«Veertig jaar geleden ging
stadhuis in vlammen op
Onderscheiding
donors
voor
Waar het
hegon
In 3l/2 uur voltrok
zich een catastrofe
ÏRANDWEER STREED WANHOPIG TEGEN VUURZEE EN VORST
ra
Ook stakingsparool
bij Leidse
buschauffeurs
IN LEIDEN EN OMSTREKEN
Gezant van Nixon
bij Paus
LJP-motie over
financiën
VEERTIG JAAR
„OP HET IJS"
Meisje stikt in
een plastic zak
^lyVTERDAG 8 FEBRUARI 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA S
ieent«|
a
2 uur'
i Geni
1
(Van één onzer redacteuren)
ii LEIDEN „Het stadhuis brandt..." Het is woensdag
van* pertig jaar geleden, dat deze onheilskreet van mond tot mond
ring. Op deze voor Leiden zo noodlottige dag verwoestte het
Se jllesverslindende vuur het prachtige bouwwerk van Lieven de
tey, gedurende vele eeuwen de trots van talrijke generaties
Jiev"^2ieidenaars. Alles wat zich aan kunstschatten, zoals kostbare Gebouw en inventaris waren op
(obelins, prachtige schoorsteenstukken en schilderijen binnen
>n- |e muren bevond, ging in nauwelijks V/2 uur verloren. Alleen bedrag van ruim f i.000.000 werd
rdt pl)e inhoud van de kluis (circa f 300.000) bleek na het blussen 1 uitgekeerd. Een som, waarvoor bij
cobsrfan de brand, waarmee vier dagen waren gemoeid, gespaard j lange na niet het huidige stadhuis
troosteloze ruïne was geweken. De
nablussing zou echter nog vier da
gen duren: eerst op 16 februari
werd de laatste brandkraan dichtge
draaid.
0 4"Hebleven.
kon worden gebouwd!
gin Wilhelmina, vergezeld door Z.K.
hkOlllllfflll H Prins Hendrik, door een persoon-
j lijk bezoek van Haar medeleven
I blijk. Bij deze gelegenheid werden zij'
rondgeleid door de toenmalige bur-
mr. A. v.d
Nog dezelfde morgen bezocht Prin
ses Juliana, die destijds aan de Leid- gemeester van Leiden,
se Universiteit studeerde, het terrein Sande Bakhuyzen.
van de ramp, een bezoek, dat later
op de dag werd gevolgd door dat
van Z.K.H. Prins Hendrik, de toen
malige minister van Justitie, mr.
Donner en de Commissaris van de
Koningin in Zuid-Holland, jhr. mr.
H. A. Van Kamebeek.
Twee dagen later gaf ook Konin-
Tot zov( in telegramstijl in 192!
schreven wij er vele kolommen over
een sober verslag van deze voor
I eiden in een dergelijke omvang
nog nimmer gekende brand, die de
stad in luttele uren van één harer
meest monumentale en representa
tieve gebouwen beroofde.
Bij 15 graden vorst streden
vrijwilligebrandweerlieden
de snor en wenkbrauwen met
dikke ijsborstels bedekt hun
strijd tegen de woedende ele
menten.
undej
Ie 6i)|
>reks e brand, welke voor de Sleutelstad zulk een catastrofale omvang
'rC Tou aannemen de grootste, die Leiden trof sedert de buskruitramp
•entel^ het begin van de vori9e eeuw werd ontdekt door de heer Labor-
jus, nachttelefonist in het voormalige telefoonkantoor aan de
\e.ücomi0emmarkt. De man zag omstreeks hallvijf in de morgen op zijn
schakelkast een lampje aangloeien, dat correspondeerde met het
k,immer van een der gemeentebureaus van de Burgerlijke Stand aan
B tfe Vismarkt. Hij vermoedde onraad en waarschuwde telefonisch de
ie-zt^ienstdoende politie-agent P. Wierik, die deze nacht belast was met
bewaking van het Stadhuis.
Mar?
tforski
..De ii
üu^i Deze had nog kort tevoren zijn
route door het ge~
nampouw gemaakt en daarbij niets be-
Mai^erkt, wat op naderend onheil wees.
pp het moment, dat hij gewaar-
Johuwd werd, bevond hij zich in het
Wachtlokaal van het politiebureau.
,PenaJat toen nog in het Stadhuis aan de
ig do.Breestraatzijde was ondergebracht.
f", ij Hij trok op onderzoek uit en be-
>k 4%erkte, dat brand was ontstaan in
Dag. ken vertrek, gelegen boven het Bevol
kingsregister aan de Vismarkt. Hij
8 k- lïoeg onmiddellijk alarm en keerde
Baama terug naar de plaats van de
oo^'&rand om te trachten het vuur te
t„ «(blussen. Het vuur vond evenwel gre
tig voedsel in de vele papieren en fo-
14 toanten, terwijl tengevolge van de
constructie van deze vleugel een gro-
te windtrek naar het hoofdgebouw
ijtotetond, waardoor dikke rookwol-
0 'ken de agent zijn blussingspogingen
penMbiet alleen onmogelijk maakten maar
t i5ihem zelfs het bewustzijn deden ver
liezen. Personeel van het Stadhuis
Mslaagde er in hem naar buiten te
,ruarllbrengen, waar hij spoedig weer bij
akennis kwam.
aeD ii
voorn
Felle kou
De omstandigheden bevorderden in
cmedlalle opzichten een snelle uitbreiding
'van de brand. Het had reeds weken
lang hard gevroren, zodat er in het
flink gestookt was en alles
uur t»derhalve kurkdroog. In verband met
slede felle koude het kwik daalde
11 En! in deze fatale nacht tot 15 graden
ifcüM!Celsius onder nul! was order gege-
T.éven de kachels te laten doorbranden,
terwijl de deuren van de vertrekken
otheBgeopend bleven. Voeg daarbij de tocht
?evail»trek in de richting van het hoofdge-
al. 201 bouw en men kan zich voorstellen,
imallj gelet ook op het brandbare materiaal
geopden de eikenhouten betimmeringen,
dat het vuur met een razende snel-
3°totl heid om zich heen greep. De vlammen
sprongen als het ware van de ene
kamer naar de andere zodat de
brandweer, destijds onder commando
raadrf van nu wijlen de heren P. J. Ver
hoog en D. van Lith. geassisteeri
22» door de Vrijwillige Brandweer onder
leiding van de heer J. J. de Cler, zich
reeds in de aanvang voor een ware
vuurzee geplaatst zag.
Strenge vorst
Tot overmaat van ramp werd het
blussingswerk in hevige mate bemoei
lijkt door de strenge vorst waardoor
het water in de slangen bevroor en
een der beide aan de Vismarkt opge-
del stelde motorspuiten enige tijd buiten
de loi dienst werd gesteld,
neeu' Zodra het bluswater in aan-
wof faking kwam met de buitenmu
tsen1 ren of met de straat, bevroor het,
at ki «odat zich overal een spiegelgladde ijs
in? vloer vormde, waarin de slangen
•en vastvroren en waarop het brand-
in i' weerpersoneel zich ternauwernood
besli staande kon houden. En alsof dit al
les nog niet genoeg was. stond er een
in ti 'iskou(,e. gure wind eveneens in de
orm' ^ting van de brandhaard naar het
hoofdgebouw waardoor de brand
je' veerlieden de slangen nauwelijks kon
den vasthouden en de Eerste Hulp
dienst druk werk had met het ont
dooien van bevroren handen en voe
ten.
Toren stort in
Veel sneller dan men voor mogelijk
zou houden, greep het vuur om zich
heen.
De toren stond al vrij spoedig in
lichter laaie en even nadat het caril
lon „klik" vóór zessen (7 Va minuut
vóór 6) had geslagen, stortte het bo
venste gedeelte, inclusief het klok
kenspel en het uurwerk, met donde
rend geraas, omlaag, 'n nieuwe vuur
zuil steeg omhoog, 'n geweldige von
kenregen verspreidde zich over de
Breestraat en bedreigde de huizen
aan de overzijde, waarvan verschei
dene daklijsten vlam vatten.
Pand na pand
De brandweer kwam handen en
water tekort om overal te zijn, waar
het gevaar dreigde. Gedurig kwamen
nieuwe brandmeldingen de reeds ca
tastrofale omvang vergroten. Eerst
omsloten de vlammen de concicrgewo
ning aan de Breestraat in hun ver
nietigende greep, vervolgens was het
de aangrenzende galanter>eënwinkel
van de dames Bayer en Goddijn,
daarna de achterzijde van de winkel
der firma Pierrot in de Maarsmans-
steeg, toen Pfaffs naaimachinehandel
aan de Vismarkt, er scheen geen hou
den aan! Pand na pand werd een
prooi der vlammen. Terwijl de spuit
gasten. die voor een overmacht van
vuur stonden, hun werk deden, wer
den tientallen liters kokende koffie en
soep voor hen aangedragen.
De felle vorst deed het bluswater bevriezen tot ijskegels van een
huiveringwekkende schoonheid.
Ondanks goede
verhouding bij N.Z.H.
LEIDEN Ondanks de goede
verhoudingen, die in het 1100
personeelsleden tellende bedrijf
van de NZH bestaat tussen direc
tie. staf en werknemers, geldt ook
hier het stakingsparool. Dat is
kort gezegd de strekking van de
woorden, die twee leden van de
groepsraad van de drie vakorga
nisaties gisteravond spraken in
een in „Ons Centrum" gehouden
vergadering, die werd bijgewoond
ioor 150 buschauffeurs uit stad
:n streek. In deze rustige bijeen
komst, goed geleid door de heer
M. C. Bouwmans. voorzitter weg
vervoer van de afdeling Leiden
van de Nederlandse Bond van
Vervoerspersoneel, zijn de zaken,
die de c.a.o. betreffen, uit de doe
ken gedaan.
De heer Bouwmans somde de eisen
op, die zijn neergelegd in het ontwerp
voor een nieuwe CAO. die de uit 45
chauffeurs en monteurs bestaande
groepsraad heeft opgesteld. In deze
CAO wil het personeel van streek-
vervoerbedrijven. waarvan de direc
tie is aangesloten bij de KNVTO, in
een periode van drie jaar gelijkscha
keling van de salarissen met het
loon bij de gemeentelijke vervoers
bedrijven.
Groepsraadslid M Hunik uit Lei
den, vertelde de geschiedenis rond dit
CAO-voorstel. dat door de werkge
vers als „niet over te praten" van de
tafel werd geveegd. Na verscheidene
vergaderingen is een commissie van
goede diensten ingesteld, die op 13
februari het overleg tracht te openen.
Reeds begin januari, toen er geen
overleg dreigde te komen, heeft de
vakbeweging het stakingsparool af
gekondigd en de groepsraadsleden als
stakingsleiders aangewezen. Tot sta
king zal worden overgegaan als het
overleg in ongunstige zin als afge
lopen kan worden beschouwd met
inachtneming van een termijn van
acht dagen daarna.
De heer Hunik, die secretaris is
van de NZH-ondernemingsraad, deel
de mede, dat de directie hiervan op
de hoogte is gesteld. De verhouding
is prima. De heer Hunik deelde na
mens de directie mede, dat deze op
het standpunt staat, dat de stelling
van de chauffeurs juist is. dat tot
nogtoe niet is onderhandeld. Zou
i dit niet lukken, dan is de directie
I bereid besprekingen te openen voor
het eigen bedrijf, aldus de medede
ling.
In de vergadering werd duidelijk,
dat de vakbonden geen stap terug
zullen doen in hun looneisen, omdat
ze tegen een CAO zijn, die discrimi
natie inhoudt. En voorts, dat ook de
chauffeurs in dit gebied het werk
zullen neerleggen zodra het stakings
bevel komt.
Bevroren
Wel zelden zal een brandweer voor
een moeilijker taak hebben gestaan
dan bij de Leidse Stadhuisbrand
Rees direct op het moment toen
bleek, dat de Leidse Brandweer hier
stond voor een ongelijke strijd, had
men assistentie ingeroepen van de
brandweercorpsen uit de omgeving en
uit de Residentie. Om tien minuten
over zeven verschenen twee Haagse
motorspuiten onder commando van
de inspecteur J. de Jager op het ter
rein van de brand. De bemanning
van deze spuiten was tijdens de rit
door wollen dekens tegen de felle kou
de beschermd. In Leiden gearriveerd
bleker de spuiten bevroren te zijn.
Met man en macht werden de spui
ten ontdooid, hetgeen gelukkig niet
veel tijd in beslag nam.
Oe Haagse brandweer concentreer
de haar krachten op het meest be
dreigde punt. de percelen aan de
Maarsmar.ssteeg en wist hier, door
het legger, van een waterscherm. het
vuur in zijn voortgang te stuiten, zo
dat 3 kwartier later het gevaar voor
uhhreiding in deze richting geweken
was
Behalve door de Haagse brandweer
werd ook assistentie verleend door de
brandsDu ter van Oegstgeest, Voor
schoten en Warmond terwijl in de
leop 'i»r 1» ochtend ook de Delftse
brandweer te hulp schoot
Ook de oude Leidse stoomspuit was
v„or deze gelegenheid van stal ge- i
haald en stond hevig puffend op de
Botermarkt. Het is de laatste maal
geweest, dat zij heeft dienst gedaan.
Om 20 minuten voor zeven arri
veerde een tweede ploeg Haagse
brandweerlieden die de reis uit prak
tische overwegingen per „gevangenis
wagen" hadden gemaakt.
Vier dagen
Met zoveel assistentie volgde een
verbeten strijd met het vuur, welke
er toe leidde, dat omstreeks 8 uur
in de morgen kon worden gezegd,
dat alle gevaar voor verdere uitbrei
ding doch toen vormde het prach-
I tige historische Stadhuis reeds een
Op donderdag 14 februari 1929 bezochten H.M. Koningin Wilhel
mina en Prins Hendrik (links op de achtergrondde plaats van de
stadhuisbrand, waar zij werden rongeleid door de toenmalige bur
gemeester, mr. A. van de Sande Bakhuyzen.
Warmond: mej. M. M. E. Leenen, 1 Leiden: Th. G. Barten, F. W. Bieg-
A. C. van Moorsel. 1 straten, C. N. K. Boekwijt. mevr. G.
Wassenaar: E. Koopman. I Boogaards-Kleer, C. de Bolster, A. C.
Zoeterwoude: mevr. M. A. Bos- Castelein, H. A. Claproth, mej. G.
Koek. A. M. v. d. Hoeven. Cnossen. mej. E. M. Colpa, C. J van
Doorn. mej. J. Chr. M. van Dorp, G
Penning M Driessen. E. A. van Estrik. F Fi
fe lippo, mej. H. Geertsema, Th. A. P. J.
de Groot, mej. P. E. M. de Haas, mevr.
Aabmvw: J Zekveld w. Haasbroelc-Jongsma. W P C.
bloed geven) of de Landsteiner-pen- smiL J Hardeman, mej. C. M. Iken. L. J.
nine (5 maal bloed geven). Haierswoude: L. Dorst, C Francke Koets. mevr. Koudenburg-Oageb F
J C Rietveld J' K' Kramer- H Lepelaar. W. F v.
J. c. Kletveio. d Llnden 0 y d Mark meJ 0 Mos_
tert. mevr. I. J. F. Mulder-Ramp, P.
LEIDEN Het hoofdbestuur van
het Nederlandse Rode Kru>s heeft
een aantal donors van de bloed
transfusiedienst van de afdeling Lei
den en omstreken onderscheiden met
de Landsteiner-plaquette (20 maal
Alphen aan den Rijn: M. Bervoets.
Hazerswoude: mevr. M. Slootweg-
Hassefras.
ST. LOUIS «AP» - President
Nixon zal op korte termijn een per
soonlijke afgezant bij het Vaticaan
benoemen, aldus bericht de St. Louis LEIDEN De uitvoerige discus-
Dispatch. sie in de in ons blad van gisteren
Het blad zegt zijn bericht aan bron- verslagen zitting van het Leids Jon
nen te ontlenen, die in nauw contact gerenparlement heeft geleid lot de
staan met hoge Vaticaanse kringen, aanvaarding van een door de CPN-
Leiden: A. G. J. M. Corver, P. J.
Galjaard, L. Gorel. mevr. C. v. d
Stok-v. Haasteren, F, H. Terwiel.
Leimuiden: A. Kinkel.
Lisse: G. J. Rutgerink.
Noordwjjk: mej. M. Balkenende. G
P. de Lincel, G. L. v. d. Meer, M
v. d. Plas, mevr. Th. M. v. Stap-
Kloppers, mevr. J .P. Verhoeven-Toe-
bak. J. C. v. d. Zalm.
Noordwijkerhout: P. W. Geerlings.
Oud Ade: A. J. v. d. Geest. mej.
C. C. van Schie.
Oude Wetering: J B. van Veen.
Roelofarendsveen: mevr. A. E.
Koek-van Berkel.
Sassenheim: D. Dorrestijn. A. A.
Hogewoning, A. P. A. v. d. Neut.
Voorhout: M. P. v. d. Geer, Broe
der Ludgerus, mevr. K. C. v. d. Nieu-
wendijk-Vink. J. W. C. van Werk
hoven.
Voorschoten: C. P. M. Bouter, C.
Hulsbos.
Plaquette Hoogeveen: mevr. J. Bouter-Beij.
Hoogmade: J. C. P. P. van Klink,
C. G. v. d. Meer.
Katwijk: D. F. P. van Eek, mej. A.
M. Parlevliet, K. Varkevisser, N. de
Vreugd, J. C. Zuyderduyn Jr.
van Noort, Th. M. Pet, Ph. B. Poort,
mevr. G. v. d. Reijden-V. d. Wijn
gaard, W. M. Rodenburg, D. C. Stij-
ger, mevr. A. Taffjjn-Huiskes. J. van
Tongeren, mevr. L. v. Tongeren-v.
Loef, J. L. v. d. Veer, mej. M. C. v. d.
Wel. H. Zirkzee.
Leiderdorp: mevr. S. A. J. Minne-
j van Ispelen. W. Spek, P. P. J. van
Zijp.
Leimuiden: mej. L. C van Muij-
1 den, mej. G. K. Verhorst.
Lisse: mevr. J. v. d. Hulst-Dui
venvoorde.
Nieuwewetering: J C. v. d. Zwet.
Noord wijk: A. H. Caspers, H. Klein,
LEIDEN Met een grootse feest
avond in Holiday Inn heeft de Us-
vereniging „Rijndijk - Hoge Mors"
gisteren het veertigjarig bestaan ge-
viert. Bijzonder veel waardering G x A steenvrwdê. m""c'. Tetteroo'
Volgens het blad zou Nixon zijn af
gezant nog willen benoemen vóór 2
maart, wanneer hij een bezoek brengt
aan het Vaticaan.
Geen Amerikaanse president heeft
een afgezant naar het Vaticaan ge
zonden sinds Franklin D. Roosevelt
in 1939 de protestant Mvron C. Taylor
op die post benoemde. Taylor bleef in
het Vaticaan tot 1950.
Men verwacht, dat de nieuwe af
gezant eveneens een protestant zal
zijn en de rang zal krijgen van am
bassadeur.
en PPR-jongeren ingediende motie,
dat het parlement van mening is,
dat gezien de financiële situatie de
gemeente Leiden dringend behoefte
heeft aan een drastische verbetering
van de financiële verhouding tussen
rijk en gemeenten en dat de situatie
in Leiden van dien aard is, dat zU
niet meer kan voldoen aan de eisen,
die de noodzakelijke voorzieningen
vragen, waarbij vooral woningbouw
en verkeersvraagstuk worden ge
noemd.
hadden de vele leden voor het op
treden van het gezelschap Han Bak
ker en de dansmuziek van The Ba-
kerstreet Jazzband.
In zijn openingswoord aan het
Noordwijkerhout: A. J. M. v. d.
Berg. G. P. v. d. Berg. A. J. Duiven
voorden, mej. M. J. Duivenvoorden,
mej. A. M. J. van Parera.
Oegstgeest: W. J. M. van Abswou-
begin van deze feestelijke avond de. mevr. G. v. d Berg-v. Scherpen-
bracht voorzitter Chr Endeveld 09 zeel. mevr. C Commandeur-Bekker
allereerste periode van het bestaar j. P Glasbergen. J. F v Hartlngs-
van de vereniging ter sprake. De vcldt. mej E. M. v d Hoonaard P
eerste wedstrijd werd gehouden jp van vliet.
de Ryn achter de scheepswerf Aker
boom De grote animator hiervan
was „meester" J. van Noort. Sinds
Roelofarendsveen: P. l'Ami.
Rijnsburg: D. van Delft, J. Glas-
AMSTERDAM (AP) De 8-jari-
ge Sonja Ceder uit de Reinier Claes-
zenstraat in Amsterdam is gister
avond door huar moeder levenloos in den van diverse zusterverenigingen,
bed aangetroffen. Het meisje was ge- j sportinstanties en gemeentebesturen
stikt in een plastic zak. die zij over I hun gelukwensen overbrachten Ook
het hoofd had getrokken. I werden geschenken aangeboden.
1MB hooft de IJsvereniging een eigen ^Cn' W Zandb"K"n J H Z«',d-
ijsbaan aan de Rijndijk.
Gelijktijdig met de vereniging ju
bileerde de tweede penningmeester,
de heer A C v. d. Poel, die vanaf
de oprichting deel uitmaakt van het
bestuur. Ook is hij enige tijd waar
nemend voorzitter geweest. Ongeveer
tien jaar wordt de ijsvereniging, die
ongeveer 300 betalende leden heeft,
nu geleid door de heer Endeveld
De feestavond werd voorafgegaan
dooi een receptie, waar afgevaardig-
Sassenheim: M. v Houwelingen,
mej. C. A. M. Schoo. A. P. van Zeijl.
Voorhout: H. A. M. van Emmerik.
Voorschoten: mevr. C. A. Koemans
-Scholte, J. de Nie.
Warmond: N. H. v. d. Heyden, G.
B. van Leeuwen, G. van Leuveren.
Wassenaar: B. T. Edelman, mevr.
T. J. van Egmond-de Laater. mevr.
S. Oussoren-Bentzon, P. C. Wisse.
Woubrugge: E. v. d. Horst. H van
Reenen.
Zoeterwoude: mevr. M. A. Bos-
Zandbergen, G. B. S. Jansen, J. M.
R. van Klink, C. J. Vaneman.
