Zeldzame" vleermuizen
in de Sint Pietersberg
Naaimachine
Kruiswoordraadsel - Kryptogram -
combinatie
itdekking van mergel-ingenieur Van Schaih:
Pirn en Pom
M APriiL 1969
iMuBLAD
"iiin
»ord'
ik
as dat even een gebeurtenis!" Ir. D. C. van Schalk her-
izich het als de dag van gisteren. Het was op 3 maart
Sowieso heeft hij op zijn zojuist bereikte tachtigste jaar
iengoed geheugen wat allerlei merkwaardige data in zijn
betreft, maar die dag in maart zal hem altijd nog keurig
bijzonderheden bijblijven. Voor de winter 1937-'38 was
gonnen.
t tijdschrift Natura las hy
een artikel over het ringen
«muizen. Vleermuizen was
haaldelijk tegengekomen ty-
g aftochten in de grotten van
Pietersberg. In het artikel las
de ervaringen van twee
J en, de gebroeders L en P. Bels.
|0 ij schreef hij de heren een
sarin hij hen attendeerde op
rwintering van vleermuizen
iuldlimburgse grotten. Prompt
geerden de heren Bels. Een
wat later stonden ze hier
deur met een ouderwets
ld autootje. Zy wilden onmid-
I met mij de Sint-Pietersberg
winter leerde hij alles van
lizen kennen. In Nederland ko-
lijftien verschillende soorten
ïf daarvan vond hij zonder
leken in de berg.
r de hoefyzerneus, zogenoemd
hoefijzervormig aanhangsel
neus, waarmee deze soort
de een of andere manier op-
roor de winterslaap, zult u
f I :t vinden" verzekerde de stu-
^*pels hem. „In twintig jaren
in Nederland slecht* acht
iren aangetroffen".
>mer Me maart was de heer Van
Schalk met zyn zoon weer een ge
deelte van de Sint-Pietersberg on
dergronds gaan verkennen.
In de bundel lamplicht, die zoekt
langs de muren en plafond bevindt
zich plotseling een donker voorwerp.
Geen vleermuis, maar, hetgeen de
heer Van Schaik tot groot enthousias
me bracht, een hoefijzemeus. Dé bei
de ontdekkers lieten het beest rustig
in de winterslaap en togen daarna op
onderzoek. In korte tijd hadden zy
in dezelfde gang nog zeven exempla
ren met het hoefijzer aan de neus
ontdekt. Een doodlopende gang ver
derop leverde de steeds geestdriftiger
wordende Van Schaik zelfs 26 hoef-
yzerneuzen op. „Even bij de buren
kijken", zei hij tot zijn zoon en op 'n
holletje ging hij een gang verderop.
Ja hoor, dit gedeelte bleek overbe
volkt te zijn met een soort vleermui
zen dat bij de Nederlandse natuur
kenners als zeer zeldzaam stond aan
gestreept. Een keer telde de heer Van
Schaik er 79.
Een geweldige gebeurtenis, vindt
hij het vandaag nog altyd. „We heb
ben er toen het familiefeestje van
dochter die Jarig was voor laten
schieten. We zijn 's avonds de grot
weer in gegaan om te fotograferen.
Die ontdekking was toen ons feest".
Sindsdien hebben de vleermuizen
een speciale hobby van ir. Van
Schaik uitgemaakt. Talloze malen
heeft hij zich in de volgende winters
tijdens excursies in de Zuidlimburg
se grot gewaagd. Aan allerlei weten
schappelijke onderzoekingen door
professoren en universiteitsstudenten
heeft hij meegewerkt en mede door
zijn medewerking is er een langjari
ge statistiek over het verblyf en de
levenswijze van de vleermuis in de
grot tot stand gekomen. Enorm veel
heeft hij leren kennen van dat merk
waardige vliegende beest, dat voor de
winter, soms zelfs al terwijl de zomer
nog niet ten einde is, een koel, droog
en rustig plekje opzoekt om een goed
half jaar te gaan winterslapen. Hij
valt dan in een diepe coma en in een
schijnbaar ongemakkelijke houding
blijft het hangen aan een uitstekende
rotspunt in een nis of groef van het
grotplafond. Terwij"! het als zoogdier
een tamelijk hoge lichaamstempera
tuur heeft, koelt het tijdens
deze winterslaap af tot de tempera
tuur van de omgeving, die in de grot
acht tot twaalf graden bedraagt.
Daarbij loopt de hartslag van tachtig
slagen per minuut tot enkele slagen
in de tien minuten terug.
Een merkwaardige liefhebberij
nochtans voor een man wiens we
tenschappelijke belangstelling aan
vankelijk een heel andere richting
uit ging. In Rotterdam geboren als
zoon van een leraar natuurkunde
aan de HBS, ging hy studeren in
Delft en wel in de elektrotechniek,
waarin hij ook de ingenieurstitel be
haalde. „Ik heb altyd een erg brede
belangstelling gehad en vooral de
natuur heeft mijn speciale interesse",
verklaart de heer Van Schaik.
Hart verpand
Het sprekendste bewijs daarvan
levert eigenlijk de merkwaardige
loopbaan van deze man die op den
duur zijn hart verpandde aan Lim
burg en speciaal aan de Limburgse
mergelgrotten. In 1918 kwam hy
naar Maastricht als adviseur bij de
aanleg van een zogenaamd lucht-
spoor, een kabelbaan die gebruikt
ging worden voor het vervoer van
Sint Pietersbergmergel. „Die mer-
gelexploitatie uit het ondergrondse
gangenstelsel heeft mij toen zó ge
boeid dat ik steeds weer naar Lim
burg terugkwam. Het bestaan van
gangen onder de grond die niet in
storten, hoewel er een enorme druk
op staat, fascineerde mij zo zeer dat
ik een studie ben gaan maken over
gesteentedruk. Later heb ik aan de
hand van onderzoekingen meerdere
rapporten gepubliceerd die veel be
langstelling hadden. Er blykt name
lijk geen gesteente zó gaaf te zijn
als zachte mergel."
„Holbe^voner>,
Heel wat uren, dagen en weken in
zyn leven heeft hy in de grotten
doorgebracht, zodat hij schertsend
wel eens de „intellectuele holbewo
ner" werd genoemd. Zyn aandacht
ging echter niet alleen uit naar het
technisch aspect van een grot met
het probleem van de gesteentedruk
en naar de bewoning door vleermui
zen.
Tussen 1928 en '65 heeft hy zich
ook bezig gehouden met het opme
ten en in kaart brengen van grotten.
In de eerste plaats van de Sint Pie
tersberg, die hy als het ware op zijn
duimpje heeft leren kennen. Maar
ook andere grotten. In Maas- en
Geuldal en in Bemel. Het kon niet
anders of hy werd vroeg of laat ook
gegrepen door de geologische, ar
cheologische en geschiedkundige
snufjes die de grottenwereld te bie
den heeft. Verscheidene publikarties
over deze facetten verschenen van
zijn hand. Een boekwerk over de
Sint Pietersberg onder zijn redactie
gaat trouwens nog verder, want
daarin worden niet alleen de bergen
ondergronds, maar ook de merk
waardigheden van de bovengrond
beschreven.
df|d iaui trein Mnujq^uaM. g
uaSo trein a^sjappttu l
uba jopurai afdureaj 9
!jqoni ap ut trein uba puaq -9
tretu jarnoar utj[
S3fUTT
ubui uba jaSuei af^aorquiaAz
japimu fdSoA
auuaruB
ua'lHDV *a moX
Huivelijks-
(uinzoeken
Bridgespeler en filmacteur
Omar Sharif vindt het „af
schuwelijk" wanneer hij
vergeleken word met de legen
darische Rudolph Valentino.
Ook Sharif is het idool van
miljoenen vrouwen over de
hele wereld. Per dag krijgt hij
(weet „Elle" te vertellen) hon
derd huwelijksaanzoeken.
Sharif, die in de afgelopen
drie jaar films heeft gemaakt
met beroemde actrices als Ju
lie Christie, Sophia Loren, Ca
therine Deneuve, Barbra Strei
sand en Anouk Aimee, houdt
van vrouwen die „vrouwelijk,
bescheiden en kwetsbaar" zijn.
Hij vindt het jammer, dat
vrouwen tussen vijfentwintig
en veertig jaar blijkbaar niet
in hem geïnteresseerd zijn: de j
huwelijksaanzoeken die hij
dagelijks te verwerken krijgt,
komen van vrouwen tussen j
dertien en vijfentwintig jaar, i
of boven de veertig jaar. Hij
draagt zijden pyjama's, brengt
tijdens het weekend uren door
in zijn in oosterse stijl Inge
richte bad- en siëstakamer en
heeft spijt van één ding: het
moment waarop hij met siga
rettenroken is begonnen.
O, vrouw, zegt Pom, wat heb
je toch weer? Kan je niet lek
ker rus-tig ko-men zit-ten, een
beet-Je met ons spe-len en ge
zel-lig doen? Weg, Pom, zegt de
vrouw kort-af, loop me niet
voor m'n voe-ten. Ik moet e-ven
vlug dat nieu-we pok-je stik
ken. Pom loopt met een sip ge
zicht naar de keu-ken. Wat heb
JU. Zwar-te?, vraagt Pim, die
hem daar te-gen-komt. Niks,
zegt Pom, he-le-maal niks.
Weet j\j ook waar de vrouw is?,
vraagt Pim weer. Ja, bromt
Pom, die stikt een nieuw pak-je.
Wat?, roept Pim, een nieuw
pak-je. Voor wie? Ja, voor Jou,
is hert nou goed, roept Pom, na-
tuur-lijk voor haar zelf. Geen
tijd voor kat-ten. Pak-je stik
ken. Hoe doet ze dat?, wil Pim
we-ten. Zal mij een zorg zijn,
bromt Pom. Maar Pim is
nieuws-gie-rig en gaat kij-ken.
En om-dart Pom toch niets te
doen heeft, gaat hij mee. De
vrouw is niet in de ka-mer,
maar Pom ziet hert nieu-we pak
je met-een. Het ligt op een ta-
fel-tje met een raar zwart ding
er-op. Daar, zegt Pom, dat is de
stik-ker. Pim gaat het vreem-de
ding eens goed be-ky-ken. Kijk,
leuk zegt hij, er zit een wiel
tje aan.
Ter-wijl hij tikt, draait het
wiel-tje in de rond-te en het
klei-ne voet-je dat bo-ven-op
het nieu-we pak-je staat doet
rrrrtsrrrrtsOok het
klos-je bo-ven-op draait een
keer in de rond-te. Pim moet er
zo om la-chen dat hy by-na om
valt. Hy pakt gauw hert wiel-rtje
beet en rrts.rrts doet de
6tik-ker weer. Hy biyft pet-sen
en roe-pen en draai-en en al die
tyd doet het wiel-tje rrrt, het
voet-je rrrta en het klos-je
draait maar. Pom kan zyn
o-gen niet van het voet-je af-
hou-den. Voor-zich-tig steekt hy
er zyn poort-je naar uit en tikt
er e-ven te-gen, maar daar
moet het voet-je niets van heb
ben. Het geeft Pom een le-iy-ke
prik in zyn poot-je. Au... zegt
Pom, het is geen stik-ker, maar
een prik-ker.
Wacht maar, zegt Pim, wy
zul-len dat pak-je voor de vrouw
wel eens e-ven mooi af-ma-ken.
Wordt het al goed, me-neer by
het voet-Je? Pom kykt eens
e-ven naar al-le klei-ne steek
jes, die zig zag o-ver hert nieu
we pak-je heen-lo-pen. Ja-ze
ker, me-neer by het wiel-tje,
roept hy te-rug, het stikt hier
van de stik-sel-tjes. Mooi zo,
zegt Pim, dan gaan we nog
e-ven fyn door. Zul Je de vrouw
da-de-lyk zien ky-ken. En
rrtsdaar snort en draalt en
loopt het weer. En dan komt de
vrouw bin-nen. Pim! Pom!
schreeuwt ze, wil-len jul-lie wel
eens da-de-iyk van mijn ma-
chi-ne af-biy-ven. Ma-chi-ne
roept Pim, die door het dol-le
heen is, ik zie he-le-maal geen
ma-chi-ne, vrouw. Wij zyn een
nieuw pak-je voor Je aan hert
stik-ken. Kyk eens, hoe-veel
stik-sel-tjes al, wil Pom nog
zeg-gen, maar dat ge-beurt al
niet meer, want hy heeft een
flin-ke pets te pak-ken. Weg,
weg we-zen, roept de vrouw, al-
le-bei. En ik wil jul-lie nooit
meer zien! Kyk myn nieu-we
pak-je nou toch. jy weet niet
wat mooi is, vrouw, sist Pim by
de deur. Ik zal je nóg eens hel
pen, bromt Pom.
MIES BOUHUYS
Voor de variatie deze keer eens iets
anders voor onze puzzelaars: een
combinatie van een kruiswoordraad
sel en een kryptogram. Achter elkaar
gelezen vormen horizontaal 1, 6, 23
en 49 een spreekwoord. Veel succes!
Horizontaal
11. Wat raar! Pa rent een roofdier
achterna.
12. Als aan je neus een knijper zit,
kan je door de neus klanken
voortbrengen.
14. regeringsreglement
15. plaats in Duitsland
16. aardigheidje.
17. naamloze vennootschap (duits).
19. familielid.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
PiOiV.EiRBSHTI
A>Al[l N.TRE J
R E t>£jNB0BN|
1 BÉBCBAB Tj
5~MB EEBABË
■EHne CR, 11
e gelTBnBkBe
■a|e R V EBD F
iDBrORON]
PASmEÏÏBoBE
LBiBRBESP|
I NNI gbeBoi
nBjBeenhe 1
TRO 3 NBPBSI
De pryzen werden toegekend als
volgt: De eerste prys van f 5,- aan
mevrouw P. Vogelaar, Westeinde 12.
Leimuiden; de pryzen van f 2,50 aan
de heren D. A. van Driest. Mareiaan
39, Oegstgeest en A. Schouten, Kern-
straat 19A, Leiden.
De pryzen worden de winnaars
toegezonden.
21. brede gekleurde gordel der Ja
panse vrouwen met strik op de
rug.
22. plaats in Limburg
25. water in N-Holland.
26. deel van het tennisspel.
28. Lees dit meisje de les maar eens.
30 Nederland in verkorte vorm.
31. Een carnet om deze droomtoe
stand van mediums in tenoteren.
33. een jong poesje is het altyd.
34. als dit van de dam is, is er geen
houden meer aan.
35. pausennaam.
36. Het is o.i. 'n hel by die ramp
40. De afstammelingen die zich in
het begin aansluiten by een om
roepvereniging?
44. nuttige dieren.
45. die berg staat niet pal naast de
deur.
47. bezienswaardigheid van Amers
foort.
48. nakomeling.
50 Een Belgische stad als manne
tjesgans?
51. glad dier
54. meisjesnaam.
55. 17 horizontaal in het Engels.
56. lichaamsdeel
58. sprookjesfiguur
61. oosterlengte
62. sierplant
64. dit dier vindt U zeker niet in de
TROPEN.
66. als uw licht uitvalt is dit vaak
een redder in nood.
67. adeliyke herenhuizing.
Verticaal:
1. uitroep.
2. griezelig.
3. kinderspeelgoed.
4. voorzetsel
5. plaats in Zuid-Frankryk
6. deze taal neemt 2 vertikaal als
aanloop.
7. mannetjesby.
8. een der zang- en muziekmeesters
van David.
9. het grappigste dier van de dieren
tuin.
10. achter.
11. netjes.
13. onstandvastig.
14. een plantenziekte op de lat in
het hoenderhok?
18. daar vindt U 'n gids.
20. Met de eerste letter is het maar
42. de oudste.
43. benaming.
45. lieveling van Venus.
46. vogel.
52. uitroep vóór hola.
53. muziekinstrument.
56. d&mesh&lsbont.
57. alvorens.
59. Europeaan.
60. deel van een tennisparty.
63. tweemaal de elfde.
65. water in Friesland.
Oplossingen onder het motto „com
binatie-puzzel" dienen voor woens
dag a.s. te 9 uur vjh. in het bezit te
zyn van de redactie. Witte Singel 1
te Leiden. Onder de goede oplossin
gen stellen wy een eerste prys van f 5
en twee tweede pryzen van f 2,50 be
schikbaar, waarnaar alleen abonnees
kunnen mededingen.
de helft.
36
37
21. plaats in Gelderland.
24. bergweide.
27. vaartuig.
29. op de ladder vindt U de ont
«9
spanning.
32. drank.
57
33. drank.
36. langwerpig rond.
55
37. deel v. d. Verenigde Staten van
N. Amerika.
38. niet gebroken.
39. nagerecht.
41. kleur.
