tamer kan jaloers zijn
ip Westduitse Bondsdag
Muzikale herdenking
van 350-jarig bestaan
„Alles over de misdaad"
Openhartig gesprek
o.a. over encycliek
^oofd-
yjlektro-
lonteurs
'ARLEMENTARIERS IN HET BUITENLAND
Palestijnen zouden Priesterberaad ill Noordwijkerhout
oogovens
Muiden
Picasso 87 jaar
brand op vliegveld
aangestoken
hebben
Concentratie in
uitgeverswereld
Levende „Opjecten
Sjoo" verboden
HISTORISCH OVERZICHT
Pro-Doebtsek
demonstranten
veroordeeld
ERDAG 26 OKTOBER 1968
LE1DSCH DAGBLAD
li
El u)EN (GPD) Wat komt er terecht van de „volle aan-
'.die de politieke partijen in hun verkiezingsprogramma's
I n te besteden aan ingewikkelde landsproblemen?
?e tijd geleden publiceerden wij de resultaten van een
:ns deze zomer gehouden vraagstelling onder de leden van
eede Kamer. Een conclusie daaruit:
Tweede Kamer kan in Den Haag niet goed werken. De
Jj* rieden hebben een ontstellend gebrek aan werkruimten en
listratieve hulp.
correspondenten in België,
Frankrijk en West-Duits-
nagegaan hoe het daar is ge
let de werkomstandigheden
volksvertegenwoordigers. De
e daar zijn voorbeelden van
een moderne maatschappij de
itie technisch wordt toege-
r zijn ook voorbeelden van
(tanden, die het gevolg zijn
te lang versloffen van een
n, zoals dat nu ook in Neder -
inde is.
BONN
r en staan de 518 afgevaardig-
de Bondsdag telt, 353 kamers
en |J 'rtjes ter beschikking. Na af-
b de kamer voor commissies,
oorzitters en commissievoor-
komt het er op neer dat er
cite oert.ie Is per twee of drie
tegenwoordigers (de vuri-
van vele Nederlandse
Kamerleden). De Bondsdag-
orden bijgestaan door secre-
overkant van de straat
gs het bondsdaggebouw ligt,
nds kort flats, waar de afge-
ien uit het land door de week
wonen en werken,
saai ideaal wordt het voor de
volksvertegenwoordigers,
binnenkort vlak bij de
een flatgebouw gereed-
waar in alle afgevaardig-
eigen kamer krijgen. Er
oorts om. een groot restau-
en een ondergrondse garage
►n capaciteit van 200 auto's.
EN
ïbs
ons
eklc
jas
LONDEN
zal een winkelstraat te-
de Big Ben warden gesloopt
!s te maken voor een modern
ten behoeve van het parle-
Iteindelyk. want ln Engeland
de zaken lang laten lopen,
iet Britse parlement door de
es hoe langer hoe meer als
veeg dreigde te worden be-
werd drie Jaar geleden be-
werkruimten te zoeken
ide gebouw.
het gepruts zyn de Lager-
a verschoppelingen gebleven.
eeï 630 moeter er dagelijks
in tweehonderd met hopen
ADVERTENTIE
ogoven* FlrmikJefi
»gt
i vai
t va
•,«d.
rangs
irW
zelfstandig onderhouds-
eparatiewerkzaamheden
de elektrische
eratiKir uit te voeren
storingen aan insta llaöet
zeer uiteenlopende
op te sporen en te
helpen.
Hploma V.E.V.-
terketroommontewr
leonis en ervaring op
et gebied van hoog- en
sagspanningsinstallaties.
eeftijd 27 tot 45 jaar.
kan In dagdienst of in
sgendienst worden
plaatst.
basis aanvangssalaris
11.002,per jaar,
:aaki ireenkomend met ca.
Ld® 10,— bruto per week
i 'agdienst en ca. f 250,-
;1(]( 10 per week in
sgendienst.
5t0ffó
gehuwden, die in
08 ten of op grotere
land van on# bedrijf
*n, komen woningen
tblkbaar.
i i ^l'jke sollicitaties onder
1 U 293 te richten raa
"oneelsvoorziening,
B 'dkantoor 2, Hoogovens
Men.
papieren onder de arm ergens een
plekje in de gangen of de lobby's
zoeken, om er ten aanhore van ieder
een een brief te dicteren aan een se
cretaresse die haar stenogram bui
ten het gebouw moet gaan uitwer
ken. omdat er eenvoudig geen stoel
voor haar beschikbaar is.
BRUSSEL
In Brussel hebben de drie grote
partijen tamelijk grote gebouwen in
de omgeving van het parlement.
Daar is werkruimte en secretariaats
hulp voor de volksvertegenwoordi
gers. Men krijgt de indruk dat de
Belgische parlementariërs, meer dan
him Nederlandse collega's, de na
druk leggen op hun bijbaan (burge
meester. bestuurder van een organi
satie. enz.). Zij werken veel in het
bureau van hun bijbaan en doen wei
nig aan direct voorbereidend parle-
mentswerk. Eén ochtend in de week
zijn er commissievergaderingen en
over de fractievergaderingen zegt een
senator ons: ..Serieuze politici gaan
daar toch niet naar toe".
Wat de Belgen wel doen, is gere
geld „ziit-avond" houden in de eigen
streek, waai- iedereen op het stad
huis of in een café „meneer de volks
vertegenwoordiger" kan benaderen.
PARIJS
In Parijs zijn de klachten van de
Nationale Vergadering de laatste
maanden steen véor steen door pre
sident De Gaulle verhoord: aan het
vergadergebouw zijn verscheidene
vleugels bijgebouwd om meer ruim
te te scheppen. Het zijn eigenlijk al
leen nog maar de Gaullisten zelf, di«
met nijpend ruimtegebrek kampen.
Want door de voor hen zo gunstig
uitgevallen laatste verkiezingen
blijkt geen enkele zaal voor hun
fractie meer groot genoeg te zijn, zo
dat zij voor hun vergaderingen ver
scheidene malen naar een naburig
hotel moesten uitwijken. De Franse
parlementsleden verdienen zo*n drie
duizend gulden per maand. Belas
tingvrij wel te verstaan. Zij bekos
tigen daarvan hun eigen secreta
riaatshulp.
NICE (GPD.) De ver
maarde schilder Pablo Picasso is gis
teren 87 jaar geworden. Zijn huis
in Mougdns was te klein voor de bloe
men, telegrammen en geschenken die
hem werden toegestuurd door vrien
den en bewonderaars.
Picasso vierde zijn verjaardag ln
stilte. Sinds een jaar verschijnt hij
weinig meer in het openbaar.
Het imposante Bondsdag-
gebouw in Bonn.
Zij hebben een zeer druk bestaan
tijdens het „vergaderseizoen" en zit
ten dan een groot deel van hun tijd
tegen half tarief in de trein,
heen enweer reizend tussen hun
eigen streek en Parijs. Het „verga
derseizoen" duurt nu alles bijeen
echter nog slechts zes maanden per
Jaar. De president heeft ook de va
kanties verlengd
BEIROET (Reuter. AP) Een
Palestijnse commando-organisatie die
zich „het Volksstrijdfront" noemt,
heeft beweerd dat het verantwoorde
lijk is voor de brand die de dag tevo
ren op het vliegveld van Lydda, bü
Tel Aviv, woedde.
Leden van het front hadden vol
gens een communiqué zes brandbom
men gelegd bij elektrische kabels in
het douanekantoor op het vliegveld,
Israels enige Internationale luchtha
ven. De Israëlische autoriteiten
noemden kortsluiting als oorzaak van
de brand. Later eiste de organisatie
der Palestijnse overwinnir\gsregimen-
ten (NASR) de „eer" van de brand
stichting voor zich op.
ROTTERDAM (ANP» Nygh en
Van Ditmar N.V. en H. P. Leopolds'.
Uitgeversmij N.V. hebben besloten
door ruil van aandelen tot een nau
we samenwerking te komen. In ver
band hiermee heeft Nijgh en Van
Ditmar NV het geplaatste aandelen
kapitaal uitgebreid met f 100.000 tot
een totaal van f 1.200.000. Beide
winstgevende bedrijven beschou
wen dit samengaan als een verster
king, mede doordat op deze wijze een
efficiënter bedrijfsvoering zal kunnen
worden bereikt. In het karakter van
beide uitgeverijen zal geen verande
ring komen. De directies blijven on
gewijzigd, zegt een gemeenschappelijk
communiqué.
NOORDWIJKERHOUT (ANP) In de komende week ko
men het voltallig Nederlands episcopaat en het presidium van
de Stichting Nederlandse priesterreligieuzen bijeen met 130
priesters.
onderwerp geweest van het voorbe
raad. Zij zien de bisschoppen aller
eerst als de geestelijke leiders, die
aan hun priesters evangelische vrij
heid en vreugde verkondigen, niet
verstrikt raken in organisatori
sche problemen en op basis van plu
riformiteit van de kerkprovincie de
wereldkerk inspireren in hun con
tact met de collega's in andere kerk
provincies en in hun contact met
Rome.
Tenslotte is op grond van de vraag
stelling uit het dekenale priesterbe
raad ook een belangrijk pakket ac
tuele problemen tot uiting gekomen
als stof voor de nationale bij
eenkomst. Men wil oa. spreken over
de onontbindbaarheid van het huwe
lijk. de celibaatsverplichting van d»
priester, de ambtsvervulling van de
gehuwde priester, het diakonaat, d«
intercommunie, enz.
Deze priesters zijn afgevaardigd
door de gezamenlijke priesters van
hun dekenaat met wie zij zich op
deze nationale bijeenkomst hebben
voorbereid. Het pastoraal instituut te
Rotterdam dat in opdracht van het
episcopaat dit beraad organiseert had
hun daartoe een aantal vragen voor
gelegd. Dit nationale priesterberaad
vindt plaats in het college „Leeuwen
horst" te Noordwijkerhout en is ter
bevordering van een openhartig ge
sprek tussen bisschoppen, pro
vinciaals en priesters een beslo
ten bijeenkomst.
Algemeen thema van dit grote col
legiale beraad vormen de belangrijk
ste vragen waarvoor zowel de bis
schoppen als de priesters zich ge
steld zien in deze tijd: hoe gestalte
te geven aan de pluriformiteit, die
blijkens de dekenale verslagen door
de meeste priesters op een of ande
re wijze aanvaard wordt in de ge
loofsverkondiging.
Blijkens de verslagen zal ook de
ziekzorgpraktljk ruimte moeten bie
den voor veelsoortige aanpak die niet
verstrikt raakt in allerlei verouder
de bepalingen en de kans geeft aan
gezonde experimenten. Ook het ver
wachtingspatroon van de priesters
ten aanzien van de bisschoppen is
In de geest van het door de bis
schoppen verlangde overleg binnen de
geloofsgemeenschap over de encycliek
„ïlumanae Vitae" zullen de pries
ters ook tijdens deze bijeenkomst aan
de bisschoppen hun inricht kenbaar
maken over de pastorale begeleiding,
die deze encycliek zo dringend be
hoeft.
Schilderijendiefstal
in Aerdenhout
HAART .HM (GPD) Gistermor
gen heeft een Aerdenhouts echtpaar
de diefstal van twee schilderijen en
een geldkistje met een inhoud van
f.550 ontdekt. Een van de schilderijen
is een mannenportret van de bekende
kunstenaar Nico!aas Maes. dat naar
schatting een waard» heeft van
f.4000.
ROTTERDAM (GPD) „De le
vende Opjekten Sjoo van Hans
Frisch zal woensdagavond niet te zien
zijn op de Rotterdamse „speelweek"'.
De burgemeester heeft de voorstel
lingen verboden. HU acht de Sjoo
strijdig met de openbare orden en de
goede zeden.
De burgemeester heeft de Sjoo niet
zelf gezien. Hij is afgegaan op een
advies van de hoofdcommissaris van
politie, die de Sjoo ook niet zelf heeft
gezien.
De Amsterdamse politie heeft Hans
Frisch en Zijn groep echter aan het
werk gezien in Paradise en er een
rapport over opgesteld, waarin staat
dat er zedenkwetsende en pornogra
fische elementen in de Sjoo zitten.
Ab Visser. Onder de gordel. Erotiek en geweld
in de misdaadroman. Bruna en Zn., Utrecht.
Deze uitstekende beschouwing over wat in de wandeling
gewoonlijk wordt aangeduid als „detective" waaronder dan alle
variaties zijn inbegrepen, is totaal gewijd aan de misdadigheid,
evenals de werken die erin behandeld worden. De auteur heeft
echter de nadruk gelegd op een speciaal aspect van dit soort
romans en verhalen en wel op het al of niet aanwezig zijn van
seks. Het boek is tevens een historisch overzicht van de mis
daadroman. Ik houd mij maar aan dit laatste woord omdat het
al of niet optreden van een meester-speurder aan de misdadig
heid in de intrige als zodanig niet veel verschil maakt.
Sex overheerst
Te begiinen dus met Edgar Allan
Poe, algemeen erkend als uitvinder
van het genre, laat Ab Visser alle
ook maar enigszins bekend geworden
schrijvers van misdaadromans voor
bij trekken. Hierbij sluit hij dus niet
in de zuivere griezelverhalen met een
metafysische inslag. Dit is een genre
op zichzelf, hoewel Poe daar ook wel
onder gerekend zou kunnen worden.
Het blijkt vervolgens dat Visser
en dat is ook zijn wezenlijke onder
werp een scherpe scheiding maakt
tussen misdaadromans met en zonder
seks. De grens ligt, zegt hij, bij de
Tweede Wereldoorlog of daarna, toen
de seksuele taboes werden opgeruimd
en de „Victoriaanse preutsheid"
plaats heeft gemaakt voor een lawi
ne van geweldplegingen, al of niet
onder de invloed van wat men sadis
me pleegt te noemen. Of dat, tussen
twee haakjes, een vooruitgang Is,
staat nog te bezien. Iedereen die het
werk van de schrijver aan wiens
naam het woord ontleend is. De Sa-
de, gelezen heeft, zal weten dat er op
dit terrein weinig of geen nieuws on
der de zon ls. Het verwondert me
trouwens dat Visser deze auteur in
verband met zijn onderwerp niet
noemt. Maar goed. als ik het wel be
grepen heb geeft Visser de voorkeur
aan misdaad met openlijke seks bo
ven misdaad met gecacheerde of he
lemaal geen seks. Zijn redenatie is
dat seks het overheersende element
van het menselijk bestaan is en als
zodanig dan ook niet onder stoelen
of banken gestoken dient te worden.
HU legt nadrukkelUk het verband
tussen seks en misdaad. Maar is het
eigenlijk wel zo eenvoudig met het
verschijnsel misdaadroman? Gezien
het feit dat de gemiddelde misdaad
roman in wezen een hoogst primitieve
voorstelling van zaken geeft wat be
treft de menselijke roerselen met
daarin verwerkt een meer of minder
moeilik op te lossen „who donnit"-
puzzel en dit laatste soms nog niet
eens in de nieuwste hjkt het mU
niet zo belangrijk hoe de heer Dashiel
Hammett (The thin Man) „tegen
over de vrouwen" stond of dat Aga
tha Christie's boeken het resultaat
zUn van frustratie. En wie zal het
zeggen, niet waar? Het Freudianis-
me raakt ook alweer overleefd.
Een ander element
I Er is, geloof Ik, een element dat
Visser over het hoofd heeft gezien
Het moge dan waar zijn dat verslin-
ders van misdaadromans gemeenlijk
potentiële ophangers. moordenaars,
sadisten, seksmaniakken of bezetenen
van doodsverlangens zijn, er kan ook
meer of beter, iets anders aan te pas
komen. Een leder toch die een boek
leest, hetzij over misdaad of over wat
ook, ondergaat als het goed Is daar
bij nog andere emoties zoals veront
waardiging over onrechtvaardigheid,
medelijden, afkeer (dit laatste zelden
in de misdaadroman, daar zorgt de
handige auteur wel voor) genegen
heid en vooral geamuseerdheid.
Om even bij dat laatste te bUJven;
een misdaadverhaal kan b.v. amu
sant zyn door de tegenstelling. Daar
is de zojuist genoemde Agatha Chris
tie een voorbeeld van, met haar
aandoen! Uke plattelandsgemeenten
waarin zich de gruwelijkste massa
moorden afspelen. Nog afgezien van
het vermakelUke van een dergelijke
situatie: er zit ook nog een zekere
waarheid in want ik ben er, met vele
anderen, nog altUd van overtuigd
dat er juist vanwege die quasi-tegen-
strydigheid, meer moorden niet dan
wel in de openbaarheid komen. Dit,
ik geef toe geringe, waarheidsgehalte
is mi. totaal verdwenen in de geweld-
verhalen. Neem b.v. „No Orchids for
miss Blandish", door Visser terecht
als een prototype van de moderne
misdaadroman behandeld. Daarin
worden levende wezens zozeer be
schoten en in elkaar getrapt of ge
stoken dat ze volgens redelijke maat
staven morsdood of althans voor hun
verdere leven invalide zouden moeten
zyn. Maar niks hoor, een paar blad
zijden verder gaan ze, voorzien van
een paar pleister weliswaar. oiUk
verder met hun bedrijven.
Een standaard nierk
Wat betreft de lezerskant: er be
staat een groot aantal lezers op wie
geweld en sadisme per pagina een
volkomen verdovende Invloed heeft.
Zoiets als een slag op het hoofd. Zelf
reageer lk ook niet op al dat trap
pen, steken schoppen én mishande
len al of niet met seksuele voldoe
ning, behalve met een gevoel van
grote verveling, als er niet een ele
ment zoals reeds eerder opgesomd bij
komt waardoor ik erbij betrokken
raak. Er zal volgens de opvatting van
Ab Visser dus wel iets erg mis met
me zijn, maar volgens mij kan het
ook zijn, dat het lezen van de al ge
noemde De Sade mU het rillen voor
goed heeft afgeleerd. Want op gebied
van mogelijke en onmogelijke aber
raties van seks en wreedheid slaat
deze oude pruikebol nog steeds alles
wat er na hem bedacht wordt. Ik
heb op het terrein van de misdaad
roman dan ook een volkomen kuise
(niet preutse, o! Visser) voorkeur voor
het „menselUke" element zoals be
handeld in de werken van Cerll Ha
re b.v. of in „Before the Fact" van
Francis lie#.
Dat neemt evenwel niet weg dat
ik „Onder de Gordel" met het groot
ste genoegen gelezen heb en dat niet
alleen. Ik vind het, hier ln Neder
land tenminste, hèt standaardwerk
over de misdaadroman. Het boek Is
uitstekend geschreven, onderhoudend,
levendig en met verve voorgedragen,
historisch goed gefundeerd.
Het biedt ook nog aanwijzingen
voor hen die nóg meer over hun ge
liefde onderwerp willen weten.
CLARA EGGINK.
f LEIDEN Het 350-jarig bestaan
I van het kerkgebouw der Evangelisch
Lutherse Gemeente aan de Hoog-
J landse Kerkgracht, staat in het cen-
trum van veler belangstelling. Gis-
j teravond lün in verband met dit ge
denkwaardige feit twee interessante
I exposities geopend. Eén betrekking
hebbend op historische documenten
en één van werken van z.g. „zon
dagsschilders", allen lid of tijdens
hun leven lid van deze gemeente.
I Bovendien werd in die fraai met
bloemstukken versierde sfeervolle
kerk, waarin een reeks suggestieve
bijbelse voorstellingen van Rein Dool
sterk de aandacht trekt, een lof
waardig herdenkingsconcert gegeven.
Daaraan verleenden medewerking
de sopraan Leny StevensRidderhof,
de hoboïst Han Kapaan en de orga-
niste Annie Blanke nsteinOffen-
berg. Drie figuren, die borg staan
voor alleszins verantwoorde interpre
taties.
Komt men vanuit de kerk. waarin
de litho's van Rein Dool merkwaar
digerwijze uistekend harmoniëren met
de schilderijen van Joris van Schoo'
ten, in het voormalige Weeshuis, dan
is daar in enige kamers een goede
reeks schilderijen te zien van verte
genwoordigers van diverse generaties.
Zonder aan de vele anderen tekort
te doen, gaan onze gedachten toch
wel in de eerste plaats uit naar de
landschapstukken van de 80-jarige
beroepsschilder A. Ca. Rosemeier,
alsmede naar de schilderijen van J.
J. N. de Groot, Lukas Verkooren en,
wat de jongere generatie betreft, de
.Experimenten in houtskool" van
Pim Roman. Nog noemden wij de
kinderportretten van mevr. Teding
van BerkhoutSchmid en de fraai
geweven ikonen van mevrouw Schef-
felaarKlotz. Ook het werk van
mevrouw Teding van BerkhoutDe
Meyere verdient hulde.
Een gemeente, die zoveel kunst
broeders en -zusters telt, mag wel
geluk gewenst worden.
Het concert werd met een kort
historisch overzicht ingeleid door de
vice-voorzitter van de Kerkeraad, de
heer N. Schimmel. Het bevatte als
hoofdschotel de prachtige Bachkan-
tate no 84 „Ich bin vergnügt mit
meinem Glücke". Deze ls waarschijn
lijk tussen 1729 en 1733 gecompo
neerd voor sopraan, ln casu voor
Bachs vrouw Anna Magdalen a en
behandelt de gelukzaligheid van het
geduld. Leny Stevens heeft de beide
I aria's in homogen» samenwerking
De solisten tijdens het con
cert in de Evangelisch Lutherse
Kerk: v.l.n.r. Han Kapaan (hóbo)r
Leny Stevens-Riddehof sopraan
en Annie Blankenstein-Offenberg
(orgel).
(Foto LD/Holvast)
met de eminente hoboïst Han Ka
paan. wiens nobele toon reeds eerder
in een Adagio van Bach gefrappeerd
had, kristalhélder gezongen. Het
vierstemmige slotkora&l, vertolkt door
een ensemble onder directie van de
heer Louk Stevens, vormde een zui
vere bekroning.
De arganiste Annie Blankenstein
verraste met Bachs Fantasia in c moll
en het Praeludium en Fuga in b
moll wederom door haar gewetens-
en stijlvolle interpretaties. ZU be
heerste de mogelijkheden van het
orgel volkomen.
Deze verzorgde herdenkingsdienst
in de intieme kerk vormde een
waardige bijdrage tot al hetgeen
zich rond dit voor de lidm&ton so
memorabele jubileum afspeelt.
H.
BERLIJN (DPA) Eeü recht ba i
ln Oost-Berlijn heeft Thomas Brascb
een zoon van de Oostduitso onder
minister van cultuur Horst Brasch.
tot twee jaar en drie maanden ge
vangenisstraf veroordeeld wegens
deelneming aan een protestdemon
stratie tegen de bezetting van Tsje-
cho-Slowakije.
Erika Berthold dochter van het
hoofd van het instituut voor het
marxistisch leninisme van het cen
trale partUcomité, Lothar Berthold,
kreeg in verband met deze demon
stratie een jaar en tien maanden
voorwaardelijk.
Roeita Hunziger, de dochter van
een beeldhouwster, werd veroordeeld
tot twee Jaar en drie maanden ge
vangenisstraf, terwUl Sandra Weigel.
een familielid van Berthold Brechts
weduwe Helene Weigel. twee Jaar
kreeg. Het is niet bekend of de straf
fen tegen deze twee vrouwelijke ver
dachten en tegen Thomas Brasch
voorwaardelijk zyn opgelegd.
