In die 'goeie ouwe tijd'
voor zeven centen
naar 'de Vink'
L
De Niberco's keren Nederland de rug toe
1 MEI 1899.
Rit van een uur
naar de
uitspanning
De Wijkerbrug
kostte toen
27 centen
ZATERDAG 27 JULI 1968
ATE
LD EXTRA 2
i3kr—
STOOMTRAM
'S-GRAVENHAGE
VOORBURG
WIJKERBRUG
VEUR (Leidschendam)
VOORSCHOTEN
DE VISK
LEIDEN.
D1KN8TREGBLIN&
VANVANGENDE
Dienstregelingen zijn GRATIS rerkrijg-
baar bij de Conducteurs erf in de wacht
kamer*.
Titelblad van de dienstregeling van de
stoomtram Den Haag—Leiden uit 1899.
FOOR 7 centen naar „de Vink" en
voor 35 centen naar Den Haag, ter
wijl men 27 centen moest betalen
voor een rit van wel een uur naar „De
Wijkerbrug", eertijds een rustig zitje aan
de waterkant van de Vliet bij Voorburg
onder lommerrijk geboomte, druk bezocht
door Leidenaars die een „fikse" rit per
stoomtram wilden maken. Een uitspan
ningdie nü gedegradeerd is tot een
rommelige opslagplaats van gemeentelij
ke materialen. Sic transit gloria mundi!
Wel was er tussen het Noordeinde en „de
Vink" nog een speciale halte bü de villa Ha-
bis Perkara", waar de zéér druk bezochte
„wonderdokter" De Haas destijds resideerde
<:®<*>oi<»©§cM«o3oH«QSOHSesc^
doch de tram stopte daar alleen op de
„spreekuren"; verder stoomde (met récht:
stoomde! >zij met ijselijke snelheid door tot
„de Vink".
Het oude stoomtrammet je van Haarlem
•"naar Leideneens bekend onder de namen
..Koffiemolen", „Stoof", „Bello" of „Tante
Kee" bij de vroegere overweg bij „Zomerzorg"
aan de Rijnsburg er weg nabij het spoorweg
station. Op de achtergrond de stadszijde van
Leiden.
Hout elektrisch geleidend
maken
Aan de Technische Universiteit van Brunswijk
(Duitse Bondsrepubliek) werd een sensationele
ontdekking gedaan: hout kan onder bepaalde
voorwaarden elektriciteit geleiden! Na jarenlan
ge proeven is dr. P. Schorning van het Houtinsti-
tuur erin geslaagd, een procédé te ontwikkelen,
dat het mogelijk maakt de grondstof hout als me
taal te behandelen.
Een bepaalde koolstof, waarvan de samenstel
ling om octrooirechtelijke redenen voorlopig nog
geheim gehouden wordt, wordt op het hout aan
gebracht. Na deze behandeling is het oppervlak
daarvan elektrisch geleidend wat tevens in
houdt, dat het stuk hout nu als metaal langs
elekt-rolytische weg verkoperd, verchroomd of
verzinkt kan worden.
Maar niet alleen metalen kunnen op dit, op een
speciale manier, geprepareerde hout worden
aangebracht, het kan ook elektrostatisch gelakt
worden. De kwast wordt dus overbodig en kan
door de meer rationele verfspuit worden vervan
gen, die op het werkstuk elektrisch geladen lak
spuit.
Het is nog nauwelijks te overzien wat men alle
maal met het hout zal kunnen doen als het nieu
we procédé eens in de houtverwerkende industrie
ingang gevonden zal hebben: er zullen dan hou
ten meubels zijn, die als een gespoten auto jaren
lang aan alle weersinvloeden kunnen worden
blootgesteld; datzelfde geldt voor deuren, kozij
nen, betimmeringen en bootrompen. De weer- en
waterbestendige gelakte bouwstukken van hout
zijn bovendien veel minder snel ontvlambaar.
Op slag heeft het hout alle minder gunstige
eigenschappen verloren, die het ten opzichte van
metalen en kunststoffen achterop deden gera
ken.
D in
louw
t m<
ectu
t hei
sn
e or
die
ar
1 sii
i de
ent
Hen
Noo
nd
het
Nóg ouder dan de stoomtram is
het toch wel charmante Leidse
paardetrammetje. Hier ontmoetten
twee van deze trammetjes elkaar
op de Bostelbrug. Op de achter
grond de Paardensteeg, de tegen
woordige Prinsessekade. Het hui
zenblok midden op de foto werd
ruim een halve eeuw geleden afge
broken. zodat de Paardensteeg ver
breed kon worden tot de huidige
Prinsessekade. grenzend aan het
Galgewater. Indertijd werd de
paardetram geëxploiteerd door een
Engelse maatschappij. Vandaar dat
de trammetjes links houden!
Men reed toen in 1 uur en 20 minuten (hele
maal) naar Den Haag, welke ongelooflijke
snelheid de directie in de Dienstregeling deed
vermelden: „Het vervoer van goederen per
stoomtram is door de snelle verzending en
het buitengewoon lage tarief bizonder voor-
deelig".
Ja, dus óók goederen-vervoer: voor een kin
derwagen 15 centen, een kruiwagen of een
voor je dubbeltje of zelfs 30 centen ook niet
alles eisen!
Voor schoolgaande kinderen „beneden den
achttienjarigen leeftijd" werden zelfs „abon
nementen tegen zeer billijke prijzen ver
strekt", wat de directie deed vermelden: „Het
nemen van een abonnement geeft groote be
sparing en veel gerief". Dat mocht dan ook
wel voor haar formidabele uitgaven
En wilde men bij gelegenheid van een brui
loft of jubileum zijn gasten eens niét per
„Jan Plezier", maar op de stoomtram fuiven,
welnu: „Gezelschapsbiljetten zijn verkrijg
baar ten kantore van de Stoomtram voor
minstens 10 personen tegen berekening van
3/4 van den gewonen vrachtprijs".
Dit was zo in de gezapige tijd rondom 1899!
Dolf Schn.
De eertijds bekende uitspanning ,,De Wij
kerbrug" aan de Vliet bij Voorburg. Nu op
slagplaats
rijwiel 20 centen en een half vaatje boter voor
10 centen.
Maar de stoomtram-directie gaf toen ook ser
vice van „Bestelgoed", waarvoor men „onge
rekend den afstand van 10 centen voor ma
ximaal 5 kilo tot 100 kilo voor30 centen"
moest betalen! Maar voor dat dubbeltje tot 30
centen stond dan ook vermeld: „in dit tarief is
het loon voor het aan huis bezorgen inbegre
pen. voor de buitenwijken wordt evenwel 5
cents per zending extra berekend!" Je kon
~W~\ E Niberco's, Nederlands meesterklassegoochelduo. houden het voorlopig voor
f gezien op de vaderlandse tonelen en zalen en zaaltjes. Vier jaar geleden, zo on-
ongeveer, dachten ze er genoeg van te hebben de variététheaters en nachtclubs
in Europa af te reizen. Nu hebben ze hun agenten in het buitenland weer aange
schreven en proberen ze met name in Amerika te komen, het enige werelddeel waar ze
in hun nu vijftienjarige gezamenlijke loopbaan nog niet zijn geweest.
Lukt dat en de kans is groot dan gaan
ze erheen om Nederland de komende jaren
te vergeten, hoewel ze aan Nederland gebak
ken zitten. Dat dachten ze tenminste.
„Het loopt echter achteruit met het amuse
mentsbedrijf hier. Vroeger had je, over een
jaar genomen, vijf avonden in de week bezet.
Nu drie. Daarom gaan we toch maar weer
de grenzen over, al moet je alles achterlaten,
je huis, je kennissen, al moet je het maar
weer op de koop toenemen dat eeuwig wonen
in hotels en artiestenpensionnetjes met alleen
je paar koffers bagage bij je".
„Overal waar je komt hoor je dat het slechter
gaat dan een paar jaar geleden. Niemand zegt
natuurlijk dat het hem niet goed gaat. Dat
doe je niet in dit vak. Maar ik ken er genoeg,
die van de steun moeten leven. Het zijn maar
een paar nummers, die het goed gaat. Het
Cocktailtrio, dat kom je overal tegen. Rexis
ontmoet je ook overal. Zo zijn er meer, maar
de groep is kleiner geworden".
Plezier gaat er af
„Het kan zijn dat het met de avonden slechter
gaat, omdat het vaak van die samengetrom-
Foto midden linksDe Niberco's met Bob
flinksi en Nico (rechts) en hun nieuwe truc
met een touio.
melde voorstellingen zijn, die in hun presen
tatie slecht afsteken tegenover bijvoorbeeld
de kijkspelen, die in musicalvorm door het
land trekken, of tegen de allure van veel van
de tv-programma's. Artiesten- nemen een
schnabbeltje aan, weten niet^eens door wie
meer in de variététheaters natuurlijk, die zijn
ze zullen worden begeleid, weten ook niet wie
er nog meer in het programma staan, komen
aanrijden, werken hun nummer af, verdwij
nen weer en als het kan pikken ze er in een
volgende stad nog 'n tweede schnabbeltje bij.
Nic: „Dat is het natuurlijk ook. Je staat soms
te werken met een pianootje voor een bosde-
cor". Bob: En dan mogen de voetlichten niet
aan voor de prijs, die voor het zaaltje is be
taald. Je komt in zalen, waar je zelf het gor
dijn moet bedienen. Laatst nog. Tobi Rix deed
het voor ons, wij voor hem". Nic: „Ach de
mensen amuseren zich toch wel, maar het
echte theaterplezier gaat er natuurlijk wel af
op die manier". Bob: „En voor ons is het ar
tistiek onbevredigend. Na vier jaar hebben we
er de buik vol van".
„Je zakt iveg
cieel is er niets te klagen, maar dan schrik
je toch wel wakker. Als vroeger ben ik weer
dag-in, dag-uit bezig geweest met nieuwe
trucs uit te denken en te oefenen, nieuwe ap
paraten- bouwen. En als je dan je agenten in
het buitenland aanschrijft, dan blijk je weer
dezelfde kansen van vroeger te hebben. Niet
er niet meer. In Duitsland is het Hansa-thea-
ter in Hamburg geloof ik nog het enige, maar
daar zijn we al acht keer geweest". Bob: Eind
juni waren we weer voor de BBC. Dat was
ook voor de achtste keer. In oktober zitten we
in Duitsland voor een tv-optreden".
Op de Bermuda's
Nic: „Je zegt al gauw: die truc kan nog wel
een tijdje mee. Dat kostuum ook. Je nummer
gaat achteruit op die manier. Je zakt weg.
Niet om het een of ander maar in '47 en '49
ben ik wereldkampioen geweest, enfin. Finan
Deze maand zitten de Niberco's drie weken op
Bermuda. Ze waren er ook vier jaar geleden.
Ze werken er In de Fourty Thieves Club. Elke
avond twee maal 25 minuten mét een ander
programma. Hun namen worden daar het
grootst geafficheerd. „Vorige keer kwam na
ons Mell Tormey als de trekpleister".
Na Bermuda New York. Bob: „Want daar
hebben we een personal manager, wat weer
meer is dan een agent. Die wil ons plaatsen-
in de Latin Quarter-Club. Als je daar werkt,
ben je onmiddellijk door te boeken over heel
Amerika. Sowieso zit Las Vegas er al aan
vast. Het is alleen: die Latin Quarter-Club
engageert alleen nummers, die ze zelf hebben
gezien. Vier jaar geleden hadden we geen tijd
op de terugweg naar Nederland een paar da
gen in New York te blijven. We moesten zo
nodig naar huis. Nu nemen we de tijd wel
voor zo'n demonstratie-optreden. Het zit wel
goed. Amerika is wild op goochelaars. Ook Pe
ter Pitt uit Amsterdam heeft er een carrière
opgebouwd. Die zit op rozen".
Nic: „Maar eerst hebben we na New York
nog een tournee van vier maal een week langs
nachtclubs in Engeland. Overigens zie je ook
daar dat het hele variétébedrijf verandert.
Vroeger hoefde je maar vijf a acht minuten
op. nu een half uur. De gages gaan omhoog,
maar de clubs brengen minder nummers. Het
is langer, maar wel prettiger werken".
TV kent je niet
Nooit meer Nederland? Nic: „Ach. Een feit is
dat Nederland geen echt theaterland is. Je
ziet het aan de televisie. In Engeland merk je
het altijd: al die tv-regisseurs komen uit de
theaterwereld. Die kennen het vak. Hier zie je
op de televisie alleer maar zangnummers. De
KRO is de enige, die nog wel eens variété in
zijn programma's doet. Maar toch. Freddie
Kenton, dat is een Nederlandse jongleur v.an
wereldfaam. Ik zweer je dat niemand bij de
tv. die naam kent. En van de goochelaars. Je
ziet Fred Kaps op het scherm of je ziet soms
ons. Maar wie ziet ooit Tonny van Dommelen?
Die werkt toch alle eerste zaken van de we
reld af. Hij zit nu weer in Beiroeth. Als ze
hem ooit vragen, dan kan hij de gage van
een kleine jongen krijgen. Daarvoor komt hij
niet naar Nederland".
De koffers zijn na vier jaar weer uit de kelder
gehaald* Het zijn er de man slechts twee ove
rigens. Bob: „We hebben minder bagage
dan een toerist. Nic staat tien minuten met
vier plastic eitjes. Die nemen geen ruimte
in en het is toch tien minuten van je halve
uur".
Ton tv plus kaarsen
Nic: „Ik heb er echt weer zin in. Ik heb een
fijn nieuw nummer uitgedokterd, een touw-
produktie, dat is zo iets van een heel klein
stukje touw heel veel touw maken en we heb
ben nu ook een heel nieuw sloteffect. We ko
men van oudsher op in het donker met eerst
een brandende kaars op één vinger en dan
uiteindelijk een brandende kaars op elke vin
ger, een fantastisch gezicht. Nu doen we aan
het slot die touwtruc en bij het applaus, hup.
hebben we elk tien brandende kaarsen op
onze vingers. Het heeft maanden piekeren
gekost eer we wisten waar we die dingen van
daan moesten laten komen en hoe het verder
allemaal moest, maar nu klopt het."
Goochelen is een moeilijk vak.
„Och", zegt Nic. Moeilijk? Alleen als er pu
bliek bij is".
