Gershwins Porgy and Bess
ademt beklemmende sfeer
Concertuitvoering
met Residentie-orkerst
Laotiaanse generaal:
aanvoer rode troepen
is nog onverminderd
LEKKER BROOD dusselbloem
Onderzoek
Siamese
tweeling
Orgelconcert Klaas
Bolt in Pieterskerk
fsiÊ"' ff" .ui',
Programma zonder
ambitieuze opzet
Zaterdag in Houtrusthal:
Concert ie Katwijk:
Jan v. Weelclen-Rie Grims
KNMI} en NVM
Fusieplannen bij
middenstand
LL1D6CH DAGBLAD
'vVoLixojjAG 21 AüUuo
DEN HAAG (GPD) Voor de Gershwin-liefhebbers is
zoals gemeld goed nieuws. Zaterdag 24 augustus wordt in
de Houtrusthal een concertuitvoering gegeven van Gershwins
negeropera „Porgy and Bess", waaraan medewerken het Resi
dentie-Orkest, het koor „Arti Vocali" uit Antwerpen en de
Amerikaanse solisten Grace de la Cruz, Debria Brown, William
Dupree, William Shores en William Pearson. Dirigent is Hen
drik Rycken.
Een concertuitvoering van dit kleurige en beweeglijke theaterstuk
is natuurlijk niet ideaal, maar wanneer men bedenkt, dat de laatste
toneelpresentatie in ons land zo'n 15 jaar geleden plaats had in
dertijd wijdden wij aan de opvoering een uitvoerige beschouwing,
kunstredactie L.D en er in de verste verte niet aan een herhaling
valt te denken, wordt zo'n vertolkiTigswijze toch bijzonder ivelkom.
De uit Russische ouders geboren
Amerikaan George Gershwin, de
man die een brug heeft geslagen
tussen de jazzmuziek en de symfo
nische muziek liep al op jeugdige
leeftijd met het plan rond een ope
ra te schrijven. Zijn omstandighe
den waren in het begin verre van
stimulerend. De jonge componist
moest met pianospelen en arrange
ren trachten zijn kost te verdienen,
want niemand vond zijn songs de
moeite van het uitgeven waard.
Irving Berlin en Jerome Kern wa
ren de ongekroonde koningen van
Tin-Pon-Alley, de buurt waar de uit
gevers van de amusementsmuziek
hun lucratieve zaken hadden. Pas
toen de zanger Al Jolson zich voor
de jonge musicus ging interesseren
en zijn liederen begon te zingen,
keerde het getij en kwam ook voor
Gershwin de zo vurig verlangde er
kenning. De eerste tophit was
„Swannee."
In 1923 volgde de eerste opera,
een vijfminutenopera, getiteld
„135th street." Het werk was zo
somber, accentueerde zo pijnlijk de
demoraliserende armoede van de
negers, dat het een slechte ont
vangst kreeg. De „Rhapsody in
blue" en het pianoconcert, die hier
na kwamen, hadden meer succes.
De jonge Berlijnse beeldhou
wer Gerhard Rommel werkt aan
een monument ter herdenking
van Anne Frank, in wie alle anti
fascisten geëerd worden.
Het monument zal icorden ge
plaatst op het binnenplein van
de Anne Frankschool in Tessin,
departement Rostock, van de
DDR, t.g.v. de 20ste verjaardag
van de republiek.
Spectaculair
De opera als kunstvorm Het
Gershwin niet los. Toen hij eenmaal
kennis gemaakt had met de novelle
„Porgy" van de schrijver Heyward,
waarvan later een toneelversie ge
maakt werd, namen zijn plannen
steeds vastere vorm aan. De tekst
had alle elementen in zich voor een
spectaculaire negeropera van grote
omvang. Om de negerbevolking be
ter te leren kennen vestigde hij zich
te zamen met Heyward op Folly
Island en mengde zich onder de
meest primitieve negergroep.
In het najaar van 1934 was de
partituur gereed. De bekende diri
gent Alexander Smallens bood aan
de première te leiden. In Harlem
werden de negersolisten gezocht.
De waardering voor dit bruisende
volksstuk kwam niet spontaan. Dit
was enigszins verwonderlijk, omdat
Gershwin in die tijd reeds een zeer
populair en ook in professionele
kringen algemeen erkend toondich
ter was. Toen hij enige jaren daar
voor Maurice Ravel gevraagd had
om hem compositielessen te geven,
antwoordde deze: „Waarom wilt u
een Ravel van de tweede rang wor
den, terwyl u toch een Gershwin
van de eerste rang bent? Ga uw
eigen weg, u heeft geen leraar no
dig."
Opwindend
Zelf zei hij: „Ik vind deze Porgy-
muziek zo mooi en zo opwindend,
dat ik eigenlijk niet kan geloven,
dat ik ze zelf geschreven heb." Heel
snel wijzigde zich de openbare me
ning en werd deze „Porgy and Bess"
beschouwd als één van de meest ge
slaagde volksopera's.
„Porgy and Bess" is geen gecivi-
liceerd theaterwerk, het is een stuk,
waarin de mentaliteit van de Ame
rikaanse negerbevolking op nu eens
schokkend brutale, dan weer kinder
lijk ontroerende wijze tot uitdruk
king komt. Geïnspireerde songs als
„Summertime," „Oh I got plenty
o'nuttin," „Bess, you is my woman
now" vormen de pijlers, waarop de
muziek rust. De wisselwerking tus
sen symfonische klankformaties en
jazzeffecten die men in vele andere
composities van Gershwin aantreft,
beheerst ook deze spektakelopera.
De instrumentatie is druk, la
waaiig, oorverdovend zelfs op zeke
re momenten, zoals ook het dage
lijkse léven in een negerwijk rumoe
rig en vol schelle geluiden kan zijn.
De ruwe hartstochten, die zich in
een moord ontladen, worden door
broken door een naieve sentimenta
liteit rond de figuur van Porgy, de
invalide neger, die zich op zijn
knieën op een karretje gezeten,
voortbeweegt.
Aan de beklemmende sfeer, die
deze negeropera ademt, kan nie
mand ontkomen, daarvoor is deze te
suggestief, te direct. Een concertuit
voering kan, indien goed geleid, de
ze sfeer realiseren.
Het concert wordt morgen In de
Rotterdamse Doelen gegeven en op
23 augustus in het Concertgebouw in
Amsterdam.
LEIDEN De vermaarde fluitist Koos Verheul, lid van het Re
sidentie-Orkest geniet internationale reputatie, speciaal in onze
stad en omgeving verheugt hij zich in een grote bekendheid. Hij mag
gerangschikt worden tot de beste fluitisten ter ivereld. Deze in 1927
in Boskoop geboren musicus, die studeerde aan het Kon. Conserva
torium te Den Haag bij Johan Feitkamp is thans met zijn comparant,
de cembalist Jan van der Meer, wiens faam (ook als dirigentin
onze contreien eveneens bijzonder groot is, te horen op de zo juist
door Iramac uitgegeven stereo-grammofoonplaat, waarop beiden
in de voortreffelijkste conditie zich wijden aan de Sonate in D-Dur
van J. Chr. Friedrich Bach, de Sonate in F-dur van Wilhelm Frie-
demann Bach, de Sonate in G-dur Wq. 85 en de Sonate in G-dur rtjse besprekingen noch de regen-
Wq. 86 van Carl Ph. Em. Bach. periode heeft hierin volgens de gene-
De plaat gaat vergezeld van een uitvoerige musicologische beschou- raai verandering gebracht. Dit is
wing over de componisten en hun werken, hetgeen het begrip ten vastgesteld door de Laotiaanse pilo-
goede komt. ten, die de afgelopen maanden elke
[Nationale Bredero-
herdenking
AMSTERDAM (ANP)
Vrijdag a.s. is het 350 jaar ge
leden dat Gerbrand Adriaensz
Bredero te Amsterdam over
leed. Hoogtepunten van de na
tionale herdenking van deze
roemruchte Amsterdammer
zullen zijn de opening van de
aan Bredero gewijde tentoon
stelling in het Waaggebouw in
de hoofdstad op 26 september,
door de minister van O. en W.,
dr. G. H. Veringa, en de ont-1
hulling van een op Bredero's
werk geïnspireerd beeld, op
dezelfde dag door burgemees
ter Samkalden.
De opening van de tentoonstelling
geschiedt aan het eind van een her
denkingsbijeenkomst in de aula van
de Universiteit van Amsterdam
Sprekers op deze Bredero-ochtend
zullen o.a. zijn: prof. dr. A. G. C.
Bachrach uit Leiden, die een voor
dracht zal houden over ,3redero en
de Engelse toneelspelers van zijn
tijd", en prof. A. Keersmackers met
als onderwerp „Bredero en de zuide- i
Üjke Nederlanden". Het beeld, dat in j
opdracht van het gemeentebestuur
werd vervaardigd door prof. V. P. S.
Esser, zal een plaats krijgen op de i
Nieuwmarkt aan de zijde van de Gel- I
derse Kade, een buurt die Bredero
goed heeft gekend.
De tentoonstelling, die het Amster
dams Historisch Museum zal in
richten in het Waaggebouw op de
Nieuwmarkt. zal aandacht schenken
aan de persoon van Bredero, zijn
werk, de eigentijdse waardering
voor Bredero en aan zijn tijdgenoten.
Enkele malen per week zal het docu
mentair en actueel theater van Fons
Eickholt fragmenten uit het toneel
werk van Bredero opvoeren in het
historisch interieur van het Waagge
bouw. De Nederlandse Comedie zal
het blijspel „De Spaanse Braban
der" op haar repertoire nemen. On
der regie van Enk Vos zullen de
hoofdrollen worden bezet door Bob
de Lange en Henk van Ulsen.
LEIDEN Vrijdag a.s. zal het derde orgelconcert uit
reeks van vier orgelconcerten, die onder auspiciën van de Leij
se Volksuniversiteit K O in samenwerking met het Colleji
van Kerkvoogden der N.H. Kerk worden gegeven, plaatsvind^l
De organist Klaas Bolt uit Haarlem zal werken spelen vi*
Schneidemann, Telemann, Bach, Handel e.a.
Solistische medewerking wordt verleend door Nelly Boer*
trompet, aan de werken van Stanley, Purcell en onbekenj
componist (en).
A\
T0
pingedam geboren,
van do Grote of
Hij is organist
Bavokerk te
VIENTIANE (Laos) (AP) Met
onverminderde intensiteit brengen
de communisten troepen en materieel
vla de Ho Tsji-minh- en Sihanoek-
routes over, aldus generaal-majoor
Sananikone, stafchef van het Lao
tiaanse leger. Het begin van de Pa-
Bij het beluisteren van deze plaat hebben wij ons wederom kunnen
overtuigen van het homogene samenspel dezer begaafde kunste
naars en van de unieke toongeving van de fluitist. Deze introductie
van de genoemde, bij velen nog onbekende composities, is tot een
uitzonderlijke belevenis voor de fijnproevers op muzikaal gebied ge
worden. Koos Verheul en Jan van der Meer handhaven er hun grote
naam ten volle in. De geluidsweergave van deze fraaie plaat is van
hoge kwaliteit.
Op de foto: Koos Verheul en Jan van der Meer. H.
i"-i f\[
Met medewerking van de sopraan Rie Grims uit Leiderdorp
verzorgde de Hagenaar Jan van Weelden het negende orgelcon
cert in de Katwijkse Nieuwe Kerk-serie. Volgende dinsdag
treedt daarin als laatste Charles de Wolff op, een onzer aller
beste organisten.
Op samenzang aansluitend, opende
en besloot Van Weelden de bijeen
komst met voorspel en improvisatie,
beide op welklinkende wijze. Het tus
senliggende programmadeel bezat
een betrekkelijk eenvoudig karakter,
een ambitieuze opzet ontbrak dus
zonder meer. Aan sympathie en volle
aandacht heeft het stellig niet ont
broken. We mogen dan ook vaststel
len. dat noch sopraan noch organist
hoogvliegers zijn. Orgelavonden, zoals
deze in Katwijk zijn ingesteld ten ba
te van kerkelijke voorzieningen, be
hoeven niet alle meesterconcerten te
zijn. Ondertussen zijn orgelmeesters
van onbetwistbare faam als Simon
Jansen en Jean Langlais en straks
Charles de Wolff in de serie inge
schakeld geweest, waarvoor het enorm
actieve orgelcomité veel dank ver
schuldigd is.
De sopraan zong o.a. Baolüiederen,
aria's uit Handels Messiah en Men-
delsshons Paulus, liedjes van Catha-
rina van Rennes en een vijftal
naamloos gehouden geestelijke zan
gen met evenangelische strekking.
Rie Grims heeft ,zij het beperkt
van draagkracht, een lieve, klankzui-
vere stem voor het musiceren in de
kleine intieme stijl. Soms, bij stem
uitzetting in de hoogte, lijkt de stem
niet totaal vrij, maar daar staat een
toereikend begrip voor de voordracht-
eisen tegenover en deze zangeres legt
haar ziel in het gezongene.
De organist wist in zijn begeleidin
gen smaakvol en met bijzonder fijn
gevoel te registreren. Zijn solonum-
dag de bevoorradingsroutes hebben
gecontroleerd. De Noordvietnamese
troepen zijn op hun reis naar Zuid-
Vietnam slechts korte tijd op Laoti-
aans gebied (dit geschiedt om de ge
demilitariseerde zone te vermijden).
De vrachtwagens volgen een aan
zienlijk langzamere route door de
jungle via oost-Laos. De slechte we
gen worden hier constant gerepa
reerd.
Laos houdt nog altijd vast aan zijn
aanklacht, dat Noord-Vietnam, in
strijd met de Geneefse akkoorden
van 1962, nog nooit zijn 40.000 mili
tairen uit het land heeft terugge
trokken. De inlichtingendiensten ver
zekerden. dat geen van deze troepen
naar Zuid-Vietnam is overgebracht.
De meesten bevinden zich in het zui
delijk deel van centraal-Laos en wer
ken samen met de Pathet Lao „die
wij niet vertrouwen", aldus de gene
raal. In de afgelopen maanden is de
strijd tegen de communistische op
standelingen in Laos enigszins ge
luwd.
„Het is in drie maanden niet meer
tot gevechten van enige omvang ge
komen", zei de generaal. „Met de
KLAAS BOLT werd in 1927 in Ap-1 Haarlem en docent aan de Muzi<
school in Haarlem. Voorts is hij
viseur bij de bouw en restaura
van orgels. Klaas Bolt was in 1956
1957 winnaar van het Haarlemse
gel improvisatieconcours.
NELLY BOEREE kreeg haar
leiding bij het Haarlems Muziek
st ituuten het Koninklijk Con
torium te Den Haag. Op 17-ja
leeftijd trad zij toe tot de toenmal
Haarlemsclie Orkest Ven
(thans NJH. Phil. Orkest). Zij was
1943-44 als trompettisite aan Het 1
sedentie-Qrkest verbonden en ke«
de in 1944 als eerste trompa
van het N.Ph.O naar Haarlem
rug. Z;j is vele malen als soliste
getreden in concerten voor tromp]
en orkest: behalve in ons land
In Hannover, Berlijn en Mai
burg.
Noordvietnamezen is in het geheel
geen vuurcontact geweest".
Op de kaart van de generaal is de
„Ho Tsji-minh-route" een samenstel
van wegen door de bergen van cen
traal- en oost-Laos. De Laotiaanse
luchtmacht, die bestaat uit 50 toe
stellen, bewaakt de route en maakt
het de Noordvietnamezen ook wel
lastig, maar de weersomstandigheden
en het dichte oerwoud beletten in
veel gevallen effectief optreden.
Meer naar het zuiden, bij de grens
van Laos en Cambodja, is de „Siha-
noek-route" een overeenkomstig net
werk van wegen. Hier maken de
Noordvietnamezen ook intensief ge
bruik van vervoer over de vele rivie
ren en kleinere stromen die Laos via
Cambodja met Zuid-Vietnam verbin
den.
De Mekong-vloot, de marine van
Laos, die uitsluitend in het binnen
land opereert, probeert in samenwer
king met de luchtmacht de aanvoer
van troepen en materieel via Laos
naar Zuid-Vietnam te verhinderen.
Maar het terrein waar zij moet
opereren behoort tot het moeilijkste
van heel Zuidoost-Azië.
Honderd jaar Ver*,
Muziek- i,
mers waren het kleine Praeludium
in e van Bach, de in eerdere jaren
zeer gangbare Toccata van Dubois
(een leerling van de opera-componist I
Ambroise Thomas) en de gemeen- j
goed geworden Trumpet Tune van de
blinde Engelse organist Hollins.
Genoemde Toccato dient men over
te laten aan de super virtuozen. Dat
is Van Weelden niet. Tot de hier ver
eiste precisie om het stuk ten volle
aannemelijk te maken afgezien
van het tere „prière"-achtige inter
mezzo, geschikt voor de kleine regis
tertjes is hij niet opgestegen. Maar
hjj is van groten wille en beschikt
over behoorlijke vertolkingscapacitei
ten.
Zo'n romantische Hollins-Tune, die
niet alleen heel Engeland veroverde
en zowel koningsfanfare zijn kan als
deun voor elke blazende, fluitende of
«r zich uitzingende eenvoudige
landman en onweerstaanbaar de
Engelse postiljons, weiden en jaoht-
velden oproept, doet altijd deugd.
V.
Gunstige tentlens
in tie hartslag
van Eisenhower
WASHINGTON (AP) De toe
stand van de 77-jarige oud-president
Eisenhower blijft kritiek, hoewel er
een gunstige tendens is in het pa
troon van de abnormale hartslag,
aldus hebben de artsen van het Wal
ter Reed hospitaal in de Amerikaan
se hoofdstad medegedeeld. Eisen
hower slaapt goed, maar de onre
gelmatige hartslag heeft hem na
zijn zevende hartaanval op het rand
je van de dood gebracht.
Richard M. Nixon, de Republi
keinse kandidaat voor de presidents
verkiezingen in november a.s..
heeft gisteren zijn campagne onder
broken en een bezoek aan het Wal
ter Reed hospitaal gebracht, waar
hij een kort onderhoud had met me
vrouw Eisenhower. Nixon heeft
Eisenhower acht jaar lang als vice-
president gediend.
ADVERTENTIE
Hogewoerd 128, Leiden
DEN HAAG (GPD) De Ko
ninklijke Nederlandse Middenstands
Bonds en het Nederlands Verbond
van Middenstandsverenigingen die
samen bijna honderdduizend leden
tellen, hebben vergevorderde plannen
voor een fusie. Het is de bedoeling,
dat begin volgende maand het defi
nitieve besluit tot een fusie zal val
len.
De opvattingen van deze twee alge
mene organisaties over het midden-
standsbeleid zijn steeds meer in één
lijn komen te liggen. De KNMB is
liberaal getint, de NVM is opgericht
in de crisistijd van de jaren dertig en
heeft van origine een socialistische
signatuur. Ook overwegingen van fi
nanciële aard vormen aanleiding tot
de fusieplannen, al kan volgens een
woordvoerder van de NVM niet van
een financiële noodsituatie worden
gesproken.
NEDERLAND
VERKOOPT
STARFIGHTERS
BONN <DPA> Het Westduitse
ministerie van Defensie heeft ver
klaard, dat Nederland West-Duits-
land twintig Starfighters te koop
heeft aangeboden. Deze toestellen
heeft Nederland niet meer nodig.
Een beslissing over het Nederland
se aanbod is nog niet genomen. De
defensiecommissie van de Westduitse
bondsdag zal zich na het zomerreces
met het Nederlandse aanbod bezig
houden.
geschiedenis
DEN HAAG (ANP) De Veren)
ging voor Nederlandse muziekgt
schiedenis viert in november hai
100-jarig bestaan, met een congre*
twee concerten en een tentoonsle»
ling. Bovendien zal een herdea
kingsbrochure verschijnen alsmei
een grammofoonplaat met oud-Nt
I derlandse voale en instrumental
I muziek.
De vereniging, die o.m. bekend t.
door haar uitgaven van de volledig1'
j werken van Jacob Obrecht. JosquiOf
dies Prez en Jan Pietersz. Sweeltr
congreoseert op 28 en 29 noveir
lover „Problemen bij de editie-1
niek van de polyfone muziek uit
j 15e en 16e eeuw".
j Op deze dagen worden ook tw
I concerten gegeven, waarin
uit de 15e en de 18e eeuw te belli
ren valt. Het jubileum wordt
in het Haags Gemeentemuseum, f
waar van 29 november tot 12 janut
jri ook de expositie „Honderd jai
muziek en wetenschap" wordt
houden.
ROTTERDAM (GPD) Volgen
het voorlopig onderzoek in het So
phia-Kinderziekenhuis in Rotter
dam is de Siamese tweeling die in
Prinsenbeek werd geboren, met
borst en buik aaneengegroeid. Het ii
mogelijk dat hun longen en waar-
schijnlijk ook een aantal organen in
hun buikholten met elkaar verbonden
zijn. In hoeverre deze vergroeiingen
by de meisjes bestaan zal door nader
onderzoek moeten worden nagegaan
Daarna zal pas besloten kunnen wor
den of men zonder een te groot risico
de operatie zal kunnen uitvoeren
waardoor Johanna Adriana Maria en
Elisabeth Theodora Maria van Dijk
gescheiden door het leven zullen j)
gaan.
Een extra moeilijkheid in dit geval
is. dat de tweeling te vroeg geboren
werd en men zal zeker wachten met
een operatie totdat de levenskansen
zo goed mogelijk zijn. In die zin liet
prof. dr. H. K. A. Visser, de genees
heer-directeur van het ziekenhuis,
zich in een interview voor de radio
uit.
