„Laat prijsstijgingen
van tevoren melden
Essed werd het
van z n eigen
slachtoffer
m ijn bouwplan
VAKBONDEN ADVISEREN
'Acht jaar betekent
voor Nol levenslang'
Kwnslgebïï?
Teleurstelling na
gesprek minister
Minimumlonen niet
tussentijds omhoog
Minister Roolvink:
Raadsman bepleit vrijlating
Geen bezwaar
tegen dagboek
Schernierhorn
AS VA zag af
van bezetting
Maagdenhuis
Snel herstel van
Eisenhower
Auto-show zonder weerga
LEIDSCB DAGBLAD
PAGINA 7
55
DEN HAAG (ANP) Het overlegorgaan van de drie vak
centrales vindt dat er een algemene meldingsplicht moet wor
den ingesteld voor die sectoren fabrikanten en detaillisten, die
van plan zijn om hun prijzen te verhogen. Alleen op die manier
zou bereikt kunnen worden dat de prijsgedragsregels op de
juiste manier worden toegepast. Tevens worden de controle
mogelijkheden daarmee vereenvoudigd.
De verontrusting over de versnel
de opwaartse prijsbeweging heeft het
overlegorgaan van de drie vakcen
trales gisteravond in een telegram
kenbaar gemaakt aan de Tweede
Kamer.
Er worctt daarin gezegd dat het
van zeer groot belang is dat onge
motiveerde prijsstijgingen op korte
termijn ongedaan worden gemaakt
dan wel worden voorkomen.
De Tweede Kamer moet. aldus de
vakbond, bevorderen dat de regering
snelle en doeltreffende maatregelen
op dit punt treft. Het overlegorgaan
dringt verder aan op het afzien van
overheidsmaatregelen die het prijs
peil verder opdrijven. Zo zou de
aangekondigde huurverhoging per 1
april uitgesteld moeten worden.
VOORLICHTING
Ook moet er volgens het overleg
orgaan op ruimere schaal voorlich
ting worden gegeven over de prys-
opdrijvers die zich niet houden aan
de geldende prijsgedragsregels. Een
toezegging op dit punt heeft de
vakbond gisteren gekregen na een
langdurig gesprek met de minister
van Economische Zaken, mr. L. de
Block.
Tijdens het gesprek, dat ook werd
bijgewoond door vertegenwoordigers
van het consumentencontactorgaan
werd overeengekomen dat een zo
goed mogelijke voorlichting zal wor
den gegeven aan het publiek. „De
consumentenorganisaties zullen op
korte termijn meer prijsvergelijkin
gen gaan publiceren om het prijsbe-
wustzijn te verhogen-
Daarbij zal vooral aandacht wor
den geschonken aan die sectoren
waar sterk verschillende prijsstijgin
gen zijn geconstateerd, aldus werd
van ministeriële zijde meegedeeld.
VOORUITZICHTEN
Desondanks was het gesprek vol
gens de heer G. Spit van de NKV
teleurstellend, omdat de minister in
concreto geen verdergaande maatre
gelen heeft aangeduid, noch in het
vooruitzicht heeft gesteld. De heer
Spit merkt op dat het huidige instru
mentarium. dat de minister ter be
schikking staat niet toereikend is en
op korte termijn uitgebreid zou moe
ten worden.
De heer C. Bakker <CNV) merkte
op met zeker verwachtingen naar de
bespreking te zijn gegaan, maar dat
hij evenals zijn collega teleurgesteld
was. „De minister heeft niet meege
deeld dat hij sectorsgewijze maatre
gelen zal gaan nemen, hoewel hij op
17 december jl. de mogelijkheid daar
toe al in het uitzicht had gesteld.
Het kan natuurlijk zijn dat de mi
nister een mededeling daarover re
serveert voor de Tweede Kamer", al
dus de heer Bakker.
Drs. J. Boerma van het CCO
meende dat het gesprek er vooral op
gericht was om te bekijken hoe het
publiek beter voorgelicht zou kun
nen worden. Het ontbreekt de minis
ter aan de mogelijkheid tot indivi
dueel ingrijpen. De laatste keer dat
dat gebeurde was met de toegangs
prijs van de pier in Scheveningen
enkele jaren geleden.
Met medewerking van het minis
terie zal het CCO een verbeterde in
formatie geven vooral over die secto
ren waarin prijsschommelingen aan-
In Zeeland:
Woonvergunning
wordt afgeschaft
wezig zijn. De heer Boersma herin
nerde er aan dat het CCO al prijs
vergelijkende overzichten publiceert,
gebaseerd op gesubsidieerd onderzoek.
De mate van overeenstemming die
met de minister is bereikt zou kun
nen leiden tot een vergroting der
subsidie aan het CCO voor zulk on
derzoek.
De heer Boersma zei dat het de
bedoeling was en is waar mogelijk
met naam en toenaam aan de con
sument duidelijk te maken waar de
knelpunten zijn. In de dienstensec
tor is dat nog moeilijk, maar op het
gebied van de merkartikelen is er
een groot aantal mogelijkheden.
Een van de belangrijkste factoren,
en tegelijkertijd ook een van de
moeilijkste, is die van de kosten van
medische voorzieningen, zo merkte
hij op-
HEERLEN (GPD' Bij
Heerlen is gisteren bijna een
personentrein uit de rails ge
lopen. Vlak tevoren had een
trailer, die een bulldozer ver
voerde. een viaduct geramd,
waardoor een knik in de rails
kwam.
Het viaduct schoot door de
klap van de botsing zeker
een halve meter omhoog. De
chauffeur van de trailer en
de treinreizigers kwamen
met de schrik vrij.
De ravage bij het viaduct
was zo groot, dat de treinen
tussen Heerlen en Voeren-
daal geruime tijd over één
spoor werden geleid. De
schade, die op f 10.000 ivordt
geraamd, is in de loop van
de dag provisorisch hersteld.
(Van onze correspondent!
DEN HAAG <GPD) —Minister!
Roolvink (Sociale Zaken en Volksge-
j zondheid) is niet van plan nogmaals
gebruik te maken van de Wet op het
I minimumloon en het minimumloon
met terugwerkende kracht van 1
januari of nogmaals te verhogen.
Minister Roolvink zegt dat met in-
gang van dit jaar in het licht van
de te verwachten prijsstijgingen, in
overleg met de Stichting van de Ar-
i beid. het minimumloon is verhoogd
I met vyf gulden tot f 140 per week.
I Dit bedrag is op het ogenblik in
een algemene maatregel van be-
j stuur op grond van de Wet mini
mumloon en minimumvakantiebij
slag neergelegd. Het staat nu reeds
vast dat per 1 juli het minimumloon
nogmaals zal worden verhoogd.
Indien een vergelijking tussen de
ontwikkeling van het minimumloon
O
f
t
t
t
t
t
t
t
t
t
i
UTRECHT iGPDi „Als de
rechtbank meegaat met de eis
van de officier van justitie, die
acht Jaar gevangenisstraf en ter
beschikkingstelling van de rege
ring omvat van de 76-jarige Nol
R. (Oude Nol), betekent dat in
feite een veroordeling tot levens
lang.
Want dan zal Oude Nol tegen
zijn 85-ste verjaardag uit de ge
vangenis komen en daarna zal de
regering nog eens moeten begin
nen met de opvoeding van deze
grijsaard
Aldus de verdediger van Oude Nol,
mr. B. F. J. Simon, gistermiddag aan
het eind van een bfjna drie uren du
Alle feiten en omstandigheden die de niet verschenen en van degenen d:
slachtoffers betreffen steunen op ver- wel kwamen was het merendeel het
klaringen van een man, die door de j geheugen kwijt,
psychiaters optimaal verminderd toe-
rekeningsvatbaar is genoemd! j
Welk aandeel heeft Oude Nol in de TTkT-m.T a a i*nn
„onbeschrijflijk walgelijke delicten", ^IJKIJNAAMSL
die Van Z. heeft begaan, zo vroeg mr.
Simon zich af. Tal van getuigen zijn
ADVERTENTIE
Met Dentofix zit het steviger
Dentofix vorm! een zacht, bescher
mend laagje en houdt het kunstgebit
veel vaster en veiliger op zijn plaats.
Het zit prettig en men kan rustig eten,
lachen, niezen en spreken, in vele ge
vallen even gemakkelijk als met een
natuurlijk gekit. Dentofix vermindert
de voortdurende angst voor losraken
en verschuiven van het gebit en voor
komt verwonding van het gehemelte.
Dentofix houdt ook de adem fris.
Geen onaonaename smaak of hinder
lijk gevoel. Prijs per strooibus slechts
f. 2,51, bij apotheken en drogisterijen.
en van de prijzen zou worden ge
maakt, zo gaat de minister verder,
waarbij een vergelijking wordt ge
troffen tussen de situaties in decem
ber en januari dan stijgt het mini
mumloon met 3.7 procenten de
prijsindex van de gezinsconsumptie
met 3.5 procent.
Overige effecten, die eveneens
van invloed zijn op het besteedbare
minimuminkomen, zoals de belas
tingverlaging op 1 januari, de ver
hoging van de kinderbijslag en de
verhoging van enkele sociale verze
keringspremies zijn buiten b schou
wing gelaten, al bestaat de indruk
volgens minister Roolvink dat ze
positief voor de minimumloontrek
kers zouden uitvallen.
Standbeeld van
Philips beklad
EINDHOVEN (ANP) Maandag
avond is het standbeeld van dr. A. F-
Philips aan het Stationsplein in
Eindhoven met hakenkruizen en SS-
tekens beklad.
Zaterdagmiddag ontstonden rond
dit beeld ernstige ongeregeldheden
tijdens een demonstratie tegen de
vestiging van een Philipsfabriek in
Griekenland. De politie trachtte toen
om met politiehonden te voorkomen
dat het standbeeld, dat als een hom
mage van de stad aan een groot
Eindhovenaar wordt beschouwd, werd
beklad.
PROTESTMARS
OVER BIAFRA
(van onze correspondent)
DEN HAAG (GPD) Met een
protestmars van het Vredespaleis
naar het Binnenhof en het afgeven
van een protestbrief, heeft een groep
betogers vanochtend gedemonstreerd
tegen de houding van de Nederland
se regering inzake het Biafra-con-
flict.
Aan de actie namen deel vertegen
woordigers van Nesbic, Sjaloom, F.
J. G Pax Christl, Arjos. Kerk en
vrede en de Wereld federal is ten. Een
deel van de betogers gebruikte het
Biafra-conflict om zoals zij mee
deelden „door te gaan met prik
ken in het systeem, de status quo,
het establishment".
DEN HAAG (GPD) De regering
heeft er geen bezwaar tegen, da*
de heer Schermerhom zijn dag
boek. dat hij als voorzitter van de
commissie-generaal heeft gemaakt
publiceert, voor zover dit dagboek
gegevens bevat, waarover hij vrije
lijk kan beschikken.
Dit heeft minister president De Jong
geantwoord op schriftelijke vra
gen van het PvdA-tweede kamer
lid Goedhart.
De premier ontkende dat de heer
Beel. als vice-voorzitter van de
Raad van State, over middelen
beschikt om publikatie van per
soonlijke gedenkschriften tegen te
houden.
De gedachte dat dit wel mogelijk is,
is volgens de heer De Jong waar
schijnlijk ontstaan door een mis
verstand. In het verleden heeft de
heer Beel. nadat iemand hem
zijn oordeel over al dan niet pu
bliceren had gevraagd. geant
woord dat dat hem niet verstan
dig leek.
Maar in deze kan. zo meent de
premier, niet gesproken worden
van verhinderen of blokkeren van
publicatie.
In zijn antwoord zegt de heer De
Jong verder, dat er in ons land
helemaal geen bepalingen bestaan,
die oud-ministers of hen die een
ander belangrijke politieke positie
hebben bekleed, beletten gedenk
schriften te publiceren.
Uiteraard behoudens ieders verant
woordelijkheid volgens de wet.
AMSTERDAM (GPD) —Het be
stuur van de Algemene Studenten
vereniging Amsterdam (ASVA) heeft
rend, met veel pathos gebracht plei- besloten de voorgenomen bezetting
POLITIEKE LEIDERS (I)
dooi, waarin hij de Utrechtse recht
bank een interessante constructie
voorlegde die tot vrijlating van Oude
Nol zou kunnen leiden.
Mr. Simon verzocht de rechtbank
van een van de Universiteitsgebou
wen het Maagdenhuis aan het
Spui vandaag niet te laten door
gaan.
Het besluit is genomen nadat de
namelijk de zaak Hans van Z. terug ma<rnificus van de uni^.
te verwijzen naar de rechter-commis- j
teit prof. mr. A. Belifante de poli-
saris, voor het uitbrengen van een hulp had ASVA
mouw psychiatrisch rapport over Van te tót conlrontetle met
Z. door een „team van deskundigen,^,uöe.. M luidde het
onder wie psychiaters, psychologen en taar van dc ASVA.
neDe°raadsman verwacht dat een der-1 °e reCtOT ma«nilicus had de
MndeT I ASVA een brief gestuurd, waarin de
Zeeland zal 1 juni de eerste Ne
derlandse provincie zijn waar het
huren van huizen aan geen enkel
voorschrift meer is gebonden: daar
zal dan als sluitstuk van het libe
raliseringsproces de woonruimte»et
vervallen, zodat gemeenten geen
vergunning mee) geven aan huur- zaagsnede, dat hij niet de kennis had
ders. Gemeenten kunnen ook geen I van Hans om vingerafdrukken van
gelijk nieuw onderzoek tot de conclu
sie zou komen, dat Hans van Z. een
krankzinnige is. Oude Nol zou dan
niet wegens uitlokking en medeplich
tigheid kunnen terecht staan, maar
wel wegens het zogenaamde doelple-
gen als omschreven in art. 37a Wet
boek van Strafrecht.
Omdat dit laatste echter niet
laste is gelegd, aal ontslag van
rechtsvervolging moeten volgen.
„Een poging om een man van 76
jaar, die geen gebit meer heeft, te
leren tanden te poetsen", zo noemde
mr. Simon de eis van de officier van
Justitie om Oude Nol ter beschikking
van de regering t.e stellen. „Nol heeft
meer dan dertig jaar van zijn leven in
gevangenissen doorgebracht.
HU ging als het ware via een draai
deur de ene cel uit en de andere
in. Men is nu te laat. Oude Nol zal
een prachtig voorbeeld van geslaagde
ontwikkelingshulp kunnen zUn als die
hulp hem tydig was geboden.
Stond Van Z. onder invloed van
Oude Nol? De raadsman stelde dat
Nol niet op de hoogte was van Hans'
voorliefde voor broodmessen met
voorgenomen bezetting onaanvaard
baar werd genoemd, omdat het
functioneren van de universiteit door
een bezetting ernstig ontwricht zou
worden.
Na een mislukt gesprek met de
rector magnificus besloot het be-
ten j stuur van de ASVA gistermiddag
I aanvankelijk niet van de voorgeno-
j men bezetting af te zien. In de loop
van de middag werd het Maagden
huis gesloten. Groepjes studenten
zyn nu vanmorgen om ongeveer
half elf discussies begonnen in de
hal van het universiteitsgebouw aan
de Oudemanhuispoort.
Scapino-ballet
komt in Leiden
Leiden. Onder auspiciën van de
Lc.rlse Jeugd Actie geeft het Scapi
no-ballet zaterdagmiddag 8 maart in
de Schouwburg een voorstelling. Het belangrijke rol in hun land zouden
(Door mr. H. L. Leffelaar)
PARAMARIBO (GPD) Pen-
gel leeft eigenlijk altijd in chaos.
Het is een man die geen con
structief beleid voert, maar die in
de chaos briljant is. Daarom is de
huidige toestand een kolfje naar
zijn hand". De uitspraak is van
oud-minister van opbouw dr
Frank E. Essed, tot twee jaar ge
leden lid van Pengels partij, nu
voorzitter van de Progressieve
Nationale Partij (P.N.P.).
Op de dag dat de gouverneur, dr
Ferrier, de fractieleiders voor ad
vies ontbood, rinkelde Esseds tele
foon om de paar minuten. Hy be
groette iedere opbeller met een luid
(en grijnzend)„Dag, hoe gaat het
ermee". Sommigen wilden wten wat
de gouverneur had gezegd, en andere
gaven hem advies. Daar tussendoor
rekent hU voor dat, zelfs wanneer de
huidige regeringspartU hetzelfde aan
tal zetels (18) in nu uit te schryven
verkiezingen zou behalen, dit onvol
doende zou zUn om opnieuw aan de
macht te komen-
Oud-minister Essed, die ondanks
zUn 49 jaar een jongensachtige in
druk maakt, woont in een ruim huis,
uitgerust met een bar-
In zijn werkkamer staan veel
economische werken.
Frank Essed was een kind uit het
huwelyk van een inspecteur van po
litie.
Zoals veel Surinamers die later een
honderd jaar. Suriname heeft er geen mekeer in de landelUke politiek".
woonruimte meer vorderen.
WASHINGTON (AP) Het her
stel van oud- president Dwight Eisen
hower na zyn operatie van zondag
avond blyft zeer vlot verlopen zo
heeft net Walter Reed hospitaal gis
teravond meegedeeld. Zyn pols,
bloeddruk temperatuur en ademha
ling zyn stabiel en hU kan reeds
weer kleine slokjes water nemen.
een lUk te wissen, dat hy niet de mo-
gelykheden kende om iemand te ver
doven en vervolgens te doden. En dat
hU nimmer de drang tot vernietigen
had. die Hans heeft gedemonstreerd
programma voor deze middag ziet er
als volgt uit: Caprieco of een nieman-
dalletje. de poppen en beesten van
Josefien, straatspelletjes en het
spookkasteel. De balletten zyn dit
maal geheel afgestemd op de jeugd
vanaf zes jaar en worden vooraf toe
gelicht door Scapino
ADVERTENTIE
IN DE STADSGEHOORZAAL
A.S. DONDERDAG. VRIJDAG. ZATERDAG EN ZONDAG.
VRIJ ENTREE van 18 tot 10 uur.
spelen, begon Essed zyn carriëre als
landmeter. Er was, ook kort na de
oorlog, geen middelbare school in
Suriname en toen in 1949 voor het
eerst de mogelykheid werd geopend
voor studie in Nederland, kreeg hU
als eerste een studiebeurs om bos
bouw te doen in Wageningen.
Ondanks de handicap van een ge
brekkige vooropleiding studeerde hU
in 1955 cum laude af, en promoveer
de twee jaar later, ook cum laude
Datzelfde jaar keerde hU terug naar
Suriname.
Met Pengel
Hy nam deel aan de partUraad
van de Nationale Party Suriname
waarvan Pengel voorzitter was. De
NPS had toen niet meer dan 2 van
de 21 zetels in het Surinaamse parle
ment. Eerste minister in die dagen
was dr. J. Ferrier, de huidige gou
verneur.
Toen het kabinet viel, won de NPS
in combinatie met de R.K. georiën
teerde Progressieve Surinaamse
Volksparty (PSV) in de verkiezingen
9 zetels, en Essed was een van de
kandidaten
Essed: Men bood my allerlei por
tefeuilles aan. maar ik eiste de op
richting van een nieuw ministerie.
Het ministerie van opbouw kwam tot
stand.
In de daarop volgende vier jaren,
die hy nog steeds ziet als de beste
regeringsperiode die het land tot nog
toe gehad heeft, concentreerde mi
nister Essed zich vooral op de myn-
bouw.
Een van de belangrijkste resulta-
taten was de ontdekking van een
rUk bauxiet-complex in het westen
van het land. geschat op 500 miljoen
ton.
De ironie wilde dat dit complex
zou leiden tot Esseds val als mini
ster, en dat later ook een val van
Pengels kabinet zou veroorzaken.
De kwestie, bekend als de „Ormet-
zaak", spitste zich toe op een be
leidspunt. Essed: Om te profiteren
van Surinames natiiurlyke hulpbron
nen moet je een scherp beleid voe
ren. want je gaat in het geval van
mijnbouw afspraken aan voor een
baat bU wanneer delfstoffen worden
afgevoerd, die moeten in het land
zelf verwerkt worden. Alleen op die
manier kan hier ooit industrialisering
plaatsvinden. Dit was als minister
myn standpunt toen een Amerikaans
bedryf een contract wilde aangaan
voor het exploiteren van de bauxiet-
gronden, maar de grondstoffen niet
in Suriname wilde verwerken.
Pengel die toen geen premier was
maar fractie-voorzitter, oefende om
niet moeilijk te gissen redenen grote
pressie uit om de concessie toch te
verlenen".
Essed bleef echter by zUn conditie,
het contract werd niet getekend en
hU begreep dat hU by de volgende
verkiezingen en by een overwinning
van zUn (en Pengels) party zou moe
ten boeten. In het voorwoord van een
onder zUn leiding opgesteld opbouw-
rapport, „De nationale visie", eindig
de hU dan ook vooruitblikkend met
een parafrase op Vondels „Gijs-
brecht": „Vaarwel departement:
verwacht een and'ran heer". Het rap
port kwam nog voor de verkiezingen
uit.
Essed: „Pengel was woedend,
want die begreep dat ik zUn spelle
tje had doorzien. Hy zag in my een
belangrUke rivaal. Toen de party in
de verkiezingen van 1963 inderdaad
won. en Pengel voor het eerst pre
mier werd, kwam geen van de aca
demici die in het vorige kabinet ge
zeten hadden, terug. Ik werd aange
steld als directeur van het planbu
reau Ik vond het wel leuk werk en
werkte aan een nationaal ontwikke
lingsplan, dat in 1965 in drie delen
uitkwam. Het huidige vyfjarenplan
is er een deelplan van".
Ander kiesstelsel
Twee andere activiteiten van Es
sed bezegelden zUn val De eerste
was een door hem in 1961 ingediend
voorstel tot wyzlglng van het kies
stelsel, waar by naast het districten
stelsel een gemengd kiessysteeem
zou worden ingevoerd. Ook stelde
Essed voor het systeem af te schaf
fen waarby een parlementslid die
minister wordt, zyn zetel verliest
(„Eigeniyk vind ik het Nederlandse
systeem fout"), en tenslotte wilde
hy de bosnegers laten vertegenwoor
digen in het parlement. De voorstel
len werden in 1963 aangenomen en
mede dank zy deze .radicale om-
kon Johan Adolf Pengel in dat ver
kiezingsjaar als premier uit de bus
komen.
Myn vrouw zegt altyd: „JU bent de
schuld van dit alles, want voordien
zou Pengel het nooit gedurfd hebben
om minister te worden, omdat hy
anders zyn zetel zou kwytraken. En
zy heeft gelyk. Pengel is een be
roepspoliticus. Hy heeft geen maat
schappelijke carrière opgebouwd,
waarop hy kan terugvallen. Hy staat
en valt met de politiek".
Esseds tweede politieke vergissing
was een rapport dat hy voor intern
party-gebruik opstelde en waarin
hy een reorganisatie van Pengels
troetelkind voorstelde. Essed: „Ik
voelde me onbehaagiyk in de toene
mende monolithische partystructuur
waarby Pengel in alles de dienst
uitmaakte. Er waren geen echte
kansen voor de jongeren meer, be
halve voor hen die naar Pengels
pypen danste. De partyorganen
waren door zyn greep steriel gewor
den. Er vonden geen partycongres
sen meer plaats omdat hy zelf de
kandidaten wilde aanstellen, er wa
ren zelfs geen verkiezingen meer
voor bestuursleden"
In 1967 trok Essed de consequen
ties van zyn door Pengel opgeleg
de isolement en trad toe tot de
Progressieve Nationale Party. Pen
gel wachtte niet. ontsloeg hem als
directeur van het planbureau, als lid
van de commisssie universiteit van
Suriname in oprichting, terwyi deze
laatste instelling bovendien werd
ontbonden
Essed: ,MUn ontslag was geba
seerd op een of ander oud en lang
vergeten en in onbruik geraakt
voorschrift. Het kwam zo onver
wacht dat ik niet eens de tyd had
om myn bureau uit te ruimen. Wat
het extra schynheilig maakte, was
dat Pengel by de stemming over
het wetsontwerp de fractie aan
raadde er voor te stemmen, maar
zelf zyn stem onthield".
Dr. Ir. Frank E. Essed beidt zyn
tyd. Zoals alle andere politici in Su
riname inclusief die van de rege-
ringspaxty, maakt hy aan de hand
van de laatste berichten minstens
eenmaal per dag een snelle calcula
tie over de zetelverdeling in het
parlement na een eventuele algeme
ne verkiezing.
Intussen neemt hy het advies van
zyn grootmoeder ter harte: „Zorg
ervoor dat niemand al wenende je
naam noemt".
