Bernstein komt
met
zijn
morgen
„Philharmonic"
»$r>
Osaka hoogtepunt voor
Concertgebouworkest
Uitreiking Edison
tijdens Grand Gala
"S'S:Sr?
Donderend applaus
Beperking aantal
onderzoeken B. V.D
Wet gaat
lintjes
beperken
„MUZIKAAL GEWELDENAAR"
Debuut 1943
PVSaat<>e
Schilderijen van
Dali gestolen
Grafiek in trek
Tijdens Japanse reis:
U.S. O. naar liet
buitenland
Succes voor opera
Albert Herring
Emmanuel Ensemble
in kasteel Duivenvoorde
VN-commissie
beveelt snelle
projecten voor
West-Irian aan
AUTOMATISCHE
BOVENDEKEN
Verboden boeken
in China
Djil as docent
in Princeton
DONDERDAG 19 SEPTEMBER 19M
IF.IDSCH DAGBLAD
PAGINA 21
Een door muziek bezeten man, zo zou men Leonard Bern-
itein, dirigent en muziek-directeur van het New York Philhar
monic Orchestra, het beste kunnen noemen. Morgenavond kunt
u hem op het klassieke Grand Gala du Disque vermoedelijk
roor het laatst bezig zien met zijn eigen orkest: Bernstein is
namelijk bezig met zijn afscheidstournee.
Na 10 jaar aan het New York Philharmonic verbonden te zijn, acht
hij nu de tijd rijp om zich meer in te zetten voor dat andere facet
tan zijn muzikale persoonlijkheid: het compeneren.
W©1 zal hy nog: een enkele keer
«utdirigentschappcn aanvaarden.
Bet is overigens een unieke combi.
gatie. dere man voor dit orkest. Dat
b dan ook de reden dat de „Com-
nissie collectieve grammofoonpla
ten campagne" aan Leonard Bern-
itefo en zijn orkest een Edison zal
■itreiken voor de vertolking; op de
grammofoonplaat van de Symfo
nieën 1. 2 en 6 van Gustav Mahler.
Het orkest speelt morgenavond ove
rigens werken van Haydn, Harris en
lerlioz.
Niet voor het eerst
Het is niet de eerste keer dat
Bernstein in ons land is. In 1948 was
hij gast bij het Residentie-Orkest,
evenals in 1949 en 1950. Toen trad
hi) tevens op als pianist en verzorg
de hy de eerste uitvoering in Ne
derland van zün symfonie „The age
of anxiety." (Waarover wy uitvoerig
ichreven. Kunstredactie L.D.) Hy
dirigeerde bovendien de eerste Ne
derlandse uitvoering van zyn symfo
nie Jeremiah. In 1959 trad hy met
lijn eigen orkest op in de Kurzaal in
Scheveningen.
Wie Bern steins naam hoort noe
men. associeert die mesetal ogen-
blikkeiyk met de musical die hem
wereldfaam opleverde: The West
Side Story een aantrekkeiyk,
maar lichtelijk commercieel stuk,
dat beslist niet tot zyn beste werken
behoort. Weinigen kennen zyn com
plete oeuvre: drie symfonieën, een
ballet, vier musicals, een serenade
voor viool, strykorkest en slagwerk,
filmmuziek, en de opera „Trouble in
Thaïti." Drie boeken heeft hy bo
vendien geschreven, alle handelend
over muziek.
en redenaarstalent, met al zyn in
telligentie en vakmanschap toch op
een zeer begrypeiyke wyze voor een
niet in klassieke of in moderne mu
ziek ingevoerd publiek zowel Bach,
Beethoven, Brhms, Bartok als de
a-tonalen kan verklaren en geniet
baar kan maken. Dit alles dan wel
op een tyipsch Amerikaanse manier,
die in ons land ondenkbaar is en
met gefronste wenkbrouwen beke
ken zou worden, maar wat is er au
fond tegen?
Na zyn optreden in /Amsterdam
zal Bernstein nog concerten geven In
Beriyn, Kopenhagen en Londen. Op
28 september vertrekt hy naar New
York, om daar officieel afscheid te
nemen van zijn orkest, dat voor
hem in de afgelopen tien jaar. zoals
hy zelf zegt, een stuk famMie is ge
worden.
VÜftig jaar is Bernstein thans. Hy
werd geboren in Lawrence, in Mas
sachusetts. Zyn grootvader was rab-
byn in Rusland, zyn vader emi
greerde naar New York. Hy ver
diende er de kost als vissc hoon ma
ker in de armoebuurten. Maar hy
was een spaarzaam man en zag na
een tiental jaren kans zich te vesti
gen in Boston als pruikenmaker en
naderhand als eigenaar van enkele
bloeiende schoonheidssalons.
In Boston kreeg Leonard Bern
stein zyn schoolopleiding. Hy werd
een intelligente leerling genoemd,
muzikaal en ook taalkundig byzon-
der begaafd. Hy spreekt vloeiend
Frans, Duits, Spaans. Italiaans en
Hebreeuws en uiteraard ook En
gels. Men zegt bovendien dat zyn
kennis van het Latyn verbazingwek
kend is. Zyn muzikale opleiding
kreeg hy aan de universiteit in Har
vard, aan het Curtis-Institute in
Philadelphia en in Tanglewood.
Bezeten van
muziek
Bernstein maakte zyn opmerkelyk
debuut als leider van het Philhar
monic Orchestra in november 1943,
toen hy als 25-jarige inviel voor de
zieke Bruno Walter, tydens een con
cert In Carnegie Hall. Hy was toen
al assistent-dirigent van dit orkest.
Publiek en critici waren eensluitend
in hun oordeel: Bernstein was een
muzikale geweldenaar. Van de dag
Leonard Bernstein
af was zyn naam gemaakt, zowel
in Amerika als daar buiten, zyn
eerste musical „On the town" maak
te hy een jaar later. Het waarom
van het schryven van dergeiyke be
paald niet high-brow te noemen mu
ziek, die hier en daar volop conses-
sies doet aan de smaak van het „ge
middeld" publiek zoals ook met
zyn overige musicals het geval is
verklaart hy zelf graag als volgt:
hij, die zo bezeten is van de mu
ziek, wil zich niet koesteren in eigen
melomanie, wil zich niet isoleren in
de klassieke en eigentydse concert
muziek, maar wil als het ware de
kloof overbruggen die er tussen zijn
wereld en die van het gewone
bliek bestaat.
Humoristisch eu
intelligent
Op vele manieren heeft Bernstein
dat trouwens geprobeerd. Zyn tv-
concerten zijn daar duideiyke voor
beelden van. Hy blinkt daarin uit
als een man, die met al zyn humor
ADVERTENTIE
th® V9
dr
«\o
m®1
2,30 „sCt»a<
D» wereldberoemde musici Slen Gelz en Charlie Bird spelen op de orlglnelo
45-toerenplaat twee grote bossanova-successen Bij CINZANO krijgt U desgewenst
deze prachtige plaat ter waarde van f 4,25 voor slechts 11,96.
GRENOBLE (AP) - Uit een kunst
handel in Grenoble zyn acht werken
van de kunsthandelaar Salvador Dall
gestolen gedurende de naoht.
De werken stellen bijbelse voorstel
lingen voor.
AMSTERDAM (ANP) Op een
enkele dagen durende kunstveiling
by Mak van Waay in Amsterdam ls
gisteren in hoofdzaak grafiek aan
bod gekomen. Het niveau lag hoog en
er werd veel en gemakkelijk ge
kocht. Een ets van James Ensor
„La cathedrale" bracht f 2800 op.
Een serie van vyf sepia-aquarellen
van Wickart ging voor f 1450 gulden
van de hand. Een prys van f 600 kende
voor een ets van Kathe Kollwitz
werd voor een dergel yk werk een
hoog bod genoemd.
Ruim 2000 mensen in de Osaka Festival Hall hielden dinsdag
avond na het laatste akkoord van Mahlers Eerste Symfonie
even de adem in en barstten toen los in een overdonderend
applaus en gejuich voor het Concertgebouworkest. Een ver
moeide maar stralende Bernard Haitink liet het hele orkest in
de ovatie delen. Hij liet de solisten naar voren komen, dankte
het orkest vele malen met een wijds armgebaar en stal het hart
van de Japanners door de jonge Japanse violiste Joeria Vaita
voor het voetlicht te halen.
De moderne miljoenenstad Osaka
heeft gezorgd voor een waar hoogte
punt in de Japanse tournee van het
orkest. De Osaka Festival Hall heeft
een uitstekend^ akoestiek en het or
kest speelde er alsof het thuis was.
De musici genoten zelf van de fyne
„klank". Na afloop van het concert
uitten zy him opgetogenheid door el
kaar in de kleedkamers op de schou
ders te slaan en de hand te schud
den. Dat was nog niet eerder ge
beurd, zeker niet in Hisrosjima.
Daar speelde het orkest de vorige
avond in de uitverkochte Public Hall,
die geen al te beste akoestiek heeft
en waar de temperatuur op het po
dium tot rond de 30 graden opliep.
Desondanks oogstten gastdirigent
Eugen Jochum en het orkest ook
daar een minutenlang applaus.
Ook opvallend in Osaka was de
reactie van het op muziekgebied
zeer verwende publiek op de com
positie van Heppener. Na „Eglogues*
van deze in Japan tot nu toe onbe-
Nederl. „avant garde"-com-
Ook het werk van Bauer ging zeer
vlot van de hand. Een aantal etsen
van Jongkind bracht tussen de f 800
en f 900 op. Een tekening van Jan
van Goyen werd geveild voor f 3600,
volgens deskundigen „een aardige
prijs." Twee aquarellen van Isaac
Israels haalden resp. f 1450 en f 1550
en een aquarel en een tekening van
Willem van Konijnenburg resp. f 920
en f 820. Een stadsgezicht van Har
derwijk van Cornelis Springer
bracht f 1150. een tekening van J.
Th. Toorop f 580 en een gouache van
Karei Appel f 500 op. Gisteren kwam
een collectie topografie onder de ha
mer om. van Amsterdam, Utreoht
en Den Haag. Een groot deel hier
van werd door de stadsarchieven
van de betreffende gemeenten ge
kocht.
ponist bleef het beslist niet by een
beleefdheidsapplaus. Men scheen de
ze muziek hier beter aan te voelen
dan in andere Japanse steden.
Gisteravond heeft het orkest o.l.v.
Jochum in Osaka Beethoven ge
speeld. In de Festival Hall was geen
stoel meer onbezet. Het orkest werd
opnieuw beloond met ovaties en bloe
men, terwyl evenals dinsdagavond
vele fans zich in een lange rij voor
de kleedkamers opstelden om hand
tekeningen te vragen. Jochum trok
rode rozen uit een boeket dat een Ja
panse schone hem aanbood en deel
de die uit onder de musici. Hy werd
later gecomplimenteerd door de Ne
derlandse consul-generaal in Kobe,
de heer A. C. H. Graafland en door
de heer Carl Scriba, secretaris van
K. Matsoesjita die voorzitter is van
de Ned.-Japanse Vereniging in het
district Kansai.
DEN HAAG (ANP) Enthousiaste
byval oogstte gisteravond Opera
Studio met de eerste opvoering van
Benjamin Brittens komische opera
„Albert Herring", in het Paviljoen
theater in Scheveningen. De execu
tanten werden met een minutenlang
applaus beloond.
Opera Studio is een werkgroep van
de Ned. Opera Stichting, waarin en
kele ervaren vocalisten jonge Neder
landse zangers en zangeressen helpen
een weg te banen naar het grote
operatoneel. De ouderen in Albert
Herring waren- Judith Pierce, Elsa
Lioni en Rudolf Kat. De jongeren
waren Maria Boender, Meinhard
Kraak, Hubert Waber, Simon van
der Geest, Emmy Greg er, Gerard van
Loon. Nelly Morpurgo, Ans Philippo,
Constance Mook en Jan Borsboom.
De muzikale leiding had Jochem
Slothouwer. De regie was in handen
van Jan Bouws. Het orkest bestond
OA. uit leden van het „Amati-kwar
tet".
AMSTERDAM Vandaag is in
het Stedelijk Museum te Amster
dam een expositie geopend van
schilderijen van de uit Rotterdam
afkomstige en thans in Amerika
wonende kunstschilder Willem de
Kooning. Hem is bij deze gelegen
heid de ..Talens Prijs Internatio
naal" uitgereikt. In een soort
triptiek hangen deze drie werken
van de schilder. Zij dateren uit
zijn latere periode.
ADVERTENTIE
DEN HAAG (GPD) De Binnen
landse Veiligheidsdienst zal waar
schijnlijk minder antecedentenon-
onderzoeken instellen. Ook zal
ITTRFPHT f ANP) Hel Utrechts een K*ere verweer
11KILH1 IA u'nrHpn ppvph 1 nPn VAAr hon rli. hij
Symfonie Orkest maakt van 8 tot
19 oktober een toernee naar Duits
land en Zwitserland. In 11 dagen wor
den 9 concerten gegeven, t.w. In Solo-
thura. Villingen, Karlsruhe, Ansbach,
Bad Homburg, Hanau, Tubingen, Sie-
gen en Rheydt. Alle concerten wor
den geleid door de vaste dirigent Paul
Hupperts. Als solisten treden op de
pianisten Daniel Wayenberg (zet
maal) en Peter Hollfelder (eenmaal).
Op het programma staan planocon
certen van Mozart, Bartok en Beet
hoven en werken van Haydn, Stra-
winsky, Bruckner, Brahms en R&veL
VOORSCHOTEN De concerten in het kasteel „Duiven
voorde" te Voorschoten mogen zich in een grote belangstelling
verheugen. Het is dan ook een unieke belevenis een kamer
muziekavond in de stijl- en sfeervolle Marot-zaal mee te ma
ken. Gisteravond was het Philipp Emanuel Ensemble het me
dium, dat de overpeinzingen, waaraan de romantische geest
zich in zo'n omgeving gaarne overgeeft, tot realiteit maakte.
De vier kunstenaars waaruit het
ensemble bestaat, t.w. Froukje Gil-
tay (viool,), Alfons van Leggelo,
(fluit), Lous Goossens (gamba) en
Rienk Jiskoot (klavecimbel) hebben
door hun geacheveerd spel veel
schoons te genieten gegeven.
Het programma vermeldde vier
werken voor kamermuziek, waarvan
het eerste, de Trio-sonate in G van
Bachs nakomeling Carl PhiHpp Ema
nuel, die dit ensemble tot hun activi
teiten heeft geïnspireerd, reeds in het
openingsadagio beloften Inhield. De
sonate voor viool, gamba en conti
nuo van Ph. Heirich Erlebach gaat
hier stilistisch aan vooraf en is even
vriendelyk als onderhoudend. Na de
eigenlyke driedelige sonate-opzet vol
gen vier dansvormen, waarvan de
laatste, een Varatio Glgue het gege
ven van de eigenlyke Gigue éénmaal
varieert.
In Tomasso Giordani's Quartetto
per flauto, violino, violoncello (hier
ook de gamba') ecembalo concertan
te ademt de Weense sfeer, die dan
ook gelukkig getroffen werd, zeker
door de klavecimbalist, die hier niet
de continuospeler was, doch een ei
gen concerterende functie had.
Tot slot volgde één der trios uit
Bach geschonken aan Frederik de
Grote, die zelf een uitstekend fluitist
was. De muzikale betekenis van de
ze muziek is in hoofdzaak spontaan
te noemen, staat niettemin vaak selfs
op één lyn met „Das WohltemperSer-
te Clavier", doch is door Bach als
contrapuntisch materiaal veel voll-
diger verwerkt in „Die Kunst der
Foge". De volle zaal toonde zich ui
terst erkentelijk voor het fraaie spel.
Ad Int.
worden geschapen voor hen, die by
hun sollicitatie naar een funtie in
rijksdienst de BVD tegenover rich
vinden. Dit deelt minister Beernink
mee in de toelichting op de begroting
van Binnenlandse Zaken voor 1969.
De ministerraad heeft besloten, dat
ten aanzien van sollicitanten naar
een ryksbetrekking alleen nog een
veiligheidsonderzoek dient te worden
ingesteld als het om functies gaat
waarin de veiligheid van de staat of
van zyn bondgenoten, d&n wel het
behooïïyk functioneren van de ryks-
dienst in gevaar worden gebracht.
Aan de ministeries is gevTaagd, een
lyst saanen te stellen van de functies,
die aan deze maatstaven voldoen.
Een werkgroep, die door de minis
ter-president zal worden ingesteld,
krijgt tot taak, de opgegeven func
ties nader te onderzoeken. Vooruitlo
pend op deze regeling is inmiddels
bewerkstelligd, dat reeds thans vei
ligheidsonderzoeken op beperktere
DEN HAAG (GPD) De minis
terraad heeft kortgeleden het overleg
over een wijziging van het decoratie
stelsel afgesloten De noodzakelijke
wetswyziging zal waarschynlijk in
de loop van dit jaar by de Staten-
Generaal worden ingediend. Dit deelt
minister Beernink van Binnenlandse
Zaken mee In de toelichting op zyn
begroting voor 1969.
De adviescommissie filmkeuring
zal nog dit kalenderjaar haar arbeid
beëindigen. De minister zal een spoe
dige publicatie van het rapport van
de commissie bevorderen.
schaal dan ln het verleden zullen
plaats vinden. Een en ander zal na
der worden uitgewerkt in voorschrif
ten die steunen op het Algemeen
Rijksambtenarenreglement.
Het is gebleken, aldus minister
Beernink, dat veel bezwaren tegen de
BVD hun oorzaak vinden in onbe
kendheid met de taak en de werk
wijze van de dienst. In het afgelopen
jaar werd ernaar gestreefd, een gro
tere openheid over het werk van de
dienst te betrachten door het geven
van voorlichting „waar dilt ge
wenst en mogeiyk is". Dit bevalt
goed. Het beleid zal dan ook worden
voortgezet.
NEW YORK (AP) Een commis
sie van onderzoek van de Verenigde
Naties heeft Indonesië aangeraden
enkele, snel te verwezeniyken ontwik
kelingsprojecten in West-Irian aan te
snyden teneinde de bevolking een be
ter Inzicht te geven in waar het om
gaat als zy volgend jaar moet beslis
sen al dan niet deel van Indonesië te
blyven uitmaken. De uit 26 leden be
staande commissie heeft verder aan
bevolen andere projecten meer met
het oog op de ontwikkeling op lange
termyn te plannen.
De aanbevelingen die de commis
sie gisteravond publiceerde hadden
betrekking op de besteding van het
fonds van 30 miljoen dollar dat de
Nederlandse regering by de
overdracht van het gebied aan Indo
nesië ter beschikking heeft gesteld
voor de ontwikkeling van West-Irian.
Voor het einde van 1969 moet de
bevolking van West-Iran beslissen of
zy by Indonesië bUJft of de banden
met dat land wil verbreken.
Af nu: 150x210 cm.
Dus 1-persoons met
brede instopranden.
Automatisch.
Via regelkastje stelt u
de thermostaat in*
Keuze uit 10 standen.
Een motechte, absoluut
veilige en gemakkelijk
wasbare warmtebron
In blauw en cognac
f120
MOSKOU (AP) Volgens inlich
tingen die „Literatoernaja Gazeta".
het blad van de Sowjetrussische
schryvers, uit China heeft ontvangen
verbranden rode gardisten boeken
uiteenlopend van „Oorlog en Vrede"
van Leo Tolstoi en „Sea Wolf" van
Jack London. Andere boeken op de
verboden lyst zyn werken van Tsje-
chow, Paespkin, Dostojewski, Gorki
en Sjokolow, Shakespeare, Shaw,
Dante, Mark Twain en Dickens.
PRINCETON (AP) De Joego
slavische schrijver Djilas zal dit na
jaar doceren aan de universiteit van
Princeton. Dj lias en zyn echtgenote
worden half oktober verwacht. Hy
zal tot begin december aan de uni
versiteit verbonden zyn.
Djilas, (57), eens de .kroonprins"
van president Tito, is later in onge
nade gevallen en tot 8 jaar gevange
nisstraf veroordeeld wegens het
schryven van anti-Joegoslavische
propaganda in zyn boeken „De nieu
we klasse" en „Gesprekken met
Stalin." Hy werd in Januari 1967 in
vryheid gesteld.
