Tsjechen wacht toekomst
ran onderworpen vazallen
Rode generaals
gaven doorslag
Akkoord Moskou
spits ijsberg
JAMIN
Nederlands toestel
vliegt naar Biafra
Nieuwe
beto.
ging
in Praag
WEERBERICHT
TSJECHISCH
PARLEMENT:
BEZETTING
ILLEGAAL
MaarschaIken hadden
de plannen al klaar
Prins Cla us
naar Oslo
WESTERSE DIPLOMATEN IN SOWJET-UNIE
speculaas
(Ê)ucf QCieuwo
([gericht 1 maart 1860
WOENSDAG 28 AUGUSTUS 1968
No. 32572
EIDSCH
teleur: A e var» Otshoeck
jjdredacteur: J Brouwer
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
14,10 per kwartaal (postabonnementen 16,50), 4,70 per maand (bij vooruitbetaling), losse nummers 0,25
Witte Singel 1, LeldeD - Giro no. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
PRAAG (GPD, AFP, Reuter) Het zag er vanochtend naar
dat de bevolking van Tsjecho-Slowakije zich bij de feiten
eft neergelegd en in harde arbeid haar nederlaag tegenover
Sowjetrussische overmacht tracht te vergeten. De trams wa-
vanochtend overvol en de winkels hadden hun deuren weer
opend. Het wekte onrust, dat er in de vroege ochtenduren in
omgeving van het Wenceslausplein salvo's schoten uit auto-
(ische wapens werden gehoord. Door de mist was het niet
igelijk waar te nemen wie op wie schoot. In de hoofdstad ver
lenen vandaag geen kranten. Radio-Praag meldde, dat de
ofdredacties zich pas na rijp beraad tot het publiek willen
hten. Van de Westduitse grens kwam een bericht van de
ierse grenspolitie, dat Sowjetrussische militaire eenheden,
gisteren post hadden gevat op verscheidene punten aan de
>ns tussen Tsjecho-Slowakije en West-Duitsland, zich in de
p van de dag geheel of gedeeltelijk hadden teruggetrokken.
Tsjechische regering heeft intussen besloten buitenlandse
irnalisten tot nader order niet in het land toe te laten. Ook
risten zouden niet welkom zijn.
BITTERHEID
als gisteren reeds in een groot
van onze oplage werd gemeld
tn de Sowjetrussische en andere
enlandse troeDen zich in drie sta-
terugtrekken, eerst uit steden en
waarna samentrekking in
mes volgt en tenslotte terugkeer
hun landen. Een deel blijft in
cho-SIowakye om het Tsjechi-
leger „bij te staan bij de ver
ging van de grens met West-
sland". Langs de Oostenrijkse
j komen géén troepen. Een an-
punt waarop de Tsjechische de-
lie heeft moeten toegeven is de
matiging in kritiek op de
(et-Unie en de vier andere bezet-
mogendheden.
een proclamatie, uitgezonden
iadio-Praag, heeft het centrale
van de Tsjechoslowaakse com-
lstische partij verklaard, dat het
bitterheid en teleurstelling nota
ft genomen van het communiqué
de onderhandelingen in Mos-
RAAG (Reuter) Onder een
woud van vlaggen begon van
ochtend op het Wenceslaus
plein in de Tsjechoslowaakse
hoofdstad een mars naar de
parlementsgebouwen uit pro
test tegen de overeenkomst
van Moskou.
Ivenmin als gisteravond scheen
het Rode Leger of de Tsjecho
slowaakse politie te zullen in
grijpen. Een student zei dat de
politie geen vuurwapens tegen
het eigen volk zou gebruiken
en „de geweren eerder zou
weggooien om in de demon
stratie mee te lopen". De stu
denten zouden vechten als dat
nodig was maar „het beste wa
pen is het intellect". Ook werd
gezegd dat Doebtsek niet uit
vrije wil naar Moskou was ge
gaan. „De Russen voerden hem
met geweld weg. Hoe kan iets
dat zij in het Kremlin hebben
getekend dan waarde heb
ben?"
kou". Maar wij zullen geen afstand
doen van onze soevereiniteit en vrij
heid, aldus het centrale comité.
„Wanhoopt mee, alles is niet verlo
ren". Men is er niet mgeslaagd onze
wettige regering omver te werpen en
ook niet om de bezetting blijvend te
doen zijn. Dit is voor een zeer groot
de< 1 te danken aan de fiere en be
dachtzame houding van ons volk.
Let Tsjechoslowaakse parlement
heeft eveneens een verklaring uitge
geven. Hierin zegt het dat het zich
hel recht voorbehoudt de besluiten
van de regering nauwkeurig te bestu-
deien opdat de soevereiniteit en de
vrijheid van het land gewaarborgd
blijven
Diep buigen
Onze reisredaeteur, die nog in Praag
vertoeft, gaf gisteravond laat de vol
gende beschouwing over de toestand
in Tsjecho-Slowakije:
Met de vrijheid is het in Tsjecho-
Slowakije gedaan. Doebtsek, Swoboda
en de andere politieke leiders hebben
in Moskou diep moeten buigen voor
het geweld van de Sowjet-lcgers. De
Russische bezelting blijft dan ook en
j er zal geen persvrijheid meer bc-
I staan. De Tsjechen wacht zodoende
een toekomst als onderworpen vazal
len. die slechts dan perspectief biedt
j wanneer in Moskou liberaler leiders
gezag zouden krijgen.
Partijsecretaris Doebtsek bekende
gistermiddag \oor de radio en via
de geluidskanalen van de televisie
snikkend zijn onmacht: het leven in
Tsjecho-Slowakije kan slechts dan
worden genormalieserd wanneer de
democratisering voor enige tijd wordt
beperkt. Weliswaar hadden zowel
Doebtsek als Swoboda in een eerdere
toespraak vastgesteld, dat onveran
derlijk wordt gestreefd naar politieke
vernieuwing doch in het licht van de
omstandigheden zijn dat slechts holle
frasen.
De reactie van het volk liet niet
lang op zich wachten. De stenen voet
van het Wenzelmonument werd in
plaats van de oude leuzen, beplakt
met de kreet: „Doebtsek verrader". In
de straten dwarrelden weer de vlug
schriften rond waarin werd vastge
steld dat de Tsjechische leiders hun
land in Moskou hadden verkocht.
Maar Doebtsek had het voor de tele
visie duidelijk gezegd „Als wij ons
bij dit resultaat niet hadden neerge
legd dan zou dat nog meer bloed heb
ben gekost dan er tot nu toe al is
vergoten".
DEZELFDE
EMPERATUREN
Ie Bilt verwacht van heden- tot
genavond veranderlijke be
king met plaatselijk enkele regen-
•nweersbuien en vannacht hier en
r mist. Zwakke tot matige wind
oostelijke richtingen. Ongeveer
elfde temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt om 11.40 uur)
STRAND VER WACHTING
ogedruk verliest invloed, waar-
r meer bewolking en morgen een
lemende buienkans. Matige wind
ien oost en zuid. Temperatuur 18
graden, zeewater 18 graden,
ooruitzichten: De temperatuur
ft nog redelijk, maar door grote-
buienkans minder fraai strand-
r.
29 AUGUSTUS
i op: 6.47 uur; onder: 19.34 uur.
an op: 12.54 uur; ondier: 21.18 u.
ogwater te Katwijk te 6.25 en 18.47
laagwater te 2.27 en 14.38 uur.
uit 18 pagina's
Afkeer
De vrijheidszenders hebben vrijwei
unaniem hun afkeer uitgesproken
over de wijze waarop Moskou nu zijn
verhouding tot het broederland Tse-
cho-Slowakije heeft „geregeld". De
opgeblazen bewoordingen die de Rus
sen hebben gebruikt voor hun be
schrijving van de gebeurtenisssen in
dir land behoren tot de onsmakelijk
ste cynismen die ooit aan papier wer
den toevertrouwd. Toppunt: zij zullen
zich niet met de interne aangelegen
heden van de Tsjechische partij en
regering bemoeien
Toch, hoe ongelooflijk het klinkt
is er een mogelijkheid, dat de com
munisten van de reformistische rich
ting in dit door communisten gere
geerde land via illegale organisaties
elkaar en het volk zullen vinden.
Uit vele delen van het land komen
per telefoon berichten over partij af
delingen die met. resultaat van de be
sprekingen in Moskou zonder meei
van de hand wijzen. Daarbij is o.a
Pilzen en ook de kleinere stad Ta-
chcw. Oost-Slowakije daarentegen
zou zich achter Doebtsek hebben ge
stald.
Enige kans
De Russen zijn er uiteraard niet
vóór geweest cm de liberale politic:
in hun functies te handhaven. Zij
hebben evenwel goed begrepen dat de
Tsjechen geen verraders in hun re
gering zouden dulden. Zij hebben ook
onderkend dat hun enige kans om
van de communistische party nog iets
te redden schuilt in het gebruik van
Doebtsek en de zijnen voor hun doel
einden.
Het is nog volslagen onduidelijk ho*
Doebtsek en zijn regering menen de
intellectuelen en de studenten als
meest vooruitstrevende groepen in het
gareel van de censuur te kunnen
dwingen. Dit Kan slechts door maat
regelen waarvan Doebtsek dikwijls
zel> met afschuw heeft gesproken.
Zijn politieke carrière lijkt dan ook
niet lang meer te duren, omdat deze
in wezen eerlijke man een dergelijke
„volte face" zeker niet kan volhou
den.
Doebtsek was het die in Bratislawa
met een triomfantelijk gebaar een
bos rode anjers van het balkon naar
het volk wierp. Hij heeft de schuld die
hij met dat geoaar op zich nam niet
kunnen inlossen. En wie gisteroch
tend de uitgeputte Smrkowski in een
raam van net parlementsgebouw
treurig heeft zien wuiyen naar de
menigte weet dat over dit Tsjecho-
Slowakije de nacht is gevallen.
LONDEN (AP) Naar wij bij het
ter perse gaan van deze editie ver
nemen heeft de nationale vergade
ring van Tsjecho-Slowakije vandaag
unaniem een verklaring aangenomen
waarin de bezetting van het land
door Sowjet-troepen onwettig wordt
genoemd, aldus deelt de vrije Tsjechi
sche radio mee.
Met voedsel van Rode Kruis
DEN HAAG (ANP/GPD) Het
Nederlandsche Roode Kruis heeft
een vliegtuig van Martin Airchar
ter in eigendom verworven om een
maand lang voedsel naar Biafra te
brengen. Verwacht wordt, dat op 1
september de eerste luht wordt
gemaakt. In totaal zullen zestig
vluchten naar Biafra worden onder
nomen. alle onder auspiciën van het
internationale Rode Kruis-comité in
Genève.
Het toestel is een vrachtvliegtuig
van het type DC 7-C, waarmee per
vlucht 13.000 kilo voedsel kan wor
den vervoerd. Het toestel wordt door
Martin Air Charter geLeverd met be
manning en het nodige grondperso
neel, alsmede met brandstof voor
alle vluchten. Deze actie gaait het
Rode Kruis in ons land één miljoen
gulden kosten, waarbij nog een lief
bedrag komt voor de verzekerings
garanties. Het toestel, dat op Schip
hol staat, zal wit worden geschilderd
en zal worden vooralen van ht Rode
Kruis-embleem.
Het internationale Rode Kruis-co
mité beschikt thans over vijf vlieg
tuigen uit Scandinavische landen
voor de transporten naar Biafra.
Het Nederlandse toestel is een wel
kome uitbreiding van de vloot, die
voor de hulpverlening kan worden
ingezet.
De leden van de Tweede Kamer
mr G A A. M. Koot (KVP), drs.
J. Boersma (AR) en mr. C. A. Bos
(CHU) hebben aan de minister-pre
sident en aan de minister van Buiten
landse Zaken gevraagd in hoeverre
zij handhaving van de officiële en
zakelijke betrekkingen met Nigerië
nog langer van positieve betekenis
achten, nu de regering van dit land
belet op grond van welke over
wegingen dan ook dat aan slacht
offers in Nigerië, met name ook aan
vrouwen en kinderen, doeltreffend
hulp wordit geboden.
WENEN (GPDi Verreweg de
meeste politici en diplomaten in de
gehele wereld hadden niet op de mo
gelijkheid gerekend, dat de Sowjet-
Ur.ie in Tsjecho-Slowakije zou toe
slaan, omdat zij zich een dergelijke
blaam niet zou kunnen veroorloven.
Daarom duikt de vraag op. wie in
Meskou nu eigenlijk de haviken zyn
geweest, die met alle kracht de in
vasie als de enig mogelijke uitweg
hebben verdedigd.
In dit verband noemt men in de
eeiste plaats Glbricht. maar hij al
leen kan in Moskou de doorslag niet
hebben gegeven. Zeker is dat de drie
SPANJE VRAAGT
UITLEVERING
VAN TSJOMBE
BARCELONA (AFP) Spanje
heeft de Algerijnse regering om uit
levering van oud-president Tsjombe
van Katanga en van de Fransman
Bodenan gevraagd die Tsjombe
naar Algerije ontvoerde.
Naar de voorzitter van de „inter
nationale commissie voor de rech
ten van de mens" Rives meedeelde,
is het verzoek via de diplomatieke
kanalen gedaan door de militaire
jurisdictie van Spanje.
De commissie voor de rechten van
de mens had vorig jaar wegens de
ontvoering bij de Spaanse autoritei
ten een klacht ingediend wegens pi
raterij in de lucht boven Spaans ge
bied.
hoogste politieke leiders, namelijk
staatspresident Podgorni, Brezjnew
en Kosigin, kon, voor de 20ste augus
tus nog met vakantie waren: de eer
ste twee aan de Zwarte Zee en d®
laatste in de omgeving van Moskou.
Men neemt aan, dat zij op de 20s(»
j plotseling naar Moskou werden ge-
roepen, waar enkele generaals reeds
hun plannen hadden en hen zo sterk
hebben beïnvloed, dat zij met de in
vasie instemden Men noemt de drie
maarschalken Gretjsko. Jakoebowski
en Jepisjew Grc.isko zou zelfs ge
dreigd hebben om als minister van
Defensie af te treden.
Daarbij komt dan nog de stalinis
tische generaal Sjtemenko, die de in
vasie heeft voorbereid en haar ge
heel leidde. Deze militairen zouden
steun hebben gevonden van politici
als Brezjnew, verder van de voorzit
ter van het algemene vakverbond,
Sjelepin en Kirilenko, de secretaris
van de partij.
Tegen deze groep waren o.a. Kosi
gin en de partij-ideoloog Soeslow niet
opgewassen. Na het eerste succes van
de haviken, schijnen nu de duiven
weer een kans te krygen, al is die
kans ook zeer klein.
r
Èen juichende menigte Tsje- parlement. Parlementsvoorzitter
choslowaken gisteren v oor het ge-Smrkowski (centraal in het mid-
bouw van het Tsjechosloioaakse\delste raam) spreekt hen toe.
DEN HAAG (ANP> Prins Claus
is vanmorgen naar Oslo vertrokken,
waar hij het huwelijk zal bijwonen
van Kroonprins Har aid met Son ja
Haraldsen.
(Voor meer nieuws over het huwe
lijk zie pag. 9)
Vannacht in
Maastricht
Pompbediende
neergeschoten
MAASTRICHT (GPD) De 40-
jarige pompbediende A. Loffcld is
vannacht omstreeks twee uur bij do
garage Janssen in Maastricht door
een onbekende met een Flaubert-
geweer neergeschoten. Twee scho
ten troffen de bediende. De man
werd naar het ziekenhuis Sint An-
nadal gebracht. Hy is niet in levens
gevaar. Onmiddellijk na de overval
stelde een zwaar bewapende politie
macht een onderzoek in.
De pompbediende heeft verteld,
dat een tiental minuten voordat d«
schoten werden gelost een onbeken
de toestemming vroeg een kleine re
paratie uit te voeren in de garage.
Ook vroeg de onbekende om eert
fles olie. Toen de bediende terug
kwam met de olie schoot iemand
vanuit de garage op hem. Volgen®
de bediende had de overvaller een
zwarte nylonkous over het hoofd ge
trokken. Er werden na de overval
zes hulzen van Flaubert-munitie ge
vonden. Een vluchtig onderzoek
wees uit. dat er niets werd gestolen.
De overvaller (s) is (zijn) waar»
schtfnlijk in paniek gevlucht toen di
rect nadat de schoten waren geval
len omwonenden kwamen kijken.
MOSKOU (DPA) Het communiqué over de Tsjechoslo-
waaks-Russische onderhandelingen in Moskou laat naar de
mening van Westerse diplomaten in de Russische hoofdstad
vele vragen open. Men vergelijkt het met de spits van een
ijsberg, waaronder, onder de oppervlakte, een lange reeks van
nauwkeurig omschreven gedragsregels voor de Praagse her
vormers is verborgen. In Moskou wordt ertegen gewaarschuwd
de positieve aspecten van het document voor de Tsjecho-Slo-
waken te overschatten.
Het vaag gehouden stuk laat. zo
meent men, geen conclusies toe over
de toekomstige loop der dingen in
Tsjecho-Slowakye, ondanks het feit,
dat men het als een triomf voor par
tijleider Doebtsek zou kunnen be
schouwen, dat hy .,de contra-revo
lutionair", nog steeds door de Rus
sen als partijleider erkend wordt.
Normaal
Westelijke politieke waarnemers
vinden in het bijzonder de voorwaar
den voor het terugtrekken der bezet
tingsmacht „zodra de toestand
normaal wordt" onheilspellend.
Men vraagt zich af, wat de Sowjet-
Unie onder „normaal worden" ver
staat.
In het communiqué heet het ook
dat de bondgenootschappelijke troe
pen in Tsjecho-Slowakije zich niet
met de binnenlandse aangelegenhe
den van de Tsjechoslowaakse socia
listische republiek zullen bemoeien.
Het communiqué bevat geen aan
wijzingen omtrent veronderstllingen
van de laatste dagen, dat de Tsje-
choslowaken zich met de wederinvoe
ring van perscensuur en met een
blijvende stationering van troepen
van het Warschau-Pact aan de grens
met West-Duitsland akkoord zouden
moeten verklaren.
Verder vermeld het communiqué
dat de Tsjechoslowaakse leiders hun
gespreksgenoten over de stappen heb
ben ingelicht. De Russen verklaarden,
dat zij de houding van de leiders in
Praag, die „tot ontwikkeling van de
socialistische democratie en tot be
stendiging v. d. socialistische orde
op de grondslag van het marxisme-
leninisme moet voeren, begrijpen en
steunen".
Poolse eisen
Politieke waarnemers in de Poolse
hoofdstad wijzen er op, dat in het
communiqué van Moskou geen speci
fieke Poolse eisen genoemd zijn. Men
merkt op, dat de door Polen geëiste
bescherming van de Tsjechoslowaak
se westelijke grenzen door de aanwe
zigheid van troepen van het Pact van
Warschau niet ondubbelzinnig is ver
vuld. Aan de andere kant is niet be
kend, wat de „voorwaarden" voor
terugtrekking der troepen zijn.
In politieke kringen in Londen
komt men bij een eerste bestudering
tot de conclusie, dat het zogenaam-
Interimdividend
Kon. Olie?
DEN HAAG (ANP) De Raad
van Commissarissen en de- directie
van de N.V. Kon. Ned. Petroleum
Maatschappij zullen in een op don
derdag 12 september te houden ver
gadering een beslissing nemen ten
aanzien van de declaratie van een
interimdividend over het boekjaar
1969.
de compromis v. Moskou ln werke
lijkheid een grote overwinning van
de Sowjet-Unie betekent. De buiten
gewoon vaag geformuleerde en aan
harde voorwaarden gekoppelde klei
ne concessies van Moskou zouden
het Kremlin de vrye hand geven
voor een eigen interpretatie. De mili
taire bezetting van Tsjecho-Slowa
kye zou volgens het communiqué
van Moskou voor onbepaalde tijd
kunnen gelden.
ADVERTENTIE
Sikkens autolokken
Fusie aardappel
meelfabrieken
STADSKANAAL (ANP) De NV
Aardappelmeelfabriek „De Toe
komst" te Nieuw-Compagnie en de
coöperatieve aardappelmeelfabriek,
De Twee Provinciën" te Stadskanaal
hebben besloten tot een fusie. Dit
houdt in, dat „De Toekomst" te
Nieuw-Compagnie wordt gesloten en
de verwerkingscapaciteit in Stadska
naal wordt opgevoerd tot 275.000
hectoliter per week.
In verband met de verruiming van
de fabrieksaardappelenteelt zijn
beide fabrieken tot uitbreiding ge
noodzaakt. Bij „De Toekomst" ligt
dit niet eenvoudig. De optimale ca
paciteit van plus minus 100.000 hec
toliter per week is daar reeds be
reikt. Verdere capaciteitsopvoering
gaat met zeer grote investeringen
gepaard. De gebouwen en terreinen
van „De Twee Provinciën" echter le
nen zich bij uitstek tot het doen
van gezamenlijke investeringen.
Voor zover personeel moet afvloei
en zal in nauwe samenwerking met
de vakorganisaties worden gehan
deld. Bij de aardappelmeelfabriek
„De Toekomst" werken 30 mensen.
NIEUWE
RUN 49
ADVERTENTIE
morgen voordeel
2J0 gram van 59
voor 49
niet duur «vel heerlijk
J Uit het Leidsch Dagblad van J
27 Augustus 1868: 51
Naar men verneemtzal
Z.K.H. prins Alexander Vrij
dag den 28sten dezer des
middags te 3 uren een be
zoek brengen aan de konink
lijke Nederlandsche fabriek
van gouden en zilveren wer
ken van den heer J. M. van
Kempen te Voorschoten.
Rechtszaken. Gewezen
vonnissen in strafzaken door
het kantongerecht te Leyden
op 17 aug. 1868: o.a. 1 we
gens op straat met centen te
pleien. 2. wegens zonder last
de straat te schrobben.
