De diamant en Israël
upermarkt in
JP
Levendaal
kr
NEDERLAND
WEIGERDE
200.000
PERSONEN
Vuile Handen
geprolongeerd
Raadsagenda
Zoeteruoude
Wim Kan in
Treslong
DEN HAAG ANP) Voorname
lijk wegens onvoldoende Identiteits
papieren of onvoldoende middelen
van bestaan is van 1 januari 1967
tot 1 oktober 1968 ca. 200.000 perso
nen de toegang tot Nederland aan
de grens geweigerd en zijn 7000
vreemdelingen Nederland uitgezet,
aldus heeft de minister van Justitie,
mr. C. H. F. Polak, de Tweede Ka
mercommissie voor Justitie meege
deeld.
De minister zegt verder, dat grens
controle noodzakelijk blijft zolang
andere landen deze ook uitoefenen,
om te voorkomen dat Nederland een
opvangland wordt van personen die
elders niet worden gewenst.
De mogelijkheid om in Europees
verband tot een gemeenschappelijk
controlesysteem te komen, als in de
Benelux, zal de eerste jaren wel niet
worden verwezenlijkt.
Sinds de inwerkingtreding van de
nieuwe vreemdelingenwet op 1 janu
ari 1967 zijn twee personen als vluch
teling toegelaten. Het is meestal
moeilijk vast te stellen of iemand als
vluchteling moet worden aagemerkt,
aldus minister Polak.
In de praktijk kiest men vaak de
soepele oplossing van het afgeven
van een verblijfsvergunning. Alle
Tsjechoslowaken die naar Nederland
zijn gekomen is een verblijfsvergun
ning gegeven.
Uit het antwoord van de minister
blijkt voorts dat vrijwel geen verzoe
ken zijn ontvangen om kleine Bia-
fraantjes als pleegkind in Nederland
toe te laten.
Imperium gaat „Vuile handen" van
Jean Paul Sartre prolongeren. Na
niet minder dan dertien succesvolle
opvoeringen van dit toneelstuk in het
afgelopen najaar komen er nog vier
extra-voorstellingen in het eigen
Micro-theater van de chr. toneel
groep Imperium in de Vestestraat.
De prolongaties hebben plaats op
zaterdag 11. donderdag 16. zaterdag
25 en donderdag 30 januari.
Vele belangstellenden voor de op
voeringen van „Vuile handen" in de
maanden november en december
moesten met het woord „uitverkocht"
teruggestuurd worden. Deze belang
stellenden krijgen nu nog de gele
genheid om dit door Jan Chr. Bar
telsman geregisseerde stuk van Sartre
te zien.
„Vuile handen" is één van Sartres
meest aangrijpende en menselijke
toneelwerken. Centraal staat het con
flict tussen de fanatieke „theoreti
sche" communist Hugo en de wij
zere, tot meer compromissen bereide
partijleider Hoederer. Hugo is niet
alleen in conflict met anderen over
de partijlijn maar hij vecht ook met
zichzelf. De tweespalt tussen zijn af
komst (zoon van rijke ouders) en
zijn positie in Sartres toneelstuk
(communist onder de proletariërs) en
dan bovendien nog zijn hang naar
grote daden geven deze jongeman
een wankel - gees tel ij k evenwicht.
Naast de boeiende hoofdrollen van
Hugo en Hoederer heeft Sartre een
aantal levensechte figuren gezet zo
als Hugo's echtgenote Jessica (een
kindvrouwtje), de ..partijwolvin" Olga
en de „jongens van de vlakte" die
als lijfwachten van de partijbaas
fungeren.
PAGINA 13
ZOETERWOUDE De gemeente
raad komt donderdagavond om acht
uur in vergadering bijeen. De agenda
vermeldt o.a. voorstel van burgemees
ter en wethouders betreffende de
verrekening met de gemeente Leiden
i.vjn. de grenswijziging; aankoop van
grond; wijziging van het raadsbesluit
van 29 november 1967 betreffende de
21 woningwetwoningen in de Com
mandeurshof. verlenen van een kre
diet Lvjn woningbouw; parkeerver
bod voor het raadhuis; verlenen van
een krediet t.b.v. het kleuteronder
wijs; verlenen van medewerking voor
aankoop van constructie- en ontwik
kelingshulp voor de kleuterschool in
Zonnegaarde; toekennen van de
trend 1968 aan de secretaris en de
ontvanger; aangaan van een nieuwe
rekening-courantovereenkomst met
de N.V. Bank voor Nederlandse Ge
meenten; vaststellen van het maxi
mum krediet in rekening-courant;
instandhouden van de openbare la
gere school; toepassing van artikel
55-quater van de Lager Onderwijs
wet; vaststelling van het bedrag per
leerling van de bijzondere lagere
scholen voor 1969; bestemmingsplan
voor het gebied aan de Slootweg,
nabij Benthuizen; behandeling van
de begroting 1969.
HILLEGOM Dinsdag 7 en
woensdag 8 januari as. treedt het
ABC-cabaret met Wim Kan. Corry
Vonk e.a. op in de grote zaal "1500
plaatsen) van „Treslong'' in Hille-
gom.
gant A
yoi
9EN 1
Teekens Slagerijen door verbouwing moet worden aan-
ire i op 1 maart een consumenten- gepast.
n ^in de voormalige spinnerij van De twintig filialen tellende zaak
V. Leidse textielfabriek Van krijgt een supermarkt met o.a.
mam Co., welk fabriekspand aan drankenservice, cosmetica-afdeling,
qj tvendaal staat. Teekens krijgt j elektrische apparaten, kleinmeubelen
Ie beschikking over een ver- j en woningtextiel, kleintextiel, groen-
jlmte van 7500 m2, die hiervoor ten en fruit en een koffieshop.
Od
li archiefraad
benoemd
Bij koninklijk besluit
t Njjinoemd voor het tijdvak de-
r 1968 tot december 1973 tot
i de Archiefraad prof. mr. J.
Smidt, hoogleraar in het oud
mds recht aan de ryksuni-
n dlit te Lelden, wonende te Haar-
benoemd tot voorzitter) en de
f. A. v. d. Horst, hoofd bureau
départementale documentatie-
van het ministerie van bin-
idse zaken en waarnemend
tter van de permanente com
post- en archiefzaken ryksad-
ratie wonend te Leiden.
bijdrageregelingen
^valiteitsverbetering
vis ook in 1969
HAAG De bijdrageregelin-
tr verbetering van de kwaliteit
#it eigen vangsten in Schevenin-
I [Jmuiden en Vlaardlngen aan-
frde verse en diepgevroren ha-
makreel, schelvis en wijting.
;de voor het onderzoek naar de
ir lardisatie van viskisten, wor-
jjjjOlgens een in de Staatscourant
december 1968 gepubliceerde
n^kksng van de minister van
^IjDuw en visserij, voorshands in
genoortgezet.
^Visserij-Varia
ïhboor 11 kotters werden tijdens
96rfek van 23-28 december jJ. aan
viafslag in Den Helder 25.109 kg
17. ingevoerd met een opbrengst
37yf 88.604. Hiervan kwam het
deel op rekening van de
E/14.580 kg voor f 80.248, gemid-
Baprijs f 3.56-f 7.24 per kg. Voorts
8430 kg schol met een op-
10,1st van f 4585, gemiddeld f 0.31
Sto0.75 per kg. In vergelijking met
nde weken was het een ma-
'kje. Overigens een normaal
nsel voor de tijd van het jaar.
"sDe Schotse treiler „Onami" uit
gifteen is uitgerust met een strip-
van het Type Mark I Shet-
)_1] Men wil met deze machine een
0-4 nemen. hoofdzakelijk om
Q h gestripte vis aan te voeren en
óp 8 voor het uitsparen van man-
steit. Deze machine is in hoofd-
,s geschikt voor vis met een leng-
n 30-50 cm. De „Onam" heeft
m zen gemaakt naar de Noorse
d it. Tijdens de laatste reis ving dit
.b, 250 kisten vis, waarvan 150
c?%) machinaal gestript.
oer Gedurende de eerste 11 maan-
/an 1968 is er in de beide Hum-
1Biavens Hull en Grimsby meer vis
dan gedurende dezelfde
B2de in 1967. Voor Hull was de
4.5% en voor Grimsby 0.8%.
7jjull steeg de aanvoer van 2.843.000
tot2.972 kist en in Grimsby van
1.300 tot 2.748.600 kist. In beide
werd minder vis uit het
f [inland aangevoerd en kwam de
van de aanvoer hoofdzake-
1 Van die zij die van de bevroren vis.
Tsjechiscli-Duits
grensincident
TIRSCHENREUTH (W.-Duitsland)
(AP) Tsjechoslowaakse grens
wachten hebben zich gisteren 600
meter op Westduits gebied begeven
bij de achtervolging van een vluch
teling. Zij zetten de man na met
behulp van een bijzonder valse hond.
Een Westduitse grenspatrouille
werd gewaarschuwd door iemand uit
de buurt die schoten en hulpgeroep
had gehoord. De patrouille ont-
waardde toen in de verte twee of
drie Tsjechoslowaakse grenswachten
en zette deze door de diepe sneeuw
na. Maar de Tsjechoslowaken hadden
hun gevangene al beet en sleepten
hem mee terug de grens over. De
Duitse militairen vonden later op de
grond af- en stukgerukte stukken
kleding alsmede bloed. Het bloed
spoor leidde terug naar de grens van
Tsjecho-Slowakye. Elders vond men
een gevuld magazijn van een machi
nepistool in de sneeuw.
Autoriteiten van de deelstaat Beie
ren hebben bij de Tsjechoslowaken
over de illegale grensoverschrijding
geprotesteerd, maar dat was alleen
maar een formaliteit omdat Tsjecho-
Slowakye de Westduitse souvereini-
teit niet erkent.
Vijftal met vat
bier aan de haal
DEN HAAG Zoals er wel slim
me dieren zijn, die een lekkere bout
begraven om daar in later tijden van
te genieten, zo had het vijftal dat
voor de Haagse politierechter 9tond
een heel vat bier aan het strand te
Noordwyk begraven als het befaam
de appeltje voor de dorst. En het
vijftal zou gezien de animo voor
het bierdrinken ongetwijfeld spoe
dig dorst krijgen. Ze waren in mei
een avondje uit geweest, 22-jarige
Willem, 22 jarige Johan, 22-jarige
Wouter uat Lisse, 20 jarige Hendrik
uit Sassenheim en 24-jarige Willem
uit Lisserbroek.
Ze dronken flink wat biertjes en
toen ze in Noord wijk uit het café
kwamen, zagen ze een vaatje bier
van een liter of veertig voor de deur
liggen. Dat wekte de begeerte van
het vijftal op en ze zeulden het vaat
je naar het strand. Daar begroeven
ze het. Maar de politie zat de bierro
vers meteeen op de hielen en dus
bleef het bier in het vat.
Voor de Haagse politierechter be
kenden verdachten het feit en berie
pen zich op het bier dat ze reeds had
den gedronken, voordat ze er met
het vat vandoor waren gegaan.
„Waarom doen ze dat nou", vroeg
de officier van Justitie zich af. „Ver
dachten hebben behoorlijk werk was,
het baldadigheid? Maar er moet een
grens worden getrokken en dit is ge
woon diefstal. Ze zouden het vat la
ter best soldaat hebben gemaakt",
veronderstelde hij. Hij zag wel reden
enig verschil te maken in zijn eisen.
Tegen drie verdachten eiste hy f 70
boete tegen één, omdat hij in mili
taire dienst is f 60 en tegen nummer
vijf die aleens eerder moeilijkheden
had veroorzaakt f 80 boete plus twee
weken voorwaardelijke gevangenis
straf. De rechter veroordeelde con
form de eis.
LEIDERDORP Het echtpaar
Van der Have, het nieuwe burge
meesterpaar van Leiderdorp, heeft
gistermiddag een bezoek gebracht
aan Leiderdorp. Onder meer werd de
toekomstige ambtswoning bezichtigd
(zie foto). Zoals bekend, zal de in
stallatie van burgemeester M. A. van
der Have op 18 januari plaatsvinden.
(Foto LD/Holvast).
(Van een medewerker)
TEL AVIV (GPD) In Ramat Gan bij Tel Aviv is onlangs
het grootste diamantbeursgebouw ter wereld geopend.
Het heeft 28 verdiepingen. De bouw kostte vijf miljoen dol
lar en werd door de verschillende Israëlische diamantfirma's
gefinancierd. Ze richtten daar hun nieuwe kantoren in. Niet
alleen hierdoor kreeg Israël de aandacht in de „diamantwe
reld". In Tel Aviv heeft n.1. bovendien het vijftiende congres
van de wereldfederatie van diamantbeurzen plaatsgehad, even
als het internationale congres van diamantproducenten.
oent van de wereld en wordt nog
slechts door België, dat diamanten
produceert voor ca. 270 miljoen dol
lar per jaar. overtroffen. De dia
mantindustrie hier is sinds het jaar
1949 voortdurend in stijgende iUn.
Destyds bedroeg de export ca. 5 mil
joen dollar per jaar. In het jaar 1967
bereikte de export 158 miljoen dol
lar en dit jaar aal de produktie zo
als gemeld, nog rond de 42 miljoen
dollar hoger zijn.
De diamantexport gaat voor 35,8
pet. naar Amerika. 9,6 pet. naar Ne
derland, 9.4 pet. naar Zwitserland,
8.7 pet. naar België. 8.5 pet naar
Hongkong, 6.8 pet. naar Japan. 3,7
pet. naai- West - Duits land3.7 pet.
naar Engeland. 2,7 pet. naar Frank
rijk. 1,4 pot. naar Maleisië en 0.4 pet.
naar Oostenrijk. De rest is verdeeld
over verschillende andere landen.
Circa 75 pet. van de in- en uit
voer van diamant wordt door een
consortium van de bank Leumi Le-
Israël en de Uniebank gedekt. Alle
verdere kredieten worden door de
Israël Discount Bank en Barclay's
Bank verstrekt. De huidige produk
tie heeft zich op middelgrote dia
manten gespecialiseerd, die in vak
kringen „melee" genoemd worden
en tot tweeëneenhalf karaat groot
zijn (een karaat is 0,2 g.). Om niet
ten offer te vallen aan een voorbij
gaande modeverandering tracht de
Israëlische diamantindustrie ook
kleinere stenen te bewerken, waarbij
het arbeidsloon een groot deel van
de uiteindelijke prys uitmaakt. Maar
hier moet Israël een zware concur
rentiestrijd met België uitvechten.
In de laatste Jaren is Israël een
actie begonnen, om de produktieme-
thoden te rationaliseren en te stan
daardiseren. De diamantverwerking
gebeurt aan de lopende band. Het
werk gebeurt in drie etappen: zagen,
snijden en slijpen, waarbij het laat
ste onderdeel in zes verschillende
fasen is onderverdeeld en door zes
gespecialiseerde arbeiders wordt uit
gevoerd. Hierdoor ls het mogelijk in
alle arbeidsfasen half ge schoolde ar
beidskrachten in te zetten, die bin
nen 100 dagen kunnen worden ge
vormd. terwijl met een opleiding tot
diamantslijper in België of Neder
land een leertyd van ongeveer 3 jaar
gemoeid is. Weliswaar beschikt zo'n
Tijdens deze internationale bijeen
komsten. waaraan ca. 500 diamant
handelaren en producenten uit de
hele wereld deelnamen, hadden en
kele reusachtige diamant-transaetis
plaats. Hoewel het ging om bedragen
van tot een miljoen dollar, werd de
koopovereenkomst steeds naar tra
ditie mondeling gesloten en werd
door de partijen met de woorden
„masel en broche" bekrachtigd.
Deze typische uitdrukking voor het
afsluiten van een zaak werd reeds
ca. 800 jaar geleden door de beken
de Talmoedgeleerde uit Juda Mai-
monides voor het eerst gebruikt. HU
was een van de bekendste artsen
van zyn tijd en had daardoor de bes
te betrekkingen met de adel en de
koningen. Hiervan trok ook zijn
broer, die diamanthandelaar was,
profijt. Op zekere dag stelde Maimo-
nides zyn broer voor partners te
worden en zei: „ik breng met mijn
betrekkingen de zegen (broche) in,
en jij met je rijkdom het geluk (ma
sel)". Vandaar „masel en broche".
Waarom diamant
Het gebrek aan natuurlijke rijk
dommen en grondstoffen van aller
lei soort heeft Israël gedwongen
naar Zwitsers voorbeeld takken
van industrie op te bouwen, waarby
de bewerking een aanzienlijk deel
van de totale waarde van het pro-
dukt uitmaakt. Zo werd de diamant
verwerkende industrie, die o.m.
ook het voordeel heeft weinig
stroom en water nodig te hebben,
één van de belangrijkste takken van
de Israëlische economie (een andere
industrie, die nog in het beginsta
dium is. is de elektronische). In ie
der geval is na de citrusproduktie de
diamant-industrie de belangrijkste
bron van Israels export.
In Israël werken ca. 10.000 dia
mantslijpers en snyders en verder
nog 1.000 diamanthandelaren, expor
teurs en importeurs. Dit is ongeveer
een derde tot een kwart van alle
werknemers in deze industrietak ter
wereld.
De totale export van Israëlische
diamanten zal dit jaar ca. 200 mil
joen dollar bedragen, waarvan ca.
45 miljoen toegevoegde waarde is.
Israël is de tweede diamantprodu-
Drie kronen uit de schat van Engelse kroonjuwelen. Links de
kroon die de Engelse koningin bij officiële gelegenheden, zoals de
opening van. het parlement, draagt. In het midden de St. Edwards-
kroon, die vanwege haar gewicht alleen b\J de kroning gedragen
wordt. Rechts de oude keizerskroon van India. Deze drie kronen
bevatten gezamenlijk meer dan elfduizend diamanten, die voor het
grootste deel in Europa door Joodse diamantbedrijven verwerkt
werden.
Europese diamantslijper uiteraard
over een veel grotere vakkennis dan
iemand die een spoedcursus heeft
gevolgd.
In 1938 begonnen
De diamantindustrie in Israël
werd gegrondvest in het jaar 1938.
toen een Belgische diamantslijper
naar het toenmalige Palestina kwam
en hier aan het werk ging. De ruwe
diamanten kwamen uit België en de
geslepen exemplaren werden naar
dao land teruggestuurd. Maar pas
tijdens de tweede wereldoorlog kon
deze industrie tot bloei komen, om
dat de diamantslijpers, die meest
van Joodse afstamming waren. Ne
derland en België moesten ontvluch
ten, en naar Noord- en Zuid-Ameri-
ka, Engeland. Australië en ook Pa
lestina trokken.
Het diamantensyndicaat, waarvan
de hoofdzetel in Londen is geves
tigd. en dat bijna alle diamantgroe
ven in zijn bezit heeft en ca. 80 pet.
van het ruwe materiaal levert, was
blij, In Palestina een nieuwe afnemer
te hebben gevonden. In die tijd pro
duceerde de diamantindustrie ook
industrie-diamanten. Na het einde
van de oorlog braken voor de glin
sterende industrie zware tijden aan.
j De Belgische en Nederlandse con
currentie kwam weer opzetten en Is
raels onafhankelijkheidsoorlog ln het
jaar 1948, die de hele economie ver
stoorde. bracht deze industrie bijna
tot stilstand. Pas na het specialise
ren op melee-stenen begon de her
nieuwde opgang.
Momenteel levert het syndicaat
ongeveer 50 k 60 pet. van de ruwe
diamanten aan Israël. Interessant
genoeg komt ca. 40 pet. daarvan uit
de Sowjet-Unie, die zijn diamanten
aan het syndicaat levert, officieel
Israël boycot en met het land tegen
woordig ook geen diplomatieke of
handelsbetrekkingen meer heeft. Het
overige ruwe materiaal kon Israël
zich door directe verdragen met ver
schillende Afrikaanse staten of uit
België verschaffen, dat een deel van
de ruwe diamanten van heit syndl-
kaat aankoopt en met winst aan de
fabrikanten doorverkoopt. Het syndi
caat oefent ln Israël een tamelijk
stenge controle op de diamantbewer
kingsindustrie uit. Zodra een firma
tekenen van zwakte vertoont, wordt
de levering van ruw materiaal door
het syndikaat stopgezet.
j De diamantbeurzen, zijn, al sinds
generaties bijna uitsluitend in Joodse
j handen. De groefeigenaars zijn
i meestal geen Joden. Het betreft een
I beroep, waarbij men een heel kapi-
I taal in zijn vestzakje kan meedragen.
Enkele honderden kleine glinsteren
de stenen zijn miljoenen waard,
j Joodse handelaren, die altijd bang
zijn voor verbanning en vervolgin-
j gen. werden door dit beroep aange-
j trokken, omdat men met zo'n „ge-
j makkelijk overdraagbaar kapitaal"
gemakkelijker aan zijn vervolgers
kon ontsnappen, en er makkelijker
1 mee over de grens kon komen. Om
maar een voorbeeld te noemen: een
groot deel van de Joodse slijpers en
diamanthandelaren uit Nederland
kon na de nazi-invasie met het ka
pitaal diamanten ontkomen.
De Israëlische diamantbeurs,
waarvan het nieuwe huis werd in
gewijd, fungeert als overlaadstation
voor import, export en de verkoop
van diamanten. Zij alleen bevestigt
het officiële gewicht van de diaman-
j ten voor en na de bewerking. Het
I woord .karaat." waarmee het ge-
J wicht van diamanten wordt aange-
I duid. komt van het Arabische ,ki-
i rit," een pit van een broodvrucht,
die in de oudheid als gewichtseen
heid voor diamanten werd gebruikt.
Het internationale diamant-beurs-
congres heeft zich in het bijzonder
met de sancties en straffen van het
interne recht van de diamantbeurs
bezig gehouden. Diamanthandelaren
wenden zich slechts in zeer zeldza
me gevallen tot een openbaar ge
rechtshof. Hun conflicten worden in
tern binnen de beurs uitgevochten en
wie het vertrouwen schendt, wordt
door de beurs uitgesloten en mag er
nooit meer ln terugkeren. De dia
manthandel berust op wederzijds
vertrouwen. Dat is misschien ook de
reden, dat veel diamanthandelaar
families onderling verwant zijn en
leden van de beurs in Amsterdam.
New York, Antwerpen of Milaan
maar al te vaak uit één familie af
komstig zijn.
Toen de president van de Israëli
sche diamantbeurs, de heer Mosche
Schrutzer. zijn openingsrede by de
lnwyding van het beursgebouw be
ëindigde. zei hy ..masel en broche"
ln de nieuw-Hebreeuwse uitspraak.
Velen antwoordden ln het Jiddisch
„masel en broche." Maar zowel Jo
den als niet-Joden weten, wat dit ge
heime wachtwoord betekent.
AG 4 JANUARI 1969 LEIDSCH DAGBLAD
