'Waarom kan ik toch
geen berouw voelen?'
Prijzen stegen met
drieënhalf proeent
Tevreden met
nieuwe c.a.o.
Psychiaters: Van Z. gaat
gebukt onder zijn probleem
hl
br "u
Tabletten geen
font van medici
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1969
I 1981
■zoH
L
TFIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
UTRECHT (GPD) „Het zal een
huiveringwekkende gedachte zyn te
menen dat Hans van Z. in de maat
schappij zou kunnen terugkeren zon
der te zyn behandeld. Op dit mo
ment is hij uiterst gevaarlijk".
Dit verklaarde prof. dr. J. Kloek,
geneesheer-directeur van de Psy-
ihiatrisohe Observatie-kliniek te
Utrecht gisteren voor de Utrechtse
reohtbank, waar hij tezamen met de
senuwarts J. G. SohniMer een toe
lichting gaf op het 46 pagina's tel
lende rapport over de persoon van
lans van Z.
Ten tyde van het plegen van de
:n zou Hans van Z. hebben gele-
aan een zo ziekelijke storing van
geestvermogens, dat hem een mi-
lale toerekenbaarheid moet wor-
•n toegekend.
Een jongen met een aangeboren
ifwyking, verwend door een moeder
die hem boven het milieu uit wilde
)Uj.. bllen, een eenzame figuur, die met
branie en opschepperij de aandacht
Ztt Toor zich wil opeisen, een fantast
die zelf in zijn verhalen geloofde.
mislukkeling, die nog nooit in
rijn leven ook maar iets tot een
ped einde heeft gebracht, een man
bet een brede belangstelling en een
«A bepaalde partiële begaafdheid, maar
te door het ontbreken van enige
geestelijke ondergrond zich niet
itaande kon houden, een man zon
der vrienden en ondanks zyn veel
vuldige omgang met vrouwen, zon
der blijvende vriendinnen, een man
die zich telkens duidelijk en bewust
geconfronteerd zag met zijn „anders-
fijn" en daar zwaar onder gebukt
Maar wat zyn omgeving als „pure
fantasie" zag, wordt door de psy
chiaters beschreven als pseudologia
fantastica, een verschijnsel, waarbij
de betrokkene zich zodanig in de
gespeelde rol verplaatst, dat hij deze
op den duur zelf als realiteit aan
neemt Het gevolg is dat hy zyn om
geving verwijt hem niet te begrijpen
Vriendinnen
png.
Zo kwam Hans van Z. gisteren ra
rechtzaal uit de verf, terwijl hij
felf buiten moest wachten. Een man
ypeiook met een merkwaardig gevoels-
n leven .waarin zijn eigen wil machte-
staat. Tijdens de moord op Co-
bie van der Voort was hy zwaar-
en melanoholiek, maar ont-
ien en opgelucht na het begaan
het misdrijf.
Een man die leed onder spannin-
d Jgen en deze op beestachtige wijze
ontlaadde en die er geen schuldge
voel aan overhield.
„Verstandelijk weet ik dat lk be
rouw moet hebben van myn daden
,r ik voel geen berouw. Hoe komt
!t toch, dat ik geen schuldgevoel
en ieder ander wel in dergelijke
omstandigheden? Waarom ben ik zo
iders?"
Fatale opvoeding
Het onderzoek van de psychiaters
heeft zich niet beperkt tot Hans van
Z. Men ging zelfs terug tot ouders
tn grootouders. Het blijkt dan dat
de familie van vaders zijde bestaat
uit hardwerkende, maar hypergevoe
lige mensen, die zich moeilijk aan
passen, snel uit de rails lopen, maar
geen crimineel gedrag vertonen.
De vader van Hans van Z. is aan
de ene kant een hard werkende man,
maar aan de andere kant een drin
ker, welke slechte gewoonte echter
geen aanwijsbare invloed op het leven
van Hans heeft gehad.
De moeder stamt uit een primitief
'gezin. Zij is geschetst als een wat
merkwaardige vrouw, die als meisje
bij een veearts in de huishouding
kwam werken en die daardoor ae
drang in zich kreeg eenzelfde status
te bereiken als haar werkgever. Zij
trouwde en kreeg twee meisjes en
een zoon.
Haar huwelijk werd een desillusie
in die zin dat haar man haar niet
gaf wat zij had verwacht. De moeder
wierp zich geheel op de zoon; wat
zij en haai- man niet hadden bereikt,
moest door Hans van Z. worden ge
compenseerd.
Hans van Z. was al als kleine jon
gen een figuur die eruit sprong. Op
de lagere school gedroeg hij zich an
ders dan anderen. Hij hield zich af
zijdig, stond buiten de groep, maakte
een wat slome indruk. Hij was een
vreemde jongen, maar ik kan niet
zeggen waarom, heeft zijn vroegere
hoofdonderwijzer verklaard.
Voor moeder was hy geen vreemde
jongen, maar gelukkig een knaap die
anders was dan anderen. De aange
boren afwijking van het ziekelijk aan
zichzelf verankerd zyn, werd door
de moeder verder ontwikkeld, zonder
dat zij zich bewust was dat het haar
kind noch haar zelf ten goede zou
komen.
De verwende Hans van Z. groeide
op tot een onuitstaanbare puber.
Meisjes, die hij thuisbracht, hebben
later verklaard: „Hij schreeuwt te
gen zijn moedei- en hij gebruikt haar
als een voetveeg. Het was een ge-
Volg van zijn funeste opvoeding,
waarbij hy aan de ene kant een
teveel aan bescherming kreeg en aan
de andere kant op geen enkele wijze
zekerheid kreeg geboden.
En daarbij kwam dan nog dat hy
als gevolg van zijn ziektebeeld over
gevoelig is voor belevenissen en ge
voelens die hij anderen niet duide
lijk kan maken, zoals bijvoorbeeld
wat hij ondergaat bij het zien van
een schilderij of het lezen van een
boek.
Hy was een jongen met een boven
normale intelligentie, die bijzonder
Gcherp kon nadenken. Hij kon een
gesprek op hoog niveau beginnen,
maar niet volhouden en hij werd
door zijn omgeving dan al spoedig
gezien als een fantast en werd hier
door op school en door latere om
geving dan ook prompt uitgestoten.
De president was nieuwsgierig
naar de verklaring van de aantrek
kingskracht die Hans van Z. op vrou
wen had. Prof. Kloek: „Hy beschikt
over een bepaalde charme die de
vrouwen aantrekt en verder iets
aparts, iets raadselachtigs, dat hem
doet onderscheiden van andere jon
gemannen".
Voorts is gebleken, dat vele vrien
dinnen hem ook wat tragisch en
tevens fascinerend vonden. Er kwam
ook nog bij, dat hy wellicht homo
fiele eigenschappen heeft willen ver
bergen door een enorme activiteit te
ontplooien op hetero-sexueel gebied.
Ook Oude Nol, de 76-jarige ar-
nold R., die hem tot de roofmoorden
zou hebben aangezet, kwam gisteren
ter sprake. Het werd opmerkelijk ge
noemd, hoe gefascineerd Hans van Z.
was door deze man uit de onder
wereld, die hem binnen leidde in een
hem volkomen nieuwe wereld.
Nol kon concreet en systematisch
denken, iets dat Van Z. zo graag
wilde maar niet kon. Hij keek hoog
op tegen Nol en de psychiaters spre
ken van een vader-identificatie.
Hans van Z. had immers nooit de
leiding van een vader gevoeld. Hij
beschouwde Van Z. sr zelfs niet eens
als een vader. Tegenover prof. Kloek
had hy ra één zin een vernietigendeventueel dat van Ellie Hagers niet
oordeel over deze man gegeven: als lustmoorden te willen zien. Het
„Myn vader is de man, die my heeft was meer de explosie van een enorme
geleerd wat ik beslist niet moest1 spanning .waarby op de achtergrond
doen. Hij kon my namelyk zo goed stond de gedachte: „Nu kan ik rne
laten zien wat de gevolgen waren alleen maar van mijn angsten en
als je het wel deed". i emoties bevrijden door iemand te
Dr. Schnitzler zei desgevraagd het doden",
doden van Coby van der Voort enl Op de vraag van de offioier naar
Overleden
hartpatiënten
ARNHEM (GPD) De officier
van Justitie in Arnhem, mr. A. W.
Hoüsteyn, gelooft niet dat de twee
hartpatiënten die in het ziekenhuis
in Veenendaal zijn gestorven na be
paalde digoxine-tabletten te hebben
geslikt door een fout van medici zyn
overleden. Volgens hem wyst tot nog
toe alles in de richting van een fa-
brieksfout.
Vrijdagavond, nadat op een van de
overledenen sectie was verricht door
de patholoog-anatoom dr Zeldenrust,
verklaarde de officier van Justitie:
„Het onderzoek moet nog verder
een verklaring, zei prof. Kloek: „Erworden voortgezet. Maar dat er iets
is geen verklaring. Wij hebben im- mis is staat wel vast. Myn voorlopig
mers ook geen verklaring voor het oordeel is, dat er geen fout van het
feit dat u en ik niet doden". Wel ziekenhuis in het geding is. Integen-
kwaan er naar voren dat er veel neu-1 deel, in het ziekenhuis is men dilli-
rotische mensen als Van Z. rondlc- i gent geweest".
pen. Ook zy hebben de neiging tot j Mr. Holsteyn gelooft dat er ergens
doden om een spanning te breken. I een verkeerd preparaat is gebruikt
maar slechts weinigen durven de voor tabletten. „Digoxine is het goede
daad te volvoeren.
Een vreemde jongen, Hans van Z.
Uit de rapporten kwam naar voren,
dat hy zich al op jonge leeftyd on-
berispelyk kleedde en byvoorbeeld
weigerde gestopte sokken te dragen.
President: „Ik heb de indruk dat
alles wat hy begint in zyn handen
afbreekt. U kimt geen project noe
men of het is mislukt".
De psychiater scheen het toe, dat
en digitoxine het verkeerde", vertelde
hy. „Myn hypothese is, dat die na
men ergens verwisseld zyn".
Stoffenfabriek
sluit in Tilburg
TILBURG (GPD) De directie
VU van de wollen stoffenfabriek, Gebr.
dit als een rode draad door het leven Janssen N.V. te Tilburg, die een jaar
van Hans van Z. loopt. En Van Z. geleden al 20 werknemers moest ont-
zelf gaat er zwaar onder gebukt. Een slaan jn verband met het teruglopen
keer kreeg hy zo'n hekel aan zien- van jjet orderbestand, heeft nu be
zeil dat hy trachtte zich met slaap- si0^en binnen drie maanden de pro
tabletten van het leven te beroven duktie te beëindigen lvjn de
Uitvoerig besprak de president met currentie op de buitenlandse en de
de psychiaters het verhoor dat de binnenlandse markt,
rechtbank dinsdag hield over de dood D* Matste 20 personeelsleden is ont-
van Ellie Hagers toen Hans van 7 slag aangezegd. Fabriekgebouwen en
via zogenaamdedroombeelden alie I inventaris zyn aangekocht door de
details van de moord kon vertellen i Tilburgse N.V. wollen stoffenfabriek
doch volhield zelf niet de dada* te1 Mommers en Co. Dit bedryf heeft
PROF DR. J. KLOEK
minimaal toerekenbaar -
zyn geweest.
Hoe wist Hans van Z. de details?
Is er sprake van een paranormale
begaafdheid? Prof. Kloek stond er
sceptisch tegenover. Duidelijk stel
lend dat hy en zyn medewerkers
beslist niet willen beweren, dat Van
Z. Ellie Hagers heeft vermoord,
sprak Ihj over een mogelijke toestand
van bewustzij nsvernauwing
Uit een dergelyke schemertoestand
kunnen namelijk de beelden worden
verklaard die Hans van Z. zegt te
zien. In een toestand die hy zelf
niet meer kan verdragen, kan hij
wegglyden in die bewustzijnsvernau
wing, hetgeen ook tijdens de obser
vatie in de kliniek zei het mo-
gebeurd. De psychiater zei het mo
gelijk te achten, dat als Hans van
vorige maand een fusie aangegaan
met de Tilburgse wollen stoffenfa-
brieken N.V. Janssens-van Buren en
gaat nu uitbreiden.
Deze kabouter werd clandes- j gold als een protest van studio
tien in het Julianapark in Venlo Mariks tegen het sprookjesach-
geplaatst. Het beeldhouwwerk tige cultuurbeleid" in Venlo.
NBV afdeling Leiden
(Door Cees Onvlee)
KATWIJK Het bestuur van
de Afdeling Leiden van de Neder
landse Bond van Vervoerperso
neel is met het akkoord over de
nieuwe c.a.o. voor autobusdienst-
ondememingen bijzonder tevre
den. „Tevreden èn gelukkig" be
nadrukte een opgeluchte afde
lingsvoorzitter M. C. Bouwens tij
dens een gisteravond in Katwijk
belegde persconferentie, waar ook
het voltallige bestuur van de
Leidse afdeling op de hoogte werd
gebracht van het bereikte resul
taat.
DEN HAAG (GPD) De kos- keling, ontspanning en verkeer na-
z^Em" Hagers"heeft vermoord, 'bij <*n van levensonderhoud zijn van n*1 56 P®' toe.
- vOoninp woning
dranken, melk, roomboter, melk-
produkten, huishoudelyke apparaten,
hem flarden van herinneringen zijn i half december tot half januari) Yoed"!g\„ wonlngV,. kledlng meubelen, «toMrtcttelt. herenkleding.
J schoeisel, die samen by na drie kwart wasmiddelen, sigaren, vervoerstane-
blijven hangen. met 3,5 pet gestegen. Volgens de van de gezinsconsumptie uitmaken, ven.
Wat moet er nu met Hans van Z. CBS-gegevens zijn de belangrijk-
warST^ ste Wijzigingen:
^eefdi'^Sdf^cKSi.?^- PiyZen
handeling plaatsheeft. Aan opslui- I VOMmg met 2.8 pet,
ting zal hij niet kunnen ontkomen j goederen en diensten, betrekking
en prof Kloek noemde als enige op- hebbend op het wonen, werden 3,2
lossing een verwydering uit de j pet duurder;
maatschappij met «en optimale psy- 1 en bleven
ohiatrische behandeling. der tavIoed van de uitverkoop - op
„Wij zyn helaas met voorbereid op I H
De heer Bouwens: ,,Wy zyn in
dubbel opzicht tevreden. Ten eerste
uiteraard over het financiële aspect
en daarnaast vooral ook over de ma
nier. waarop het akkoord tot stand
is gekomen. In een voortreffelyke
sfeer en verstandhouding".
In het bestuur van de Afdeling Lei
den van de Nederlandse Bond van
Vervoersperoneel heerst
„overwinningsroes". Men
lucht.
die in het 1100 personeelsleden tel
lende bedryf van de NZHVM be
staat tussen directie, staf en werk
nemers, is bewaard gebleven. De
dreigende staking is afgewend. En.
de „eisen" zyn ingewilligd.
Groepsraadslid M. Hunik secre
taris van de NZHVM-ondernemings-
raad over die opluchting: „Alle
chauffeurs hebben behalve de eisen
steeds het goede contact in de goe
de sfeer met de directie voor ogen
gehad. Men heeft waardering voor
de wyze, waarop de directie van de
NZH de „nederlaag" heeft genomen.
Sportief, zonder enige rancune of
iets dergelyks. Dat vindt men juist
zo fyn.
Het conflict tussen de buschauf
feurs van de streekvervoersbedry-
ven en de KNVTO is volledig opge
lost. By het komen tot een oplos
sing van het conflict heeft de com
missie-Van der Dussen een grote rol
gespeeld. Deze commissie stelde in
een rapport dat men uitging „van
het standpunt dat het, indien bepaal
de functies onder gelyke arbeids
omstandigheden worden uitgeoefend,
redelyk is de beloning voor de be-
geen treffende functies zoveel als moge-
opge' I iyk gelyk te doen zyn" en die me-
dergelyke gevallen. Het is een ge-
een gelyk prijspeil;
bruik geworden dat wy mensen ter de sectoren hygiëne en medische
behandeling krijgen na een langdu-1 verzorging vertoonden een sty ging
rlge gevangenisstraf, zodat die be-1 van 8.4 pet (Vooral door de sterke
handeling niet of nauwelijks moge-1 prijsstyging van de ziekenfondsver -
lijk is. In feite bestaat er geen in-! strekking;
richting in Nederland waar Hansl d de sector ontwlk_
van Z. geplaatst kan worden"
veroorzaakten ondanks de voorver
koop ongeveer de helft van de to
tale prijsstyging vian 3,5 pet, waar
van minister De Block (Economische
Zaken) enkele dagen geleden reeds
melding maakte in de Tweede Ka
mer.
Volgens Economische Zaken zyn
de prysmutaties veroorzaakt door
on- een combinatie van diverse factoren.
Naast de invloed van de btw, de
nieuwe omzetbelasting hebben wy-
zlgingen van de grondstof-en in-
On ge veer gely kgeblevengroente-
conserven, suikerwerken, frisdran
ken, margarine, nieuwe auto, brom-
I fietsen, huur, wegenbelasting, post-
Hy gaf tenslotte de voorkeur aan
die strafgevangenis van Breda met
tegelykertyd een behandeling
boven opsluiting in de kliniek in
Groningen, omdat Van Z. geestelijk
niet rijp zou zyn voor het systeem
van psycho-analyse, dat in Gronin
gen wordt toegepast.
Enkele prysdalingeneieren, da
mes-, meisjes- en jongenskleding
(uitverkoop), radio, bandrecorder,
televisie.
De goede verstandhouding, I ning werd door de knvtq volledig
geaccepteerd.
Daardoor was de basis gelegd
voor een akkoord. Ook de directeur
van de NZHVM, mr. .J van Balle-
gooyen De Jong, heeft aanvankelyk
achter de schermen en later als toe
gevoegd lid in de onderzoekcommis
sie veel bygedragen tot een oplos
sing.
Overigens wacht de oemmissie-
van der Dussen een nieuwe taak. De
byzonder tevreden werknemers heb
ben de commissie verzocht om ook
voor de verwezenlyking van het ak
koord hun krachten te willen inzet
ten.
Groepsraadslid Hunik: „Het grote
belang van het bereikte akkoord op
de dertiende februari is de wyze,
waarop de drie vakorganisaties, de
NBV. KBV .en CNV. zich als een
eenheid hebben opgesteld. Alle
krachten zyn gemobiliseerd. En die
eenheid is een doorslaggevend ar
gument geweest".
„Wy zyn altyd erg hoffeiyk geweest
tegenover de directie. Wy hebben
steeds van tevoren gezegd als we
iets gingen ondernemen of naar een
bepaalde vergadering gingen. En
als we terugkwamen, hebben wy
ook steeds de bereikte resultaten
meegedeeld. De directie heeft voor
onze houding altyd respect gehad.
En dat hebben wy nu, voor de wyze
katwijk aan Zee) waar°P ztf dit akkoord hebben geac-
cepteerd".
zlgmgen van de grondstof-en in- "T| i 1 *1 i
voerpryzen, hogere loonkosten en de JUOCICIljK SCllOt Op
accy risverhoging voor sigaretten hun
invloed doen gelden. r L-
De prysstygingen voor rookartike- IvCflllCliy KW3111
len zyn echter niet volledig tot uit-
drukking gekomen in verbond met i v„ .,,.1.
Astronaut Frank Barman is aanwezige oude voorraden. j dbUlCICU
op zijn Europese reis in Rome se- volgende prysveranderingen
arriveerd. Zo te zien is hij zijn werden gemiddeld per sector waarge- 1 „S "*e»t«-> i„
vermoeidheid te hoven gekomen, nomen: h °rleans t*ken
Breed lachend overhandigt hij de Prijsstijging van 10 procent of meer: k d, fotomnllh1"„mIL
Italiaanse minister voor Weten- horecatarievsm. woningonderzoek, H "lY.
schappen Lauricella een model autoryies. boeken, luister, en kyk- T, me"
van de Amerikaanse maantaxi. geid entree voetbal, tweedehands amateurfilm van Hp mnJn JT"
die bij een landing op de maan auto's, autoreparatie, lokaal telefoon-Kennedv laat rien h V
gebruikt moet worden. w medische verzorgmg ^e.Uk" achteren Lam'
Prijsstijging tussen 6 en 10 procent: p* expert L daU shaneyfelt.
gebak, breiwol, fournituren, verf. be- spraJt dlt ^ee, mt aan de hond
hang. hout, wasserij, kapper, leer- filmopnamen van een Weer
middelen, dag- en weekbladen, bio- maker uit Dallas, die van de moord
scoop, grammafoonplaten, sigaretten, getuige was. De offioier van Justitie*
tabak, benzine. in New Orleans Jim Garrison, die
Prijsstyging tussen 3 en 6 procent: de zaak tegen Shaw aanhangig heeft
brood, koek, koekjes, meelprodukten, gemaakt, huldigt de opvatting dat
suiker, vlees, vleeswaren en vleespro- de moord het werk was van een
dé 1 dukten, vis kaas, woningtextiel, huis- aantal personen en dat er van ver-
P i houdelyk linnengoed, vloerbedekking, scheidene kanten is geschoten, waar-
H gas. vaste brandstoffen, schoeisel,by het dodelyke schot van voren
schoenreparatie, water, toiletartikelen kwam. Volgens hem zou Shaw by
kampeerartikelen, speelgoed, rywie- het komplot zyn betrokken, samen
len. roet o.a. Lee Oswald, die volgens de
Prijsstijging tussen 1 en 3 procent: 0lücléle toln8 de
Intussen is de voormalige gou
verneur van Texas, John Connally,
maandag met zyn vrouw als getui
ge gedagvaard, zy zaten met het
echtpaar Kennedy in één auto toen
de aanslag werd gepleegd. Connally
zelf liep toen zware verwondingen
op.
Waarschuwing van
Dajan aan Egvpte
TEL AVTV (AP, Reuter) De Is
raëlische minister van Defensie. Da-
jan, heeft gisteren Egypte gewaar
schuwd dat Israël represailles zal
nemen als de Egyptische aanvallen
vanaf de Egyptische zyde van het
Suezkanaal voortduren. Hy zei van
luitenant-ger. -raai Bull van de VN
te hebben vernomen dat Egyptische
scherpschutters actief zyn en dat de
Egyptenaren mynen leggen aan
hun kant van het kanaal.
Israëlische troepen hebben gister
avond guerrillastellingen op de oos-
teUjke Jordaan-oever beschoten.
Groepsraadslid M. Hunik.
(Foto LD/Jaap van Duijn,
beschuit, jam, chokoladeartike-
len, koffie, thee, alkoholhoudende
Merendeel van
priesters achter
studentenpastores
DEN HAAG (GPD) Niet min
der dan 68 procent van de Neder
landse roomskatholieke priesters
steunt de aktie van de Amsterdam
se studentenpastores, die een ont
koppeling wensen van het celibaat
en het priesterschap. Slechts 21
j procent wil echter de zgn. „korte
weg" volgen, die de Amsterdamse
jonge geesteiyken voorstaan.
I De grote meerderheid van de Ne
derlandse priesters meent, dat deze
ontkoppeling tot stand moet komen
in overleg met het wereldepiscopaat,
zoals de Nederlandse bisschoppen
hebben aangegeven. Dit heeft gis
teravond de Nymeegse hoogleraar in
de theologie prof. dr. Schillebeeckx vanwaar raketten werden afgevuurd
o.p. verklaard, gezeten in de „stoel" op de dorpen Deganjia Beit, Kinne-
van Mies Bouwman en vooruitlo- ret en Porjia, gelegen ten zuiden van
pend op een rapport, dat de volgen- het Meer van Galilea. In Porjia
j de maand zal worden gepubliceerd werd een vrouw gewond door rond-
als gevolg van een enquête, die on
I der 9000 Nederlandse priesters is ge
houden.
vliegend metaal, maar verder vie
len er gaan slachtoffers en de scha
de was gering.
