Ruimteballet van een maanvlo in première (I)
APOLLO EERSTE MAAL
COMPLEET BEPROEFD
Mariner
weg naar
is
op
Mars
Waddinxveen activeert
woningdoorstroming
MATRASSEN
LEDIKANTEN
DRIE DELEN
Bellone wint
tweede rit
Besch ikbaa rstelling gemeentegelden
PAGINA 6
LLibdtH Ü.iüuii.ii>
1. In deze vorm komen derde lo-combinatie afgeremd door de
(Van onze redacteur ruimtevaart P. Bok)
LEIDEN Een fantastische serie capriolen in de ruimte op
afstanden van 200 tot 500 kilometer van de aarde staat op het
programma van de eerste bemande „maanvlo" of „maantaxi"
die op 28 februari van Kaap Kennedy wordt gelanceerd als on
derdeel van de eerste bemande volledige Apollo-combinatie.
Wanneer dit ruimte-ballet feilloos wordt uitgevoerd, is de kans
groot dat de Amerikanen in mei a.s. een werkelijke maanlanding
gaan uitvoeren.
Hoe adembenemend de kerstvlucht rond de maan van de Apollo-
VIII ook is geweest, de komende vlucht van de Apollo-IX is in feite
veel ingewikkelder.
De gehele combinatie van Apollo,
Service-Mod/ule en maantaxi weegt
ruim 40.000 kg. De Saturnus-V-raket,
waarmee deze combnatie wordt ge
lanceerd, heeft voldoende stuwkracht
om een gewicht van 45.000 kg naar
de maan te brengen. Ook hier is er
dus een veilige marge.
De maanvlo of maantaxi heet of
ficieel „Lunar Excursion Module" of
„Lunar Module", afgekort LEM of
LM. Het ruimtevaartuigje dat door
twee astronauten wordt bemand, is
een onderdeel van de Apollo-com
binatie. Deze combinatie bestaat uit
dne delen: de Apollo-capsule
Command - Module of CM), een
korte cylinder die raketmotor.
Op
weg
Voor de maanlanding is een reeks
manoeuvres van de drie componen-
brandstof en een groot aantal in- j ten van de Apollo-combinatie nodig,
strumenten bevat (de Service-Module In principe is een maanlandings-
of SM) en de maantaxi, die metter- vlucht als volgt opgezet,
ttfd twee van de drie Apollo-beman- De eerste twee trappen van de Sa-
ningsleden op de maan moet zetten turnus-V brengen de Apollo-combi-
en van de maan terugbrengen naar natie in een baan om de aarde op
de Apollo-combinatie ongeveer 200 km hoogte. Vanuit die
Deae drie onderdelen zijn nodigwor<it de combinatie - na
voor de maanlandingsoperatie en de ™"wge«ette berekening»! omtrent
terugkeer naar de aarde. Zij hebben ix,sltie. sneJbeid en vluchtrichting
nog geen gezamenlijke ruimtevlucht door de derde rakettrap in een baan
gemankt. De maantaxi is nog slechts! fT de omgeving van de maan ge-
onbemand in de ruimte beproefd. Delst»ten" derde trap blijft dan nog
Apollo met Service-Module hebben f®*® combinatie ver-
aJ twee bemande proefvluchten f gebleken is dat de Juists
achter de rug. de eerste in een bae.n "aan is bereikt en tot de Apollo-
om de aarde, de laatste in de vorm eombmatie gereed is voor de verdei a
zonder de duizend en een zorgen,
waarmee een start vanaf de aarde
wordt omringd. Bovendien moeten
zij zichzelf zo nauwkeurig lanceren,
dat zij de baan van de om de maan
cirkelende Apollo bereiken op een
moment dat de Apollo zich daar ook
bevindt.
De hoofdraiket moet de maantaxi
naar de juiste positie in de juiste
baan om de maan stuwen. Met be
hulp van de stuurraketten aan
boord van de maantaxi en eventueel
die van de Apollo wordt een ont
moeting tussen beide ruimtevaartui
gen tot stand gebracht, waarna zij
enteren. De maanreiizigers kunnen
dan weer binnendoor in de Apollo
overstappen. De combinatie van
Apollo en Service-Module maakt
zich vervolgens los van de maan
taxi die in een baan om de maan
wordt achtergelaten, wentelt vervol-
geixs op de stuurraketten en laat de
hoofdraiket tenslotte zolang werken,
dat de Apollo met drie astronauten
de maanbaan verlaat en in een baan
naar de aarde komt.
Saturnustrap en Apollocombi-
natie in een baan naar de maan.
De gebroken witte Rjn met pijl
geeft de vliegrichting aan. De
drie stippen stellen de ruimte
vaarders voor, zoals ook In de
verdere schetsjes.
2. D« bescherm ingskappen
worden afgeworpen, waardoor
de maantaxi ten dele zichtbaar
wordt.
3. De combinatie Apollo-Ser-
vice-Module maakt zich los van
de rest, wentelt 180 graden en
entert met de neus In de kop
van de maantaxi.
4. De Apollo trekt met behulp
van de stuurraketten de maan
taxi uit de derde Saturnustrap,
die verder aan ztfn lot wordt
overgelaten.
5. By de maan aangekomen
wordt de snelheid van de Apol-
hoofdmotor (werkend tegen de
vluchtrichting in), waardoor de
combinatie in een baan om de
maan komt
6. Twee ruimtevaarders stap
pen via de verbinding tussen
Apollo en maantaxi over in het
maanlandingsvaartuig nadat ge
bleken is dat de combinatie in
de Juiste baan om de maan ls
gekomen.
7. De maantaxi koppelt los en
wentelt bijna 180 graden met
behulp van de stuurraketten om
zich gereed te maken voor de
afdaling naar de maan.
8. De hoofdraket van de
maantaxi remt de snelheid van
het ruimtevaartuig zodanig af.
dat het naar de man begint te
vallen, terwijl de Apollo-combi
natie met één ruimtevaarder in
een baan om de maan blRft
wentelen.
van de befaamde kersbvlucht om de
maan.
Gigantisch insect
De nu voor het eerst volledig te
testen maantaxi is een zeer onre
gelmatig gevonnd, van vier verende j het topje van de maantaxi, die
sprietige poten voorzien ruimtevaar- j daarna door werking van de kleine
tuig, dat lijkt op een uit een koorts- stuurraketten van de Service-Module
droom ontsproten reusachtig insect, uit de derde Saturnustrap getrokken
Het ls een „maanvlo" van 14.400 kg j wordt. Deze derdie rakettrap wordt
gewicht (waarvan ruim tweederde verder aan zijn lot overgelaten na-
vlucht.
Vervolgens worden de bescher-
mingskappen om de maantaxi afge
worpen en ontkoppelt de combinatie
van Appollo en Service-Module van de
combinatie derde-trap-en-maantaxi.
Eerstgenoemde combinatie wentelt
en de Apollo entert met de neus in
Dit is een model van de
maantaxi in een teststation van
de NASA.
dan worden de laatste meters verti
caal met alle motoren afgezet in
vrije val afgelegd. De verende poten
van de maanvlo zorgen voor een
behouden landing.
Wens Alphens B. en W.
Beperking
snelheul op
Rijksweg 11
Drie uur
op
ALPHEN AAN DEN RIJN Naar
aanleiding van de door het raadslid
H. J. van den Berg gestelde vragen
aan het college van B. en W. inzake
1113311 verkeerssttuat,e °P Rijksweg 11
CM-SM-combinatie. Door afremmen
op de kleine stuurraketten vermin
dert de snelheid van de maantaxi,
die daardoor naar de maan begint
te vallen. Korte tijd later wordt de
afremming versterkt door de hoofd- j. «jP.
raket van de maantaxi. De combi- de maan. waarbij telkens slechts één sV*at ,n De" ve™0^ een ma"
natie van Apollo en Service-Module ruimtevaarder de maantaxi zal ver-imi"n snelheid van 70 km per uur
blijft met één ruimtevaarder aai: I laten om waarnemingen te doen, in- j v stellen voor t gedeelte Ryks-
boord om de maan cirkelen. strumenten te plaatsen en veertig jweg 8ele&e" tussen het verkeers-
Bij de maan aangekomen kunnen kilogram zo gevarieerd mogelijkP,ein Gouwsluis en de grens met de
(Steekterweg) hebben B. en W. aan
Na een verblijf van drie uren op de koofdingenleur van de RUkswater-
Jan van Kessel
gewestelijk
biljartkampioen
TER AAR Jan van Kessel, kam
pioen Veen- en Rijnstreek biljarten
libre tweede klas, is in Gouda gewes
telijk kampioen geworden. Winst be
haalde de Ter Aarder tegen Van
Hulst (Delft), Van Maren (Dor
drecht), Van Kempen (Schiedam),
Van Vossems (Rotterdam) en Van
Tol (Bollenstreek).
Luybrechts Gouda) bleek sterker
dan Van Kessel. waardoor de Ter
Aarder gelijk kwam met Hoogervorst
(Den Haag), die eveneens twaalf
punten had verzameld. De finale
ontmoeting vergde veel van de zenu
wen. Jan van Kessel toonde zich de
sterkste en werd daarmee gewestelijk
kampioen.
Nieuwe uitgaven
Dagboek, door Albert Camus. Een
keuze uit zijn dagboekaantekeningen
19351951. Literaire documenten se
rie. Uitg.: De Bezige Bij, Amsterdam.
Blauw rapen, door Weverbergh.
(De Bezige Bij).
Het wilde westen, door André Kuy-
ten, Uitg.: Paul Brand, Bussum.
Een kanjer van een kater, door Po
ter van Gestel. (Paul Brand).
1001 wenken voor het verzorgen van
kamerplanten, door P. G. Wilhelm.
Uitg.: L. J. Veen, Amsterdam.
201 tuinplanten in kleur, met be
schrijvingen en tips voor plaatsing,
door Rob Herwig (L. J. Veen).
LANUSIA (ANP) —De Frans
man Gilbert Bellone heeft gisteren
de tweede étappe gewonnen van da
Ronde van Sardinië. Hij legde de
140 kilometer van Cagliari naar La-
nusia af in 3 uur 45 min en 18 sec.
Boksen Efren „Alacran" Torres j De Italiaan Gianoarlo Polidorl werd
heeft zondagavond in Mexico stad met een achterstand van twee se-
de wereldtitel boksen vlieggewicht j conden tweede.
veroverd op Chartchai Chionoi De uitslag luidt: 1. Bellone (Fr)
(Thailand). De scheidsrechter, Ar- 6.56.29, 2. Polidore (It) op 2 sec, 3.
thur Mercante uit de Verenigde Sta- Bitossi (It) op 10 sec.
ten, stopte het gevecht na de acht- j Het algemeen klassement na de
brandstof) met een hoogte van zeven
meter en een doorsnee van 6,3 me
ter. De maantaxi is uitsluitend ge
schikt voor gebruik in de luchtledige
ruimte. Door zijn vorm kan hij niet
door de atmosfeer naai- de aarde
dalen.
Het gevaarte bestaat in principe
dat hij door korte werking van de
motor uit de buurt van de maan-
vaartuigen ls gestuurd.
De zo gekoppelde drie onderdelen
van de Apollo zetten hun vlucht
naar de maan voort, eventueel met
enige koerscorrecties.
Bij de maan aangekomen wordt
uit twee delen: de eigenlijke cabine de snelheid afgeremd door de hoofd
en het daaraan bevestigde lanceer-
platform, dat dienst moet doen bij
de terugkeer van de maan en dat
op de maan zal worden achtergelaten.
De maantaxi biedt plaats aan twee
ruimtevaarders, die geen stoelen tot
hun beschikking hebben, maar moeten
staan in een stelsel van riemen die
hen op hun plaats moeten houden bij
snelle koers- en snelheidsverande
ringen. Het interieur heeft een in
houd van ruim vier kubieke meter.
Een bijna acht centimeter dikke
wand van een veelheid van mate
rialen beschermt interieur en ruim
tevaarders tegen snelle temperatuur
schommelingen. In de maantaxi kan
een atmosfeer van zuivere zuurstof
worden gehandhaafd, maar de ruim
tevaarders zullen steeds in ruimte-
pakken gekleed blijven. Herhaaldelijk
zal de zuurstof namelijk moeten
kunnen ontsnappen om een ruimte-
vaarder gelegenheid te geven door
een luik de maantaxi te verlaten,!
bv. voor het betreden van de maan. j
Er is ook een luik, dat direct toe- j
gang geeft tot de Apollo-capsule. zo
lang de beide ruimtevoertuigen nog
aan elkaar verbonden zijn.
De grote raketmotor van de j
maantaxi kan een stuwkracht ont
wikkelen van maximaal 4500 kg. Dat
lijkt te weinig om een gewicht van
14.400 kg te lanceren terug van de
maan naar de Apollo. Maar in de
eerste plaats blijft een deel (het
platform) op de maan achter en ten
tweede is de zwaartekracht op de
maan slechts een zesde van die op'
aarde, zodat de gehele maantaxi
daar slechts bijna 2500 kg weegt.
de twee ruimtevaarders in de maan- maan-materiaal
taxi, die steeds verder afgeremd heimetisoh
door de hoofdmotor eigenlijk enigs
zins zweeft over het maanoppervlak,
met behulp van de kleinere stuur
raketten enigszins heen en weer ma
noeuvreren om de juiste landings
plaats uit te kiezen: niet op een
scheve kraterwand etn niet tussen
gevaar voor kantelen opleverende
rotsblokken maar op een relatief
egaal terrein-tje. Is dat gevonden
te verzamelen
luchtdicht gesloten
gemeente Bodegraven.
gesteriliseerde containers, wordt weer
gestart naar de om de maan cirke
lende combinatie van Apollo en Ser-
vice-Modiule.
Een deel van de gelande maan
taxi fungeert daarbij als lanceer-
platform. Deze terugkeer is de meest
kritieke fase van de gehele operatie.
De ruimtevaarders moeten hier van
een geïmproviseerd platform starten
motor van de Service-Module, waar
door de combinatie niet langs de
maan schiet maar in een baan om
de maan komt op ongeveer 150 kilo
meter hoogte. Deze baan zal onge
veer drie dagen na de lancering van
Kaap Kennedy worden bereikt
Overstappen
Twee van de drie inzittenden van
de Apollo begeven zich vervolgens
door de verbinding Apollo-maantaxi
naar het maanlandingsvaartuig, dat
hierna wordt losgekoppeld van de
ste ronde omdat Chionoi geen ver
weer meer kon bieden aan de fu
rieuze aanvallen van zijn Mexicaan
se uitdager.
tweede étappe luidt: 1. Bellone (Fr)
6.56.29, 2. Godefroot (Belg) op 20
sec. 3. Basso (It) en Bitossi (It) op
30 sec, 42. Janssen (Ned) op 1.04.
advertentie
KAAP KENNEDY (AP) De
met camera's en talrijke meet
instrumenten uitgeruste Mariner-
VI is gisteren van Kaap Kennedy
gelanceerd op weg naar de buur-
planeet Mars, die op 31 juli in
scheervlucht op 3200 km afstand
zal worden gepasseerd. De 400 kg
wegende Mariner is in de juiste
baan gekomen. Op 24 maart
wordt de Mariner-VÜ met dezelf
de bestemming gelanceerd
De camera's van beide ruimtevoer
tuigen zullen objecten ter grootte van
minimaal 270 meter doorsnee kunnen
waarnemen, dat is veel gedetailleer
der dan de opnamen die in 1965 door
de Mariner IV op 12000 km afstand
werden genomen en een maanachtig
oppervlak van de planeet onthulden.
Een van de doeleinden van de Ma
riners is. na te gaan of atmosfeer en
oppervlakteomstandigheden van Mars
WADDINXVEEN De Waddlnx-
veense gementeraad zal zich in de
donderdagavond te houden vergade-
j ring onder meer bezig houden met
- een voorstel tot het beschikbaar stel
len van f 25.650,uit gemeentegelden
J ter bevordering van de woningdoor-
j stroming in 1969.
In de toelichting schrijven B. en W
dat de minister besloten heeft met in-
enige levensvorm aldaar mogelijk ma
ken.
Ook vanaf de aarde zullen de ko
mende negen maanden allerlei aspec-
ten van Mars worden geobserveerd ™n 1969 de beschikbaarstelling
van gelden voor dit doel stop te zet-
ÏJT TT?' en ten. omdat vele gemeenten de ontvan-
radarstrallng Centrum van deze non- ,den Werv00r met of h
stop-observaties zal een nieuw waar- naamd nlct hebben gebrulkt De ge.
nemingsstation in de San Gabriek-
bergen ten noorden van Los Angeles
zijn. Verwacht wordt op grond van
de klimatologische omstandigheden
ter plaatse, dat er minstens 150
goede kansen op waarnemen en foto
graferen van de planeet per maand
zullen zijn. Ook deze waarnemingen
zullen zich in sterke mate concentre
ren op de levensmogelijkheden op
Mars.
In 1973 zullen twee Amerikaanse
ruimteschepen voor enige maanden
in een baan om Mars worden ge
bracht en twee jaar later willen de
Amerikanen twee ruimteschepen met
instrumenten een zachte landing op
de planeet laten maken.
meenten die de beschikbaar gestelde
gelden wel voor 100% hebben benut,
zullen dit jaar nog wel voor een uit
kering in aanmerking komen. Dit jaar
zal Waddinxveen voor het laatst een
Rijksuitkering ontvangen.
Het verdwijnen van de rijkssteun
ontslaat de gemeente, zo zeggen B.
en W., niet van de morele plicht de
door het college op gang gebrachte
doorstroming te voleinden. De ver
wachting is, dat na 1969 nog onge
veer vier jaar een jaarlijks bedrag
van ongeveer f30.000,- nodig zal zijn.
Na afloop van deze periode zullen
alle inwoners de kans tot doorstro
ming hebben gehad.
Een krediet van f 22.000,- is nodig
voor de aanleg van een dienststraat
achter de Nesse. Hierdoor ontstaat de
mogelijkheid, dat auto's vanaf het
terrein van de kerk naar de Oranje
laanNoordkade kunnen rijden. Dit
houdt tevens in. dat de uitrit naar de
oprit van de Hefbrug kan vervallen,
hetgeen de verkeersveiligheid ten
goede zal komen.
In de raadsvergadering van 23 jan.
jj. is bij de behandeling van het voor
stel tot het verlenen van een krediet
voor het opstellen van een verkeers-
rapport door de heer Van Gent de
instelling van verkeerscommissie
ter sprake gebracht. B. en W. kunnen
ermee instemmen, dat. uitsluitend ter
begeleiding van het opstellen van dit
rapport, een commissie wordt inge
steld. Als leden van deze commissie
worden voorgesteld de heren J. H.
Mol, J. van den Roovaart, H. Huizer,
H. Th. van Schaik en A. H. van Gent.
Voorzitter wordt weth. P. Lips, en
adviseurs de heer J. Koelma en de
adjunct-directeur van gemeentewer
ken.
Onderwijszaken
In deze vergadering zullen voorts
vele onderwijszaken de revue passe
ren. Aangezien op korte termijn fi
nancieringsmiddelen beschikbaar zul
len zün, achten b. en w. het gewenst
over te gaan tot de bouw van een
drieklassige kleuterschool in het uit
breidingsplan Putte-Noord. De kos
ten bedragen f 350.000,-.
Naast de bouw van een openbare
kleuterschool wordt de raad een kre
diet gevraagd voor de bouw van een
chr. nat. kleuterschool.die ten oosten
van de in aanbouw zijnde lagere
school aan de Peter Zuidlaan zal ver
rijzen. De bouw- en grondkosten wor
den geraamd op f 326.000,Voor uit
breiding van de Jan Ligthartschool
wordt de raad gevraagd een bedrag
van f 255.000,— beschikbaar te stellen
De heer J. Kok heeft ter gelegen
heid van zijn afscheid als directeur
van NV Citosa in Waddinxveen een
bedrag van f 1.000,- aangeboden aan
de gemeente, met de opdracht dit te
bestemmen voor verfraaiing van de
gemeente. Ook een ander, die onbe
kend wenst te blijven, heeft de ge
meente eenzelfde bedrag aangeboden
met dezelfde bestemming. B. en W.
zijn zeer verheugd over deze schen
kingen en hebben het voornemen de
ze aan te wenden voor de aankoop
van beeldh uwwerken, ter plaatsing
in geme n olijke plantsoenen of
groenstroken.
