Ruimtevaart geeft nieuwe
dimensie aan de biologie
tekeningen van
kedi en de mol
Beethovenhuis (Bonn)
wordt gerestaureerd
ja graag!
Speurtocht naar de
oorsprong van leven
Haags uitgaansleven
krijgt een injectie
0
Altijd weer de zuiverste, de zachtste, de lé
In Galerie Van der Vlist
Haitink gaat
op tournee
bONDERDAG 8 FEBRUARI 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 1»
(Van onze redacteur ruimtevaart)
NIJMEGEN De kansen om sporen van buitenaards le-
■n te vinden in ons zonnestelsel zyn het grootst op de planeet
ars. Het is onwaarschijnlijk dat het materiaal dat Amerikanen
de komende lente of zomer van de maan mee zullen brengen
oren van een of andere levensvorm of fossielen van leven zal
nen, maar geheel uitgesloten is het niet. Dit is de mening van
of. dr. A. W. Schwartz, sinds kort gewoon hoogleraar aan de
itholieke Universiteit in Nijmegen in het zeer jonge vak van
exobiologie.
gaan doen om het verschijnsel „le
ven" te definiëren. Een mens leeft,
een dier leeft, een plant leeft, een
microbe leeft, maar leeft ook ee<,
virus dat in een soort kristalvormige
winterslaap de meest extreme con
dities en temperatuurdruk en bestra
ling kan ondergaan, maar onder
bepaalde omstandigheden in de
huidige terminologie tot leven komt?
Welke kriteria moet men aanvaar
den om leven te definiëren?
Dat zijn allemaal vragen die tot
dusver aan de hand van aardse ge
gevens niet opgelost konden worden
Europese primeur
in Nijmegen
3e slechts 32 jaar oude Ameri-
mse exobioloog is tot voor kort
rkzaam geweest aan het Ames Re-
rch Centre van het Amerikaanss
mtevaartbureau Nasa in Califor-
Hij bezet de eerste leerstoel in
exobiologie in Europa, die, als
;egd, in Nijmegen is gevestigd.
)e ontwikkeling van de ruimte-
irt heeft een stimulans gegeven
en nieuwe mogelijkheden ge
ïnd voor vele wetenschappen en
bnieken. Daartoe behoort ook de
logie. de wetenschap die zich met I
leven als zodanig bezighoudt,
or het eerst is het door de ruim-
aart mogelijk geworden levens-
schijnselen buiten de aarde te bp j
deren en daardoor het verschijn- I
leven in een nieuwe dimensie van
I en ruimte onder de loep te ne -
n. Tot dusver was slechts studie
aan de aarde gebonden levep j
gelijk en dit impliceerde dat men j
zeer beperkte en eenzijdig ge- J
ardeerde hoeveelheid gegevens
est uitgaan.
n de ruimtebiologie, die zich on-
meer bezig houdt met onderzoek
aards leven in stand kan wor-
gehouden buiten de aarde en
it vraagstukken omtrent aanpas-
gsmogelijkheden van aards leven
i ruimtecondities zonder techni-
ie voorzieningen, bekleedt de exo-
ilogie een bijzondere plaats. Zij
udt zich bezig met een eeuwen-
ie vraag omtrent het ontstaan
i het leven op aarde en met het
derzoek naar buitenaardse levens-
men op andere hemellichamen
eciaal met deze fascinerende we-
schap zal prof. Schwartz zich in
megen bezighouden.
Wat is ..leven"?
jmtrent het ontstaan van he le-
op aarde weet men nog niets
t enige graad van zekerheid. Er
diverse wetenschappelijke
itra in de wereld proeven geno- j
n met in het laboratorium nage-
otste omstandigheden op aarde.
geveer drie miljard jaar geleden j
te zien of zich onder die conai- i
grote op koolstof gebaseerde mo- I
uien konden ontwikkelen, die del
jrwaarde zijrt voor het optreden
a leven zoals wij dat op aarde
men. Deze experimenten hebben
ïlbelovende resultaten opgeleverd
Sr zijn ook proeven geweest met
bootsing van de huidige atmosfeer
de reuzenplameet Jupiter en
ar bij traden verschijnselen op dl'
suggestie wekken dat de befaaim-
„rode vlek" in de atmosfeer van
pi ter wel eens de allereerste bouw-
inen zou kunnen bevatten van
icromoleculen, die onmisbaar schij-
n te zijn voor het ontstaan van
t leven.
>it alles is echter, ook volgens
Schwartz, nog een terrein van
e meest onbetrouwbare, speculatie
laarbij komt bovendien dat men nu
tngzamerhand wel een poging moet
Veel groter achtte hij de kans van
aantreffen van levensvormen op de
buurplaneet Mars, waar weliswaar
een zeer ijle atmosfeer is, maar waar
de condities toch niet een onoverko
melijke hinderpaal vormen. Helaas
hebben de Amerikanen om financiële
redenen enkele projecten in de ijs
kast moeten stoppen, die beoogden
met onbemande ruimtevaartuigen
onderzoekingen te verrichten om
trent het voorkomen van levens
vormen.
Niet op Venus
Het vinden van levensverschijnse
len op Venus aohtte prof. Schwartz
hoogst onwaarschijnlijk, omdat daar
een zeer hoge temperatuur heer:*,
die aardse vormen van leven uitsluit.
Wat andere levensvormen betreft,
verwees hij naar de al eerder ge
noemde vraag wat onder leven ver
staan moet worden en welke andere
basisprincipes voor leven mogelijk
zijn behoudens de aan de aardse
aangepaste vormen van grote kool
stof moleculen. Het is juist een van
de opgaven van de exobiologie om
vraagstukken als deze ter hand te
nemen.
Mogelijkheden
Men heeft bepaalde voorstellingen,
aldus prof. Schwartz, omtrent de
evolutie van het leven op aarde, de j
evolutietheorie waaraan de naam van j
Danvin voorgoed verbonden zal zijn j
Wanneer we alleen op aarde deze
evolutie nader bekijken, is er wei
nig kans dat we ooit met enige ze -1
kerheid tot de oorsprong van he'
leven op aarde kunnen terugkijken.
Nu echter de ruimtevaart moge
lijkheden biedt naar leven buiten de
aarde te speuren, liggen de kansen
veel beter. De ruimtevaart biedt mo- j
gelijkheden planeten te onderzoeken
in een vroeger en later ontwikke -
lingsstadium dan waarin de aarde
verkeert, waardoor inderdaad een
nieuwe dimensie in de tijd aan de
biologie zou kunnen worden toege-1
voegd. Bovendien kan het ruimte
onderzoek gegevens versohaffen over
mogelijke levensproblemen onder
heel andere dan aardse omstandig
heden, waardoor een dieper inzicht
verkregen zou kunnen worden om
trent het verschijnsel van het lever,
zelf en ook omtrent de oorsprong.
Prof. Schwartz meende dat de
condities op de maan, zoals zij thans
waarschijnlijk zijn, het aantreffen
van sporen van leven aldaar on
waarschijnlijk maken. Niettemin is
er kans dat er op enige afstand on
der het maanoppervlak, waar de
temperatuurwisselingen niet zo ex-
treem zijn en waar eventueel resten
atmosfeer en water ingekapseld kun
nen zijn, microbieel leven gevonden
Uit de Kunst
r laa,t
DEN HAAG (ANP) Het Haagse
college van B. en W. wil f 85.000 ge
ven aan de stichting „Uit de Kunst"
ter bevordering van het culturele
leven in Den Haag en omgeving. De
stichting, opgericht voor verschil
lende kunstinstellingen, streeft onder
meer naar gezamenlijke activiteiten
om nieuw publiek te werven.
Vorig jaar werd onder de titel
„Uit de Kunst" in Schevemngen een
paar dagen achtereen een manifes
tatie gehouden waaraan 10.000 per
sonen deelnamen. De stichting heeft
weer iets dergelijks op het program
ma staan, dit keer in het Congres
gebouw. De band met het publiek
oenkt „Uit de Kunst" voorts nau
wer aan te halen door periodiek een
agenda van culturele evenementen
in Den Haag uit te geven, door en
kele malen per jaar met pamfletten
de publieke belangstelling voor het
Haagse kunstleven te verhogen, en
door een gecoördineerd bespreek-
systeem in te voeren. Bovendien zyn
plannen in voorbereiding voor sa
menwerking met de Haagse kunst-
Toeristisch trekpleister
n
BONN (GPD) Aan het huis
Bnbiar in 1770 Ludwig van Beethoven
Q Bonn geboren werd, knagen de
form en de tand des tijds. De zware
waarop de plafonds rusten
ernstige tekenen van
^^erval. De hoofdtrap moest voor be
zoekers worden gesloten omdat er
10|evaar voor instorting bestaat.
Elk jaar brengen de toeristen on-
[eveer 60.000 mark in de kas van de
.Vereniging Beethovenhuis". Ze ko
nen van heinde en verre en wat ze
ratee zien krijgen is nu niet direct van
le allergrootste betekenis. De kamer
vaar de grote musicus geboren werd,
>ehoorde vroeger tot een ander, klei-
ïer huis. Het kon jaren geleden wor-
len aangekocht en bij het hoofdge-
DE^ouw worden getrokken, waarvan de
loorgevel de Bonngasse 20 siert.
Als de Vereniging niet werd voor-
ïezeten door één van de rijkste ban-
tiers in de Bondsrepubliek, stond het
ïr voor de Beethovenminnaars slecht
voor. Maar het is Hermann Josef Abs
ff In hoogst eigen persoon die dezer
3 dagen in het Beethovenhuis 'n pers
conferentie hield en er de plannen
voor de restauratie bekend maakte,
ffovendien riep hij op geld te geven
het goede doel. Men zou onge-
150.000 mark nodig hebben en
dat is veel als men bedenkt dat de
entreegelden en de jaarlijkse bijdra
gen van de leden (4.000 mark) nog
niet eens voldoende zijn voor het lo
pende onderhoud.
De restaurateurs zullen zich eerst
ontfermen over de zogenaamde Bon
ner kamer in het Beethovenhuis. Het
weinige wat de vereniging aan oor
spronkelijke en autentieke stukken
bezat, ging hier in vlammen op, toen
een waanzinnige in 1960 probeerde
het gehele geboortehuis in brand te
steken. Daarna zal met ferme hand
een wantoestand in de geboorte
kamer worden opgeruimd. Rond de
eeuwwisseling werd er een raam
dichtgemetseld met de argumentatie,
dat de buste van de meester op deze
manier door een mysterieuzer licht
werd beschenen. Bankier Abs, die
van zichzelf zegt dat hij pianist ge
worden zou zyn als hij geen bankier
geworden was, zag in de Beethoven-
kamer tot nog toe meer het duister
van een fotografische donkere kamer.
De Bonner burgers, die veel van hun
Beethoven houden, maar jammer ge
noeg van de verkeerde interpretatie
van zyn muziek, beminnen hun Abs,
die in Bonn geboren werd evenzeer.
Want hij zorgt er natuurlijk voor dat
het ontbrekende geld er altyd komt.
stichting voor de jeugd en met zo
genaamde consumentenorganisaties.
Voor dit pakket van activiteiten is
naar schatting f 165.0000 nodig. De
kunstproducenten, die by „Uit de
Kunst" zijn aangesloten, nullen
hiervoor gezamenlijk ongeveer
f 80.000 bijdragen.
Prof. dr. A. W. Schwartz: zoe
ken naar oorsprong van het leven
en leven elders in het heelal.
wordt. Aannemelijk is dit niet, maa:
mogelijk wel.
Poolse schrijvers
in opspraak
WARSCHAU (Reuter) Op het
congres van de Poolse auteursver-
enig'img, dat de volgende week in War
schau gehouden wordt, zal waar
schijnlijk de zaak van de drie schrij
vers Jasienica, Gredzanski en Kisie-
lewski. beschuldigd van uitlokking
van de studentenrellen van het vo
rige jaar. behandeld worden. Maar
op de agenda van het congres staat
niet de eerder gedane aanbeveling om
hen uit de vereniging te stoten. Op
het drietal de 57-jarige r.k. essay
ist en componist Stefan Kislielew-
ski, de 70-jarige auteur Grzedzinski
en de historicus Pawel Jasienica
is felle kritiek geoefend wegens „re
actionaire denkbeelden". Zy zouden
onder meer op een schryversbyeen-
komst, gehouden vlak voor de stu
dentenbetogingen voor meer vrijheid,
de communistische autoriteiten ver
weten hebben dat zij de culturele
vrijheid aan banden wilden leggen.
Het congres zal zich in hoofdzaak
bezighouden met de Poolse literatuur
in de afgelopen 25 jaar. Men ver
wacht dat men op't congres zal stre
ven naar een betere verhouding tus
sen de liberale en orthodoxe auteurs.
Een van de werken van Wim
de Mol, die op het ogenblik in ga
lerie Van der Vlist worden geëx
poseerd.
In galerie van dei- Vlist exposeren
op het ogenblik twee jonge kunste
naars. Wim de Mol en Kedi. wat
staat voor L. M. van der Willigen
(ja inderdaad een achterneef). Het
werk van Kedl «tekeningen, grafiek
en combinaties daarvan) is duidelijk
het rijpere. Hy exposeerde dan ook
al in Den Haag. Rotterdam en Bel
gië en heeft vijf jaar academie ach
ter de rug. Vooral in zijn miniatu
ren put hij duidelijk uit Tolkien's
„Ruig verhaal". De „Gollem" het
enge wezen, koudt voor naast lief
lijke dwergwezens in grillige land
schappen. In tegenstelling tot vele
andere kunstenaars, die een soort
magische wereld als een niet te ver
teren werkelijkheid in hun doeken
laten meespelen, voelt Kedi zich
hier echt op zijn gemak. Vaak Is het
zo dat we in iemands werk einde
loos met eenzelfde beperkte fantasie
wereld worden geconfronteerd. Naar
mate men langer op het thema in
gaat wordt het inhoudlozen By Kedi
is er echter steeds nog een stijgen
de lijn te zien, begonnen toen hy
zich enkele jaren terug een eigen
wereld schiep met zijn geliefde land
schappen en surrealistische wezens.
Daarvoor beperkte hij zich tot
lijntekeningen van het type dat een
scholier uit verveling in zijn kant
lijn maakt, zonder het potlood van
het papier te halen.
Wel aardig, maar juist by het
zien hiervan wordt het duideiyk dat
de later door hem gecreëerde fan
tasiewereld zyn talent beter tot
zyn recht doet komen. Hierby is het
by het werk schryven van zinnen
als „tussen hemel en aarde kan veel
I gebeuren" en „travelling to another
world", wat vaak op een picturaal
tekort in he surrealisme wyst zelfs
niet hinderlyk.
Wim de Mol exposeert voor het
eerst. Uit het werk blijkt zyn be-
trekkeUjke onervarendheid, maar,
belangryker, voor zover we op het
I geëxposeerde alleen kunnen afgaan:
1 er zit een gunstige ontwikkeling in.
j In zyri niuwe tekeningen, speciaal
voor deze tentoonstelling gemaakt,
werkt hy met grote stroken zwart,
i waardoor hy 't compositionele van 't
vlak benadrukte. Vroeger leken zijn
tekeningen wat onsamenhangend op-
gebouwd uit vele, overigens verdiens-
teUjke, voorstellingen. In de galerie
ligt, getypt, de rede van neerlandi
cus Ad den Hollander, die hy by de
opening van deze tentoonstelling
hield. Wat hy allemaal uit het ge-
exposeerde haalt (hy praat over
schokkende en beklemmende ontdek
kingen! kan ik er met de beste wil
niet uitkrygen, maar misschien moet
Je daar neerlandicus voor zyn.
DICK BLOEMENDAAL
Met Loudens orkest
AMSTERDAM. (ANP) Tussen
20 september en 15 oktober a.s. aal
het London Philharmonic Orcher-
stra veertien concerten in Japan ge
ven. Zes daarvan, t.w. in Tokio, Sin-
day, Nagoya, Hiroshima en Nagasa
ki. staan onder leiding van Bernard
Haitink. De vyftien concerten, die
Haitinks Londens orkest in het voor
jaar van 1970 in de Verenigde Sta
ten geeft, worden alle door hem ge
leid. Deze concert tournee begint in
New York. De programma's van de
concerten die Bernard Haitink deze
maand in Nederland dirigeert, ver
melden o.m. eerste uitvoeringen door
het Concertgebouworkest van werken
van Messlaen, Nono en StrawinskL
ADVERTENTIE
AWliffTP'Ïin,!'1, *tev,T
''f: -
U weet wel
waarom*
