^eiden
derde
eest!
Rechten van de mens kleurrijk
tot uitdrukking gebracht
I if rr
ut r
Halve eeuw aan
de harington
Haring en wittebrood als feestdis
Voor het
eerst
y I
HUTSPOT TREKT
STEEDS MINDER
BELANGSTELLING
TIJDENS HISTORISCHE OPTOCHT IN LEIDEN
Erg weinig
publiek in
Schouwburg
D
Amerikanen maakten film
van uitdeling
tIJDAG 4 OKTOBER 1968
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 25
(Vat niemand aan het begin
n deze week voor mogelijk
d gehouden is dan toch ge-
lied: Leiden heeft zijn drie-
•zeventigste 3 oktoberfeest
oog gevierd. Droog althans
de betekenis van regenvrij.
|>e dreigend Pluvius ook was,
heeft hèt Leidse feest ge-
ig niet in het water doen
len. Zelfs de taptoe, aan de
iravond van 3 oktober, on-
Irvond geen last van de som-
Jjre lucht. Tussen twee buien
lor slingerde de lichtstoet
|ch door de Leidse binnenstad,
|aar het, ongetwijfeld in ver-
td met de voetbaluitzending
de televisie, minder druk
dan gewoonlijk op taptoe-
Ifond. Ook gistermorgen kwa
len het feest en de drukte wat
Iteizaam op gang, hetgeen
pllicht te wijten is aan het
tterwege blijven van de mi-
dre parade. Voor het overige
;te er in het Leidse stads-
jntrum een gezellige drukte,
«n drukte die zich met name
incentreerde op het Schut-
•rsveld en langs de optocht-
Itaite. De dappersten onder de
l|estgange'rs schaarden zich
ochtends om zeven uur al
ind het bordes van het Stad-
lis, van waaraf het Leidsch
ilitie-Muziekgezelschap de
eille blies. Zij waren boven-
's avonds laat getuige van
et „grote, schitterende" vuur-
ferk op het terrein achter het
Lnapark, het „briljante" sluit-
luk van het feest van Leidens
pitzet. Hoogtepunten van het
raditionele 3 oktoberfeest wa
len ongetwijfeld weer de uit-
I piking van haring en witte-
Ipood (7000 porties) in het
I laaggebouw, de Koraalmuziek
In het Van der Werfpark en de
I irote optocht door de stad. De
herdenkingsdienst in de Pie-
lerskerk trok matige belang
stelling ook in de Lakenhal
[leten dit jaar velen verstek
pan het draaiorgelconcours
p de Kaasmarkt daarentegen
fleek een zeer grote attractie
foor talloze Leidenaars. Dit
[raaiorgelconcours was dan
Ipk een noviteit voor de Sleu-
Iplstad.
Traditiegetrouw waren ook
I üt jaar vertegenwoordigers
Jfan de zusterverenigingen uit
[Alkmaar en Groningen naar de
I Sleutelstad gekomen om zich
pooggehoed en „in het zwart
laande" deelgenoot te weten
I Iran de Leidse 3 oktoberviering.
Voor het eerst in de nu tach-
i tigjange geschiedenis van de
i October-Vereeniging heeft
I Leiden gisteren zyn burgemees-
ter bij de feestviering moeten
missen. Een dinsdag opgeko-
I men griep noodzaakte burge
meester Van der Willigen het
bed te houden. Zijn plaats is de
ze dag ingenomen door de loco-
burgemeester, wethouder S.
Menken. De echtgenote van de
burgemeester heeft echter geen
verstek laten gaan. Reeds in de
vroege ochtenduren was zfj bij
tal van festiviteiten aanwezig.
TUSSEN het verorberen van haring met wittebrood in de
ochtend en het smullen van hutspot in de avond trekt elk
jaar als een culminatiepunt van het 3 oktoberfeest de
„Optocht" door een dolzinnige Sleutelstad.
Bewonderend aangestaard door een veelkoppige menigte, die
al lang voor het stipte aanvangsuur van één in de middag, haar
plaats met spanning in de volle straten heeft ingenomen.
Ditmaal konden de Leidenaars hun geschiedenis weer eens duchtig
ophalen, een boeiende les, waarover men uitvoerig in ons blad heeft
kunnen lezen en waarvan ook het feestprogramma een verhelderende
uitleg gaf.
De snelle polsslag van deze opwon-
dende tijd verhinderde niet, dat we
een blik konden werpen in het ook
al zo rumoerige verleden en getuige
De Sleutelstad schijnt iets tegen
cabaret te hebben. Korte tijd gele
den keek Herman van Veen tegen
een bijna lege schouwburg aan
Voor Frans en Fiet Koster was de
avond van gisteren ai niets beter. De
laatsten kunnen zich echter troosten
it«et de gedachte, dat zelfs een kas
stuk als „Rooie Sien" op de avond
van drie oktober geen volle zaal kan
t'ekken, zoals vorig jaar bleek. Maar
hel kan slechts een schrale troost
zijn-
Het pleit voor het cabaretgroepje
van het echtpaar Koster, dat het
zich toch nog de uiterste moeite heeft
getroost wat sfeer te brengen in die
akelig lege zaal. Maar een gehoor
van nog geen honderd personen kan
gten weerklank geven Die akelig
gapenden leeg ten kunnen niet inspi
reren. Het groepje had beslist meer
verdiend dan deze Leidse deceptie.
De conferences van Frans Koster zijn
intelligent en scherp. De liedjes
vooral van Fiet Koster zijn in
hun onzinnigheid vaak kostelijk. En
de schetsjes (met als gast Robert
Smit) vertonen een kolderieke uit
bundigheid, al missen zij heel dik
wijls een spitse afsluiting. Het ge
deelte voor de pauze was ontegenzeg
lijk het beste met het laatste num
mer „Kortjakje" in diverse uit
voeringen als een verrukkelijke
uitsmijter -Het tweede gedeelte bleef
daar beduidend onder, al was daar
in een prachtige persiflage op pa
ter Leopold Verhages epiloog in on
dergebracht.
Het echtpaar Koster brengt een
sjort cabaret, dat de indruk vestigt
meer op amusement te zijn gericht
dan op het hekelen van onze ge
meenschap. al worden vele zaken op
satirische wijze bekeken. Welke za
ken dat bovenal zijn dat zit wel in
Het schip van de Oost-Indische
Compagnie ..vaart" voorbij de
jubelende Leidenaars.
waren van de geweldige evolutie ge
durende 400 jaar, waarin van het be
faamde Smeeksohrift der edelen uit
1566 tot aan het Handvest van San
Francisco uit 1948 een gedetailleerd
overzicht getuigenis aflegde van het
feit, dat in deze eeuwen zwaar ge
dokterd is aan de „rechten van de
mens".
Die rechten mogen dan nog lang
niet overal cp de wereld hun
+Aa?i het spinnewiel een van de
deelneemsters aan de grote, luis
terrijke optocht.
de titel „Adam en Eva" verankerd.
Al met al een programma, dat zon
der twijfel beter lot had verdientf dan
het handjevol toeschouwers van gis
teravond.
KP.
zenlijking hebben gekregen, in ons
land zijn wij daarmee toch zeker op
de goede weg.
Daarvan gaf deze kleurige aan
eenschakeling van belangwekken
de en bonte gebeurtenissen, die
in deze optocht verantwoord waren
vastgelegd, een bijzonder leerza
me indruk. Dat kon geen kwaad,
want hoevelen onder de massa zijn
daarvan ondanks de lesjes op de
lagere school precies op de hoog
te?
olop gedokterd is ook aan de im
posante praalwagens en de kos
tuums van de vele trouwe deelne
mers, kortom aan alles, wat ook
maar enigszins kon bijdragen tot 'een
effectrijk visueel aspect, dat de tal
loze toeschouwers volop zou kunnen
pakken. Want daarom is 't in de eer
ste plaats begonnen: de Leidenaars
en allen, die van buiten komen iets
te bieden, waaraan men zich de ogen
kan uitkijken.
Aan deze veeleisende voorwaarde is
ook ditmaal voldaan. Wie wéét hoe
veel grondige voorbereiding er nodig
is om tot een bevredigend resultaat
te komen, kan niet anders dan res
pect koesteren voor de verbeeldings
kracht van hen. die zo n optocht ont
werpen en uitvoeren, daarbij niet op
hol slaan, maar een reëel inzicht ge
ven in al hetgeen onze voorvaderen
bezighield.
.^Optochtzou niet zijn, wat
zij behoort te zijn als er niet
een luisterrijke muzikale illu
stratie aan werd gegeven.
Welnu: wie de vele straf-gedisci
plineerde Leidse muziekkorpsen kent,
met zonder afbreuk te doen aan
alle andere het in deze dagen zo
veelgeprezen „Kunst en Genoegen"
in het eerste gelid, weet dat ook dit
onderdeel in uitstekende handen was
en m hoge mate bijdroeg tot het
succesvolle verloop van een optocht,
die in de lange rij waarvan men
sinds 1886, toen de eerste door de
stad trokken gemeten.
De Canadezen roeren de trom
tijdens de grote 3 oktober optocht.
Dat het onstuimige en wisselvallige
weer van de laatste dagen zich deze
middag merkwaardig rustig hield en
dus geen met angst en beven ver
wachte kletterende regenstromen de
feestvreugde kwamen vergallen, was
een onverwachte meevaller.
Want wat zou er van al d^ attrac
tieve schoons zijn overgebleven als
het op een waterballet was uit
gelopen?
Je moet er niet aan denken
De hutspot, de Spaanse speelkaar
ten, het beroemde Lanckaert-tapijt
en het van kerkboekenpapier ver
vaardigde noodgeld uit de tyd van
het beleg, al deze sterk tot de ver
beelding sprekende historische voor
werpen hebben op de dag van de
drieënzeventigste feestviering van
de Leidse 3 October-Vereeniging niet
veel belangstelling getrokken. Het
aantal Lakenhal-bezoekers bedroeg
namelijk ruim vierhonderd, een cij
fer dat aanzienlijk lager ligt dan dat
van voorgaande jaren. De belang
stelling voor het museumbezoek op
deze typisch Leidse feestdag liep de
laatste tyd toch al terug, zodat de
dalende lijn zich gisteren verscherpt
voortzette. Ook de jeugd, die in het
jongste verleden in vrij grote getale
naar de Lakenhal trok. liet ditmaal
verstek gaan. Tot grote teleurstel
ling van de organisatoren van het 3
oktoberfeest, want volgens hen be
hoort een bezoek aan de Lakenhal
met de uitreiking van haring en
wittebrood en de herdenking in de
Pieterskerk tot het meest waarde
volle in de Leidse 3 oktober traditie.
In tegenstelling tot het aantal be
zoekers was de aandacht, waarmee
de overblijfselen uit de tijd van Lei
dens Ontzet werden aanschouwd, bij
zonder groot. Ook het grote schilde
rij van Van Bree. dat het Leidse
drama zo romantisch weergeeft,
maakte weer een diepe indruk op
het publiek.
Behalve de Lakenhal was ook het
Leidse molenmuseum gisterochtend
gedurende enkele uren voor de feest
vierende Leidenaars «en niet-Leide-
naarsb opengesteld. Hier bleek het I
I aantal bezoekers groter te zijn ge-
weest dan vorig Jaar Genoteerd
werden namelyk 583 belangstellen-
j den.
Eén van de hoogtepunten van
de 3 oktoberviering is onge
twijfeld de uitdeling van ha
ring en wittebrood. Een zin
volle traditie ook. Het is opval
lend, dat de laatste jaren steeds
meer Leidenaars in het Waag
gebouw aan de Aalmarkt ge
wapend met tassen en plastic
zakken voor de haring de feest-
gave in ontvangst komen ne
men. Ook gisteren weer. Nog
maar nauwelijks was de re
veille ten einde of de eersten
kwamen reeds hun (verse)
broodje met de (ontzoute> ha
ring afhalen. Ruim 7000 porties
werden uitgereikt.
Heren gestoken in jacquet en met
de hoge hoed op het hoofd deelden de
broden uit en dames met witte schor
ten voor graaiden de haringen uit de
tonnen. Het ging allemaal erg vlot,
zodat men niet te lang behoefde te
wachten in het feestelijk met bloe
men versierde gebouw. En al duurde
het wachten iets langer dan men had
gewild, het Eerste Leidse Jeugdor
kest met Drumband „De Burcht"
zorgde op het „overdekt Waaghoofd
voor feestelijke klanken en gaf af en
toe een show ten beste, die er zijn
mocht. De jeugdige musici mar
cheerden zelfs tot in het Waagge
bouw. Zy oogstten met hun optreden
veel succes.
Het bestuur van de 3 Octoberver-
eniglng kwam na de koraalmuziek
ook een kijkje nemen in de Waag.
Loco-burgemeester S. Menken, die
de door griep geplaagde burgemees
ter mr. G. C. van der Willigen, ver
ving. was met mevrouw Van der
Willigen eveneens aanwezig. ZU on
derhielden zich ongedwongen met de
leden van de commissie van rege
ling en uitvoering en de dames die
de haring uitdeelden.
Voorts was er een filmploeg van de
Amerikaanse marine, die de 3 okto
berviering in haar geheel opnam op
deze dag en daarvan een rolprent
zal maken, die aan de Amerikaanse
marinemannen vertoond zal worden
Ook tijdens deze 3 oktoberviering is
duidelyk gebleken, dat de uitdeling
van haring en wittebrood tot de niet
weg te denken onderdelen van de
feestviering behoort.
Er waren gisteren bij de
uitdeling van haring en wit
tebrood twee jubilarissen:
mevrouw L. Wijling—Ouds
hoorn, die vijftig jaar lang
aan de harington heeft ge
staan, en het Eerste Leidse
Jeugdorkest en Drumbapd
„De Burcht", dat tien jaar
dit evenement met feestelij
ke klanken heeft opgelui
sterd.
Mevrouw Wijling werd bij
het begin van de uitdeling
hartelijk toegesproken door
de heer M. Weima. directeur
van de Markt- en Haven
dienst en commissaris v. toe
zicht en controle in de om
geving van de Waag tijdens
de feesten. Hij deed dat na
mens burgemeester mr. G. C.
van der Willigen.
,,U hebt", zei de heer Wei-
ma tot mevrouw Wijling. „in
die vijftig jaar voorbeeldig
werk gedaan en op de straf
lijst van de 3 Octoberveree-
niging komt u niet voor. Er
is iji die halve eeuw veel ver
anderd in uw leven, in de
wereld en in Leiden, maar
één ding is niet veranderd:
het uitdelen van haring en
wittebrood"
De heer Weima dankte de
jubilaresse voor alles xvat zij
voor de 3 Octobervereeniging
heeft gedaan en overhandig
de haar namens het gemeen-
MEVROUW WIJLING
tebestuur een fraaie ruiker in
rood-witte kleuren. Ook de
„haringvrouwen" bleven niet
achter. Zij schonken een
vaas met bloemen. Zelfs van
trouwe bezoekers en bezoek
sters mocht mevrouw Wijling
geschenken in ontvangst ne
men.
Later op de morgen kwa
men ook loco-burgemeester
S. Menken en mevrouw Van
der Willigen de gouden jubi
laresse gelukwensen. Me
vrouw Wijling vertelde aan
de heer Menken, dat toen zij
begon, er maar 600 personen
waren, die haring en witte
brood kwamen halen. Nu zijn
het er ruim 7000. „Ik hoop
het nog tien jaar te kunnen
doen", zei ze. ,.want het is
bijzonder leuk werk en de
samenwerking met de andere
dames is zeer prettig".
Ook het jeugdorkest „De
Burcht" mocht gelukwen
sen van loco-burgemeester
Menken in ontvangst nemen.
Op zijn beurt bracht het or
kest een muzikale hulde aan
mevrouw Wijling, die beslo
ten werd met een krachtig
meegezongen ,.Lang zal ze
leven". Voorzitter G. Sir at
bood mevrouw Wijling na
mens het jeugdorkest een
boeket bloemen aan.
