Robert Kennedy over de crisis om Cuba (2)
Praatjes voor de vaak" van Gromiko
m
Over meer inspraak
van jonge mensen denken ze wel
even anders...
Bezoek
Maar over Voortrekker Pijptabak j1!!
zijn ze het eens. Voortreffelijk! I
Aan geen generatie gebonden.
Die twee roken er best van!
ÜÜB
WIE
WAT
Kunstmarkt in
Voorschoten
Winter gezicht van
Schelfhout 18.700
DONDERDAG 28 NOVEMBER 1968
PAGINA 11
Temidden van de doorlopende discussies onder leiding
tan president Kennedy van Amerika's hoogste functionaris
sen over de Sowjetrussische raketten op Cuba, kwam Moskous
minister van Buitenlandse Zaken, Gromiko, zijn opwachting
bij de president maken. Het was een afspraak, die lang voor de
ontdekking van de raketten was gemaakt en president Kenne
dy was van mening, dat het pijnlijk was Gromiko niet te ont
vangen. Hij overwoog of hij Gromiko van de aanwezigheid der
raketten op de hoogte zou stellen, doch besloot tenslotte dit niet
te doen, omdat er nog geen beslissing was genomen over Ame
rika's gedragslijn.
Het gesprek vond plaats op woens
dagmiddag in het bureau van de
president in het Witte Huüs. Gromi
ko begon het gesprek met te zeggen,
dat de Verenigde Staten moesten op
houden met Cuba te bedreigen. Cuba
wilde alleen een vreedzame co-exis
tentie, zo beweerde hij. Het was niet
geïnteresseerd zijn regeringssysteem
naar andere Latijnsamerikaanse
landen over te brengen. Gromiko
jei voorts, dat premier Chroesjtsjow
hem instructies gegeven had presi
dent Kennedy mee te delen dat de
enige hulp die aan Cuba verleend
werd op het geb.«?d van landbouw en
landontginning lag, opdat de bevol
king voldoende voedsel zou hebben,
buiten nog een klein aantal verdedi-
fingswapens.
In verband met alle publiciteit in
de Amerikaanse pers wenste hij nog
eens nadrukkelijk te stellen, aldus
Gromiko, dat de Sowjet-Unie nooit
aanvalswapens aan Cuba zou leve
ren Gromiko zei dat hij namens
premier Chroesjtsjow en de Sowjet-
Unie een beroep op de Verenigde
Staten en president Kennedy wilde
doen om de spanningen te verminde
ren die er in verband met Cuba tus
sen beide staten gerezen waren.
President Kennedy luisterde ver
baasd. maar ook met een zekere be
wondering naar de brutale uitspra
ken van Gromiko. Vastberaden
maar, gezien de provocatie, met
grote zelfbeheersing antwoordde hij
Gromiko. dat niet de Verenigde Sta
de onenigheid aanwakkerden,
maar de Sowjet-Unie. De wapenleve
ringen van de U.S.S.R. aan Cuba
maakten diepe indruk op de Ameri
kaanse bevolking en waren voor
hem persoonlijk een bron van grote
»org. Doordat Chroesjtsjow hem per-
soonlijk gerustgesteld had, had hij
openlijk verklaard dat er geen actie
tegen Cuba ondernomen behoefde te
worden, en toch werd de situatie
voortdurend gevaarlijker. Gromiko
herhaalde dat de enige doelstelling
van de U.S.S.R. was om „brood aan
'uba te geven opdat de honger in
it land voorkomen werd." En wat
e wapenleveranties betrof had de
Sowjet-Unie slechts enkele specialis-
en gezonden om Cubanen te oefe
nen in het hanteren van bepaalde
wapens die alleen „verdedigend"
waren. Hij stelde nog eens dat hij
het woord „verdedigend" wenste te
beklemtonen en dat die wapens
nooit een bedreiging voor de Ver
enigde Staten konden vormen. Pre
sident Kennedy antwoordde, dat er
geen misverstand over de houding
van de Verenigde Staten moest be-
j staan, dat die houding aan de Sow
jet-Unie duidelijk gemaakt was bij-
dens besprekingen met ambassadeur
r Dobrinin en bovendien nog door zijn
eigen verklaringen. Om elk misver
stand te vermijden las hij zijn ver
klaring van 4 september voor, waar
in gewaarschuwd werd voor de ern
stige gevolgen die zich zouden voor
doen indien de Sowjet-Unie raketten
of aanvalswapens naar Cuba zou
overbrengen.
Zeer misnoegd
Gromiko gaf hem de stellige ver
zekering, dat dit nooit zou gebeuren
en dat de Verenigde Staten zich
geen zorgen behoefden te maken.
Na nog vluchtig enkele andere on
derwerpen aangeroerd te hebben
nam hij afscheid
Ik arriveerde kort nadat Gromiko
het Witte Huis verlaten had. Het
moet gezegd worden, dat de presi-
dent van de Verenigde Staten zeer
misnoegd was over de zegsman van
de Sowjet-Unie!
Donderdagavond sprak de meerder- j
heid van onze groep zich uit voor een
blokkade. Om ongeveer 9.15 die
avond gingen we van het ministerie i
van Buitenlandse Zaken naar het
Witte Huis. Om alle argwaan te ver
mijden die wellicht zou ontstaan door
een lange rij limousines achter el
kaar. gingen we allemaal met mijn
wagen: John McCone. Maxwell
Taylor, de chauffeur en ik opgepropt
op de voorbank en de zes anderen
achterin. We legden onze adviezen
aan de president voor. De vergade
ring leek in het begin op een rustige
en bevredigende wijze te zullen ver
lopen. Maar terwijl men praatte, ter-
w'jl de president dringende vragen
opwierp, begonnen de meningen en
gedachten weer te verschillen, en niet
alleen op minder belangrijke punten.
Sommigen van ons schakelden van
hef. ene uiterste op het andere over.
Bij het begin van 'de vergadering wa-
ren ze voor een luchtaanval en tegen
dp tijd dat we het Witte Huis verlie- J
ten wilden ze helemaal geen stappen
ondernemen.
De president, die helemaal niet te- j
vreden was, stuurde ons weg om ver- i
der te beraadslagen. Omdat af wij- j
kende gedragingen achterdocht zou-
den wekken, schakelde hij weer over i
op zyn gewone agenda en zijn cam- I
pagne voor het houden van spreek
beurten.
Op onze vergadering van de daarop
volgende ochtend in het ministerie j
van Buitenlandse Zaken rezen er
weei scherpe meningsverschillen. De
spanning en de doorwaakte uren be-
gonnen hun tol te eisen. Nu echter,
vele jaren later, zijn die menselijke
zwakheden ongeduld, driftbuien
begrijpelijk. Van ieder van ons werd
I een advies gevraagd, dat de toekomst
van de hele mensheid aanging, een
j advies dat. als het verkeerd was. de
vernietiging van de mensheid kon be-
tekenen. Dat soort spanningen wekt
vreemde reacties bij een menselijk
wezen, zelfs bij briljante, gerijpte,
ervaren mannen met zelfvertrouwen.
Bij sommigen roept het karakter
eigenschappen en krachten op die ze
zichzelf nooit bewust zijn geweest,
anderen wordt de spanning te mach
tig.
Zwakke plekken
Onze situatie was des te moeilijker
omdat er geen duidelijke, eenvoudige
oplossing was. Een vast omlijnd
standpunt was eenvoudig onmogelijk.
Elk standpunt had zijn zwakke plek
ken en de tegenstanders wezen daar
op. vaak met een ruïneuze uitwer
king. Tenslotte werden we het, eens
over een procedure waarbij we het
gevoel hadden de president toch in
telligente adviezen te kunnen geven.
We wisten dat de tijd drong en dat
uitstel onmogelijk was. We splitsten
ons in groepen om onze adviezen op
te schrijven en begonnen met een
concept voor een toespraak van de
president tot het volk en de gehele
daarna te volgen gedragslijn, waarbij
we probeerden alle mogelijke daar
aan verbonden gebeurtenissen te om
schrijven en adviezen te verstrekken
hoe daarop gereageerd zou moeten
worden.
In de vroege namiddag wisselden
we onze papieren uit, elke groep ont
leedde en bekritiseerde de anderen en
toen werden de papieren weer terug
gegeven aan de oorspronkelijke op
stellers ter verdere behandeling.
Langzamerhand ontstond er een ont
werp voor d e definitieve plannen.
Voor de voorstanders van de blokka
de hield dit in dat er een wettige ba
sis voor onze actie werd opgesteld,
een agenda voor een vergadering van
de organisatie van Amerikaanse Sta
ten (OAS), adviezen omtrent de rol
der Verenigde Naties, de militaire
maatregelen met betrekking tot het
aanhouden van schepen en tenslotte
de omstandigheden waaronder even
tueel militaire macht zou worden
aangewend. De voorstanders van on
middellijke militaire actie gaven de
gebieden aan, die aangevallen zou
den worden, een verdediging van on
ze houding in de Verenigde Naties,
suggesties voor het verkrijgen van
militaire steun van de Latijnsameri
kaanse landen en het voorstel om
contact op te nemen met Chroesjt
sjow om hem ervan te overtuigen dat
het niet raadzaam zou zijn militaire
acties tegen ons in de Caribische Zee.
in Berlijn of elders ter wereld te on-
dernemen.
President Kennedy vertoefde vrij
dag en zaterdagochtend in Chicago,
waar ik hem telefonisch meedeelde,
dat we gereed waren voor overleg
met hem. Het hing nu nog van één
man af. want de eindbeslissing zou
niet door een vergadering worden ge-
delingen aan de in Washington ver- Maandagmiddag voor zijn toespraak
blyvende ambassadeurs en voorbe- en na de lunch met zijn vrouw had
reidingen om hun en anderen schrif- de President nog verscheidene be-
telijk de wettige rechtvaardiging die sprekingen In de eerste plaats con-
aan onze actie ten grondslag lag. voor stitueerde hij formeel onze commis-
te leggen.
F.r werden voortdurend meer re
geringsambtenaren uitgenodigd voor
de besprekingen en eindelijk begon
het toch tot de peis door te lekken,
dat er een ernstige crisis dreigde.
I sie tot dusverre „de groep" of
„oorlogsraad" genoemd als „uit
voerende commissie van de Nationa
le Veiligheidsraad" „teneinde eer»
doeltreffende leiding te geven aan de
werkzaamheden van de uitvoerende
Door persoonlijke interventie van
de macht in de huidige crisis". De Pre-
president bij verscheidene bladen sident werd officieel voorzitter en tol
verschenen maandagochtend alleen nader order zouden we elke ochtend
om 10 uur met hem vergaderen.
Kort daarna had de President een
bespreking met de leden van het Ka
binet en stelde hen voor het eerst op
de hoogte van de crisis. Toen, kort
voor de uitzending, sprak hij met da
leiders van het Congres. Dit was de
moeilijkste vergadering. Ik was er
niet bij maar toen ik hem daarna zag
begreep ik dat het enorm inspannend
moest zijn geweest.
Vele leiders van het Congres had
den scherpe kritiek geuit. Ze waren
van mening dat de President krach
tiger had moeten optreden, met een
berichten, dat de President een be
langrijke toespraak zou houden en
dat het land voor een ernst'-ge crisis
stond.
Militair gereed
De diplomatieke stappen waren
van grote betekenis. We waren in
staat een stevige wettige grondslag
voor onze actie via het OAS-verdrag
te leggen en onze positie over de ge
hele wereld werd versterkt doordat
ue Organisatie unaniem het ad
vies voor een quarantaine steunde.
De Sowjet-Unie en Cuba stonden
dus tegenover het gehele Westelijke militaire aanval of een invasie en
halfrond. Bovendien kon Acheson dat de blokkade een veel te zwak
met behulp van gedetailleerde foto's antwoord was. Senator Richard B.
snel de Britse premier Macmillan en Russell van Georgia zei dat hij geen
de Franse president De Gaulle van vrede, met zichzelf zou kunnen heb-
de juistheid van onze reactie over- ben als hij niet in de sterkste be
tuigen. En m de huidige spannende woordingen zei hoe belangrijk het
dagen is het een prettige herinnering, I was dat we krachtdadiger optraden
dat geen enkele Westerse mogend- dan de President voorstelde. Senator
heid de V.S. zo krachtig steunde als J. WflMam Fulbright van Arkansas
Frankrijk. Generaal De Gaulle zei: I adviseerde ook sterk een militair op-
„Ik zou precies hetzelfde gedaan heb- treden inplaats van zo'n zwakke
ben", en hij zei er nog bij dat hij maatregel als een blokkade. Anderen
de foto's niet behoefde te zien. om- verklaarden dat ze er sceptisch te-
dat „een machtig land zoals het Uwe j genover stonden maar in het open-
niet zonder bewijsmateriaal handelt". I baar zouden zwijgen, alleen omdat
Kanselier Adenauer van W^st-Duits- het zo'n gevaarlijk uur voor de natie
land zegde zijn steun ook toe en zo was.
Nadat de President naar de vaak
zeer emotionele kritiek geluisterd
had. verklaarde hij dat hij alle nood
zakelijke stappen zou doen om de
veiligheid van de Verenigde Staten
te waarborgen, maar dat hij niet van
werd voorkomen dat de Sowjet-
Unie de V.S. van Europa scheidde.
(Diefenbaker, de Canadese premier,
was de enige NAVO-leider die twij
felde en zijn ongeloof uitsprak). Dit
gebeurde allemaal gelijktijdig met de w
toespraak van de president en was I ^ning wü dat een grotere"militaï-
al.een mogelijk door gewe g re jn het beginstadium gerecht-
werk en de moeizame besprekingen'
nomen. De president- zegde zijn ver
dere reisplannen af en keerde naar
Washington terug.
Tijdens zijn terugreis naar Washin-
ton werden onze strijdkrachten over
de gehele wereld gealarmeerd. Van
uit onze vergadering gaf minister
McNamara telefonisch bevel dat vier
luchteskaders gereed moesten wor
den gehouden voor een aanval, voor
het geval de President zou besluiten
dat advies te volgen.
De President was om 1.40 's mid
dags terug in het Witte Huis en ging
eerst zwemmen. Ik zat op de rand
van de zwemvijver en we praatten.
Om half drie hepen we terug naar
de Ronde Zaal. De vergadering duur
de tot tien minuten over vijf. Ze was
geconvoceerd als een formele verga
dering van de Nationale Veiligheids
raad. McNamara Bette deorgumei^-
ten voor de blokkade uiteen: anderen
die vóór een militaire actie. De dis
cussie vei'liep over het algemeen
ADVERTENTIE
NIEIV1EVE.R
Voortrekker Naturel.
Licht en geurig. Eerlijke tabak.
Puur natuur. Recht op de man af.
ƒ1.25 per pakje.
NIEUW!
Een creatie apart:
Voortrekker Aromatic! Dezelfde
eerlijke tabak, Iets
aromatischer van geur. Ook 1.25.
U kunt zied gratis abonneren op „Het Nieuwsblad voor Pijprokers". Tl] FOP)OPI l^ MIFMFYFP'
Briefkaartje aan Postbus 41 N Groningen, is voldoende. II IL-V-ZL-^ V-/i IMIL.IVIL-1 I— I
President John F. Kennedy
rustig en weldoordacht, hoewel er.
zoals vaker bij dergelijke vergaderin
gen. bepaalde uitspraken werden ge
daan en als onomstotelijke waarhe
den werden aanvaard, die ik welaan,
vechtbaar 'achtte.
De President besloot in de namid
dag ten gunste van de blokkade. De
volgende ochtend kwamen we bijeen
voor een slotvergadering met gene-
raai Walter C. Sweeney van de tacti
sche luchtmacht, die de President
meedeelde dat zelfs een zware bij
verrassing ondernomen luchtaanval
geen zekerheid kon geven alle raket
bases en kernwapens op Cuba te ver
nietigen. Daarmee werd de laatste
geringe twijfel die nog bij hem ach
ter gebleven kon zijn weggenomen.
Hij had tfieh er zorgen over gemaakt
dat een blokkade raketten n>et ver-
I wijderde, nu werd het hem duidelijk
dat ook bij een luchtaanval die taak
niet kon worden volbracht.
Zijn sterkste argument tegen een
militaire aanval, en niemand kon dit
voldoende weerleggen, was dat een
luchtaanval de morele positie van de
I Verenigde Staten over de gehele we
reld zou aantasten, zo niet vernieti
gen.
Stevensons ad\ies
Adlai Stevenson, onze ambassadeur
by de VN, was zaterdagmiddag uit
New York teruggekomen om onze
vergadering bij te wonen en hij had
ook al veel van de voorafgaande be
sprekingen bijgewoond. Hij had al
tijd getwijfeld aan de luchtaanval,
maar op die vergadering op zater
dag bepleitte hij sterk wat hij enkele
I dagen tevoren nog maar aarzelend
tegenover mij had geuit. nl. dat
I we duidelijk tegen de Sowjet-Unie
moesten stellen dat wij. wanneer de
raketten uit Cuba teruggetrokken
zouden worden, bereid zouden zijn
onze raketten uit Turkije en Italië
terug te trekken en onze marinebasis
in Guantanamo Bay wilden opge
ven.
Enkelen van de aanwezigen reageer
den fel op deze suggestie en er volg
de een scherpe woordenwisseling.
Hoewel de President het voorstel van
Stevenson verwierp, stelde hij toch,
dat hij al lang twijfel gekoesterd had
I omtrent de waarde van de Jupiter
raketten in Turkije en Italië en en-
kele tijd geleden aan Buitenlandse
Zaken had gevraagd onderhandelin
gen over de terugtrekking te willen
j beginnen. Hij was echter van me-
I ning dat het nu niet het juiste mo-
1 ment was om een dergelijke stap
I voor te stellen en we konden Guan
tanamo Bay niet onder Russische
bedreiging laten. Stevenson is vaak
openlijk bekritiseerd om het stand
punt dat hij in deze vergadering in
nam. Ik geloof dat met nadruk ge
zegd moet worden, dat hy een ge
heel verschillende mening van die
der anderen verkondigde, een me
ning die daarom al van belang was
voor de President.
Hoewel ik het totaal oneens was
met zijn adviezen, vond ik het toch
moedig van hem dat hij ze stelde en
ik moet eraan toevoegen dat ze stel
lig even wys waren als enige andere
die toen werden geuit. De toespraak
van de President werd vastgesteld op
maandagavond. Onder leiding van
Ball, Alex Johnson en Martin werd
van uur tot uur een programma op
gesteld voor de voorbereidingen van
een vergadering van de OAS, mede
die er aan vooraf gingen. In deze pe
riode gingen de militaire voorberei
dingen door. Raketbemanningen wer
den opgeroepen en paraat gehouden.
De troepen trokken Florida en het
zuidoostelijk deel van de Verenigde
Staten binnen. Zaterdagavond laat
trok de First Amored Division vanuit
Texas Georgia binnen, en voor vijf
andere divisies werd de staat van
alarm afgekondigd. De basis te Guan
tanamo Bay werd versterkt. De Ma
rine zond 180 schepen naar de Cari
bische Zee. De strategische lucht
macht werd over de burgerlijke vlieg
velden in het gehele land verspreid
om bij een eventuele aanval minder
kwetsbaar te zijn. De B-52 bombar
dementsvliegtuigen werden volledig
geladen met kernwapens in de
lucht paraat gehouden. Wanneer er
een landde nam een ander onmid
dellijk zijn plaats in de lucht In.
vaardigd was. Omdat 't mogelijk was
dat de zaak opgelost kon worden zon
der een verschrikkelijke oorlog, had
hy tot de door hem voorgestelde han
delwijze besloten. Hy zei ook dat er
tenslotte misschien toch militair op
getreden zou moeten worden, maar
dat moest niet lichtvaardig gebeuren.
Hij gaf de geruststelling dat intussen
alle maatregelen genomen waren om
onze militaire krachten voor te be
reiden en voor onmiddellijke inscha
keling gereed te houden
Hij waarschuwde hen, dat, als een
aanval gelanceerd werd. onze tegen
standers konden antwoorden met en
raketvuur waardoor vele miljoenen
Amerikanen zouden worden gedood.
Dat was een risico dat hij niet wilde
nemen voor hij alle andere mogelijk
heden tot het uiterste en op de meest
krachtdadige wijze had uitgeput. Hij
waarschuwde hen dat dit een uiterst
hachelijke zaak was en dat iedereen
1**1 goed doordrongen moest zijn van de
Scherpe kritiek risico's die eraan vast zatert. Toen de
vergadering afgelopen was was hij
Een uur voordat President Kenne- erg opgewonden. Later, toen we er
dy zijn toespraak zou houden liet mi- I over spraken, bekeek hy het wat filo-
nister Rusk Ambassadeur Dobrinin sofischer en wees erop dat de reactie
bij zich roepen en stelde hem op de
hoogte van de te houden toespraak.
De kranten berichtten dat Dobrinin
er zeer geschokt uitzag toen hij het
bureau van de President verliet.
van de Congresleiders op wat wij
moesten doen, hoewel militanter dan
de zyne. toch erg veel leek op onze
eerste reactie toen we de vorige dins
dag over de raketten hoorden.
ADVERTENTIE
Wie ontving de eerste
Nobelprijs
U vindt het duidelijk omschreven In WAAR'1969
hst nisuwt. 288psgina's tellende pocket jaarboek - geïllustreerd^
f3,25 afgehaald aan kantoor LEIDSCH DAGBLAD.
Witte Singel 1, Leiden.
f 3,95 toegezonden per post. Wilt U op het giro (57055) strookje
vermelden: Wie wat waar 1969
In het historische Ambachtshuis op
de Voorschotense Voorstraat 14 zal
vrijdag, zaterdag en zondag a.s. voor
de tweede maal een Kunstmarkt wor
den gehouden. De organisatie is »n
handen van de onlangs opgerichte
Kunstkring Voorschoten, die ook en
kele gastexposanten uit andere ge-
gemeenten heeft uitgenodigd deel te
nemen.
Schilderijen, tekeningen, keramiek,
wandkleden, sieraden, kleinplastiek
en andere kunstuitingen zullen wor
den geëxposeerd. De eerste
Kunstmarkt, die in december 1967
werd gehouden, was al onmiddellijk
een groot succes. Niet minder dan
4500 personen bezochten deze markt.
Inmiddels zyn in het Ambachtshuis
enkele verbeteringen aangebracht
met name wat de verlichting betreft.
De Kunstmarkt wordt morgen door
burgemeester L. do Kool om twee
uur geopend.
DORDRF.CHT (ANP) - Op de m.
jaarsveiling bij Mak in Dordrecht
zUn voor schilderijen van bekend#
schilders hoge prijzen gemaakt. Aan
de top stond een schildery van An
dreas Schelfhout. „Wintergezicht",
dat f 18.700 opbracht.
„Jachtstoet" van Van Huchten-
burgh werd geveild voor f 14.000 en
..Farao van de Nyi" van G. Hoet
voor f 15 000. Het schildery .Avond
stemming" van H. de Hoogh bracht
f 7000 op en ..Schoolinterieur" van
Horemans f 12 000 By de etsen werd
„Zelfportret met sjerp om de hals"
van Rembrandt voor f 4200 ver
kocht. „Boodschap aan de herders"
eveneens van Rembrandt, ging voor
f 2400 onder de hamer door. Etsen
van andere Hollandse meesters
brachten tussen f300 en f600 op.
