'ordtse
350
synode besloot
geleden tot
jaar
Statenvertaling
^vakantie?
Elektrische wapenstok
Vertaling kwam in
Leiden tot stand
Worst was
te vochtig
Leids student
op Noordwijks
strand bestolen
Bevorderde
analisten
WIM SJARDIJN
(43) OVERLEDEN
Studentenrellen
in Berlijn en Bonn
Familieberichten
Covei
iteyn
el: „Ai
MboaU
10 ul|
lerparl
en zij]
ruLi
lerparl
DERDAQ 11 JULI 1968
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 3
opend i
r voona
iD 1-5 i
tstzaal j
Surle
indag i
—5 uu!
nd 8h
der ap
ende
it. Sma
;ehele
,E1DEN (GPD) Peter de Grote,
si Dl, man, die in deze tijd directeur van
i organisatie voor „Holland promo-
ilsartsV zou kunnen zijn, heeft iets gezien
i de (je Nederlandse statenbijbel. In het
Ier van zijn „beschavingsplan" voor
iland door zijn land en volk in aan-
lezen met die bijbel.
raking te brengen met de cultuur van d'" seraadpieeed, daar wa« de Uni-
Mjij j versiteitsbibliotheek en daar ook
est-Luropa (en INedcrland was daar- woonden al twee vertalers. De ver-
bij zijn uitmuntend voorbeeld) had hij taJers moesten worden vrijgesteld
i ï.iii. i c i van hun predikantswerk en in Lei-
ook een rol toebedacht aan de Staten- den raan wonen De Staten-Gene-
bijbel. Die bijbel moest in het Russisch raa' werden oP de hoogte gestald
worden vertaald. Zijn volk zou leren
I In de zaak. Op 13 november 1626
kwamen bij elkaar in een huis aan
het Pieterskerkhof Bogerman, Bau-
darptius en Bucerus. de drie voor
het Oude Testament
De woning moet hebben gestaan
tegenover de Pieterskerk, op de
plaats waar in later eeuwen de
thans afgebroken openbare school
werd gebouwd.t
Het had even'geduurd voordat Bu
cerus ontslag had gekregen van ztfn
gemeente Veere. Hij was één van de
twee predikanten daar. Pas toen de
magistraat van de Staten de vryheid
had gekregen een derde predikant te
te beroepen, mocht Bucerus naar Lei
den afreizen.
Ze kregen een jaarwedde van zes
honderd gulden, vermeerderd met
driehonderd voorhuishuur en twee
honderd voor *n afschrijver. Ze kre
gen ook vuur en licht alsmede boe-
juli
Jt LI
Jerpar
ierpar
>1 „Tij
lt".
>rpar
riété:
dulv
dckruven
De taxi
ken vergoed. Hommius. Walaeus
leerfet in Middelburg, later in Leiden
professor en Rolandus begonnen
later dan hun collega's aan hun
aandeel: het Nieuwe Testament.
Groningen
het eerst
..Song
id of
10, zal
■t het!
„Sa
zomeiet plan was de tekst in Nederlands en Russisch naast elkaar
'^S^ilaatsen. In ons land gedrukte vellen van het Nieuwe Testa-
duiveUf icerden naar Petersburg getransporteerd, maar daar
ch cie de hele affaire in het slop. waarschijnlijk omdat de tsaar
ie hsute druk had met oorlogvoeren. Bovendien had hij een na-
atornfckelijke tegenwerking van de kerk in Rusland.
échaSoor Zuid-Afrika lag het even anders. Daar heeft de calvinis-
,fPenohe kerk de Statenvertaling met open armen ontvangen. De
*n 'Yen namen de bijbel mee op hun „trekken".
jaar
ore) lj
n de
J.
In huis aan
«Pieterskerkhof
de he
1 oven over de grote haringvijver naar
'erenigde Staten is de Statenbijbel
rAr®tenomen door veel protestanten.
ma<udin Delano Roosevelt, telg uit
,fde JThools geslacht, legde in 1937
ed af op de Statenbijbel van zijn
timfc- De bijbel lag opengeslagen
Assepl. Cor. 13. Het was toen driehon-
I jaar geleden, dat de statenver-
n" a jg door de Staten-generaal werd
'aJ8 dtoriseerd. Deze maanden is het
Hhpnderdvijftig jaar geleden, dat
i.: „whode van Dordrecht (1618/1619)
log' boot tot de vertaling.
3 J-
'zo'>n'Eerste exemplaar
et eerste exemplaar, in paars
TEN"*1 eebonden en ver&u,d °P
werd zeventien september 1637
uur)'de Staten-Generaal aangeboden,
hoogmogende heren weren be-
o. kt „voor hunnen christlyken iever
traderlyke zorge, in het uitvoeren
S dit voor de kerken van Neder-
tl noodig werk, betoond".
q .ft vertalers kregen elk honderd-
5 xiig gulden, de erfgenamen van
!2 lt der inmiddels overleden verta-
12 kregen f 100,-. Johannis Boger-
iq de synode voorzitter, predl-
9 i4t in Leeuwarden en één van de
lttalerskreeg een extra toelage
Jji f 500.—. Hij was één week voor
6 7 aanbieding overleden.
8 10.
8 liet besluit van de synode van
T ^drecht zal de komende maanden
{(kerkelijk Nederland worden her-
0 l5ht. Dat hoeft overigens niet al-
0 ffc in kerkelijk Nederland. De Sta-
%2 jbertaling heeft een aanzienlijke
3 2l''°ed gehad ln ons land. AI is
4 15t alleen al op de Nederlandse taal-
J Jfer dit laatste schreef A. C. de
0 n^yer enige jaren geleden een in-
2 lffessant boekje (Ooievaar). Hij
0 2iemt de statenvertaling met
een monument ten aanzien
3 ïcn de taal en de taalvorming. De
2fiatenvertaling wordt ook nu nog
j diverse voornamelijk rechts or-
t jjOdoxe reformatorische kerken en
- 20fkeljjke groeperingen gebruikt.
de particulieren hebben de Staten-
|bel ook in huls en lezen er in..»
Moniiinent
„De Statenvertaling verscheen als
een monument, dat de eeuwen zou
verduren. Zij zou aan geslacht na
geslacht de verrassende gelegenheid
geven te ontmoeten den eeuwigen
God, sprekende in de Nederland-
sche taal", schreef prof. dr. D. Nauta
in 1937 in het gedenkboek van het
Ned. Bijbel Genootschap.
Die taal op zich is al iets bijzonders.
Er zifn talloze uitdrukkingen en zegs
wijzen ontleend aan de Statenver
taling. Grappig is, dat men een en
ander nogal eens toedicht aan
Vondel (de Gijsbrecht bijvoorbeeld)
als men iets citeert. Maar dan blijkt
dat de statenvertaling zo'n formule
ring eerder gebruikte.
Ds. C. F. Zeeman, Indertijd predi
kant in Zonnemaire. wees daarop
toen hy in de vorige eeuw een stan
daardwerk schreef over spreekwoor
den e.d. die aan de bijbel zijn ont
leend. Dat is bijvoorbeeld het geval
met Abraham en zijn mosterd.
„Mutsaard" zou hier het woord in
plaats van mosterd moeten zijn.
De uitdrukking „de deugd in het
midden" is afgeleid van Joh. 19:18,
over de kruisiging van Christus. „Dat
doet de deur dicht" isw aarschijnlijk
afgeleid van de gelijkenis van de vijf
wijze en de vijf onverstandige
maagden. In de Psalmen vindt men
onder andere „de haren die te ber
ge rijzen" en „in hart en nieren".
„Iets uitbazuinen" is terug te voeren
op Matth. 6:2 waar over trompetten
wordt gesproken. Zelfs het mes op de
keel is ontleend aan de Statenverta
ling: „en zet een mes aan uw keel.
indien gy een gulzig mens zijt".
De synode-zitting iji Dordrecht,
waarin het besluit viel tot een
Statenvertaling
doze vertaling, maar men moest zich
toch kunnen beroepen op een Neder
landse by bel. zeker als men met te
genstanders te maken kreeg en bo
vendien: er waren predikanten die
geen enkele vreemde taal kenden.
Oorlogen
De Staten-Generaal, die van de sy
node het verzoek kregen de zaak te
financieren, hadden voorlopig echter
andere dingen aan hun hoofd, zoals
het deporteren van de remonstrant
se predikanten de synode had ze
afgezet en verbannen, de leer werd
veroordeeld. Toen het twaalfjarig
bestand eindigde, moest weer het no
dige geld worden gestopt in de oor
log met Spanje.
De kerken hielden ondertussen de
zaak wel warm. Meermalen werd er
bij de Staten-Generaal op aange
drongen de zaak uit de bureaucrati
sche ijskast te halen. De vertalers
zelf zaten ook niet stil. Mei 1625 ko
men de deputaten van de synode
voor de vertaling met de vertalers
bijeen. Ze komen tot de conclusie,
„dat se het were niet en souden con-
nen behoorlic aanvangen ende vol
brengen. ofte sy souden moeten in
een plaetse bij malkanderen sijn en
de gesoingeren".
Het gewest Groningen had het
eerst de Statenbijbel op de kansels
De Zeeuwse synode besloot in 1638
tot invoering, een jaar na de autori
satie van de Staten-Generaal. Die
autorisatie vindt men als voorreden
in de bijbel, vandaar de naam. De in
voering in Zeeland moest geschie
den zodra de bijbel „in allerlei for
maten gedruct" was want dat was
.tot den meesten dienst ende gereyff
van de gemeynte". In Friesland wer
den de kerkvoogden gevraagd zich
ermee bezig te houden, in Overijssel
ging het als Groningen. De synoden
van Zuid- en Noord-Holland vonden
ook dat het tijd werd. maar vooral
in Amsterdam met zijn drukkers die
het nieuwe boek aanvankelijk niet
mochten drukken, duurde het een
hele tijd. Gelderland was het laatste
van allen Vooral op het platteland
kwam daar veel tegenkanting van
de kerkmeesters.
Men had een bijzonder argument
kunnen gebruiken om de tegenstan
ders te overtuigen. In augustus 1635,
toen de revisoren ln Leiden de ver
taling nakeken, woedde daar de pest.
In één week werden 1500 slachtof
fers begraven, maar de revisoren
werden gespaard
Gezien de beroering, welke de
Liedse taxi de laatste weken tot
stand gebracht heeft, geloof ik dat
de gebruiker van dit openbare vei-
voermiddel werkelijk geen wijs meer
kan worden uit alles wat hij wel of
niet moet geloven en welke zijn hou
ding ten opzichte van de taxichauf
feur moet zijn. Daarom wil ik de
toestand, zoals iiij is. in het kort
weergeven
De hcauffcur werkt zes dagen per
week, gemiddeld 8% uur per dag.
Hiervoor ontvangt hij als salaris
f 63 per week netto. De aan
vulling tot een normaal weeksalans
moet hy krijgen vr>n de 15 „fooi"
van de taxigebruikeeIn enkele be
drijven wordt toeslag gegeven voor
onregelmatige diensten: het maxi
mum hiervan is f6.30 per week.
Hieruit valt op te maken dat de
chauffeur er in werkelijkheid min
der goed afkomt dan de taxi-onder
nemer te kennen geeft. Die heeft nl.
(in een advertentieblad» geschreven
dat de taxichauffeur boven het al
genoemde salaris nog enkele toesle
gen zou Krijgen, zoals 8 van het
bedrag dat de onauffeur aan het j
eind van zijn dienst aan zijn baas I
afdraagt, een vergoeding voor wa -
genstilstand van f 1.36 per uur en
vergoeding voor het werken op een
feestdag van f1198 Vakantiegeld
e.d. zal ik buiten beschouwing laten,
omdat dit bij de diverse bedrijven
verschillend geregcid wordt. De 8
van het opgereden bedrag en de
wagenstilstand-vergoeding worden
echter in 99 van de 100 gevallen niet
uitbetaald.
Alle ..voorliohting'die men U als
gebruiker van een taxi tot nu toe
gegeven heeft, komt dus niet hele
maal overeen met de werkelijke toe
stand. maar is het beeld van de toe
stand zoais hij volgens de nieuwe
C.A.O. zou moeten zijn
Hiermee hoop ik de toestand
enigszins duidelijk gemaakt te heb
ben. Ik hoop dat qc onderlinge ver
standhouding tussen chauffeur en
klant onverminderd goed zal blijven
of misschien zelfs beter zal worden,
alle tegenwoordige moeilijkheden in
de taxi-bedrijven ten spijt.
Met harteiijke dank voor plaatsing,
namens de Leidse taxichauffeurs,
W. I. A. TRUIJERS.
DEN HAAG LEIDEN In de le
verworst die door een fabrikant in
Leiden was afgeleverd bevond zloh
een te groot vochtgehalte
Dat kon de fabrikant zich niet voor
stellen. Tegenover de Haagse recht
bank verklaarde hy, dat de worst
waarschijniyk „in het bad" had gele
gen. Zoiets komt wel vaker voor
wanneer leverworst moet'worden be
waard. „Dan blyven de darmen mooi
wit", luidde de vakkundige informa
tie. Maar volgens de slager wjj wie
de worst in beslag was genomen, had
de worst wel in de koelkast maar niet
in het water gelegen.
„Dus zat het vocht er al in", con
stateerde de officier van Justitie.
Hy eiste daarom f 60 boete
..Er is altyd narigheid met de le
verworst", aldus verdachte. „Als je
die te lang kookt, dan deugt het
vochtgehalte ook niet en eigenlyk
weet niemand hoe hoog het vochtge
halte mag zyn."
Rekening houdend met de omstan
digheden, veroordeelde de rechter tot
f 40 boete.
ADVERTENTIE
Plotselinge hoofdpijn
Opkomende verkoudheid?
Laat uw vakantie niet bederven y
Neem 'ASPRO' mee
2 'ASPRO
fstf
Een Leidse student, die gistermid
dag zijn vrije tyd met zyn meisje
op het strrnd doorbracht, miste op
een gegeven moment zijn polshorloge,
dat hij in een strandtent had neer
gelegd. Daar hy in de omgeving een
jongeman h?d zien rondscharrelen,
verdacht hy deze van de diefstal. Een
poosje later zag de student de jon
gen lopen en waarschuwde de strand-
politie. Deze arresteerde de dief en
gaf hem over aan de reoherche. Het
bleek een 19-jarige Noordwijker te
zijn, die zich de laatste tyd reeds
meerdere malen aan diefstal had
schuldig gemaakt. Hy had het hor
loge nog bij zich en zag wel in dat
ontkennen niet baatte.
LEIDEN
Leiden werd aangewezen: daar wa
ren de hoogleraren die konden wor-
ARNHEM iGPD» De Arnhemse
wapen- en kunsthandelaar Cor En-
nekmg (27) importeert sedert een
week een voor Nederland onbekend
wapen van Amerikaanse makelij, nl.
een elektrisohe wapenstok. Voorlopig
is hy volgens zyn zeggen de enige
importeur van dit wapen. In de
Verenigde Staten wordt het gebruikt
door de oproerpolitie. In Arnhem
concentreert de verkoop zich voor-
namelyk op caféhouders, taxichauf
feurs en publieke vrouwen. Ongeveer
18 caféhouders in Arnhem zyn mo
menteel mei, het wapen uitgerust,
zegt Enneking Tot nu toe heeft hy
27 elektriscne wapenstokken ver
kocht. „Ik kan de aanvragen niet
meer bijhouoen", aldus de heer En
neking. „Ik heb weer een nieuwe
partij van 45 stuks besteld, ze zijn
allemaal al verkoont.
De elektrische wapenstok is te
vergelijken met een krul tang voor
zien van batterijen. Het enige ver
schil is dat er vooraan twee con
tactpunten zitten.en aan het rubbe
ren handvat een drukknop is beves
tigd. Wordt nu de knop ingedrukt,
dan produceert de in het apparaat
aangebrachte conductor een elektri
sche stroom. „Als je iemand het
wapen op zijn lyf zet. dan blijft
hy beslist bij je uit de buurt. Het
is veel veiliger en effectiever dan
een revolver. By gebruik doe je na
melijk geen mens kwaad. Het enige
dat te voelen is, is een elektrischs
sohok".
De afdeling bijzondere wetten van
de Arnhemse politie wilde op de
vraag of de elektrische wapenstok
ken mogen worden verkocht, geen
commentaar leveren Wel werd ge
zegd. dat het dragen van een wapen
stok en dus ook van een elektrisohe
wapenstok is verboden. Niemand mag
de stok gebruiken, aldus de afdeling
bijzondere wetten van de politie.
Maniix
Voordat de Dordtse synode begon
met het praten over de vertaling (uit
de oorspronkeiyke teksten in het
Grieks en Hebreeuws) was er al heel
wat aan voorafgegaan. Er waren di
verse pogingen geweest om delen van
de bybel te vertalen in het Neder
lands. Daarby ging het vooral om
het werk van Marnix van Sint Alde-
gonde, te voltooien. Hy liet in 1598
by zyn overiyden een incomple
te vertaling achter. Synodepraeses
Johannes Bogerman wees in zyn
openingswoord op het belang van
LEIDEN Voor het door de sa
menwerkende analistenspholen inge
stelde overgangsexamen voor leer
ling-laborant, tevens bevordering
naar de examenklasse voor analisten,
slaagden de navolgende leerlingen
van de Leidse Analysben School.
Medische richting: de dames W.
M. M. Beljon, Voorburg; R. Koning,
Hi lieg om; L van Nieuwkoop. Sdie-
veningen; W. A. van Oost erom
Woerden, W Plokker, Noordwyk aan
Zee; G. C. M Sohoemaker. Voorhout;
P. M. van Vliet, Sassenhelm; P. W
Verswyvercn, Bevenvyk; de heer J
Wakka. Leiden
Chemische richting: de dames M.
Hennes. Leiden; M J. C. C. Mid
delkoop. Alphen a. d. Rijn; H. M
v d. Putte. Wassenaar; R. J. A. E
Sohrama, Oegstgeest; G. J. Ham.
IJmuiden: de herin J. P. A. v. d
Hulst, Warmond; J Kukler, Leider
dorp; J B. A. M. Seppen. Alphen
aan den Ryn; K. R. Kooistra, Sas-
senheim; J. G. Boergonje, Uitgeest;
A. Hajós, Beverwiik; R. Joritsma.
Heemskerk; S. J. Krab. IJmuiden;
J. P. Kroone, IJmuiden: J. v. Velzen,
Haarlem; M. M. Versteeg en, Sant
poort
rmiuim VAN m IERSTE uitgave IN J6$?
STATEN VERTALING.
LFIDKN Op 43-Jarige leeftijd
i is vanochtend in het Academisch
Ziekenhuis in Leiden overleden Wim
j Sjardijn, tweede secretaris van UVS
j en redacteur van het clubblad „De
Blauwwitter". De heer Sjardyn, in
het dagelyks leven werkzaam in een
grafisch bedrijf, werd gisteravond in
Heemstede onwel tijdens de voetbal
wedstrijd UVSDCG.
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Francis d v. F C. Hakkaart en M.
C. Duffels; Johannes Albertua z v J
Otgaar en J. M. Bast Laan, Florinus
Jan z. v. A G Pos en E. Plooij. Jo-
landa Marta d. v A. J. M. Witteman
en E A van der Zeeuw. Theodorus
Joseph Maria z v. J. J C M. van
Hoorn en A. M. Janson. Arnoldus Cor
nells Bernardus Gerardus z v. C L.
Pleterse en J. H. Hogen boom
GEHUWD
J. Horree en J. J. van der Lubbe.
OVERLEDEN
A S Wolvers. 66 Jaar man; J. G. L.
Lipplts. 56 laar, man; G H de Haas.
60 Jaar, weduwe van A. J. Hoogeveen;
Ch W. Schouten. 73 Jaar, weduwe van
1 M. Ramp; W. P. Caspers, 66 Jaar, man.
BERLIJN'BONN (AP) De poli
tie van West.- Beriyn heeft gis
teren een honderdtal studenten met
geweld uit het gebouw van de rector
magnificus verwijderd en is daarna
nogmaals met deze studenten slaags
geraakt toen dezen zich achter barri
cades bleven verzetten. De studenten
van de Vrye Universiteit hielden het
gebouw van de rector magnificus ge
durende dre uur bezet voordat d«
politie hen eruit verwyderde.
Later vonden er nog meer scher
mutselingen plaats toen de studenten
een straat blokkeerden. De politie
auto's vol gearresteerde studenten
moesten zich een weg banen door
een straat waar enige honderden stu
denten op de weg waren gaan zitten.
Toen de studenten de politie trachtte
te beletten door te ryden begon een
nieuw handgemeen.
Studenten, die protesteerden tegen
de aanwezigheid van Griekse. Spaan
se en Portugese hoogleraren in
Bonn. hebben gisteravond getracht
zich een doortocht te banen naar een
receptie in Bonn ter gelegenheid van
de 159-ste verjaardag van de uni
versiteit van Bonn. Verscheiden hon
derden studenten braken door het
politiekordon en wisten door te drin
gen in de hal van de zaal waar on
geveer 60 Europese hoogleraren op
een receptie waren verzameld. Ter-
wyl vele gasten naar andere zalen
vluchtten, zag de politie kans de op
roerkraaiers te verwyderen. Ver
scheidene studenten liepen lichte
verwondingen ln het handge
meen op.
(ontleend aan andere bladen)
Geboren: Patrick Emile Jurjen, z.
Steensma—Engering, Amstelveen.
Overleden: C. de Wilde. vr.( 23 jaar,
Soheveningen; J. A Meidenkamp, m„
67 jaar, Santpoort, H. J Besseling,
m„ Rotterdam; P. Koelewaard, m
64 jaar, Zaandam.
