Pengel hing in n zijden draadje Allemaal over Eva ECONOMIE GROEIT NAAR NIEUWE DIMENSIES Het Loo museum FINANCIEEL WEEKOVERZICHT Hogere vergoeding eerste kamerleden ^Qjjnaams protest tegen overheidswillekeur Helderzienden in Rome staken Literaire kroniek door Clara Eggink AG 8 FüiBRUARI 1969 LLiDSCii DAGBLAD 69- C? leu. I ~0 anlegl .AG (GPD) Een gebeurtenis, die een routine- ;k binnen de broeierige Surinaamse verhoudingen, (id tot een nationale zaak, die het bewind van Suri- machtige premier Pengel aan het wankelen heeft ge- iden, i versfenaar, in het onderhavige fcbunde Ieraar ir. S. De- 5 gramschap van premier rekt, en werd overge- r een functie op het do or, waar hy weinig of zou kunnen uitoefenen eten. p&elwijze van premier, mi- C Algemene Zaken, rninis- ïlandse Zaken, mlnis- riën en voorzitter van pelende werknemersmoe- engel was in het zeven- V p fl van de machtigste man e de meest gewone zaak GE en zeker niet premier kan| verwacht dat de over- ulke ernstige consequen - nnen hebben. Immers, in in zijn tientallen over- en dlie niet in het gareel is wensen wilden lopen op (r gerangeerd of maat- gelikwideerd tot ambte- Echikkiing, hetgeen net zo [gen. volkomen uitgescha- oe gebeurde het allemaal niemand durfde in het herstf>men uit vrees dat hem it beschoren zou zijn. De nu in Suriname is ult- ng mi de vorm van stakingen s de in de eerste plaats een rtoon van onbehagen te- nlange willekeur van pre- en zijn kliek van ja- Zelfbehoud mftle Surinaamse binnen- Zeev^iek wordt bepaald door ren: de kleine gemeen - 51 vaW zich het politieke It en de individuele drang ordeitosch zelfbehoud. Tegen a-gs v^rond jg het voor iedere een bijzondere moeilijke ond^m bestaan te verwerven uoiden- piliere ondernemer, als in een bedrijf of bij de jon men niet voorzichtig in zijn uitlatingen over 1 de bewind. Dit heeft er JK 1 b geleid dat wantrouwen cht de ondertoon vormen immunicatie en van elke ol )te jongemannen die voor. Cl posities bekleedden in Idsapparaat en door hun «nadering van de be teer kzaam h eden verdacht Iflen weggemanoeuvreerd. rs bij het bedrijfsleven tweemaal bedenken voor- .ml inlaten met de interne 8/1(6 ze niet tot de orde wor- door hun werkgever ter Pengel er voor dat dllt rt. Daartoe beschikt, hij 9-OOte sancties vooral indien daauBrking maakt dat de over- L. jootste a.fneemster is van inten van het bedrijfsle- Dendl ook: de overheid (r moet zorgen dat vesti- ttningen importvergunnin- Isting en andere facilitei- t verstrekt voor een re- poneren van elk bedrijf, ter Pengel zijn immers de f woorden afkomstig: als bi Suriname wiet met de politiek bemoeit dan bemoeit de po litiek zich met hem. Camouflage Suriname's machtigste man wordt in zjjn beleid gesteunt door "n groep van ja-knikkers die het primair gelegen is te zorgen dat hun functie niet in gevaar komt. Immers functieverlies bij de overheid betekent verlies van maatschappelijk aanzien en diepe financiële val. De cóterie die Pengel omringt tracht bij hem in het gevlij te komen door hem adviezen te geven die hem gemakkelijk tot despoot en volks menner maken. Het is een groep in dividuen die, dank zij politieke be voorrechting, tracht zich te hand haven in de politieke society. Het gebrek aan deskundigheid en kritisch vermogen trachten zij te camoufleren met een overdaad aan aanhankelijkheid jegews de meester. De leden van deze groep zijn gezeten burgers, dlie elke invloed van buiten eigen kring de kop indrukken. Politieke clan In de loop van de afgelopen jaren werd de politieke clan bedreigd door de terugkeer van jonge Surinaamse intellectuelen die in het buitenland, en dan in het bijzonder in Neder land, hebben gestudeerd. Het zijn deze jonge intellectuelen die wars zijn van alle politieke gekonkel en zich met willen laten meeslepen in de maalstroom van politieke en so ciale lethargie. Het zijn deze jongeren die nu „ween" hebben durven zeggen tegen de duistere manipulaties van Pen gel c.s. In hun activiteiten hebben ze eindelijk gehoor gevonden bij de grote massa werknemers die lijd zaam alles over zich heen hebben laten gaan. Ze hebben steun gekregen van bauxfetarbeiders, buschauffeurs, dou. ane-ambtenaren, postbeambten en havenarbeiders die verblind waren geraakt door de gloedvolle redevoe ringen en bonmots van premier Pen gel. De eenvoudige werknemers lij ken zich nu ontworsteld te hebben uit de welhaast mysthilsche kracht die vain hem uitging. Ze ziiin ont waakt uit de verdoving die regel matig werd verstrekt dooi- de steeds maar herhaalde fraaie beloften van grotere welvaart, in de toekomst en de prestige monumenten die Pengel wist op te bouwen uit ontwikkelings gelden. Militair afzijdig Het. moet voor premier Pengel een bittere pil zijn geweest in deze da- een te ervaren dat het beeld van „Vader des Vaderlands", dat hij spitsvondig wist te construeren nu ernstig wordt aangetast. Hoe ver de ontbinding van zijn zorgvuldig opge bouwd systeem gevorderd is zal de komende dagen blijken. Dat hy nog een vrij vaste greep heeft op de situatie blijkt uit het feit dat de politiemacht eigenlijk de enige groep overheidsdienaren vormt die zich nog niet solidair heeft ver klaard met de stakers. Want het is juist deze politiemacht dit. met zijn binnenlandse veilig heidsdienst volkomen doorgedrongen Confectie wil werving meisjes uit Joego-Slavië UTRECHT (ANP) De confectie- industrie in de provincie Utrecht is door personeelsgebrek zo In moei lijkheden geraakt, dat de bedrijven een commissie hebben gevormd die de mogelijkheden onderzoekt van het aantrekken van een honderdtal Joegoslavische meisjes. Bij voortdu ring van het tekort aan vrouwelijk personeel bestaat de kans, dat en kele bedrijven tot sluiting worden genoodzaakt. ROME (DPA) In Italië zijn de occultisten helderzienden, magiërs, hypnotiseurs etc. in staking gegaan voor erkenning van hun beroep. Tien van hen hebben vrijdag voor het parle mentsgebouw in Rome gedemon streerd. Als de overheid hun eis inwilligde, zouden zij als blijk van erkentelijkheid het Romeinse verkeersprobleem binnen tien da gen oplossen. De stakers eisen ook het recht op ouderdomspensioen en op uit keringen op grond van sociale wetten. DEN HAAG (ANP> By de Tweede Kamer is ingediend een wetsontwerp tot verhoging van de onkostenvergoeding voor eerste-ka- merleden. Minister Beernink (Bin nenlandse Zaken) vindt dat billijk, nadat onlangs de vergoedingen van de tweede-kamerleden zijn verhoogd In het wetsontwerp wordt voorge steld de jaarlijkse aan elk eerste- kamerlid toekomende vergoeding voor reiskosten, die sedert 1 januari 1965 f 3.000 bedraagt, te verhogen tot f 3.500 (even hoog als Tweede Kamer) lie vergoeding voor de zgn. overi ge kosten (zoals kosten van verblijf, telefoon, vakliteratuur enz.), die se dert 1 januari 1965 f 1.500 bedraagt, wordt volgens het voorstel gebracht op f 1-750. Ook het „presentiegeld" (voor het bijwonen van kamer- en commissievergaderingen) en de overnachtingsvergoeding overnach - ting buiten de woonplaats) zal naar verhouding omhoog gaan. Als het ingediende wetsontwerp wordt aangenomen, wordt het be drag van de jaarlijkse toelage voor de voorzitter van de Eerste Kamer verhoogd van f 7.500 tot f 10.000 per jaar. Na restauratie DEN HAAG (ANP) —Paleis het Loo wordt museum nadat het is ge restaureerd. Dit in verband met bouwkundige gebreken en met in de loop ter tyden aangebrachte histo rische onverantwoorde wijzigingen. Bij de inrichting van het museum zal de nadruk vallen op de sterke ban den tussen Nederland en het huis van Oranje. Dezer dagen is in verband hier mede door de minister van cultuur. Recreatie en Maatschappelijk Werk een commissie ingesteld, die deze in richting zal voorbereiden. Hierin heeft o.a. zitting prinses Beatrix. Praten met Vrouwen' en Koningin van de Onderwereld' Premier J. Pengel slijtageslag is tot de sleutelposities in het over heidsapparaat. Wat betreft de houding van de aanwezige troepenmacht die voor het grootste deel bestaat uiit Nederlandse militairen behoeft premier Pengel zich niet al te grote illusies te ma ken. De troepenmacht ander leiding van een Nederlands kader heeft in het verleden getoond zich volkomen afzijdig te houden van interne poli tieke verwikkelingen. Hun primaire en enige functie al daar is het land te beschermen te gen militaire bedreiging van buiten af. In de interpretatie van deze functie is men zowel bij de leger leiding aldaar als bij de Nederlandse autoriteiten hier zeer nauwkeurig en voorzichtig. Een jaar geleden tijdens de con flictsituatie met het het buurland Guyana over de grenzen verklaarde een hoge officier in Suriname: „Wy laten ons heus niet voor het karre tje spannen van de heer Pengel". De bijdrage in het grensconflict ging dan ook niet verder dan het ver strekken van enkele junglelaarzen en sokken waarna uit Den Haag het sein „stop" kwam. Slijtageslag Als premier Pengel de slijtageslag die nu wordt gevoerd overleeft, zal zijn prestige een stevige deuk hebben gekregen. De vraag is in hoeverre hy dit gekneusde gezag nog zal willen en kunnen dragein In de zeven jaren van zijn bewind heeft hy zich een handige manipu lator getoond. Verklaarde Pengel niet onlangs in een vergadering van de Surinaamse staten (heit parle ment) dat slechts ziekte en dood hem de functie van premier kon den ontnemen? De traditionele wielerronde van Hillegom wordt zaterdag 7 juni ge houden op het parcours aan de Tweede Loosterweg. De organisatie berust weer bij de ren- en toerver- eniging „De Bollenstreek." De ronde staat open voor amateurs, nieuwe lingen en adspiranten. Nell Dunn: Praten met Vrouwen (vertaling) ABC-boek. De Arbeiders pers, Amsterdam. Zoe Progl: „Ko ningin van de Onderwereld, (verta ling) Privé-domein. De Arbeiderspers Nell Dunn, de schrijfster van Praten met Vrouwen, was vijfen twintig jaar toen zij onder de titel „Up the Junction" haar schetsen over de achterbuurten van Batter- sea (Londen S.W. II) publiceerde in The New Statesman. Deze waren een groot succes. Later gebundeld, werden ze bekroond en bewerkt voor tv. Algemeen was men het er over eens dat deze schetsen het winnen van de vele moderne arbeidersro mans, die in Engeland verschenen zijn. Nell Dunn moet. gezien deze pres tatie. een hoogst merkwaardige jon ge vrouw zijn, want zij is geboren in een omgeving, die wel lijnrecht staat tegenover die van de arbeid sters die zij later beschrijven zal. Zij is nl. de dochter van Sir Philip Dunn Wat haar ertoe gebracht heeft niet alleen over Battersea te schrijven maar er ook te gaan wonen en op een chocoladefabriek te gaan werken is duidelijk de protesthouding tegen de establishment. Zij zegt dat niet met zoveel woorden, maar heeft wel verklaard dat zij over haar eigen klasse niets te zeggen heeft en dat ze de cohters uit de middenstand ver achtelijk vindt. Het zijn de gevolgen van het achterbuurtleven en de ar moede nog altyd die Nell Dunn gedreven hebben tot haar oprechte verslag en bovenal tot haar solidari teit Dat woord solidariteit is ook het voornaamste kenmerk van deze „Ge sprekken met Vrouwen". Het zyn inderdaad gesprekken en geen inter views en het feit dat de interviewer zich nu eens niet op de vlakte houdt maar zelf aan het gesprek deelneemt met haar volle inzet, maakt dit boek zowel informatief als wat schriftuur betreft uitermate boeiend. De groep me wie Nell Dunn spreekt zijn mo derne intellectuele vrouwen die nog geen 30 jaar zijn. Er is één uit zondering en wel Kathy Collier, die gescheiden is, een zoon heeft en op een zuivelfabriek werkt. De andere gesprekspartners zijn romanschrijf sters, schilderessen, een dichteres, een toneelspeelster. Een ogenblik krijgt men het gvoeel dat dat eigen lijk jammer is, tot men tot de ont dekking komt dat er niet of nauwe lijks over het werk van deze vrou wen gesproken wordt. Waar het ge sprek dat van beide zijden met gro te openhartigheid gevoerd wordt, om gaat dat is in wezen telkens weer de emotionele plaats van de vrouw in de hedendaagse maatschappy, haar houding ten opzichte van de man, het huwelijk en de kinderen. Het blijkt in ieder gesprek dat ztf zicb met moeite ontwrongen hebben aan het conventionele leven en denken en nu op zoek zijn naar eigen ont plooiing en een eigen houding in dit hasardeuze bestaan. Zij uiten hun gedachten in de eerste plaats over hun innerlijk leven, hun opvattingen ten opzichte van sex, het baren en de huwelijkstrouw. En ten slot te komt hun aller conclusie hier op neer: het is geen kwestie van geluk of ongeluk. Het is geen kwestie van goed of slecht. De kwestie is, hoe sla ik mij er het beste door zonder als persoonlijkheid onder te gaan. Het is duidelyk dat er wat broeit, maar ook dat er wat groeit al is het ant woord nog niet zichtbaar. Het geval Zoe Progl „Konin gin van de wereld'" is heel andere koek, al is het even heden daags en even oprecht. Zoe Progl zit nameiyk in het gevang als ze de ze memoires schrijft en moet daar vier jaar opknappen, waaronder achttien maanden vanwege het feit dat zij de eerste en enige vrouw in de Britse geschiedenis is die kans heeft gezien uit te breken uit de vrouwengevangenis Holloway, die tot op het moment van haar ontsnap ping altijd gehouden was voor een onneembare veste. De ln- en uitbreekster, heelster, smokkelaarster en zo meer die Zoe Progl heet. moet bepaald stikvol hu mor zitten. Dat ontdekt men al op de eerste bladzijde: „Voor mij kwam het grote moment op een heldere september avond in I960, toen ik on der een sterrenhemel in een snelle wagen door het neonverlichte West End reed. terwijl er aan elke kant van me een knappe man zat. Door het raampje van de groene Jaguar waarin ik op de achterbank zat, kon ik tweev oorrijders op motoren zien. Toen ik me omdraaide en door het achterraampje keek, zag ik nog twee motorrijders met ernstige gezichten. Ik zuchtte, nestelde me wat behaag lijker in mijn mink jas en toen ik mijn rechterhand ophief om een geeuw te onderdrukken, rinkelden de gouden bedeltjes aan mijn dia manten bezette armband". Men zou zeggen dat de dame in kwestie op weg is naar een ontvangst ten hove of zoiets, maar het is al leen maar onze Zoe die onder zwaar politiescorte wordt teruggevoerd naar Holloway Deze manier van vertellen mag heus wel een wonder genoemd worden als men de levensloop van deze vrouw leest. Zoe Tyldesley, zo heet zy, werd in 1928 geboren als heit derde kind van een sukkelende moeder en een dronkaard. Het gezin leefde in onvoorstelbare armoede in een souterrain in Limehouse, een toestand waar tijdelijk een eind aan kwam tijdens de bombardementen van deze wijk van de dokken. Zy wordt geëvacueerd en komt in een omgeving die haar de hemel op aar de lijkt. En als zy terug moet naar de „hellekrocht van Grenade Street" zweert het elfjarig kind dat zy la ter deel zal hebben aan welvaart en beschaving, hoe dan ook. Dat voorne men wordt nog in de hand gewerkt als zy samen met een vriendin ont dekt dat inbreken eigenlyk erg een voudig is. Een door de bewoners ver laten huis staat leeg, de kinderen diingen binnen, spelen en stelen en het wordt de gewone gang van za ken: van kwaad tot erger. Opvallend is de voortreffeiyke en toch onge kunstelde manier waarop deze me moires geschreven zyn. Zoe Progl spaart zichzelf niet, zy vraagt geen medeiyden en klaagt ook geen mens aan. Het gevolg hiervan is dat men al lezende voor deze midadigster van de bovenste plank gewoonweg gene genheid gaat opvatten ook al neemt men haar goede voornemens voor later met een korreltje zout. Hoewel als schryfster moet ze toch een goede kans maken. Ka^G <GPD) lm de eco- |t in steeds grotere dimen- f 2. *n gedacht. Daarom stre amers in alle Westerse ftr fusies en samenwerking foor samengebalde kracht M te zyn tegen de gewel- e leSies die nog te verwachten is. de ene' kant groeien de Mrijven met hun grote- e lejor vaak ook politieke GUpderzijds groeit de steeds geëmancipeerd raken- tide massader werknemers, idnFobeert te verzetten tegen par heen plaatsgrijpende igen, maar tegeiykertyd, deel van het nationaal - _Jk worstelen grootbe- het behoud van zelfstan- om het verkrygen van l Engeland grijpen over- ^Unities in om te voorkomen fusies monopolieposities Schapen. 3 pontane groei die de nadelen van mo del) M>ben ondervonden voelen tor om al te grote economi st samen te bundelen, 5.30 j spontane groei van onder lij- zoals doorgaans op een fusies volgt, is niet te dat in de Verenlg- l ondanks de bestaande wet geving tegen monopolievorming, concerns bestaan, waarby de grote economische eenheden in Europa schriel afsteken. Concerns als Philips, Siemens, en andere elektronische mammoets kunnen zich wat omvang en omzet ten betreft niet meten met een be- drijf als General Electric Corpora tion, dat alleen een omzet bereikt tezamen. Het zyn echter dimensies, waaraan de Europese bedrijven over wie weet hoe weinig jaren moeten gaan denken. Uiteraard zyn er politieke invloe den geweest by het besluit van de Britse regering om de voorgenomen fusie tussen het toch al machtige Unilever-concern en het grote Brit se brouwerybedryf. Allied Brewe ries aan een commissie, welke is be last met het toezicht op monopolie vorming, voor te leggen. Het was voor Unilever een tegen valler dat de toch al niet vlot verlo pende onderhandelingen op die ma nier doorkruist werden, maar van uitstel behoeft geen afstel te komen. Als een gezonde samenwerking pro- fyt afwerpt dan zal zy niet gestuit kunnen worden door het tegengaan van een volledige fusie, al wordt een versmelting natuuriyk door een fu sie vergemakkelij kt Hoewel in de Westduitse-Bondsre- publiek een politieke gisting gaan de is, lykt de regering vast genoeg in het zadel te zitten om een strakke economische lyn te kunnen voortzet ten. Met fierheid kon de minister van economische zaken deze week verklaren, dat de inflatie aan de ket ting is gelegd. Het lopende jaar moet er een wor den van groei naar sociale symmetrie, waarin de loonsverhogingen tot stand kunnen komen, zonder de prij- zen in beweging te brengen. Het is de mynbouw heeft bepaald niet de resultaten opgeleverd, die ervan verwacht werden. Een van de grootste problemen noemde een Duits grootindustrieel j de geringe bedrijfsgebondenheid van de werknemers. De liefde voor het bedrijf is verdwenen; hart voor zyn werk kan niet gekocht worden met I hogere lonen. alleen mogelyk dit te verwezenlyken door de produktiviteit voortdurend op te voeren, want daardoor zullen de loonsverhogingen, die dit jaar naar schatting op 6 M- procent zullen uitkomen, pas tot een reële wel vaartsvermeerdering Leiden. De Duitse ondernemers behoeven niet beducht te zyn dat er van deze stel regel zal worden afgeweken. Toch kan men niet zeggen dat het allemaal pais en vree is in het Duit se bedryfsleven. Medezeggenschap in sommige bedrijfstakken o.a. in Tot nu toe heeft het fiscale maat regelenpakket, dat bedoeld is om een beter evenwicht op de beta lingsbalans te verwezenlyken, en re valuatie van de mark te voorkomen, geen ingrijpende wyzigingen ge bracht in de concurrentiepositie der Duitse ondernemingen. Het is ech ter onzin om te veronderstellen dat het duurder maken van de export door 4 procent minder aan btw te rug te betalen als goederen over de grens gaan, tot de gezondheid van de industrie zal byragen. By het Siemens-concert, de Duit se evenknie van onze Philips, gaat men ervan uit dat de elektromarkt een opnamecapaciteit heeft van on geveer DM 30 miljard en dat zich 16 procent van deze markt ln West- Europa bevindt. Hoe wil een Duits bedrijf de positie op deze omvang- ryke wereldmarkt behouden als er een willekeurige barrière wordt op geworpen? Het is voor Europese ondernemers toch al moeiiyk genoeg om zich op het gebied van research en ontwik kelingswerk te meten met de Ame rikaanse bedryfsgenoten. In Europa moeten de ondernemers alles zelf bekostigen, terwyi de Amerikaanse bedryven voor 70 procent van hun researchkosten via het Pentagon uit de staatsruif kunnen eten. Om by Siemens te blijven want daarvan verscheen deze week een jaai-verelag hier waren de resul taten van het afgelopen boekjaar duidelyk verbeterd: a. Ten gevolge van de verhoogde arbeidsprodukti- viteit. b. Door de snelle vermeerde ring van de omzet, welke mogelijk was door het aantrekken van 14.000 werkkrachten, en c. Door het feit dat de omschakeling op de b.t.w welke geen prysstygingen veroor zaakte, de winstmarge niet heeft aangetast. Het concern is voornemens om o- ver te gaan tot uitbreiding van het geplaatste aandelenkapitaal met 10 procent. De oude aandeelhouders krijgen een voorkeursrecht van 10 :1, terwijl de emissie plaats vindt te gen 200 procent. Het zou mogelyk zyn geweest om de investeringen in het nieuwe boekjaar uit de aanwezige en uit de uit de afschryvingen vrijko mende middelen te financieren. Het werd veiliger geacht om tydig voor zieningen te treffen, nu de Duitse kapitaalmarkt zo byzonder gunstig gedisponeerd is. Geld voorgemeenten Het was een meevaller voor de Bank voor Nederlandsche Gemeen ten dat de grote beleggers op het laatste ogenblik voor het sluiten van de inschryvingen op de 7 procent rentende obligatielening met zoveel geld kwamen aandragen dat het ge vraagde bedrag van f. 100 miljoen ruimschoots by een was gebracht. Toen dit duidelyk werd, kwamen banken en commissionairs in het geweer ten einde te trachten de op drachtgevers zo goed mogelyk te bedienen, Het werd een tegen elkaar opbieden met het invullen van hoge cyfers op de inachryf formulieren. Het gevolg was dat er een zodanig bedrag werd Ingeschreven, dat by de toewijziging een rigoureu ze reductie moest worden toegepast. Intussen werd er op de effecten beurs al rekening mee gehouden dat het succes van de lening van de ge- meentenbank de minister van Finan ciën aanleiding zou geven om op korte termyn met een nieuwe staats lening te komen aandragen. Het was dus niet onverwacht, toen gis teren vóór de beurs aanving werd aangekondigd, dat er een lening zou komen voor een nader vast te stel len bedrag. De rente van 7 beant woordt aan de verwachtingen, maar dat de uitgifte pari geschiedt is een meevallertje. Gerekend was op de mogeiykheid dat de uitgifte een weinig beneden pari (99 3/4 zou geschieden. Blykbaar heeft de minister de ge legenheid willen benutten om een zo groot mogelyk bedrag by een te kry- gen. De schatkist kan best een groot bedrag gebruiken. Het is bekend dat het ln de bedoeling ligt om dit Jaar het gat ln de begroting zoveel mo gelyk te dekken door het aangaan van langlopende leningen. Zulks in tegenstelling tot het vorig jaar. toen de conjunctuuraarzeling een infla toire financiering door middel van kortlopende leningen wenselijk maakte. Op de effectenbeurs is men van oordeel dat het beter zou zyn ge weest om een vast bedrag van de lening te noemen. De huidige markt- constellatie leent zich niet zo erg voor spelletjes.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1969 | | pagina 17