TÏJMEN WAKKER en de
„kerk der vaderen
)p safari
ILD EXTRA!
rker ex-
sersman
idcle - nu
tbonden -
d Ger.
irk
Legenda risehe
figuur van
Kampen naar
Zuid-Afrika
en Wakker: een Urker visserman,
ie op grond van singuliere gaven do-
- e werd. Zestien jaar lang leidde hij
Jampen zijn Oud-Gereformeerde
Een rijzige figuur in een zwart pak,
loofd gedekt met een breedgerande
te hoed. Je kon hem tegenkomen op
[amper brug. Statig op de fiets met
tl Wipje achterop. Altijd welgemoed
iendelijk, nooit te beroerd om je met
Iroge kraakstem goeiedag te wensen,
gold dan voor een door-de-weekse
want op zondagen bleef de fiets in
thuur. Dan ging hij te voet. Met
Wipje van zijn huis in IJsselmui-
over de brug in de richting van de
n Nieuwstraat, waar hij met zijn vol
gen bijeenkwam in het gebouw van
ijmetselaarsloge. In een zaaltje, dat
jnt huren en dat veelvuldig wordt
rikt voor bruiloften en partijen.
zyn zin geraakte Tij men Wakker meer
sis in het nieuws. Anderhalf jaar geleden
jp opzienbarende wijze toen hij bekend-
i, dat hy en zijn gemeente het land gin-
ïrlaten. Dat onverwachte besluit riep vra-
i. Waarom en waarheen? Hij liet weten,
zich in Zuid-Afrika zou vestigen. Waar-
)m bevrijd te zijn van communistische drei-
5i van het werkloosheidsspook. Buiten de
kring van zijn veertig, vijftig volgelingen
iiemand dat besluit ernstig op. In Kampen
IJsselmuiden werden schouders opgehaald
eraan herinnerd, dat de gelovigen van
er's Oud Gereformeerde Kerk geen druppel
ariërs bloed in de aderen hadden. Het waren
en eenvoudige zielen, gehecht aan hun
rtegrond. De meesten waren nooit onder de
ran Kampen vandaan geweest. Geen men-
!us, van wie je mocht verwachten, dat zij
is in het ongewisse zouden maken.
rtelijke groeten
Kampen en IJsselmuiden was daarmee de
af. Maar wat niemand voor mogelijk hield,
rde. Tij men Wakker verdween met de noor-
en pas na verloop van tijd kwam vast te
dat hij in Zuid-Afrika rondzwierf om emi-
•mogelijkheden te onderzoeken. Om dat te
ten, stuurde hij een prentbriefkaartje met
de afbeelding van een zonnig strand vol
e vakantiegangers. Met de hartelijke groe-
an dominee Wakker. In een waas van ge-
innigheid was hij vertrokken, in een waas
eheimzinnigheid ook keerde hij na een
terug. Wie hem in IJsselmuiden als eer-
z is nooit achterhaald, maar op zekere dag
adde zich het gerucht, dat hij zich op-
ophield in zijn huis aan het Magnoliaplein,
ren uit de buurt vonden een opwindend
je uit. „Domineetje-kijken". Zij konden be-
vestigen, dat Tijmen Wakker als vanouds in de
kamer aan tafel zat. Bijna onzichtbaar achter de
gesloten gordijnen.
De Oud Gereformeerde Kerk vormde toch altijd
al een gesloten, pot-dichte gemeenschap, die met
haar doen en laten niet te koop liep. Zij sloot zich
zo mogelijk nog meer af na terugkomst van haar
voorganger. Het enige, dat r' buitenwacht ver
nam, was de mededeling, dat Wakker's reis naar
Zuid-Afrika voldoende zekerheid had opgeleverd
om te kunnen denken aan een nieuw bestaan in
dat verre land. Tijmen Wakker sprak met geest
drift over „de kerk der vaderen", die hij er had
aangetroffen. „Een kerk waarin gijlieden thuis
zult zijn". Dat was een grote geruststelling, want
zijn volgelingen hechtten meer aan geestelijke
zaken dan aan materiële. Maar zouden zij de
Boodschap van die „kerk der vaderen" wel kun
nen verstaan? Waren er geen taalmoeilijkheden?
Opnieuw ontvingen zij een geruststellend ant
woord. „Geen moeilijkheden, want in Zuid-Afrika
wordt een taal gesproken, die overeenkomt met
die van de oude, geliefde statenbijbel".
Met stille trom
En toen begon het. Groepjes volgelingen maak
ten zich in alle stilte reisvaardig en vertrokken
via Schiphol door de lucht naar Zuid-Afrika. Soms
werd hun vertrek pas bekend toen ze al hoog en
breed in het vliegtuig zaten. Wakker's schoon
zoon een kappersbediende knipte zijn klan
ten tot sluitingstijd. Hij sloot de zaak. trok zijn
jas aan en zat twee uren later op Schiphol. Nie
mand had het gemerkt, niemand vermoedde ook,
dat hij op het punt stond te emigreren. Zo waren
er meer. Op een donker avonduur stopte in IJs
selmuiden een gehuurde bus. Mensen stapten in.
De bus verdween. Pas de volgende dag werd op
gemerkt, dat weer een aantal Wakkerianen de
vertrouwde omgeving had verlaten.
Door die uittocht bloedde de Oud-Gereformeer
de Kerk dood. De dominee, de ouderlingen, de
diakenen en een deel van het kerkvolk lieten
lege plaatsen achter. Zij, die bleven, voelden zich
eenzaam en verlaten. Daarom besloten zij on
langs hun kerk te ontbinden. Ieder zou vervol
gens zijn eigen weg gaan. Sommigen zochten on
derdak bij de Hervormde Gemeente van IJssel
muiden, anderen bij de Oud-Gereformeerde Ge
meente van Grafhorst en bij de Gereformeerde
Gemeenten van Kampen. Achter een stukje
en die naar Nederland sturen. Zijn achtergeble
ven volgelingen zouden dan toch naar zijn woord
kunnen luisteren. Hijzelf zag evenwel na korte
tijd in, dat dit in de praktijk niet te verwezen
lijken viel. omdat een geluidsband nu eenmaal
niet in staat is een persoonlijk contact te leggen
en te onderhouden. Het gemis van een dominee
van-vlees-en-bloed zou door een band niet wor
den goedgemaakt.
Wel 66/1 (lilt O
Kamper kerkgeschiedenis werd aldus een punt
gezet.
Het was een ontwikkeling, die Tijmen Wakker
aanvankelijk niet had voorzien, want hij had ge-,
meend zijn gekortwiekte gemeente in Kampen—
IJsselmuiden nog van Zuid-Afrika uit te kunnen
leiden door gebruik te maken van geluidsban
den. Hij zou preken op de band laten opnemen
Tijmen Wakker laat nog af en toe iets van zich
horen. Hij woont in Silverton en het gaat hem,
naar eigen zeggen, goed. Als voorheen in Kam
pen preekt hij' iedere zondag en het is zijn vurige
wens nog eens te worden aangesteld als dominee
in dienst van de Zuidafrikaanse volkskerk
„Een kerk, zoals die in het verleden uok in Ne
derland heeft bestaan; de kerk der vaderen, ste
vig gegrondvest op het oude, gereformeerde fun
dament en wars van iedere moderniteit". Even
als in Kampen gaat hij in Silverton ui het zwart
gekleed. Het laatste nieuws is, dat hij zich een
auto heeft aangeschaft.
Zo te horen heeft hij dus wortel geschoten en is
er weinig kans, dat hij terug zal keren. Niet
naar Kampen, niet naar IJsselmuiden en
ook niet naar Urk, waar hij 57 jaar geleden als
zoon van een Zuiderzee-visser werd geboren en
waar nog altijd uiteenlopend over hem wordt ge
sproken. Sommigen noemen hem ronduit „een
zwerver", anderen daarentegen zien in hem een
„oprechte knecht Gods", die bekeerd werd. Zij
zijn ervan overtuigd, dat Tijmen Wakker er. dank
zij zijn singuliere gaven, in zal slagen een voor
aanstaand prediker te worden. Omdat hij zich
laat leiden door het ware licht.
Het licht gezien
Niets wees er aanvankelijk op, dat hij tot het
predikambt zou worden geroepen. Want Tijmen
Enschedese fotograaf Gerard W. Dijk-
naakte een safari-tocht naar het Mur-
i Falls National Park in Oeganda (Afri-
De Murchison Waterval levert van
ito; een schitterende aanblik, welke nog
boffen wordt, wanneer men er van
af op neerkijkt. De afmeting kan men
len als men ziet naar de mensen, die
fe» rechts op de foto staan.
Wakker volgde als jongen het spoor van zijn va
der. Hij ging met de botter het water op om te
vissen. Toen de visserij geen vetpot bleek te zijn,
werd hij bakschipper en nog later in de cri
sistijd —kwam hij in Urk aan de wal als straat
veger. En in die tijd begon zijn worsteling, dia
uiteindelijk tot bekering leidde. Hij heeft daar
over geschreven in zijn boekje „De bekering van
een Urker visserman". Hij zou na een doorwor
stelde nacht bij 't beklimmen van de trap toen
licht hebben gezien, dat vóór hem uit op de trap
naar boven ging. Dat was voor hem een teken!
Immers, er staat geschreven: „Uw woord is my
een lamp voor mijnen voet". Tijmen Wakker
voelde, dat hij moest gaan preken en gaan getui
gen.
Steun vond hy niet zozeer in de eigen famielie-
kring, die zijn verhaal over de bekering nogal
kritisch opnam als wel in de familiekring van
zijn vrouw Wipje, de dochter van Dirkje van Ant,
van wie bekend was, dat zij een liang had naar
het mystieke. Met de steun van Dirkje van Ant
in de rug zette hij zich aan de studie en dank
zij een goed verstand, slaagde hij erin zich op te
werken tot godsdienstonderwijzer in de Hervorm
de Kerk. Dat was overigens van korte duur,
want zoals hij eerder reeds had gebroken met
de Gereformeerde Kerk sneed hy al gauw
de band met de Hervormde Kerk door. Vermoe
delijk, omdat hij er niet de mystiek vond, die hij
zocht en die hy uiteindelijk meende te kunnen
vinden bij de Oud-Gereformeerden in Aalburg in
het Land van Heusden en Altena.
„Mijn kleine zuster
Hij maakte naam als prediker, waarbij hij een
voorkeur aan de dag legde voor het bijbelboek
„Hooglied". Met één van die preken reisde hy
het hele land door. Zi/n toehoorders hingen aan
zijn lippen en hadden na het „amen" nog weken
lang stof tot spreken. Toen hij dit bemerkte, be
sloot Tijmen Wakker die preek in druk uit te
geven .Hij gaf het boekje het opschrift .Mijn
kleine zuster" en de ondertitel „Wij hebben eene
kleine zuster, die nog geene borsten heeft; wat
zullen wij onze zuster doen in dien dag als men
van haai- spreken zal?" Het geschrift sloeg in
als een bom. Het werd letterlijk stukgelezen en
het is dan ook nergens meer te bemachtigen.
Op straat gezet
Zo verspreidde zich zijn faam tot in Kampen—
IJsselmuiden, met. name in de kring van de al
daar gevestigde Vrij-Hervormde Gemeente. Deze
groepering bracht op oudejaarsdag 1952 een be
roep op hem uit. Dominee Tijmen deed Pinkste
ren 1953 zijn intrede. Drie weken later kreeg hij
de bons. omdat hy naar het oordeel van de ker-
keraad niet zuiver in de leer was. Van dat ogen
blik af raakte hij verwikkeld in een oeverloze
stroom van conflicten, scheuringen en processen.
Enkele van die processen werden door hem ge
wonnen. maar het gebeurde ook. dat hy de kous
op de kop kreeg. Dat overkwam hem in een pro
ces om de pastorie. Hy moest het onderspit
delven en de pastorie ontruimen. Toen hy hier
aan niet snel genoeg gevolg gaf, werd het huis
tijdens zyn afwezigheid leeggehaald. By zyn te
rugkomst van een familiebezoek in Urk vond hy
zyn hebben en houden op straat staan. Ook zyn
dierbaar huisorgeltje Onbewogen klapte hy het
open en begon, terwyl omstanders ademloos toe
keken het .Als g'in nood gezeten, geen uitkomst
ziet" te spelen.
Op die dag vestigde hy ongewild in Kampen en
IJsselmuiden zyn reputatie als schilderachtige fi
guur. Eigeniyk is het jammer, dat hy uit het
zicht verdwenen is. Want schilderachtige figuren
zyn helaas zeldzaam geworden.
Weekeindbijlage Leidsch Dagblod
LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD
EXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEX
LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD
EXTR A r nRYTR A T .DRXTR A T .DRXTR ALDEX
LDEX IKALUtA l Krtl.DE. A 1 KrtE.DE.rt. TRALD
EXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEX
LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD
EXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEX
LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD
Zaterdag 22 maart 1969
