en tentoonstelling
diverse
met
verrassingen
Expositie
objectkunst"
Nederlandse
op komst
liertekeningeii
de eeuwen heen"
door
248 kunstwerken op
straat en binnenshuis
Volgend jaar Beeld
en route" in Randstad
n
i mm
Kamermuziek in
„Duivenvoorde"
Jordaanfestival
geopend
Finse week in
Amsterdam
Tsjechoslowaakse
dirigent blijft
in Canada
Weer taptoe in
Frieslandhal
Halbertsmaprijs
voor v. d. Molen
UNIEKE MANIFESTATIE:
EEN STAD VOL KUNST9
DAG 13 SEPTEMBER 1968
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 27
hi very en Allebé in Amsterdam
^STERDAM (GPD) Twee tekeningen twee kunste-
BL__ twee stijlen van tekenen. Maar ook: twee verschillen
eden twee verschillende manieren om naar het dier te
bi twee verschillende opvattingen over het dier. Dat
■piegelt zich allemaal in twee stukken wit papier met lij-
tan zwart krijt, die te zien zijn op de tentoonstelling „Die-
jkeningen door de eeuwen heen" in 't Rijksprentenkabinet
ismuseum) in Amsterdam.
j aandacht voor het dier is pas in de 16-de eeuw opgekomen,
jpnkelijk is dan een dier nog slechts symbool voor „iets" en
men het met de exacte vorm niet zo nauw. Zelfs overheerst
\e fantasie, zoals in het eerste blad op de tentoonstelling, ivaar
i monsters worden geconstrueerd. Maar een Lambert Lombard
t voor Keizer Karei V een groot aantal dieren naar het leven,
ortretten" doen alleen nog onbeholpen en weinig levend aan,
io goed heeft Lombard nu ook weer niet leren kijken. Een
eeuw later geeft de Vlaming Jac de Gheyn studies van aller-
»n« dieren, al veel „échter" nu.
Hoogtepunt
deze tekenkunst komt tot
DOgtepunt in de 18de eeuw,
met name een Aert Schou-
een Pieter Barbiers hun
den aquarellen van dieren en
maken. Veel leven zit er dan
tar niet meer in, omdat vaak
pgezette exemplaren wordt ge-
maar de afbeeldingen zijn tot
details bijzonder exact, zo-
nu ook nog uitstekende infor-
geven over levende wezens, die
oen interessant vond. In de
fuw beheersen sommige kun-
de diervormen zo goed, dat
weer kunnen gebruiken in al-
rnamenten. Dat is in de bloei
de Jugendstil, bij een Theo
öytema en een G.W. Dyssel-
t geval.
Diepgaand verschil
^toonstelling omvat meer dan
keningen. Wij komen nog
irug op het uitgangspunt: de
king twee aapjes een
oelant Savery en een van
J Allebé.
OP nl- een diepgaand verschil
tussen de kunstenaar Savery
collega Allebé. Roeland Sa-
ie van 1576 tot 1639 leefde en
tijd van Nederland uit half
doortrok, had een grote be
lling oor vreemde dieren. Zo
veel getekend in de dieren-
Keizer Rudolf II in Praag,
wk elders zocht hij zijn onder-
i. Hij had een grote aandacht
et wezen van het dier. Daar-
hü feU voelbaar maken van
deleven van zijn sujetten,
i hij er onder meer toe geko-
en tekening te maken van een
aap aan een ketting. Dierkun-
herkennen er nog een Noord-
inse apensoort in. Zo extact is
{^fergave wel. Het zou natuur-
"1 *t kunnen zijn, dat Savery
doorgedacht op een in die da-
eliefkoosd christelijk symbool,
lag n.l. in de geketende aap
een uitbeelding van de gekluis-
riel, die pas door de dood van
:haam werkelijk vrij zou wor
den. Maar zo ver hoeft men niet
eens te gaan. De tekenaar heeft hier
een wat aandoenlijk beeld gegeven
van een jong dier aan een ketting,
dat zyn lot in berusting schijnt te
aanvaarden. Hem interesseerde het
aapje, dat daar met een handje op
de ketting wat in zichzelf gekeerd
voor zich uit zit te staren.
Dan August Allebé. een schilder
tekenaar, die van 1838 tot 1927 leef
de. Van hem is het andere portret
van een aapje. Het is een schets
van een heel ander karakter. Heeft
Savery aandacht voor allerlei bijzon
derheden. zoals de vorm van snuit
en oortjes, de inplanting van de ha
ren, de ligging van de gewrichten
voor Allebé spreekt dat allemaal veel
minder. HU zet met wat korte ver
halen de hoofdvorm voor ons neer,
duidt verder met een enkele schaduw
vorm en houding van de poten en
de kop aan en suggereert met dwar
se arceringen de kleur. Hier maar
weinig details, alleen maar een hoofd
vorm en een houding, scherp waar
genomen en snel genoteerd. Het te
keningetje geeft wel wezenlijke ele
menten: we zien toch een levende
aap voor ons, maar het gaat duide-
lyk niet om een nauwkeurige weer
gave. De tekenaar volstaat met een
vluchtige notitie, die later b.v. in een
schilderU kan worden uitgewerkt.
Dat blijkt ook wel uit de manier
waarop de omgeving is aangegeven.
Savery tekent duidelijk een vloer.
Allebé hecht zo weinig belang aan
de zitplaats, dat hU haar slechts
met een paar halen even aanduidt.
Monumentaal
Toch heeft ook Allebé oog gehad
voor het typische van het beest. Hij
heeft het getekend wat in elkaar
gedoken alsof het last van de kou
had. de wat trieste, schuwe blik zij
waarts gericht op een ons onbekend
doel. De aap van Allebé zit echter als
een gesloten blok. Het zou een schets
voor een monument kunnen zijn.
We zouden de opvatting van Allebé
daarom monumentaal kunnen noe
men, die van Savery realistisch.
Want de Vlaming was het te doen
om het „persoonlijke" van die ene
-4*
SU**
„Het aapje van Savery
Op 18 en eventueel 19 september
worden in Kasteel Duivenvoorde in
Voorschoten Kamermuziekavonden
gegeven door het Philipp Emanuel
Ensemble, bestaande uit Froukje Gil-
tay viool. Alfons van Leggelo fluit.
Lous Goossens gamba en Rienk Jis-
koot klavecimbel.
Uitgevoerd worden Trio-sonate in
G. van Carl Ph. E. Bach, Sonate voor
viool, gamba en continuo van Phi
lipp Heinrich Erlebach, Quartetto
per flauto. violino. violoncello (gam-
ba> e cembalo concertato van Tom-
ma so Giordani, Trio aus dem Musi-
kalische Opfer van J. 8. Bach.
AMSTERDAM (ANPi In de
Noorderkerk heeft Amsterdams wet
houder voor de Volkshuisvesting, mr.
Th. C. M. A. Elzenburg, gisteravond
het jaarlijkse Jordaanfestival ge
opend. In de kerk wordt een ten
toonstelling van werken van Amster
damse kunstenaars gehouden, waar
voor 't 20 jaar bestaande Nederlands
Cultureel Contact een prijs van f 500
beschikbaar heeft gesteld, die door
het publiek zal worden toegewezen.
Op de sluitingsavond van het Fes
tival, 22 september, wordt bekend ge-
maakt ..j wit de prijs is toegekend; I i^Uef "Vn"telTubilwrnck Neder^
deze wordt dan tevens uitgereikt 1
AMSTERDAM (ANP) In aan-
ADVERTENTTE
Een prod nkt van Schimmelpenninck
HILVERSUM (GPD) In na- i De grote expositie zai te zien zijn
volging van de sucesvolle „Beeld en gedurende de maanden mei, ju-
route" in Groningen worden op ini- ni, juli 1969. Een viertaUge documen-
lauds Cultureel Contact, plannen
voorbereid om volgend jaar een
„Beeid en route" in de Randstad te
maken.
In grote lynen zal de route voeren
van Amersfoort via Hilversum naar
Amstelveen w. Het werkcomité werkt
nauw samen met de door het NCC
wezigheid van de burgemeester van aangetrokken eigenaar van de Gro-
Amsterdam dr. I. Samkalden met i ningse galerie ..De Mangelgang" die
een groot aandeel had in de organi
satie van de noordel Uke beeldenrou
te. Wat Hilversum betreft zal contact
worden opgenomen met het Goois
Natuurreservaat om ook beelden in
dit prachtige natuurgebied te kun
nen plaatsen.
Overigens moeten de plannen nog
worden doorgesproken met verkeers-
aeskundigen. Er zal wel heel veel
animo voor het project zUn maar er
wordt met nadruk op gewezen dat
voor deze kostbare aangelegenheid
nog geen cent op tafel ligt. Regiona
le en plaatselijke overtreden en het
bedrijfsleven zullen met subsidies de
ze omvangrijke onderneming (tran
sport, verzekering etc.) moeten steu
nen.
zijn vrouw en vele andere genodig
den, heeft de burgemeester van Hel
sinki Lis Teuvo Aura gistermiddag
in het museum in Amsterdam een
tentoonstelling over de Finse hoofd
stad geopend. Met deze officiële daad
zijn de Helsinki-weken, die tot en
met 20 september a.s. in Amsterdam
worden gehouden, begonnen.
De tentoonstelling geeft door mid
del van een 120 tal foto's, een ma
quette van het toekomstige centrum,
een modern ingerichte flat, een col
lectie modern glaswerk, aardewerk,
zilver en sieraden, een serie diaposi
tieven en een compleet ingerichte
sauna een beeld van de Finse hoofd
stad.
j talie in de vorm van een fotopocket
I zal de manifestatie begeleiden.
TORONTO (Reuter) De diri
gent van het Tsjechoslowaaks Fil
harmonisch Orkest, Karei Ancerl.
heeft besloten zich in Canada te
vestigen. Dit is meegedeeld door do
perschef van het Symfonieorkest
van Toronto, dat volgend jaar onder
leiding van Ancerl komt. De 60-jari-
ge dirigent was in de V.S. toen de
troepen van het\Varschau-pact vo
rige maand zijn land binnenvielen.
Hij voelt er niets voor naar Praag
terug te keren. Zijn vrouw en twee
zoom; zyn uit Tsjecho-SlowakUe on
derweg naar Canada.
aap die hy voor zich zag. De Am
sterdammer interesseerde zich voor
de kenmerken van apen zo men
wil: voor de constructie en daarom
schetste hjj er een in Artia. Savery
zal ergens nog aan de mens hebben
gedacht, toen hij aan het tekenen
was, Allebé zag alleen het dier als een
interessante vorm.
By alle verschillen hebben deze te
keningen ook veel gemeen. In beide
gevallen geven ze ons een goed beeld
van een typische houding van de aap.
Niet het dier is veranderd, maar de
manier van kijken en weergeven.
Daarin manifesteert zich oen stuk
artistieke en geestelijke ontwikkeling.
Wie zo de tentoonstelling in Amster
dam ziet. doet nog veel meer boeien
de ontdekkingen. Want die zijn er in
overvloed.
„Hel aapje van Allebé",
LEEUWARDEN (GPD) Op tl
september jui. aal de Frieslandhal
te Leeuwarden weer het décor ijjn
voor de militaire taptoe. De Mari
nierskapel van de Kon. Marine plus
tamboer- en pijperkorps, de 149 jaar
oude Joh. Willem Frisokapel plus
tamboerkorps, de Kon. Luchtmacht
kapel plus tamboercorps, (de Lucht
macht bestaat 55 jaar, vandaar dat
de komst van dit korps in een plaats
waar een basis is extra attractief is)
het tamboercorps van de Kon. Ma
rechaussee en het tambour corps van
de garde fuseliers Prinses Irene zul.
len samen met het excercitiepeloton
van de luchtmacht deze een uur en
een kwartier durende show verzor-
De Frieslandhal biedt plaats aan
gen.
5800 bezoekers, een capaciteit die met
een paar honderd zitplaatsen is op
gevoerd. vergeleken bij vorig jaar.
Vorig jaar hok de taptoe 4400 be
zoekers.
In Leeuwarden word-t vrijwel liet
gehele programma van de taptoe
Delft gegeven, maar aangezien men
hier niet met lange op- en af marsen
te maken heeft, zal nog een extra
showt je worden ingevoegd.
LEEUWARDEN (ANPi De
„Joost Hftlbertsma prU«" 1968 i6
toegekend aan de Friese auteur en
journalist S. J. van dei* Molen. De
heer Van der Molen, die een groot
kenner is van de Friese folklore,
heeft vele werken gepubliceerd. De
prijs werd hem toegekend voor zijn
meest recente werk. n.l. uit de pe
riode 1964 tot en met 1967. In deze
vier jaren publiceerde de heer Van
dei- Molen, die in 1912 te Leeuwar
den geboren is. o.a.: „Friese kle
ding," „Om het goud van de Lu ti
ne." „Van Oerd tot Mokkebank" en
„Dit land van de elf steden."
Daarnaast heeft de heer Van der
Molen talryke artikelen geschreven
in „De Leeuwarder Courant," waar
bij hij in dienst is.
44
LEIDEN Een unieke mantfestatie, n.l. het geven van een overzicht
van de Nederlandse „objectkunst", zal van II oktober tot en met 17
november, de Sleutelstad in verwondering en/of bewondering bren
gen.
Niet minder dan 248 werken van moderne Nederlandse kunstenaars
zullen dan de aandacht trekken van de bevolking en naar gehoopt
wordt ook van tallozen daarbuiten.
De 250 beelden, schilderijen en grafiek van 33 kunstenaars zijn dan in
het centrum van de stad opgesteld, niet alleen in vaste expositieruimten als
het Academiegebouw, het museum De Lakenhal. De Waag. het gebouw van
„Ars Aamula Naturae" diverse galeries en étalages van vele winkels, maar
ook en vooral op straat, volgens een bepaalde route, welke voert van af het
Station naar de Steenstraatde Breestraat, het Van der Werfpark en zo
vervolgens naar het Museum „De Lakenhal".
Het is de bedoeling door een grote
frequentie van de beelden op en
langs de straten, een integrering van
de beeldende kunst in het stadsbeeld
te verkrygen en op deze wijze deze
kunst een functie in het stadsbeeld
•n de maatschappU te verlenen.
Het Idee om aan de „objectkunst"
bekendheid te verlenen ia afkomstig
van de heer Ben Walenkamp, de uit
voering ervan geschiedt door studen
ten in de kunsthistorie, aangesloten
bij het Leids Academisch Kunstcen
trum, in samenwerking met het mu
seum „De Lakenhal".
Wat Is objectkunst?
Daaronder verstaat men die kunst
voorwerpen, welke door hun aard
Eigen stempel
Ter gelegenheid van de
expositie „Objectkunst" zal
van 3 oktober tot 15 no
vember op alle uitgaande
post uit Leiden een stempel
gedrukt worden, bestaande
uit een teken en een korte
tekst.
(vorm en kleur) itiUhilleoi zichzelf
voorstellen. Zij zijn geen abstrahe
ringen, ook geen abstracte uitbeel
dingen van Ideeën of gemoedstoe
standen, maar nieuwe realia, van een
tastbare concreetheid, slechU be
staande uét de herkenning van de
meest primaire beeldmiddelen: vorm
en kleur. Opeet van deae tentoonstel
ling is het kunstwerk tot oen ver
trouwde dimensie in het leven ap
straat te maken.
Lelden zal er spoedig vol mee staan,
het aal zeker voor velen een „schok
effect" opleveren.
Deelnemers
De deelnemende kunstenaars zijn
Joost Baljeu, Rik van Bentum, Boe
zem, Bram Bogart. Bonies. Dick Ca$-
sée. Ad Dekkers. Jan Dibbets, H. S.
Dröge, Alfred Eikelenboom, Ger van
Elk. Th om Geraedts, Frank Grlbling,
Vincent Hamel. J. C. J. van der Hey-
den, Hans Hollenbach, W. Kamphuis,
Ad de Keyzer, Hans Koetsier, David
van de Kop, Jan Maaskant. K. Mar
tens. Jan van Munster, Frans Pee-
ters, Gust Romyn, Rob W. Rotteveel,
Jan Schoonhoven. Ray Staakman,
Peter Struycken, Carel Visser, André
Volten en Truus Wilmink.
ling langs al hun objecten als een der
voornaamste rustpunten beschouwd
worden. Daar zal men t-Udens het ge
not van een kopje koffie op regelma
tige tyden kennis kunnen nemen van
diaprojecties met een begeleidende
gesproken tekst. Tevens wordt daar
een boekenstand ingericht, waar men
zich kan informeren over de litera
tuur. welke op de tentoongestelde
kunst betrekking heeft.
Catalogus
Tevens verschijnt er een uitvoerige
catalogus, waarin opgenomen zyn
inleidingen door de heren P. Hoen
derdos en drs. R. H. Fuchs. Zy bevat
tevens uitgebreide bio- en bibliogra
fische gegevens omtrent de deelne
mende kunstenaars, verzorgd door de
heer W. F. Lash. Door de uitgebreid
heid van de gegevens en door het
feit, dat hier voor het eerst systema
tisch gegevens over de ..objectkunst"
worden bijeengebracht, zal dit. boek
werk fungeren als een onmisbare do
cumentatiebron voor elke latere stu
die van het onderwerp.
Tijdens de expositie zal door de
Galerie Walenkamp, welke geëxploi-
teerd wordt door het Leids Acade-
Waag" kan tydein de wande- miech Kunstcentrum, een map met
vier zeefdrukken naar ontwerpen
van Peter Struycken. Bonies, Hans
Koetsier en Carel Visser tegen een
billyke prijs verkrygbaar worden ge
steld. Het merendeel van de tentoon
gestelde werken zal met een Rijks
subsidie van 25 te koop zUn.
Comité van aanbeveling
Al deze by zonderheden zUn ons
medegedeeld op een persconferent ia
oJ.v. prof. Th. H. Lunsingh Scheur
leer. mede in aanwezigheid van bur
gemeester mr. C. G. van der Willigen,
lid van het Comité van aanbeveling,
waarin mede zitting hebben lr. J. J.
G. van Hoek. voorzitter van de Ka
mer van Koophandel en Fabrieken
van Rynland. prof. dr. L. Kuken-
heim, rector-magnificus voor het
Academiejaar 1968/'69, prof. dr. P.
Muntendam, rector-magnificus voor
het Academiejaar 1967/'68, dr. E. H,
Reerink, president-curator der Leidse
Universiteit, prof. dr. H. van de Waal.
hoogleraar in de kunstgeschiedenis
en drs. M. L. Wurfbain. directeur van
het museum De Lakenhal.
Het vertrouwen bestaat, dat de in
tentie van deze grandioze expositie,
n.l. „de stad Leiden vol kunst te zet
ten", grote weerklank zal vinden.
