„VAN SMEEKSCHRIFT
TOT HANDVEST"
De Spaarbanken in dit gebied
werken samen om u meer
service te geven! Een spaar-
girorekening bijvoorbeeld.
Drie oktoberoptocht
thans in woord
straks in beeld
BRILJANT
v. d. Water
OP WEG NAAR
BRUSSEL
In een gesprek met één onzer Leidse vrienden nu al weer
enige maanden geleden spraken wij er onze teleurstelling
over uit, dat zo velen geheel onvoorbereid naar de 3-oktober-
optochten gaan kijken. Veel te weinig toeschouwers nemen de
moeite, de verklarende teksten in de „officiële Feestwijzer"
vooraf door te lezen. Door dit na te laten, ontgaat hun dikwijls
de inhoud en de samenhang van de verschillende groepen, waar
uit zo'n optocht is samengesteld.
Schaakspel
Welnu, de redactie van dit blad
verleende ons de gevraagde gastvrij
heid waarvoor wjj zeer erkente
lijk zUn en wij kunnen U in het
volgende nu een en ander vertellen
over de a.s. historische optocht „Van
Smeekschrift tot Handvest".
Allereerst de titel: „Van Smeek
schrift tot Handvest". Hij is ontleend
aan twee gewichtige historische fei
ten: het Smeekschrift der Edelen, in
1566 aangeboden aan de Landvoog-
de« Margaretha van Parma en het
Handvest van 1948, gesloten te San
Francisco. Als ondertitel gaven wij
de optocht mee „vier eeuwen strijd
voor de vrijheid en de rechten van
de mens".
Aanvankelijk wilden wij immers
aandacht besteden aan het feit, dat
juist 400 jaar geleden in 1568 de
80-jarige oorlog met Spanje uitbrak.
Maar aangezien het Smeekschrift
der Edelen, twee jaar eerder aange
boden, getracht had, deze oorlog te
voorkomen, beginnen wij onze stoet
met een indrukwekkende groep edele
ruiters, op weg naar Brussel, naar
Margaretha van Parma.
De 80-jarige oorlog betekende
niet alleen en zeker niet voortdu
rend krijgsgeweld; wij moeten de
ze strijd ongetwijfeld zien als een po
ging. om de vrijheid, de rechten van
de mens en zijn geluk te bevorderen
en te verzekeren. Deze tendens tref
fen wij steeds weer aan als achter
grond van vele belangrijke histori
sche gebeurtenissen. En dit
bracht ons tot de compositie van de
ze optocht, waarin wij derhalve de
mens in zijn evolutie gedurende 4
eeuwen centraal stellen.
Niet voor niets luidt de spreuk,
voorkomende op het Leidse pa
pieren noodgeld van 1574 „Haec Li-
bertatis Ergo" (dit om der wille van
de vrijheid). Om dei- wille van de
vrijheid zowel geestelijke als li
chamelijke heeft men voortdurend
geleden en gestreden en nóg hebben
wij het volmaakte zo dit mogelijk
sou zijn niet bereikt. Maar deze
worsteling gaat, verder, vandaag,
morgen en overmorgen.
Haec Libertatis Erge: het grote
schaakspel lussen Philips II van
Spanje enerzijds en Willem van
Oranje anderzijds. U ziet het grote
schaakbord, waarop dit enorme en
belangrijke spel wordt gespeeld. Door
de hoofdfiguren, mét hun pionnen.
Beginnende bij Heiligerlee in 1568.
bij ons in Leiden in 1574, met als
slot de vrede van Munster in 1648.
Vervolgens wordt Uw aandacht ge
vraagd voor de verdere ontwikkelin
gen, ontdekkingen, godsdienstige pro
blemen gedurende de 17de eeuw. Ook
in de Republiek der Verenigde Ne
derlanden domineren wederom twee
figurenPrins Maurits tegenover
Van Oldenbameveldt. Aanvankelijk
bevriend, stonden zij later als vijan
den tegenover elkaar. Van Oldenbar-
neveldt moest het onderspit delven
Gouden eeuw
ADVERTENTIE
juwelier - horloger
Haarlemmerstraat 181
Toch kunnen wij In deze periode
van een zekere vooruitgang spreken.
In 1602 werd de Oost-Indische Com
pagnie. mede door toedoen van Van
Oldenbameveldt. gesticht. Zü toonde
aan. dat scheepvaart en handel wel
vaart brachten en bijdroegen tot de
ontwikkeling van ons land en van de
gehele wereld. Willem Barentz,
trachtend langs het noorden van
Europa in Indiè te komen, moest in
1596/97 bij Nova Zembla met zijn
mannen overwinteren, omdat zijn
schip in het ijs bekneld raakte.
Hugo de Groot, beroemd om zijn
wetenschappelijke werken o.a.
over de Mare Liberum (de vrije zee)
en zijn politieke belangstelling en
functies, doch waarschijnlijk nog
meer bekend vanwege zijn ontsnap
ping per boekenkist uit zijn gevange
nis in het slot Loevestein (22 maart
1621). U zult van dit alles iets zien
In de derde groep van deze optocht.
Maar ook in groep IV. wederom in
de 17de eeuw de Gouden eeuw
gesitueerd, vindt U wat terug van de
ontwikkeling der Kunsten. Weten
schappen en Ambachten. De Muider-
kring. een aantal dichters en schrij
vers bijeenkomende in het Muider-
slol, ter bevordering van letterkunde
en poëzie. De beroemde meesters in
de schilderkunst Rembrandt, Bol,
Flinck, Teniers. Jan Steen en vele
anderen schonken de wereld een
aantal meesterwerken, waarvan wij
nog heden ten dage kunnen genie
ten. Rembrandt was destijds al zo
bekend en beroemd, dat zijn werk
graag en veel gekocht werd «zij het
dan voor heel wat lagere prijzen dan
het vandaag opbrengt!). Ook Frede-
rik Hendrik behoorde tot zijn bewon
deraars en cliëntele; wij zien hem
met zijn gade Amalia van Solms en
zijn kinderen, gezeten in de Gou
den Koets, rijden naar Rembrandt's
huis, om hem een opdracht voor het
maken van vijf schilderijen te geven.
Leiden
Ook het ambacht bloeide. Met na
me de textielindustrie, zo nauw ver
weven met de geschiedenis van onze
stad, die immers al in 1316 een la
kenindustrie kende. En nog heden
kennen wij beroemde Leidse dekens
en Leidse lakens (voor uniformen,
kleding en meubelbekledingen), die
Met deze betalingsrekening kunt u bij een van de 15
spaarbanken in het Delta-gebied gegarandeerde spaar
bank-cheques krijgen met een spaarbankpas. Elke
cheque is tot maximaal 50,— gegarandeerd. U kunt
deze cheque voor alle doeleinden gebruiken overal
in Nederland. En zonder dat de spaarbanken daar ook
maar iets voor rekenen.
Ook automatische overschrijvingen zoals bijvoorbeeld
huur, verzekering, enz., kunnen via een betalingsreke
ning worden verricht. Van elke mutatie ontvangt u een
handig dagafschrift thuis. Met een betalingsrekening
hebt u weinig contant geld meer in huis nodig: het
staat rente-gevend op de Spaarbankelk moment
van de dag tot uw beschikking!
Meer dan 200 kantoren van de Spaarbanken in het
Delta-gebied staan klaar om u alle gewenste informatie
te geven.
De Spaarbank te Rotterdam
Spaarbank Anno 1820 Schiedam
Spaarbank Vlaardingen
Nutsspaarbank Maassluis
Spaarbank te Dordrecht
De Spaarbank te Gorinchem
Nutsspaarbank AH>lasserdam
Spaarbank Ie Delft
Nutsspaarbank te Tholen
Vlissingsche Nutsspaarbank
Nutsspaarbank te Middelburg
Nutsspaarbank Middelharnis-
Sommeisdijk
Nutsspaarbank Zierikzee
Nutsspaarbank Gouda
Leidse Spaarbank
'n publicatie van de
BONDSSPAARBANKEN, SAMENWERKEND IN HET DELTAGEBIED
DONDERDAG 26 SEPTEMBER 1968 LETDSCH DAGBLAD PAGINA S J
Vier eeuwen strijd voor de vrijheid en rechten van de mens
waarin gesproken wordt van de
grondrechten, de waardigheid en de
waarde van de mens. Gelijke rech
ten voor mannen en vrouwen, inter
nationale samenwerking, zonder on
derscheid naar ras. geslacht, taal of
godsdienst.
Vredesduif
ADVERTENTIE
In de Flora-hallen in Rijnsburg
wordt druk gewerkt aan de op
bouw van de Drie Oktober
optocht
(Foto LD Holvast)
de naam van onze stad uitdragen
over de ganse wereld. Wij mogen er
waarlijk nog trots op zijn. ook al is
de Leidse textielindustrie sterk inge
krompen.
Met groep V stappen we van de
17de eeuw in de 18de. We horen de
kreet: „Vrijheid, gelijkheid, broeder
schap". overgewaaid uit Frankrijk,
v.aar de revolutie een bloedig einde
had gemaakt aan de overheersing
van de adel. Niet alzo in Nederland,
waar men beter kan spreken van een
fluwelen revolutie. Want al noemen
we nu de Verenigde Nederlanden Ba
taafse Republiek en al worden we
bezet (en financieel uitgekleed) door
de Fransen, toch is er ten gevolge
van deze revolutie geen bloed ge
vloeid. Maar het binnenhalen van
de Franse troepen, ondanks het feit,
dat men vrolijk om de vrijheidsboom
danste, in de veronderstelling, dat nu
ailes botertje tot den boom zou war
den, doet denken aan het binnenha
len van het Trojaanse paard dat
U dan ook zult zien en herinnert
aan de Franse guillotine, waarop zo
vele hoofden van Fransen heb
ben opgehouden te denken. Ook die
onthoofdingsmachine zult U aan
schouwen (gelukkig buiten werking),
omdait zij met haar gruwelijk werk
het, lyden der slachtoffers in ieder
geval bekortte en dus ..vooruitgang"
mocht heten, hoe zonderling dit aan
vankelijk ook klinken moge. Zo èr-
gens. erkent men hier de betrekke
lijkheid aller dingen
Eerste trein
ln groep VI brachten wij twee ge
heel verschillende zaken bijeen: ro-
mantiek en politiek, doch beiden het
welzijn van de mensheid bevorderen
de. De eerste trein van Amsterdam
naar Haarlem behoort ongetwijfeld
tot de eerstgenoemde categorie; U
zult dit treintje met passagiers en
al zelf aanschouwen.
En wat de politiek betreft: strijd- i
sters voor het vrouwenkiesrecht, de
grondwet van 1848, die de grondslag
legde voor verschillende sociale wet-
ten en de verbetering van het lot
der mensheid; ook deze facetten van I
de politiek, die de mens hielp de weg
naar groter geluk en meer vrijheid
te bewandelen, zult U iin deze groep
aantreffen.
In de volgende afdeling schenken
wU aandacht aan de hulpverlenin
gen en naastenliefde, die wij in- de
loop der tijden hebben zien groeien
en ontwikkelen. Wij noemen enkele
voorbeelden, zonder nochtans naar
volledigheid te streven. Want al zijn
er nog vele noden, toch wordt er ont
zaglijk veel gedaan dikwijls dank
zij particulier initiatief aan de
lotsverbetering van onze naas
ten. Wij noemen het werk van het
Rode Kruis, het Leger des Heils, de
Reddingmaatschappijenoptredend
ten gunste van slachtoffers van de
ruwe zee. Iets ervan zult u in de op-
toohit zien; méér ervan kunt u lezen
in de „Feestwijzer".
Verzet en
bevrijding
Verzet en bevrijding 1940'45
mochten uiteraard niet ontbreken;
wij vormden daarvoor de 8ste groep.
Vertegenwoordigers van de koop
vaardij, die in de oorlogsjaren ruim
schoots heeft bijgedragen tot het
winnen van de strijd (uiteraard
naast en met de Kon. Marine), het
verzet tegen de overweldigers (zeer
origineel uitgebeeld op een praalwa
gen, die volstrekt geen praalwagen j
wil zijn) en een afvaardiging van de
Canadese strijdkrachten, die ons
land bevrijdden in 1945, geven teza
men een beeld van een bewogen pe
riode met veel leed, maar ook met
positieve elementen: een groot saam
horigheidsgevoel en de groeiende ge
dachte, dat een oorlog wreed en on-
I menselijk is. steeds onmenselijker ge
voerd wordt, doch in feite tot niets i
leidt.
Die gedachte voert tot het Hand- i
I vest van San Francisco (1948),
Een niet te verwezenlijken droom
beeld? Een utopie? Toegegeven; wij
zun nog' ver verwijderd van deze
grootse gedachten van de mens over
de mensheid van morgen Wellicht
van overmorgen. Niettemin smacht
de wereld ernaar.
Zal de vredesduif symbool van
rust onder de mensen uit zijn kooi
ontsnapt, in onze wereld van van
daag, of van morgen, dan wel van
overmorgen, kunnen leven, of zal hij
opnieuw zijn kooi binnenvliegen en
gekooid blijven? Alle volkeren ter
aarde, waarvan vertegenwoordi
gers zach in onze optocht om die
kooi geschaard hebben, hopen vurig,
dat dit laatste niet het geval zal
zijn.
Wel. lezers van deze regelen (die
bedoeld zijn. om U enig inzicht te
geven inzatke de optocht op 3 okto
ber 1968), wij hopen, daarin enigs
zins geslaagd te zyn. Wij hopen ook.
dat de nadere bijzonderheden, opge
nomen in de ..officiële Feestwijzer",
dit inzicht verdiepen zal, opdat de
stoet, waaraan zo velen medewerken,
waaraan zo veel moeite, zorg en geld
is gespendeerd. U méér kijkgenot en
meer begrip zal schenken. De samen
stelling van de optocht en de
gedachten, die eraan ten grondslag
Een ontwerp van één der praal-
wagenshet schaakspel.
(Foto LD/Holvast)
liggen, zijn Uw moeite en een gering
geldelijk offer van drie kwartjes on
getwijfeld méér dan waard!
H. de Wilde Ran.
Voorzitter Optochtcommissie
van de 3-October-Vereeniging.
