lbrichts regime in feeststemming
Hoger onderwijs ingepast
in communistisch systeem
Stalin was een
hoffelijk man'
ID.K. (bijna 20 jaar) nog niet diplomatiek
kend, wèl als handelspartner
1
Door
W.P. Timmers
jrdag
19 APRIL 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 15
Kuitse Democratische Republiek viert op 7 oktober haar
tï rintigste verjaardag en daar wordt, volgens het nu al ac-
ieve feestcomité, naar toegeleefd „met vertrouwen, levens-
pleen nieuwe dadendrang". Die dadendrang blijkt vooral
SS fii-Berlijn. Wat laat, maar nu het karwei eenmaal is aan-
54 :met grote ijver, wordt dat nog allerminst van zijn oor-
wd ronden herstelde stadsdeel gemoderniseerd.
5berden Linden en de Karl Marx Allee (met zijn pom-
i woonblokken een onverwoestbare herinnering aan de
HUS -istische tijd) vormen voor bezoekers die de stad van
«fa jer kenden een laatste houvast. De vermaarde Alexander-
'wordt het centrum van een nieuwe, in strakke lijnen op-
Btfken stad, waarin de gerestaureerde herinneringen aan
bouwstijlen niet zullen opvallen. Of het mooi
pisde vraag. Modern is het in ieder geval.
oktober zullen de voornaam-
Jojecten als verjaarscadeau
i gepresenteerd aan het re-
taj on Walter Ulbricht. „We heb-
de socialistische landen de
ontwikkeld bij grote ge-
onze laatste successen
zegt een Oostberlijnse
iist, „De Spoetniks ontbreken
jsaar wnj komen met een twee
kleurentelevisie (de keus
op het Franse Secam-
en vooral met de nieuwe
ide Alexanderplatz heeft een
0 meter hoge televisie-mast
bereikt. Een koepel, halver-
e kolossale paal. bevat een
1 restaurant. Dinerende gas-
"JlSen van daar uit een schitte-
ènS stzicht hebben op het stads-
g m de andere kant van „de
cessen in de hoera-stemming die re
gering en party hem opdringen. Ja
renlange verwaarlozing van con
sumptiegoederen bijvoorbeeld wordt
niet in enkele maanden goedge
maakt. En negentig procent van dit
land. waar een goed overhemd nog
altijd zo'n zestig gulden kost, bekijkt
's avonds de Westduitse televisie.
De peperdure en slechte bonbons, in
een abominabele verpakking, wor
den onvermijdelijk vergeleken met
de bonbons van de kapitalisten. Vrou
wen vragen zich af waarom in dit
land de uien schaars zijn en elk ge
zin recht heeft op slechts één flesje
gecondenseerde melk per week. En
de leden van het politieke cabaret
„De distel." dat „politieke kwesties"
van dit genre vriendelijk bespot,
blijken evenmin als buitenlandse
bezoekers te kunnen wennen aan het
voor anti-Westduitse propaganda
misbruikt
De D.D.R. heeft afstand genomen
van het verleden en noemt de socia
listische staat de garantie dat het
verleden zich niet kan herhalen. In
het historische Duitse Theater geeft
Ekkehard Schall, schoonzoon van
Bertolt Breeht, een sublieme vertol
king van Brecht's narrige gangster
Arturo Ui, die de ene stad na de an
dere in zijn macht wist te krijgen.
Breeht schreef dat stuk onder ande
re om de hoogste nazi-misdadigers,
voor wie in stilte nog bewondering
zou kunnen bestaan, belachelijk te
maken.
De Oostduitse pers, die Arturo Ui
als een sublieme clown bejubelt, be
steedt echter dagelijks kolommen
aan gebeurtenissen in de Bondsrepu
bliek. die zo worden geïnterpreteerd,
dat West-Duitsland met Kiesinger en
Lübke en krantenkoning Axel Sprin
ger praktisch wordt geïdentificeerd
met dat in de D.D.R. afgezworen
Van die iedere nuchtere Oostduit
ser irriterende mentaliteit profiteert
Ulbricht's regime dankbaar en zon
der twyfel met enig succes. Daarbij
kan het ziin technische achterstand
op de Bondsrepubliek gemakkelijk
verklaren: „Meer dan 70 procent,
van de industrie-capaciteit bevond
zich indertijd op Westduits gebied
In 1945 had West-Duitsland 60 maal
zoveel ruw ijzer als Oost-Duitsland.
Het bezat 70 procent van de machi
nebouw en 93 procent van de grond-
stoffenindustrie die voor machine
bouw nodig is. De Westduitse indu
strie was voor 20 procent vernield
de oostelijke voor 40 procent
Welvaart stijgt
De party laat weg dat bovendien
de Sow jet-Unie het oostelijke deel van
het rijk zijn schatting volop heeft la
ten betalen, al zou het de betekenis
van de technische ontwikkeling nog
onderstrepen. Die technische ont
wikkeling. het inhalen van de Bonds
republiek, staat in de feestvreugde
van de twintigste verjaardag cen
traal. De welvaart stijgt. Het aantal
eigen auto's is nog altyd gering,
maar de Wartburgfabrieken kunnen
de vraag naar Trabant en Wartburg
onmogelyk verwerken en gespannen
wordt afgewacht. wanneer de
Togliattifabriek, die Fiat in de Sow-
jet-Unie bouwt, haar eerste wagens
op de Oosteuropese markt gaat bren
gen.
Het nieuwe hart van Oost-
Berlijn. Links het gerestaureerde
raadhuis. Daarachter de televisie-
mast. die de hoogste in Midden -
en West-Europa zal zijn.
5t|«
ré
Ponji
De historicus dr. Lojewski fungeert als public relations officer
van de grote Oostberlijnse Umboldt-universiteit. In alle
ernst zegt hij„Dank zij de leiding van de arbeidersklasse
zijn wij erin geslaagd de universiteiten in ons land ingrijpend
te hervormen. In samenwerking met arbeiders, studenten en
regering onstaat een universiteit, die uiterst effectief is voor
de ontwikkeling van de socialistische samenleving". De her
vorming van het hoger onderwijs, die in 1945 met de denazifi-
cering begon, is voltooid. Ze is een van de vele prestaties, waar
mee de DDR dit jaar ter ere van de twintigste verjaardag voor
de dag komt.
in Praag plaats had voordat in au
gustus onder andere ook Oostduitse
troepen ingrepen en Ulbicht in on
vervalst stalinistische stijl dat in
grijpen verdedigde. Die verdediging
is niet alleen geaccepteerd in de
communistische massapartij (de 1,7
miljoen leden tellende SED), maar
ook door de leiders van die kleine
burgerlijke partijen, de liberaalde-
mocratische. de christen-democrati
sche en btiv. de nationaaldemocra-
tische.
maar bovendien op het oos-
stadsdeel dat het symbool
worden van een welvarende
staat. Dinerend met
Oekraïnse soljanka en stro-
De D.D.R. heeft zich
5« nie alleen ideologisch in
«slot l Jaar ver verwijderd van de
bitse Bondsrepubliek, die in
Rtieljjke stadsdeel haar clan-
'plii voorpost heeft.
q n)
odi
m boosdoener
s*
ft 1 citiek op Ulbricht's regime
ïijt, kan niemand ontkennen
ostM 4 DD.R. een staat is gewor-
een duidelijk eigen identi-
noemt zich met een op span
steeds weer terugkerende
n. ..de erkende handelspartner
wereld." Dat op die zelf be-
ffkennmg de officiële, diplo-
rf tc niet volgt, wordt vooral
[ftrweten. De Westduitse rege
lt met haar aanspraken op
vroegere rijksgebied in de
propaganda te kijk als
fegenwoordiger van het im-
J&sche kapitalisme in zyn ge-
to vorm
o ^8 nieuwe hoofdstad, de snel-
der' chnische ontwikkeling van de
laren en een verjaardag
j het regime over zijn succes-
uitg praat zal raken, zet de
z'ch af tegen de rijke buur-
fat feestcomité heeft een
nies faHingen op papier gezet,
karvan luidt: ..De D.D.R
1.1»
closetpapier, dat aan schuurpapier De Alexanderplatz in Oost-
doet denken Berlijn, zoals die er in 1946 uitzag.
Bovendien irriteert de bureau
cratie van het planmatig wer
kende arbeidersregime. Het vol
gende grapje doet de ronde.
Vraag: Wat zou er gebeuren
nazisme en fascisme. Vooral in
West-Berlijn wordt daarbij van het
westen uit een handje geholpen. Het
nieuwe, torenhoge krantenpaleis van
Springer, vlak achter de muur.
als we de staatsplancommissie de meldt per lichtkrant die op grote
woestijn inzonden? :_w
hoogte is geprojecteerd zyn berich
ten aan de burgers in „de Sowjet-
zone" Voor hen geselecteerd door
Axel Springer. Achter de muur wek-
I ken grote borden de grenssoldaten
Walter Ulbricht legt echter by op ogen en oren dicht te doen en
wordt hun geruststellend verteld:
Antwoord: Niets, maar na een
jaar zou het zand wel schaars
worden.
voorkeur de nadruk op andere facet
ten van het leven in de socialistische
staat: „Het belangrijkste is dat het
volk van de D.D.R. heeft bewezen
dat op Duitse bodem en onder lei
ding van de arbeidersklasse en haar
marxistisch-leninistische partij een
nieuwe socialistische maatschappij
opgebouwd kon worden."
In de D.D.R. wordt hem dat nage
zegd in alle „Genossenschaften."
„Volkseigene Betriebe," wooneenhe- I j
den en jeugdbrigades. Wat genuan- f
ceerder en zonder die trots te delen
spreken echter ook veel tegenstan- I f
ders van de partij over de verdien- l
Nog een paar maanden, dan zit je
ondankbare taak er weer op.
versterkt in de stryd te-
Westduitse imperialisme. De
■Politiek van dat land is van
een ononderbroken keten
Wogen om de politieke en
"fcche vestiging van de arbei-
boerenstaat te verhinderen
'D-DJI. te onderwerpen aan de
JfPPÜ van het Westduitse mo-
•e-kapitaal. Onze successen zijn
fat zichtbare bewys dat de
van het Westduitse impe-
f Sedoemd is te mislukken."
Jfals verkeert niet iedere
Wfger vanwege die suc-
sten van twintig jaar socialisme.
Ook daar blykt dan duidelijk de in
vloed van de felle anti-Westduitse
propaganda.
In de Oostduitse bioscopen is de
I scheidende Westduitse president
Lübke als concentratiekamparchi
tect het dankbare onderwerp van
een humoristische voor-film. Het
programma van Rolf Schneider's
„Proces in Neurenberg" bevat ïaast
I het rytje acteurs politieke uitlatin-
1 gen van de Speidels, Heusingers en
|straussen en de conclusie is: Ze zyn
i er weer. de oude kameraden, alsof
er nooit een Neurenberg is geweest.
Het concentratiekamp Buchenwald
is in al zfjn afschrikwekkendheid
een belangrijk monument midden in
de D.D.R. Centraal staat In de ex
positieruimte van dat kamp een
reeks foto's van Heimich Lübke,
met als onderschrift in forse letters:
„Herinnert u het. zich weer. Herr
Lübke?" Zelfs dat monument wordt
Vormgeving
De Denen hebben iets over
voor de goede vormgeving van
hun produkten. In Denemar
ken is, aldus I.V.-nieuws, een
fonds gesticht van vijftien
miljoen Deense kronen. Het is
bestemd voor het oplossen van
problemen op het gebied van
de vormgeving van Deense
produkten.
IJs-iverk
Veertien nationaliteiten
zijn dit jaar vertegenwoordigd
in de groep schaatssterren, die
de beroemde show „Holiday on
ice" op het kunstijs brengt.
De mooie meisjes, die in zo'n
ijsrevue meedansen, moeten
niet opzij gaan voor een beet
je werk. Zes voorstellingen per
weekeinde is (vertelt Elle) iets
heel gewoons en bij de voor
bereidingen voor het schouw
spel kunnen de repetities wel
eens tot zestien uur per dag
uitlopen.
Lojewski, door zyn studenten in
deze socialistische gemeenschap met
collega aangesproken („de oude ver
houding bestaat niet meer, er is een
echt partnerschap"), vindt dat Oost-
Duitslands studenten binnenskamers
hun idealen veel verder hebben kun
nen ontwikkelen dan hun achter
barricades strijdende kapitalistische
collega's. Het lijkt een verdraaiing
van de feiten. Inspraak is volop aan
de orde, maar streven ook de „ka-
j pitalistische" studenten naar een in-
stltuut waarvan „de activiteit wordt
l gedicteerd door de noodzaak zoveel
mogelijk hoog gekwalificeerde socia-
j listische intellectuelen te verkrfj-
gen"? „Het gaat", zegt Lojewski.
,pm een combinatie van wetenschap
j en socialisme, een politieke zaak.
De DDR is een land met zeven-
1 tien miljoen inwoners. Het heeft
100.000 „full-fcime" studenten en 44
universiteiten em hogescholen, waar
onder veertien technische. Voornaam
ste resultaat van de hervorming zal
zijn dat het hoger onderwijs zoveel
mogelijk is aangepast aan de samen
leving, daar door research en ander
praktisch werk een bijdrage aan le
vert en onmogelyk in de toekomst
een eigen, minder afhankelijk leven
kan gaan leiden. Zo past dan ook
de universiteit in de organisatie die
het Oostduitse leven beheerst.
alle punten, die ons hinderlijk leken
bij het streven onze republiek ter
ere van de twintigste verjaardag
verder te versterken, met name ge
noemd"
Aan zo'n brief besteedt in de DDR
de krant op zijn voorpagina grote
aandacht. Wie enkele weken lang
voor zyn informatie is aangewezen
op Oostduitse kranten, radio en tele-
I visie heeft het gevoel van de buiten -
wereld geïsoleerd te raken door een
Stadhouder
land verenigt en met een eeuheids-
I lijst parlementsverkiezingen beheerst,
1 De oude partijen maken eenvoudig
deel uit van het systeem.
„U werpt mij partijdictatuur voor
de voeten; ik vind dat wij de juiste
en bovendien vredelievende vorm
van democratie hebben gevonden",
aldus een partijfunctionaris. „In onze
staat leveren de burgerlijke partijen
en ook de partijlozen een belangrijk
politiek aandeel. Eén ding is echter
buiten discussie: de arbeiders, die
met veel bloed en tranen de macht
in handen hebben gekregen, zullen
die nooit meer prijsgeven".
Fanatiek
Studenten, jonge scholieren en sol
daten zijn opgenomen in een sys
teem, dat in dit overal politiserende
land fanatiek wordt opgebouwd. Fa
natiek, waardoor ook in westelijke
landen voor de hand liggende soci
ale voorzieningen al6 „alleen moge
lijk in onze socialistische maatschap
pij" worden beschouwd. En met
discussies die van een onvoorstel
bare naïviteit kunnen zyn. Als Wal
ter Ulbricht in een interview met
het communistische p artijblad
„Neue6 Deutschland" zijn standpun
ten uiteen zet over twintig jaar DDR,
schrijven de Fürstenberger Genossen -
Ischaftsbauem aan dat blad: „Het
Interview met kameraad Ulbricht is
voor ons aanleiding geweest de in-
spanning van onze Genossenschaft
1 kritisch te onderzoeken. Daarbij zijn
propagandistische berichtgeving die
volledig in dienst is van het regime
en voor de niet-communistische bui
tenwereld nauwelijks belangstellmg
heeft. En voor zover die belangstel
ling bestaat, is dat. omdat ze past
in de propaganda. Dat in Nederland
de Partij van de Arbeid erkenning
van de DDR bepleit wordt dankbaar
vastgesteld. Veel meer aandacht krij
gen echter de Westduitse protesten
tegen die stap. De doorgaans goed
geschoolde journalisten zyn zich van
hun „opvoedende taak" terdege be
wust.
Toen Ulbricht als Stalin's stadhou
der uit Moskou naar Oost-Duitsland I
kwam, was de opdracht ook de bur- 1
gerlijke partijen de kans te geven j
zich te organiseren. Dat kon geen j
betekenis hebben omdat alle onder
delen van de samenleving in de DDR
door de SED de socialistische j
eenheidspartij van Duitsland - zou
den worden beheerst. In zijn buiten
landse politiek tegenover het kapita
lisme zou Ulbricht de indruk kunnen
wekken een land te vertegenwoordi
gen. waar ook de oude. niet fascis
tische partijen zich kunnen ontplooi
en, partijen echter die erkennen dat
zij de leiding van de arbeidersklas
se moeten respecteren.
In de DDR bedient een christen
democratische politicus zich nu een
voudig van de communistische ter
minologie. En hij verklaart dat zijn
partij meent het land uitstekend te
kunnen dienen binnen het grote „na
tionale front", dat praktisch alle po
litiek bedrijvende organisaties in dit
Toen in 1953 Jozef Stalin stierf,
veronderstelde men dat het met de
macht van de oud-schrijnwerker Ul
bricht nu spoedig gedaan zou zijn.
Ulbricht, nu 75, is partychef. hoofd
van de staatsraad en opperbevelheb
ber van de strijdkrachten gebleven
en In geen vergaderzaal of kantine
ontbreekt zijn portret.
Ulbricht vertegenwoordigt een re
gime dat. profiterend van de oer-
Duitse ij vei" van arbeiders en boeren
(de collectieve boeren behoren tot
de rykelui in dit land), de laatste ja
ren meer dan ooit pleit voor econo
mische samenwerking ook met niet-
communistische landen.
Een liberalisering die zich mede
onder invloed van deze ontwikkeling
volgens deskundige waarnemers
in de DDR zou voordoen, zal (vol
gens een partijfunctionaris) nooit tot
gevolg kunnen hebben „dat dezelfde
fouten worden gemaakt als in Praag.
Dit systeem functioneert daar te
goed voor".
Benauwend
De invloed van het systeem werkt
benauwend op bezoekeis uit het
I Westen. De DDR noemt zich een
van de communistische landen, waar
j niet „rücksichtslos" een eind is ge-
I maakt aan de bestaande orde. Het
privé-bezit is niet onmiddellijk afge-
j nomen, de burgerlijke partijen zijn
niet verboden, van liquidaties is
nooit sprake geweest. Daarom zal
I zich, zegt men hier. in de DDR nooit
voordoen wat de zusterpartij in Tsje-
cho-Slowakye is overkomen. „Praag
voerde het stalinisme in zijn ergste
vorm uit. Het heeft daar de wrange
vruchten van moeten plukken"
Dat slaat op de liberalisering die
MOSKOU (AFP) Stalin was
een hoffelijk man, die kon luisteren,
tegenspraak kon verdragen en een
gesprek op gang kon houden." Deze
verrassende uitspraak over de Sow-
jetrussische dictator, die verant
woordelijk is voor de dood van enige
tientallen van zijn landgenoten, komt
voor in de zojuist gepubliceerde
„Herinneringen en overdenkingen"
van de 75-jarige maarschalk Zjoe-
kow.
Ook over de militaire leider Staün
is Zjoekow veel beter te spreken
dan vele critici. Stalin kan. volgens
Zjoekow, niet verweten worden het
land niet op de oorlog te hebben
voorbereid. Maar hy had niet voor
zien, dat Hitier een bliksemoorlog
tegen de Sowjet-Unie zou voeren en
daarvoor zoveel troepen zou samen
trekken als hy deed. Stalins belang
rijkste fout was volgens Zjoekow,
dat hy niet de juiste datum van de
Duitse invasie had kunnen vaststel
len. Een week voor de Duitse inval
vond Stalin de afkondiging van een
algemene mobilisatie nog „voorba
rig." Toen de inval eenmaal een feit
was, belde Stalin de Duitse ambas
sade in Moskou op en vernam
doodsbleek, in een stoel gezakt de
oorlogsverklaring, die de Duitse am
bassadeur Von Schülenburg hem
voorlas.
