G.P.D.
KIJKJE IN DE
KRANTENKEUKEN
...en (le stype
an de zetterij
...via de opmaak
Nieuwsdienst
van meer dan
honderd
berichten
per dag
LUCHTIG
BEELD VAN
LEIDEN
pONDERDAG 13 MAART 1969
LEIDSCH DAGBLAD
■b Een luchtig beeld, vanaf de
stadhuistoren, van de stad, waar
het Leidsch Dagblad sinds jaar
en dag verschijnt. Het is echt een
beeld van een oude stad, waar
geen huis en dus ook geen dak
hetzelfde is.
Blikvanger is de Pieterskerk. 1
die als een hen de kuikens rond
zich heeft. Op een ander punt zal
de foto binnen afzienbare tijd
historie zijn.
Rechts in het midden springt
het oude MSG-gebouw in het oog,
dat op de nominatie staat om te
worden gesloopt.
Ter oriëntatie: rechts beneden
is de Breestraat.
pilillilllllilltllllllllllllillllllllilil
Foto's LD-Holvast
h'anneer de opmaker zijn pagina heeft voltooid en de correctie
1 aangebracht, wordt van deze pagina onder hoge druk een kar-
winen afdruk gemaakt. Deze z.g. matrijs gaat naar de stype, waar
Inn die matrijs uit lood ronde platen worden gegoten. Platen, die
■edes passen op de cilinders van de pers. Het lijkt eenvoudig: een
Jöfri/s in de machine, een handel overhalen en de loden ronde stype
jordf gebakken. Maar hier is de uiterste zorgvuldigheid noodzake-
Ifc, want van de kicaliteit van de plaat is de druk van de krant af
wil kelijk. En ook hier geldt weer de tirannie van de klok. Elke stag
wie in de stype houdt de krant op. En wij zeiden het reeds: dat mag
Bef gebeuren.
DEN HAAG Een vijftiental
telexen en 12 telefoonlijnen. Dat
is de verbinding van het nieuws
bureau van de Grote Provinciale
Dagbladen <GPD> met de bui
tenwereld. De vereniging de
Grote Provinciale Dagbladen
kent vijftien leden en een van
die leden is het Leidsch Dag
blad.
Het nieuwsbureau in Den
Haag is dag en nacht geopend
om zijn leden te bedienen met
nieuws. Nieuws uit alle hoeken
en gaten. Dat kan zowel een re
portage uit Rodeschool zijn als
een politiek commentaar uit
Washington.
In 1936 richtten enkele regio
nale dagbladen in Nederland
de vereniging de Grote Provin
ciale Dagbladen op met het doel
gezamenlijk nieuws te verwer
ven. De grote bloei van deze ver
eniging kwam echter na de twee
de wereldoorlog.
Op het ogenblik krijgt men op
het centrale bureau in Den Haag
dagelijks of liever gezegd per
etmaal zo'n honderd berich
ten, reportages, interviews en
andere artikelen binnen, die per
telex worden doorgezonden naai
de leden.
Een van de paradepaarden van
de GPD is de buitenlandse
dienst. Er zijn eigen correspon
denten in steden als Brussel,
Londen, Bonn en Parijs, maar
ook verder zoals in Washington
en Rome. Daarnaast heeft de
nieuwsdienst tal van medewer
kers die vaak of minder vaak
hun artikelen sturen. Voor de
lezers van dit blad zullen de na
men niet geheel onbekend zijn:
A. D. Lissauer in Londen, Frank
Onnen in Parijs, mr. H. L. Lef-
felaar in Washington, Christian
Roll in Hong Kong, Rudolph
Bakker in Bonn.
Deze correspondenten staan
over het algemeen dagelijks in
verbinding met Den Haag. Van
uit het centrale bureau wordt
hen meegedeeld wat zy dienen
te geven, welke feiten zy bekend
mogen veronderstellen, welke po
litici moeten worden geïnter
viewd, welk toneelstuk of welke
voetbalwedstrijd moet worden
bekeken.
Een belangrijke pion in het
„spel" van de GPD is ook de
reisredacteur, een man die over
het algemeen naar brandpun
ten van het wereldnieuws wordt
gezonden. Op het ogenblik ver
vult Henk Kolb deze functie, die
eerder werd waargenomen door
W. L. Brugsma nu presenta
tor van het NTS-programma
Denkbeeld en hoofdredacteur
van de Haagse Post en mr.
Leffelaar, thans GPD-corres-
pondent in Washington.
Voor de reisredacteur kunnen
vooral de verbindingen met het
centrale bureau in Den Haag
van bijzonder belang zyn. Het is
by een revolutie in een Latyns-
Amerikaans land niet in de eer
ste plaats belangryk wélk nieuws
hy in handen krügt, maar hoe
De vereniging de Grote Pro
vinciale Dagbladen (GPD) telt
de volgende leden: Nieuwsblad
van het Noorden (Groningen),
Stichting De Friese Pers (uitge
ver van de Leeuwarder Courant
en Friese Koerier), Provinciale
Zwolsche en Overijsselse Cou
rant, Tubantia (Enschede), Arn-
hemsche Courant. Amersfoortse
Courant, Utrechts Nieuwsblad,
Gooi- en Eemlander, Haarlems
Dagblad, Verenigde Noordhol
landse Dagbladen (Alkmaar),
Leidsch Dagblad, Haagsche
Courant, Rotterdams Nieuws
blad, Provinciale Zeeuwse Cou
rant (Vlissingen), Brabants
Nieuwsblad (Roosendaal) en
Limburgs Dagblad (Heerlen).
De combinatie heeft een eigen
parlementaire redactie die teza
men met de centrale redactie
een bureau in Den Haag bezet,
een Amsterdamse redactie en
een radio- en televisieredactie.
hy het weet door te spelen naar
Den Haag. Brugsma was byvoor-
beeld in de jaren vyftig als eni
ge journalist in Indonesië ge
tuige van een militaire opstand,
maar hy kon pas dagen later
zyn ooggetuigeverslag naar Den
Haag doorseinen.
Mr. Leffelaar slaagde er na de
mislukte communistische staats
greep in Indonesië in 1965 spoe
dig in het land binnen te komen,
maar had als grootste zorg het
vraagstuk der verbindingen. Via
particulieren slaagde hy er in
om te melden dat Nasoetion nog
in leven was, dat Soekarno's ïyf-
wachtcommandant Oen Toeng
was gearresteerd en dat er 'n ac
tie gaande was tegen de toen
malige minister van buitenland
se zaken Soebandrio.
Maar het centrale bureau in
Den Haag stelt zich by wereld
schokkende gebeurtenissen niet
tevreden met het zenden van ei
gen verslaggevers. Zo werd b.v.
op 21 en 22 augustus van het vo
rig jaar contact gezocht met een
aantal abonnees op het telexnet
in Praag. Willekeurig werden
verbindingen gelegd. By ver
schillende Praagse dagbladen en
op het partybureau werd de ver
binding geweigerd, maai een fir
ma, die verder niet genoemd
hoeft te worden, trad op als in
formant.
Voortdurend hield „onze man
in Praag" Den Haag op de hoog
te van de berichten die de ille
gale Tsjechoslowaakse radiozen
ders verspreidden. Via deze te
lex-aansluiting kon ook reisre
dacteur Henk Kolb contact on
derhouden met *t GPD-nieuws-
bureau.
Het is slechts een greep uit de
.sterke maar waar gebeurde"
verhalen van een nieuwsbureau,
dat ook by het minder opwin
dende dagelykse nieuws voor zyn
kranten klaar staat.
krant leeft bij de gratie van het nieuws. Nieuws. dat tn een
en ononderbroken stroom via A.N.P.A.P., G.P.D. en
correspondenten) op ons afkomt of door de uitgebreide staf
LD.-redacteuren zelf wordt verzameld. Dat nieuws ivordt ter
in zo duidelijk mogelijke krantentaal omgezet. Daarna gaat
naar de technische krantenkeuken, waar het wordt verwerkt tot
produkt, dat dagelijks bij de nu dertigduizend abonnees in de
glijdt.
wij zo'n bericht op zevenmijlslaarzen volgen door onze
afdelingen. Eerst komt het terecht op de zetterij, waar
klein legertje zetters en teletypistes (al of niet via een pons-
het omzetten in een schier onafzienbare rij loden zetregels.
Van de stype naar de pers. In ons gebouw aan de Witte Singel in- 1
der daad maar een klein stapje. Bij die pers staan de drukkers gereed
om de stypeurs letterlijk de platen uit de handen te rukken. Snel j
worden die platen op de cilinders van de pers gelegd. Pas als zo alle 1
pagina's zijn aangebracht kan de 48-zijdige pers aan zijn dagelijkse j 1
rondedans beginnen. Zodra de eerste exemplaren van de pers zijn 11
gerold, vinden zij gretige handen en waakzame ogen. Snel wordt de i j
krant nog even nagelopen om mogelijk achtergebleven fouten op 1
te sporen. Dan wordt het tempo opgevoerd en vlot achtereen worden
de kranten eruit geperst. De dagelijkse kringloop is voltooid. De krant 1
kan op weg naar de wachtende abonnee.
Inmiddels is men ter redactie alweer aan de volgende dag be- 1
gonnen. De nieuwsstroom stopt immers nooit.
Van de zetterij komen deze in lood gegoten berichten terecht bij j
de z.g. „steen", waar de opmakers hun dagelijkse legpuzzels maken, j
Zij zetten (in namv overleg met de redactiedie berichten inmid- 1
dels voorzien van de hand- of machine gezette koppen in de
paginavorm. Een moeilijk werkje. Niet alleen moet die hele stroom
zetsel worden verwerkt, het beeld van de pagina's is als het ware
de verpakking van het produkt. Hoe aantrekkelijker die verpakking
is, hoe gretiger men het produkt ter hand zal nemen. Bovendien is er
het altijd-durende gevecht met de tijd. Want al is nieuivs niet aan de
klok gebonden, de technische verwerking ervan wèl. De krant mag
niet te laat komen. Vandaag niet, morgen niet, nooit.
