ridders,
5 20 grootkruizen.
En in de orde van de Nederlandse Leeuw:
300400 ridders,
0 6 grootkruizen
0 3 commandeurs,
(de laatste twee meestal bij statie-
bezoeken.
slechts als „daaraan verbonden".
De vereniging heeft thans circa vier
duizend leden, de contributie is by
de democratisering verhoogd van mi
nimaal een rijksdaalder tot mini
maal een tientje. Nu alle medailles
er ook in zouden moeten, is er grote
kans .dat het boekje met geridder
den wegens hoge drukwerkkosten
niet meer verschijnt.
Leden van de Vereniging van ge
ridderden hebben ongeveer twintig
jaar geleden de Stichting tot in
standhouding van het museum van
de kanselarij der Nederlandse orden
opgericht. Het museum enkele
vertrekken in het pand van de kan-
sociale vernieuwers lopen daar
op. Zy willen meer gelijkheid
onderscheidingen. Wat zy ver
is. dat de natuurlijke sterfte
verdienstelijke vaderlanders j
nbineerd met een zuinig beheer 1
lands financiën, reeds zorgt 1
een redelijk democratisch ele- j
Niemand weet of hy een
speciaal voor hem geslagen
Scheidingsteken krijgt, of een
iehands. Dat hangt af van het
il doden, die hem zijn voorge
in zyn eigen groep lintjesdra-
Gezien de gewoonte tot zwaai'
en m sommige hogere rangen
inden en het gezonde leven van
inman die de bronzen medaille
zou het wel eens kunnen zyn,
lien by een lagere onderschei-
meer kans maakt op een nieu-
ton by een hogere,
derscheidingstekens worden aan
igers in bruikleen gegeven voor
iur van het leven. Daarna moe-
worden teruggegeven. De kan
der Nederlandse orden houdt
•geridderde" scherp in het oog
óch zijn overlijden niet te laten
in. Wie een lintje krijgt, krijgt
enige jaren ook een aanteke-
daarvan op zijn persoonskaart
«t bevolkingsregister. Verhuist
ton hoort ook de kanselarij daar
van. Hij staat daar »n een
•systeem tot aan zijn dood.
overlijden terug
leveer acht maanden na zijn
Hjden krygt zyn familie per
het verzoek de onderscheiding
i te sturen naai' Den Haag. Doet
tot niet, dan komt er een half
later nog een aanmaning. Daar
net ook de secure kanselarij af-
want wie geen zin heeft een
Öe onderscheiding terug te stu-
tan die houden. Er staat in de
geen straf op niet-terugsturen.
meeste nabestaanden doen het I
tos de kanselarij echter wél. j
recente massale aanmanings-
Bonsoir Madame la Lune
Bonsoir!
C'est ton ami Pierrot qui
vient vous voir
Bojisoir!
1915. Het waren weer de miliciens
Schepers en Donkerman, U weet
nog wel uit „De Moord in de tent"
en „Kaderopleiding". De twee stu
denten, die „te stóm" waren voor het
korporaals-examen en nu met het le
Bataljon van ,,'t Vierde" op zomer -
tournee, zoals zy het noemden, in
Bussum waren gelegerd.
Zoals ook in Velsen. hadden zy
een kamer gehuurd voor de avond
uren. In „het Spiegel", de ook nü
nog stille bos-wyk, waarin de villa
tjes met voortuinen waren gelegen.
OP EEN AVOND in augustus, de
maan scheen reeds, wandelden zij
door de rustige lanen, toen zij
vóór zich uitgaande in het maan
licht, twee alleraardigste meisjes za
gen, waarop zij bovenstaande ook
in Nederland overbekende chanson
van de populaire dichters Emile Bes-
sière en Paul Marinir aanhieven,
welk lied hiér was geïntroduceerd
door 't duo Pisuisse en Blokzijl (ja
U herinnert het zich goéd! Dié Max
Blokzijl, die tijdens de laatste oorlog
zijn radio-praatjes „Brandende
Kwesties" purgeerde en prompt in
1946 werd gefusilleerd)
De meisjes maakten dadelijk con
tact, door op hün beurt met een
kleine variant het refrein mee te zin
gen:
C'est ton amie Pierrette qui
vient vous voir!
zodat de twee miliciens wat aan
stapten en kennis maakten met de
twee meisjes, die óók in „het Spie
gel" woonden.
Zy stelden zich voor en vertel
den „hier in "t Spiegel 's avonds
een kamer te hebben", waarop een
der meisjes verbluft zei: „O. zijn
jullie dan die twee studenten, die
bij mijn tante hebben gehuurd?"!
Welke kennismaking, gedurende
het verblijf van ,,'t Vierde" in Bus
sum. tot gevolg had, dat zij iedere
avond, behalve de weekends waarin
zij naar hun ouders in Leiden gin
gen met deze meiskes op stap gin
gen!
En even vooruitlopend op de his
torie: Donkerman trouwde later met
het melske zijner keuze, wier vader
een bekende zaak in Amsterdam
had, de grootste costuum-verhuurde-
rij in Nederland die zelfs hele op
tochten en openluchtspelen aan
kleedt. want de zaak bestaat nóg,
hoewel gedreven door de achterklein
zoons van de oprichter! Die als fo
rens iedere dag met de trein heen
en weer ging, zoals allen die hun za
ken of kantoren in Amsterdam had
den. De auto was nóg een zeldzaam
heid, bezit van enkelingen! Men
reisde per trein.
MAAR OM OP Schepers en Don
kerman terug te keren: zy hadden
als gezegd, een kamer voor de avond
uren gehuurd. Bij een dame wier
man ook gemobiliseerd was, doch" in
Brabant aan de grenzen" lag. Voor
de gezelligheid woonde haar moeder
die tijd bij haar in. ook al vielen er
zo nu en dan wel „woorden" met
haar schoonzoon, zoals wel vaker
voorkomt!
Op een avond dat Schepers en
Donkerman boven op hun kamer za
ten hoorde zy beneden een luide
j gilzij stormden de trap af en
j vonden „hun" mevrouw radeloos by
haar zo het leek dóde moeder, die op
j de grond lag, doch door de toege-
stelde miliciens op een canapé werd
gelegd. Waarna Donkerman ijlings
naar een slechts enkele huizen ver
der wonende dokter ging. die geluk
kig thuis was. met Donkerman mee
ging. doch slechts inderdaad de dood
kon constateren„hartverlamming"
NA EEN UURTJE, waarin me
vrouw wat tot kalmte was gekomen,
zei ze tegen de twee jongemannen:
„Ja en het érge is dat myn man
straks met „twee maal vierentwintig
uren" thuis komt Wat zal hij er
van zeggen0!! Ik weet me geen raad.
Waarop Schepers voorstelde, dat
hij in de vóórtuin zou gaan zitten
en daar haar man zou afwachten,
zodat deze vóór hij het huis binnen
trad, reeds op de hoogte was gesteld.
Zo gezegd, zo gedaan!
En ja..nog geen kwartier later
kwam „mijnheer" de laan ingelopen,
doch werd. zoals afgesproken, door
Schepers staande gehouden„Ho,
stópt U even, mynheer .er is hier
wat ernstigs voorgevallen, waarvan
U zeer zeker zult ontstellen!"
„Goeie God!toch niet met myn
vrouw?"
„Nee, gelukkig niét mynheer! Maar
ziet U, uw schoonmoeder .is..eh.
.heel ernstigeh!.
Uit Bussum stoomden de fo
rensen dagelijks naar hun kanto
ren. Zo was het nog aan het be
gin van deze eeuw.
1 selarij —is van het rijk. De stichting
De stichting koopt allerlei historische
onderscheidingen voor de vitrines,
j is evenals de vereniging, particulier, i
van het museum. Dat kopen vergt
geld.
1 En dus krijgt de onderscheidene
nóg een brief thuis, als hy zyn lintje
1 heeft. De stichting vraagt hem om
een éénmalige bijdrage. En als hy
die niet geeft, verzoekt de stichting
hem na enige maanden „zy het met
schroom dringend dit herhaald
verzoek niet onbeantwoord te willen
laten". Als na enige tijd de bij de
onderscheiding behorende oorkonde
(voor lage) of het diploma (voor ho
ge) door de kanselarij wordt thuis
gestuurd, komt er vrywel gelijktijdig
weer een brief van de stichting bij
de nalatige, met het dringende ver-
zoek de bijdrage niet te vergeten. Er
i zijn wel geridderden, die dan het ge-
j voel krijgen dat zij by hogerhand ge
signaleerd zijn en die alsnog betalen.
Veel bijdragen
Stichtingsvoorzitter .J H. H. de
Roo van Alderwerelt zegt dat uit de
verzoeken om bijdragen „veel meer
geld komt dan ik ooit had gedacht".
Hy verklaart zich overigens tegen
stander van de veelvuldige aanma
ningen, waai' zijn naam onder staati
„Ik zie daar ook bezwaren in. Maar
het is niet zo gemakkelijk te ver
anderen. Het is zo gegroeid, zoals die
dingen wel meer gaan in verenigin
gen. Ik heb mijn bezwaren vaak ter
sprake gebracht".
Lintjes en de daaraan verbonden
gewoonten zyn geen dingen van
een dag. maar van een trage gang
der historie. Waarvan wat de lintjes
betreft op dinsdag-, donderdag- en
zaterdagmiddag gratis iet» te zien
is in het Museum Javastraat 50,
Den Haag. Er komt daar veelvuldig
een meneer, die ze alleen maar on
dersteboven draait en met een loep
de oude zilverkeuren op de achter
kanten bestudeert. Omdat die man
oud zilver interessant vindt, al zit et
desnoods een lintje aan.
Ben je thuis met 't eten?"
„Zakelijk" informeerde mynheer
toen met enige opluchting in zijn
stem: „Is ze misschien dóód???"
waarop Schepers discreet alleen
maar „ja" knikte!
Doch mijnheer, die blijkbaar niet
erg op zijn schoonmoeder was ge
steld. uitte toen, verlicht: Och. 't
is altijd al een hatelijk mens ge
weest!", waarop hij kaïn. naar bin
nen stapte om zijn vrouw te troos
ten, nóg eens mompelend: „Dat be
zorgt me tenminste een paar dagen
extra-verlof! Maar tóch is 't altyd
een hatelyk mens geweest!"
De twee bovenstaande foto's
zijn voor dit artikel welwillend
afgestaan door de Uitgeverij „de
Bezige Bij" uit haar boek „Weet
je nog?"
Dolf Schnaar
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG (GPD) „Wij heb-
ben bedenkingen tegen de adviezen
j die minister Beernink krygt over be-
i stuurlijke herindeling van ons land.
I Wy zijn bang dat teveel wordt vast
gehouden aan het openbreken van
de wet op de gemeenschappelijke
regelingen. Dat is onvoldoende. On
ze commissie vindt dat er een hele
nieuwe opzet moet komen".
Aldus drs. Th. J. Westerhout, oud
staatssecretaris van Binnenlandse za
ken. in een toelichting op het rap-
I port „Streekgemeenten en stadsge-
i westen" van de Wiardi Beekman
Stichting, het wetenschappelijk bu
reau van de PvdA.
De heer Westerhout is voorzitter
I van de commissie, die 't rapport gis-
I termiddag in Den Haag ten doop
hield.
I Volgens drs. Westerhout onder
wiens bewind verschillende gemeen
telijke herindelingen zijn voorbereid
gaat de aanpak van minister
Beernink en zyn adviseurs teveel
voorby de kernvraag.
Het gaat, volgens hem, in de eers-
j te plaats om een bestuurlijke vorm
die de snelle maatschappelijke ver-
I anderingen aan kan en die tegelyk
j aan de burgers een maximum aan
inspraak en doorzichtigheid ga
randeert.
Het WBS-rapport pleit voor de in-
J stelling by de wet van streekgemeen
ten en stadsgewesten. Om de af
stand tussen bevolking en bestuur
niet al te groot te laten worden
mammaetgemeentenworden zgn
subgemeenten bepleit, die ongeveer
50.000 inwoners mogen hebben Die
gemeenten zouden zich bezig moeten
houden met zaken, die niet door de
streekgemeente of het stadsgewest
worden behandeld.
Herindeling van gemeenten en
op iets langere duur ook van provin
cies is nodig omdat de huidige
bestuurlijke organisatie niet meer
voor haar taek berekend is. aldus het
WBS-rapport. Vooral gemeentebestu
ren moeten op steeds grotere schaal
denken en beslissen. Het rapport stelt
dat de gemeentelijke Indeling
streekgewys planmatig in een be
perkt aantal jaren herzien moet wor
den op basis van een goed sociaal-
geografisch en sociaal-economisch
onderzoek.
BOCHUM (AP) De Sow jet Koe
mos-279 is gisteren op aarde terugge
keerd en heeft een -zachte landing ge
maakt binnen de Sowjet Unie, aldus
heeft het instituut voor ruimtevaart
te Bochum (W.-Duitsland) medege
deeld.
CAS TEA U (AP) Generaal Ly
man L. Lemnitzer, opperbevelhebber
van de NAVO-strijdkrachten in Eu
ropa. heeft gisteren de Europese vre
de en welvaart der afgelopen twintig
Jaren omschreven als de vrucht van
de Noordatlantische Verdragsorga
nisatie.
„De jeugd der vrije wereld", aldus
de generaal, „zou zich moeten afvra
gen of zy de wanhoop van het einde
der jaren '40 wenst, of een toegewyd
enthousiasme voor de NAVO van de
jaren *70".
Generaal Lemnitzer, die 1 Juli zUn
functie overdraagt aan generaal An
drew G. Goodpaster, sprak tijdens
een plechtigheid in het Europese
NAVO-hoofdkwartier, ter herdenking
van het feit, dat de NAVO twintig
jaar geleden werd opgericht.
