ID(3iidheden" 150 jaar
Strijd om de macht bij
Van Nievelt Goudriaan
„Nieuw in de traditie
en nieuw van visie"
S
Bericht van Robeco:
vermogen ƒ.2225 mul.
Re livens
„SPELLEN
Nanaas
V
SAN
DAN
■ctie in Hortus
Srdwijker zwaar
''(gewond bij
"«Ising in Leiden
Pakhuis
DICHTER KEULS
OVERLEDEN
Rapenburg
,JIpt nestje uithalen''''
EEN 1 OORTREFFELUK VERTELLER
co izj
die zijn goed!
CRANE VERLIEST
KORT GEDING
au^riivlBER 1968
UiOdtu UA<jULsAXf
ïouwjN Maandag viert het Rijksmuseum van Oudheden
Leidse Rapenburg het 150-jarig bestaan. Koningin
jal een nieuw ingerichte zaal openen en daarmee als i
III Jan Koning Willem I, die zeer veel heeft bijgedragen j
>N%V\-ichting en eerste bloei, jaartal en datum van dit jubi-
igszins vastleggen, hoewel er van een eigenlijke ge-
tum niet kan worden gesproken.
ichrii
.30 t<
van
De naam van Reuvens is
voor Leiden niet alleen van
belang als die van de stichter
van het Rijksmuseum van
Oudheden. Voor veel breder
kring is die naam bekend als
naam van de openbare lees
zaal aan de Breestraat en de
filialen. De leeszaal aan de
Breestraat is gevestigd in het
oude ivoonhuis van de stich
ter van het museum. Zijn
laatst overleden dochter
heeft het huis in 1916(f) aan
de gemeenschap vermaakt,
waaruit deze instelling voor
algemeen nut en culturele
vorming is voortgekomen.
ADVERTENTIE
van een opbergruimte dan van een
studieverzameling en voor publiek-
verteerbaar museum kon worden ge
sproken. Dat lag enigszins voor de
hand. want in de jongste periode van
vestiging aan het Rapenburg vielen
de crisis- en oorlogsjaren. Na de oor
log is de beurs iets ruimer geopend,
waardoor restauraties en reorganisa
ties mogelijk werden, die thans bij
de viering van het arbitraire honderd-
vijftigjarige bestaan min of
meer worden afgesloten. De afdeling
voor de Nederlandse praehlsto-
rie moet echter nog worden ingericht.
Vanaf 5 november tot
na de kerstdagen exclusief
optreden van de U welbekende
's avonds in de
BAR "THE PIRATE SHIP"
Leiden, aan Rijksweg 4
Amsterdam - Den Haag
Casparus Jacobus Christianus
Reuvens, de stichter van het mu
seum.
■nveel recht als begin no-
18 kan men een datrum in
\jeboartedaitum kiezen toen
s ool'lectie voor het museum
;---s >idse universiteit werd gele-
i :f 1745 toen deze collectie in
Tiveerde, of 1821 toen de
en huisvesting voor de in-
langegroeide collectie offi-
- geopend.
dan 1818 als ..geboorteda-
sn? Omdat in de herfst
prof. dr. C. J. C. Reu
ambt als Leids hoogleraar
laeologie officieel aanvaard-
idat het deze hoogleraar is
die het al aanwezige oud-
Ige materiaal aan huisves-
t geholpen en dit materiaal
heeft weten uit te breiden.
was „van huis uit" jurist
ar in Harderwijk toen hij
">t Leids hoogleraar in de ar-
e werd benoemd. Hij trof in
(oj. ie collectie aan, die bijna
l eeuw tevoren door de Am-
J eeie schepen Gerard van Pa-
k aan de Leidse Universiteit
raaKfechonken, bestaande uit
id. tsels van beelden, stukken
brandwerk met inscripties en in
i .louwen teksten. Deze waar-
ir eïiollectie was ondergebracht
a"e%ngerie van de Hortus Bota-
t deh daar nauwelijks toeganke-
Bovendien bracht Reuvens
anten en penningen mee.
.logleraren kregen in die tijd
dan de schriftelijke vraag
r°aaoor de uitoefening van hun
onckiodig hadden, doch vrijwel
gaf antwoord op die vraag,
wel: een huisvesting voor
^tie. In later jaren ook; mid-
rvoeifc>r aankoop van oudheidkun-
4fs riaal.
zij de intensieve belangstel-
Koning Willem I voor het
appelijk leven in de breedste
hter van staalfabrieken in
•nhgpromotor van musea en an-
turele instellingen in Neder-
Itiatiefnemer tot het graven
Zuid Willemsvaart, oprichter
Ned. Handels Maatschappij
Reuvens zijn wensen ver-
:en. Aan de Houtstraat kwam
tizing voor de collecties tot
Jwel onder één dak met het
jd daar gevestigde Rijksmu-
Natuurlijke Historie. Deze
•huizing aan de Houtstraat is
id onderdeel van het museum,
dat' niet altijd geweest. Ook
Siting van het Museum voor
ijke Historie is mede te dan-
pi« r
EN Op de Haarlemmerweg
anfc gisterochtend omstreeks
'oor acht een bromfiets en een
itafinauto tegen elkaar. De brom-
lan: een 59-jarige NoordWijker.
•—«•en gecompliceerde rechteron-
ibreuk, een hersenschudding,
leurwond aan het rechteroor
wondingen aan het achter-
De EHD bracht hem naar het
■■Alsch Ziekenhuis.
Het Rijksmuseum van Oudhe
den aan het Rapenburg.
(Foto LD/Holvast)
ken geweest aan de belangstelling en
medewerking van Koning Willem I.
Het eerste stukje museum aan de
Houtstraat werd in 1821 in gebruik
genomen. De collectie was toen al
uitgebreid met de eerste grote aan
koop, namelijk van een verzameling
van de Antwerpse kolonel Rottiers,
wiens activiteiten als beroepsmili
tair in dienst van Napoleon een nog
steeds slepend conflict bussen Rus
land en Turkije over de toebedeling
van Azerbeidsjan hebben nagelaten.
Voor twaalfduizend gulden (voor die
tijd een aanzienlijk bedrag) werden
van hem Griekse oudheden aange
kocht.
In de Jaren die volgden breidde de
verzameling zich sterk uit door aan
koop en schenkingen, maar deze
groei duurde niet lang. In 1830 was
de bodem van de schatkist over een
ontstellend groot oppervlak zicht
baar, en het zou ruim een halve
eeuw duren, voordat opnieuw tot be
scheiden aankopen kon worden over
gegaan. Dit gold niet alleen voor het
Leidse museum, maar eigenlijk voor
alle rijksmusea in den lande en als
weerslag ook voor de particuliere
verzamelingen.
Belangrijke aanwinsten in die gou
den Jaren waren die met betrekking
tot Noord-Afrika, vooral Egypte
(Humbert) en in 1827 de collectie
t'Anastasy, Zweeds consul generaal
in Alexandrlë, terwijl na de gouden
tijd in 1839 ook nog een collectie
Griekse vazen van Luclenne Bona
parte het bezit van het museum kon
verrijken.
Aanvankelijk was in de tijd van
Reuvens de behuizing aan de Hout
straat voldoende, maar lang duurde
dit niet. Eigenlijk is sindsdien het
museum meer een pakhuis voor oud
heidkundige schatten geweest dan
een museum, totdat na de tweede
wereldoorlog in een nog altijd te be
krompen behuizing afdelingen kon
den worden ingericht waarin
het waardevolste en meest ogende
materiaal weer ten toon gespreid
kon worden. De opening van de
nieuwste in dit kader ingerichte zaal
door Koningin Juliana op maandag
a.s. sluit deze reorganisatie min of
meer af.
Om terug te keren tot de geschie
denis: in 1838 werd het museum in
een nieuwe behuizing ondergebracht,
namelijk in het pand Breestraat 18
waar later een belastingkantoor werd
gevestigd. Het Rijksmuseum voor Na
tuurlijke Historie nam toen het in
middels uitgebreide complex aan Ra
penburg - Houtstraat - Papengracht
geheel in beslag. In dat jaar begint
ook de publikatie van geschriften
over de Egyptische afdeling van het
museum, iets waaraan het museum
thans een internationale roem mede
te danken heeft.
In 1892 begon men plannen te ma
ken, om Natuurlijke Historie te la
ten verhuizen en daardoor het Ra
penburg-complex weer voor Oudheden
beschikbaar te krijgen. Het zou tot
1920 duren, voordat dit plan was ver
wezenlijkt.
ROTTERDAM (ANP) Het
tweede tussentijdse bericht van
het Rotterdamsch Beleggings-
Consortium N.V. (Robeco) per 1
oktober 1968 bevat de volgende
meest saillante punten
1) 99% van de aandelen Ver-
eenigd Bezit van 1894 is ter ruil
aangeboden; circa 2/3 hiervan in
aandelen Robeco.
2) Het interimdividend van
ƒ4,80 (1967: ƒ4,40) is betaalbaar
vanaf 4 november.
3) In de zomermaanden steeg
de waarde van een aandeel Robe
co van ƒ237 (1 juni) tot 250 (1
oktober).
4Het vermogen nam met 178
min. toe van 2.047 min. tot
2.225 min. Het grootste gedeelte
van de stijging valt toe te schrij
ven aan waardevermeerdering
van de beleggingen.
Wij ontlenen aan het bericht nog
dat de directie zich op dit ogenblik
nog niet wil binden, dat het totale
dividend over 1968 eveneens ver
hoogd zal worden. De indicatie van
de inkomstenrekening is in dit op
zicht weliswaar bemoedigend, maar
een besluit in deze kan pas na af
sluiten van het boekjaar worden ge
nomen.
Nederland behoorde tot de groep
landen, waar Robeco de omstan
digheden gunstig achtte voor koers
stijging. In deze groep nam Duits
land de eerste plaats in. Robeco
kocht er in de verstreken 4 maan
den voor f 60 min en nog steeds is
zij van mening, dat de vooruitzichten
voor de Duitse beurzen uitstekend
zjjn. Robeco acht het dan ook vol
komen verantwoord 1/8 van het ver-
ADVERTENTIE
AGFA-GEVAERT
Agfa
Magneton
bond geluidsband
studio-zuiver
mogen in Westduitse ondernemingen
te hebben belegd. Bij de beoorde
ling van elk belang in Frankrijk
moet een devaluatie van de frank
als eventualiteit niet buiten beschou
wing worden gelaten.
Robeco heelt „schoorvoetend" eni
ge Amerikaanse waarden aan de por
tefeuille toegevoegd. Voorts was zU
koper in Japan en Italië. Het goud-
bezit is praktisch onveranderd geble
ven; het totaal aan liquide midde
len is gedaald en maakt nu 3,6
uit van het vermogen. In Europa is
thans belegd 49,68 waarvan 13.18
in Ned. internationale concerns, 12.65
in Duitsland en b,17 in Neder
land. In Noord-Amenka is belegd
39,81 waarvan 37,51 in de VB.
Op 85-jarige leeftijd Is overleden de
bekende dichter mr. H. W, J. M.
Keuls, wiens begrafenis inmiddels in
alle stilte heeft plaatsgevonden.
De poëzie van Keuls kan beschouwd
worden als een belangrijke bijdrage
tot de Nederlandse literatuur uit de
tijd van andere vooraanstaande dich
ters van een oudere generatie als A.
Roland Holst, J. C. Bloem, Jan Gres-
hoff. Victor van Vriesland e.a. Een
grote eruditie, fijnzinnigheid en men
selijkheid bepaalden de sfeer van zijn
gedichten.
De in 1883 geboren dichter was Ja
renlang advocaat in Amsterdam en
directeur van het Bureau voor Mu
ziek- en Auteursrechten. HU schreef
o.a. de volgende bundels ,Jn den
stroom" (1920), „Om de stilte (1924),
„De dansende lamp (1955), Rondeelen
en kwatrijnen (1941), Doortocht
(1943) en onder pseudoniem Ponti-
cus: „KwatrUnen van Omar Khay
yam" en „Verzamelde gedichten"
(1947). In 1948 verkreeg hU de Am
sterdamse poëzleprUs en in 1962 de
P. C. Hooftprijs.
Een bescheiden figuur, wiens lite
raire kwaliteiten hoog mogen worden
aangeslagen en bU wie de belangen
der auteurs destijds in goede handen
lagen, omdat hU steeds voor hen op
de bres stond, tevens een dichter van
formaat, is heengegaan.
Ook na 1920 was de behuizing van
het museum nog zodanig, dat meer
ROTTERDAM (ANP) Het rookgordijn rond de machts
strijd om de Stoomvaartmaatschappij Van Nievelt Goudriaan
en Co. in Rotterdam is gistermiddag voor het overgrote deel
weggewerkt door een der commissarissen, mr. A. Blussé van
Oud-Alblas. Hij gaf een overzicht van de gebeurtenissen die
geleid hebben tot de onderhandse plaatsing van aandelen bij
de Steenkolen Handels Vereniging (SHV) tegen een koers van
150% en het daaropvolgende bod van deze maatschappij tegen
een koers van 180%.
Frank Herzen. En zondags een stukje vlees. A. W.
Sijthoff, Leiden.
Geen levensberichten, geen foto met sigaret in de mond of
kind op de arm; we weten dus niet wie Frank Herzen is. Eén
ding weet ik wel zeker, hij is een schrijver, ik zou bijna zeggen
van de bovenste plank, ware het niet dat er op de bovenste
plank gewoonlijk de minder noodzakelijke boeken terecht ko
men en dat is een plaats waar deze bundel verhalen bepaald
niet thuishoort.
Fantasie en realiteit
Voor zover ik kan nagaan heeft de
ze schrijver tot nog toe alleen drie
verhalen gepubliceerd in verzamel
bundels waarvan ik er maar één ken:
„Ultrakort en langer", de bundel van
de VARA-prijsvraag toen deze om
roep 40 jaar bestond en verschenen
in 1966.
„En zondags een stukje vlees" is
dus Herzens eerste zelfstandige pu
blikatie. De bundel bestaat uit negen
verhalen en een novelle. Wat aanpak
en inhoud betreft kan men het werk
verdelen in die verhalen waarin
droom en/of fantasie met realiteit in
nig vermengd zUn en die, wélke men
reëel zou kunnen noemen. In de eer
ste is het element fantasie of droom
In wezen het middel om te komen tot
het doel d.w.z. te ontkomen aan de
realiteit. Het eerste, het titelverhaal,
toont dit duidelyk. Deze geschiedenis
van de man met zyn plant, oleandre
camivorum humanica geheten, gaat
zelfs verder dan het ontsnappen aan
een realiteit. Het element wraak op
de realiteit speelt duidelUk mee. We
hebben hier te doen met een men-
senetende oleander die een heilige
plant in Brazilië schUnt te zUn met
de bUzonderheid „de Indianen schij
nen er offers aan te brengen". De
neiging planten een kwaadaardige
wil mee te geven is niet nieuw en af
komstig uit de Angelsaksische litera
tuur. Ik meen mij zelfs een verhaal
te herinneren in die taal van een an
dere man met zUn plant, maar dit
verhaal had een volkomen andere in
trige. tegenovergesteld aan die van
dit verhaal. Het is trouwens wel zo
dat het werk van Frank Herzen op
Engelse leest geschoeid is maar dat
heeft niets te maken met het feit dat
een paar verhalen zich ln een min of
meer Engelse omgeving afspelen. De
vraag waar en hoe Herzen zUn lessen
heeft opgedaan heeft met zijn oor
spronkelijkheid niets van doen. Men
zou ook kunnen zeggen dat Herzen
met de goede Engelse schrijvers de
eigenschappen gemeen heeft mensen
buiten hemzelf en zUn milieu te kun
nen zien en bovendien een voortref-
felljk verteller te zUn. Belde weinig
voorkomende eigenschappen in het
Nederlandse proza.
Er is nog «en derde kant aan dit
proza en dat ls de humor. Men be-
grijpe mij goed. Herzen is bepaald
niet wat men hier te lande pleegt
humoristisch te noemen. ZUn humor
zit gewoonlijk niet in de situatie maar
in de wUze van formuleren. Een en
kele maal ook in de situatie zoals in
„In Memoriam". In weer andere
blUkt hij een uitstekend kinderpsy
choloog zoals in „De Vreemde Slaper"
„Kinderen kUken" en „Het Jaar van
Herzens 'meesterwerk'
Herzens meesterwerk is volgens
mijn opvatting de novelle „Kokkels
en Mosselen". Deze novelle is een to
tale realiteit, een beeld van leven in
een vissersdorp, naar ik aanneem er
gens aan de kust van Engeland. Hoe
wel het er niets mee te maken heeft
behalve de situering doet deze novelle
denken aan „Under Milkwood" van
Dylan Thomas en de merkwaardig
heid doet zich voor dat by die ver
gelijking het eerste treft hoeveel beter
het procédé van Herzens zuivere, dy
namische proza zich leent voor een
dergelijk oproepen van een gemeen
schap dan het poëtische proza van
Thomas. Ik heb werkelijk wel bewon
dering voor Thomas, maar om men
sen te laten leven ls puur proza no
dig. By het lezen van „Kokkels en
Mosselen" is het alsof de sluier van
vaagheid die voor my over „Under
Milkwood" hangt, opgetrokken wordt
en een Engels kustdorp levend en
tastbaar uit de mist komt. Herzen is
ook vollediger dan Thomas en won
derlijk genoeg ook sterker in het ge
ven van de romantische sfeer van
wind en zee.
Het dorp ls bevolkt met een grote
verscheidenheid van mensen die stuk
voor stuk voor het voetlicht komen
uit de gemeenschap, er zUn boten en
stenen, zand en mosselen, c&fé's, ho
tels, toeristen, winkels. Er is alles wat
het menselUk bestaan uitmaakt: lief
de en haat, vriendschap en eenzaam
heid, kinderen en ouden, misdaad,
winst en verlies, kortom dat wat nog
altUd de voedingsbodem van onze
daden ls.
Het laatste verhaal „De marmeren
Dood", is nogmaals van een andere
soort. Het ls het drama van kunste
naarsleven in een totalitaire staat;
een soort toekomst zoals Orwell die
gegeven heeft in zUn „1984" maar
door Herzen uit een totaal eigen vi
sioen opgebouwd.
Een eigen taal
Ik ben mjj er van bewust dat Ik
door namen te noemen van auteurs
wier werk ouder ls dan dit en waar
mee het werk van Herzen verwant
schap vertoont, misschien de indruk
wekt als zou deze jonge auteur lk
neem maar aan dat hU jong is
een neiging hebben tot navolgen.
Dit moet ik krachtig tegenspreken.
Hoewel Herzens proza ligt ln de ljjn
van de traditie Is het oorspronkelijk
van styl en nieuw van visie. Ik hoop
dat hy het hier niet bU laten zal. HU
behoort tot het soort prozaïsten dat
we hier hard nodig hebben. Schrij
vers met een eigen taal hebben we
meer, maar schrijvers die hier ook
nog wat mee te zeggen hebben, wei
nig.
CLARA EGGINK
De strijd heeft gewoed tussen het
bestuur van Van Nievelt Goudriaan
vechtend voor het Nederlandse ka
rakter en zelfs voor het voortbestaan
van deze 63 jaar oude rederU. en an
derzijds Internationale financiers, die
door forse aankopen van certificaten
op de Amsterdamse beurs de macht
in handen wilden krijgen. .Men ls
erop uit geweest het nestje uit te ha
len", zo zei de voorvechter van aan-
deelhoudersbelangen, de heer W. C.
Posthumus Meyjes. Dit werd beves
tigd door het overzicht van de gang
van zaken door mr. Blussé van Oud-
Alblas.
Tegen „overweldigers"
Het bestuur trachtte gelden bUeen
te brengen in eigen kring om zo'n
positie te creëren dat de „overweldi
gers" konden worden tegengehouden.
Dit lukte niet. Toen besloot men door
middel van onderhandse plaatsing
een post van 15 miljoen aandelen no
minaal tegen een koers van 150
aan de SHV aan te bieden. „Het was
een koers die wU verantwoord acht
ten". aldus mr. Blussé. De beurskoers
was toen circa 130 %en men verdis
conteerde ook de slechte berichten
over de gang van zaken in de maat-
schappU.
Deze onderhandse plaatsing leidde
tot een storm van kritiek. „Commis- j
sarissen en directie hadden dit niet j
verwacht", zo onthulde mr. Blussé.
Wy dachten„wU hebben de zaak ge
red", maar wy merkten dat het toch
niet goed werd ontvangen. Dit heeft
ertoe geleid dat men met de SHV
ging overleggen over een bod op de
aandelen. De overnamekoers werd
bepaald op 180% terwijl de hoogste
beurskoers tot dusver 159 was ge
weest. Het bod moest daar ruim
schoots bovenuit komen, aldus mr.
Blussé.
Na deze uiteenzetting toonde aan
deelhouder Posthumus Meyjes zich
een mild beoordeler van de situatie.
HU zei dat het geen zin had om een
bedrUf dat in een gegeven situatie
geen levensvatbaarheid meer heeft, in
stand te houden. HU had wel kritiek
op de gang van zaken. „Intern waren
er bU Van Nievelt Goudriaan veel
problemen die een krachtig beleid
hebben afgeremd", zo zei hU-
De heer Posthumus Meyjes vond
het ook spijtig dat de internationale
financiers, die het nestje wilden, nu
weer miljoenen in handen hebben om
andere zaakjes te doen.
„Voor een habbekrats"
„Na de vergadering werd becijferd
dat deze financiers door de verkoop
van hun aandelen aan de SHV tegen
een koers van 180zeker enige mil
joenen winst hebben gemaakt. De
heer Posthumus Meyjes liet ook mer
ken dat zJ. de SHV er niet slecht ls
afgekomen. Deze onderneming heeft
in totaal 63 miljoen moeten betalen,
terwijl er zo berekende hU zo'n
56 miljoen in kas is. „Als de SHV dit
geld naar zich toe haalt, dan hebben
ze de vloot voor een habbekrats ge
kocht". HU vond de koers van 150%
voor de onderhandse plaatsing en dis
van 180 voor het overnamebod
..niet bepaald hoog".
Mr. Blussé die werd herbenoemd
tot commissaris wilde geen toezeg
gingen doen over de kansen van de
rederij in de toekomst. De nieuwe
commissarissen en directeuren zullen
de gang van zaken nu gaan uitstip
pelen, mede op basis van een rap
port van een Amerikaans organisa
tiebureau, dat het oude bestuur ln
het begin van dit jaar deed opstel
len. Op de vergadering nog werd
meegedeeld dat de SHV thans reeds
beschikt over 98 van de aandelen.
De lnleveringstermUn ls verlengd tot
20 december.
ADVERTENTIE
HENGELO (ANP) Gistermor
gen heeft de president van de Arron-
dissements-rechtbank te Almelo uit
spraak gedaan in het door Crana
Nederland tegen Dikkers aangespan
nen kort geding. Deze uitspraak
houdt in dat de door eiseres (Cra
ne) gestelde vordering niet wordt
toegewezen en dat Crane in de kosten
van het geding wordt veroordeeld,
zo deelt directie G. Dikkers en Co
N.V. mee.
