Mensenkennisdaar
geloof ik niet in
Gerard W alschap kreeg
Prijs der Letteren
van Koningin Juliana
L/estdijk: de tomeloze
Werklustige 70-jarige
GESPLITSTE KERK
WEER BIJEEN
TVorgels
piano's
hi-fï installaties
mossel*
san
fuif Hi HANDCRF.ME
Z Collages
fONTDEK
Rijkspsyehologische Dienst test
sollicitanten per computer
In paleis op de Dam in Amsterdam
4AO 5 OKTOBER 1968
JLEIDSCH DAGBLAD
^^gelegenheid verschenen: Theun de Vries.
ADVERTENTIE
P imen Konfrontatie met S. Vestdijk,
oded
^■«tdijk. De verminkte Apollo (herdruk),
Arbeiderspers.
gtdijk. Gallische facetten. Bakker/Daamen
in
iveer 100 werken heeft Simon Vestdijk op zijn naam
«rwijl hij toch betrekkelijk laat met publiceren begon-
en wel in 1932 met een bundel „Verzen" (De Vrije Bla-
je jaargang, nr. 6). Hij moet toen ongeveer 34 jaar ge
tij n. Sedertdien is Vestdijk aan het schrijven gebleven
wijze, die natuurlijk in de eerste plaats kwalitatief, maar
antitatief in Nederland welhaast uniek is.
'oot
A n het zojuist genoemde aantal moet hij een gemiddelde
n hoeken per jaar gehaald hebben. Voorwaar een onge-
mpo in dit literair trage land. Zoals goed bekend mag
verondersteld, is Vestdijks werk niet tot poëzie bepaald
in. Ware dit het geval geweest, dan zou hij nooit zo be
noorden zijn. Sterker nog, ik maak me sterk dat velen
ten dat hij verzen schrijft. Maar men kent zijn romans
halen en ook wel zijn essays.
jen,
j,norme vuurtoren
iel „Verzen" trok in 1932
aandacht van hen die mo-
lazen; ik neem aan om de
I beeldende exactheid van
jn Ik zelf heb altyd de intri-
egels: „Als snavel heeft hij
zand. Het brede zwaard
ruisvaarder gevonden, „uit
'r Maraboe". Direct daarop
K.Ca .Berijmd Palet" en het
lal „De Oubliette" en ook
eerste gepubliceerde roman
Ina Damman". Sedertdien
dijk als een enorme vuurto-
i het Nederlandse letter-
5rp.
t weinig zin de gangen van
ip deze plaats verder aan
Zojuist toch is verschenen
l Konfrontatie met S. Vest-
Theun de Vries. Dit boek
Kïen aanloop zo kan ik
hoofdstuk dat „Reisdoel:
iet, het beste noemen uit
jool brieffragmenten uit de
e vaentie tussen de beide au-
tervolgens over te gaan in
lOOlen -antwoord gesprek van
67-i waarin de talrijke as pee-
-'estdijk en zijn werk stuk
aan de beurt komen. Uit-
beter dan ik het hier ooit
EIDn doen, heeft Theun de
r Lfestdijk kort voor de twee-
Klorlog heeft leren kermen,
^stematische vragen Vest-
mdeJet uit al zijn tenten maar
d. Ie gelokt. Dat blijkt wel uit
bif de kop genomen on-
die de inhoudsopgave
Cklhe loopt van „Het land van
m via Engagement, De
.Documenteren. Geheimen
I If festiviteit, Het Wezen van
>""enz. tot en met „Naastbij-
Jannen". Van deze laatste
fjïdijk de essaybundel Gal-
ls Jrtten die inmiddels ver
in'h en zegt dat hij „eigenlijk
[ogeleen roman (wil) maken
bij iiddeleeuwse duitse mysti-
er Eckhart". Een aardig
"j^ijn tomeloze werklust: na
heeft hij een dissertatie
[9 ngst geschreven, die hij
117/Rümke zond. Het duurde
7,87|voor de hooggeleerde die
is éd. Maar dat was niet de
iat torn de promotie niet door-
Jurfcyk zegt: „Ik had er al-
:.a. pg van". Bovendien bleek
s ejij ook een reeks stellingen
[oofen zodat hij opgelucht de
B.öipeeft gelegd.
s fmerkt Theun de Vries in
i3t word op: „Een schrijver
100,«genoot over allerlei zaken
1,10 n, polst hem omtrent dat-
ceelfaem zelf interesseert, wat
/9a:lele de inhoud van zyn ei-
!hu%itmaakt". Maar het resul-
nerf dat deze „vrager" en deze
ioveeen niet alleen plezierig
2.a. interessant gesprek hebben
ceeli iedere Vestdijklezer zowel
23/2 De Vrieslezer vooral moet
ledezegge lezen,
jnir
iteni
neens zojuist verschenen
is gFacetten omvatten de be-
grP van zes Franse schrijvers
p.fflan de hand van een sleu-
P- J voorts een essay over
s eiger «Ie „intieme en veel-
28>rbetrékkingen met de Fran-
iVingskring" onderhoudt en
stakels, waarbij ik meen te moeten
opmerken dat het, gezien de heden
daagse obstakelloosheid van deze
kwaliteit, wel spoedig gedaan zal zijn
met de liefdesverhalen.
De bewondering voor Proust is bij
Vestdijk blykbaar grenzeloos. Tij
dens zijn gesprek met De Vries zegt
hij: „Ik dorst eerst nauwelijks over
hem te schrijven". Op Constant volgt
dan Giono en de Groteske (vernieu
wing en vooruitgang bij deze auteur
met name in de roman, Les Ames
fortes). Vervolgens Raymond Radi-
guet en de Satire (Vestdijk acht Le
Bal du Comte d' Orgel een negati-
vistisohe satire), Guy Dupré en het
Onnatuurlijke (zes punten van arti-
ficialiteit in de roman Les Fiancées
sont froides), Ernst Jünger en de on
helderheid (eigenlijk: onhelderheld-
plus-exactheidSimenon en de
Realiteit (wat kan een auteur met de
realiteit doen?) en tot slot het gast
college gehouden in 1966 aan de uni
versiteit in Groningen, over de his
torische roman.
Verzen en romans
Wederom volgens zijn gesprek met
De Vries heeft Vestdijk bij deze es
says aandacht geschonken aan het
oude probleem van de recensent:
moet men het boek „navertellen" of
niet? Vestdijks antwoord is dat hij
in sommige gevallen geen oordeel
kan geven zonder de lezer van zijn
studie op de hoogte te brengen van
de materie waarover het gaat.
Vermeld moet nog een herdruk
van de roman De Verminkte Apol
lo, een boek waaraan ik m dit geval
niet de voorkeur gegeven zou heb
ben vanwege zijn hermetische
volheid. Mijn persoonlijke voorkeur
zou zijn uitgegaan, behalve naar de
verzen ook naar de romans: De An
ton Wachter tomans, Het vijfde zegel
Aktaibn onder de sterren, De Kope
ren Tuin, Ivoren Wachters, De
Schandalen, De Ziener, Juffrouw
Lot, De Held van Telema, Bericht
uit het Hiernamaals. Voorts naar
enige verhalen en de essaybundels:
Muiterij tegen het Etmaal, De Pool
se Ruiter, De Glanzende Kiemcel,
Essays in Duodecimo, Zuiverende
kroniek. En waarschijnlijk vergeet
ik nu nog het een en ander.
CLARA EGGINK
L
uw handen vragen erom
desinfecterende creme-zeep
voor de HALVE PRIJS, bij
grote tube SANBALM
K. handcrème
SIMON VESTDIJK
DEN HAAG (GPD) „Mensenkennis? Nee meneer, daar
geloof ik niet meer in. Geef mij maar liever een goed dossier".
Een op zijn minst wat onverwachte uitspraak van de direc
teur van de Rijkspsyehologische Dienst, dr. F. J. E. Hogewind,
de „zielenkijker", die de rijksoverheid moet adviseren bij de
selectie van personeel.
tegen de 14.000 sollicitanten per Jaar aan een
Maar dr. Hogewind
vijftig, gesticulerend spreker heeft
er een krachtig argument voor. Hij
zegt zeer nuchter: „Ach, je bent als
psycholoog minstens even „gevoelig"
als de kandidaat. Iemand die een
beetje slim is, ontdekt gauw genoeg
wat je stokpaardjes zijn, waar je be
langstelling voor hebt, wat je zwak
heden zijn. Zo'n man weet precies
wat je graag van hem wilt horen en
als hij daar intelligent gebruik van
maakt, dan heeft hij je zo plat".
Betrouwbare dikke dossiers dus lie
ver. Compleet met gegevens over op
leiding en ervaring, over gewenste
positie en verlangd salaris, maar ook
met een uitvoerig psychologisch on
derzoek.
Vooral dat laatste werd echter
steeds moeilijker, omdat men met
een kleine staf nu eenmaal moeilijk
(Van onze kunstredactie)
In de onlangs tot een enigs
zins steriele hal gerestaureerde
krijgsraadzaal van het Konink
lijk Paleis in Amsterdam heeft
de Belgische auteur Gerard
Walschap gistermiddag uit
handen van Koningin Juliana
de Prijs der Nederlandse Lette
ren 1968 ontvangen. Het is een
sobere plechtigheid geworden,
die niettemin de 70-jarige
schrijver diep ontroerde. In een
geestige toespraak dankte hij
de Nederlandse vorstin voor de
13,
11 ^astcl over de historische ro-
s 3in de meeste voorbeelden
'p,3ert zyn ontleend. Het eer-
j^enjam>n Constant en het
;eel)' vanff aan met een amu-
•oot®®nzetting van het begrip
uil
fz. i
rnejle zin waarin dat woord te-
gvel8 wordt gebruikt n.l. in de
feksselschilderij, maar in de
'elyke van (ik citeer Vest-
Fwharrelpartnjtje dat perma-
ra_ajt te worden. Terecht komt
iet dit woord aan, want de
van Adolphe en Ellénore
y {fderdaad. Bij een collage
5ppf obstakels zyn, zo gaat hij
)68tëenstand van maatschap-
te fce, religieuze of per-
l vsaard. Als andere voorbeel-
it hij Swann en Odette van
BS iver deze gaat het essay
hJ het Algemene) en Anna
en Wronsky van Tolstoi
fo^jk vertelt dat volgens Hux-
b&elykheid van ldefdesge-
Ken in de Europese roman-
staat of valt met deze ob-
lelsL
BROUWERSHAVEN (GPD) De Geref. Kerk (vrijge
maakt) en de Geref. Kerk in Brouwershaven, hebben besloten
zich te herenigen. Beide kerken zijn sinds 5 april 1946 van el
kaar gescheiden. Er is een gezamenlijke akte ondertekend,
waarbij wordt verklaard, dat de hereniging gaat met weder
zijdse erkenning der ambtsdragers en dat men als één plaatse
lijke gereformeerde kerk wil leven in het verband van de Ge
ref. Kerken in Nederland.
Het besluit van de vrijgemaakte
kerkeraad werd met twee stemmen
tegen genomen, en met één onthou
ding. Deze dne opposanten in de
kerkeraad hebben nu eigen kerk
diensten georganiseerd. Zondag vin
den van de vrijgemaakte en de ge
reformeerde, de laatste gescheiden
kerkdiensten plaats. Zondag 13 ok
tober zullen er kerkdiensten worden
gehouden onder verantwoordelijkheid
van de nieuwe gezamenlijke kerke
raad.
Strijd
De vrijgemaakte gereformeerde
kerken in ons alnd worden momen
teel verscheurd door een interne
strijd, die nog lang niet is afgelopen.
Men vindt op diverse plaatsen al
twee vrijgemaakte kerken, er zijn al
bij één groep twee soorten classis-
vergaderingen en zelfs twee met een
particuliere synode op één kerkelijk
terrein. Ook ds. J. Keizer uit Brou
wershaven is niet buiten de strijd
kunnen blijven. Hij was één van de
ondertekenaars van een open brief
aan de „tehuisgemeente" in Gronin
gen, van ds. Van der Ziel 'de man
die wil samenwerken met de .syno
dal en") waarin adhesie werd be
tuigd aan deze gemeente voor haar
strijd voor waarheid en recht, en
waarin werd gewaarschuwd tegen
bepaalde absolutistische tenrienzen in
de vrij gemaakte kerken.
De classis Middelburg, van de vrij
gemaakte kerken in Zeeland, wilde
dat ds. Keizer zijn handtekening te
rugnam van deze brief. Dat is niet
gebeurd, want de kerkeraad in Brou
wershaven stond achter zijn predi
kant die daar al zeventien jaar werk
zaam is.
IJishut
Ds. Keizer over de strijd in zijn
kerken: „We kunnen moeilijk hier in
Brouwershaven in een ijshut boven
op een ijsberg gaan zitten, dan word
je zelf een ijspegel". Zijn kerk in
Brouwershaven komt in het isole
ment te staan, zo meent hij. Een iso
lement in een kerkverband, dat in
feite al uit elkaar is gevallen. Van
daar ook dat men heeft besloten zich
te herenigen met de synodale gere
formeerde kerk.
prijs, waarin hij de hoogste eer
zag, die een schrijver in ons
taalgebied kan toevallen.
„Van vóór mijn tiende jaar leefde
ik in een ingeboren zekerheid, dat mij
een grote nationale eer te beurt zou
vallen, maar ik kon niet raden
waarin ze zou bestaan noch hoe ik ze
kon verwerven. Het eerst hoopte ik,
dat het de eer van Rubens en Rem
brandt zou zijn, doch rondom mij
wist niemand hoe een onbemiddelde
dorpsjongen daartoe kon worden op
geleid."
„Dan begon ik te dromen van de
eer van pater Damda&n, een heldhaf
tig apostolaat, dloch ik schoot ervoor
te kort in verstorvenheid en onder
werping. Noodgedwongen trachtte ik
in mijn levensonderhoud te voorzien
door het schrijven van opstellen, ge
dichten en verhalen
Gerard Walschap zei, dat hij als
omstreden auteur niet mocht ver
wachten wat hem nu te beurt is ge
vallen dat het voorstel van een jury,
gekozen uit de meest bevoegde lite
ratuurkenners van noord en zuid,
door de ministers van beide landen
zou worden bekrachtigd en dat Ko
ningin Julia de prijs zou uitreiken.
Walschap is de vijfde schrijver, die
de prijs is toegevallen. Eerder werden
aangewezen Adriaan Roland Holst,
Jacques Bloem, Herman Teirlinck en
Stijn Streuvels. De voorzitter van de
jury, prof. dr. J. Aerts, zette uiteen
hoe Gerard Walschap veertig jaar
lang op onvervangbare wijze heeft
bijgedragen tot de grootheid van de
Nederlandse literatuur.
„Hij is niet alleen romancier en no
vellist, hij is tevens een belangrijk
essayist en polemist, fel en onvoor
waardelijk en niet bereid tot zwijgen
indien verontwaardiging of verbitte
ring hem tot spreken dwingt. Op deze
wijze heeft Walschap bijgedragen tot
de meningsvorming op ruimer dan
enkel letterkundig terrein".
De uitreiking van de Prijs der Ne
derlandse letteren, die bij toerbeurt
in Nederland en België plaats heeft,
speelde zich af in een zeer gedwon
gen sfeer, waarbij litteraire kritici en
verslaggevers tot twee maal toe een
half uur in een kale ruimte werden
afgezonderd bewaakt door de paleis-
recherche. Voor wie deze plechtigheid
eerder aan het Belgische hof mee
maakte, inderdaad een zonderlinge
maatregel.
Tot de gasten, die de uitreiking bij
woonden, behoorden de Belgische
minister voor Nederlandse cultuur, de
heer F. van Meohelen, minister
Klompé van CMR, de commissaris der
Koningin in Noord-Holland, de Bel
gische ambassadeur en de burgemees
ter van Amsterdam, alsmede een
groot aantal letterkundigen uit Bel
gië en Nederland.
ADVERTENTIE
grondig psychologisch onderzoek kan
onderwerpen.
Rekenwerk
De Rijkspsyehologische Dienst
heeft daarom sinds enige tyd een
computer in dienst, die bij het psy
chologisch onderzoek ingeschakeld
wordt. De computer verricht natuur
lijk geen psychologisch onderzoek.
Hij bespaart ons hooguit een boel re
kenwerk".
De computer spaart niet alleen
mankracht maar geeft bovendien tijd
en mogelijkheden voor een veel in
tensievere en objectievere selectie.
Dr. Hogewind geeft dat graag toe:
„Wij zouden het onderzoek nooit zo
geperfectioneerd kunnen uitvoeren
zonder dat apparaat".
„We krijgen door de computer al
leen maar wat meer aanwijzingen.
De beslissing berust uiteindelijk bij
de betreffende personeelschef. Niet
by ons dus. Wij adviseren slechts".
De computer wordt overigens niet
alleen bij sollicitaties gebruikt. Het
apparaat vervult bovendien een be
langrijke functie bij de herplaatsing
van ambtenaren.
„We hebben constant ongeveer
4000 vacatures en een aantal ambte
naren. die van functie willen of moe
ten veranderen", vertelt dr. Hoge
wind. „Iedere dag laten we de com
puter nagaan of er bif die ambtena
ren geschikte kandidaten zijn voor
vervulling van de vacatures. Grote
voordelen daarvan: je bent er snel
bij en vergeet niemand".
Beperking
Maar de enthousiaste directeur
heeft een open oog voor de beperkt
heid van zijn .personeelsapparaat
Hij zegt geamuseerd. Sommige
mensen denken, dat een computer
niet liegen kan. Laat me niet lachen.
Een computer kan de grootste waan
zin uitslaan, die je maar wilt. Hij
krijgt per slot van rekening een pro
gramma opgediend, waar de groot
ste flauwekul in kan staan en dat
werkt het ding braafjes af".
Dat bewijst overigens hoe belang
rijk het werk van de codeur. is. Hij
moet tenslotte de computer aan zijn
gegevens helpen. Hij moet de eisen,
die men aan een kandidaat wil stel
len in code omzetten.
Dr. Hogewind: „Dat is een uiterst
nauwkeurig werkje. Wanneer je bij
voorbeeld de eisen te hoog opgeeft,
dan krijg je geen enkele kandidaat.
Formuleer je de eisen te laag dan
krijg je duizenden geschikte sollici
tanten".
Dr. Hogewind zegt over het psycho
logisch onderzoek:
Risico
„Eén ding wil ik vooropstellen: we
kunnen nooit voorspellen, dat iemand
het in een bepaalde functie goed zal
doen. Laat staan dat we durven bewe
ren: dat is de beste kandidaat. Nee.
Het enige, dat we kunnen, is voor
spellen of een man of een vrouw ri
sico loopt ols hij of zij in de een of
andere functie terecht komt.
Ik zal daar een voorbeeldje van
geven: iemand kan veel capaciteiten
hebben op een aantal gebieden. Hij
kan wat kennis en ervaring betreft
bijzonder geschikt zijn voor een func
tie. Maarhij kan niet tegen for
malisme en hiërarchie. In zo'n geval
moeten wij die kandidaat niet aanbe
velen, want hij loopt het risico in een
ambtelijke functie doodongelukkig te
worden".
Dr. Hogewind gaat verder: „Ik
weet, dat er nog steeds veel mensen
bezwaren hebben tegen het psycho
logisch onderzoek. Zy zeggen: wie
weet, wat die zielenkijkers met al de
gegevens doen. Ik begrijp wel. Het is
ook vervelend, dat je niet weet hoe
een bepaald antwoord of een bepaal
de reactie wordt geïnterpreteerd.
Maar men moet niet vergeten, dat
wij zo min mogelyk op de persoon
lijkheid van een sollicitant ingaan.
Wy hebben de strikte opdracht van
de regering om de kandidaat slechts
te testen op zaken, die onmiddellyk
op de functie betrekking hebben".
De Rykspsychologische Dienst
tracht dan ook het privéleven zoveel
mogelyk te waarborgen. Dr. Hoge
wind: „Ook by dè.t streven is d«
computer een belangrijke stap voor
uit. Hy is objectiever, concreter. HU
stelt ons ln staat een beter onderzoek
uit te voeren. En daar is de sollicitant
in feite by gebaat".
Mochten deze uitvoerige gerust
stellingen nog niet voldoende zijn.
dan heeft dr. Hogewind nog een
krachtige in petto: „Wy adviseren
slechts. Het komt geregeld voor, dat
e adviezen worden genegeerd".
Koningin Juliana heeft gis
termiddag de Prijs van de Neder
landse Letteren 1968 uitgereikt
aan de Vlaamse schrijver Gerard
Walschap in het Paleis op de
Dam.
Berlijnse geestdrift
voor Residentie-Orkest
Het concert, dat het Residentie
Orkest onder leiding van Bruno Ma-
derna heeft gegeven in het kader der
.Berliner Festwochen" in Ber-
ïyn heeft zo'n storm van enthousias
me ontketend dat het laatste werk
van het programma .Boulez doubles"
in zyn geheel gebisseerd moest wor
den. De goed gevulde zaal van de
Berlynse Philharmonie toonde zioh
met minutenlang applaus en bravo
geroep ook zeer geestdriftig over de
andere werken van het concert nl.
van .JDebussy, Nabokow, Webern en
van Vlymen".
De beide solisten, de sopraan Bar-
bro Ericson en de fluitist Koos Ver
heul werden vele keren op het po
dium teruggeroepen. Het concert
werd bygewoond door o.a. de compo
nisten Nabokow en Ligeti.
«lis goede merken In één zaak
Den Haag Zoutmanatr 53d Tel.070-333970
Ook In Middelburg Groningen Heerlen
Rectificatie Montijn
In onze beschouwing van gisteren
over de etsen van Jan Montyn in
,,'t Duyvenhuis" leze men juist: In
zyn laatste etsen uit 1968 heb
ben exactheid en helderheid het ge
wonnen van de aanvankelyk wel
eens verwarrend en gecompliceerd
aandoende impressies.
