„Hohe Messe" moet voor
iLeiden behouden blijven
Dichter-schilder
pionier van nieuwe
Lucebert
kunst
fwfi
OMYL
EXTRA
Teveel
medische
studenten
Aanwinst
voor TH
Eindhoven
Nieuwe aanwinsten in
vertrouwde idiomen
fflolmaakt ontspannen weergave
heeft daar alleszins recht op
Een late erkenning
„TOONKUNSTKOOR" IN PIETERSKERK:
OUDE
WINNAAR P. C HOOFTPRIJS:
Premières Nationale Ballet
ffOFNSDAG 25 JVM 1998
UtmSCH DAGBLAD
PAGOU
Sb
gbu
ja"; LEIDEN Voor de 16de maal tn het kader
;ec®ran «Holland Festival" Bachs „Hohe
«tyesse"
„Alwéér?", zal wellicht menigeen vragen.
- „Ja", antwoorden wij.
nS 601,91:6 Plaats is hier sprake van een
exe oemrijke Leidse traditie. In de tweede plaats
1 g 1 de belangstelling nog steeds aó groot, daar
bij zelfs immer groeiend, zowel uit binnen-
als buitenland (ditmaal groepen uit Enge
land en Duitsland), dat men gerust mag spre
ken van een intense en onverminderde be
hoefte. temeer daar talloos velen gemid
deld 1800 toehoorders deze uitvoering naast
een hoogstaande muzikale belevenis, als een
„bedevaartsgang" of „geloofsbelijdenis" be-
tchouwen.
waarmee hjj rich onvoorwaardel ijk
in de eerste rij der huidige vocalisten
heeft geplaatst. Minder enthousiast
konden wy zijn over de lyrische te
nor Johnston, die het vermaarde,
veeleisende, want op het moeilijke
breekpunt g-a liggende „Benedlctus"
met gebruik van veel kopstem te zoe
telijk en daardoor stylistisch aan
vechtbaar interpreteerde.
Getrouwe medewerksters zijn de
rein klinkende sopraan Nelly van
der Spek en de technisch onvolpre
zen zingende Aafje Heynis, aan wie
wij altijd nog meer suggestieve zeg
gingskracht toewensen. In de duet
ten waren rij harmonieus en vlekke
loos op elkaar afgestemd.
De murikale en religieuze waarden
van dit abstracte, van contrapuntiek
doordrongen, machtige Bach-epos be
hoeven wy na onze vele vorige be
schouwingen niet nader te omschrij
ven.
Het sfl genoeg fa» constateren, dat
zij nog Immer onverflauwd boeien,
diep tot ieders ziel Ingrijpen en voor
elkeen, die er mee in contact komt,
lichtende en onvergankelijke bakens
betekenen In de huidige stormach
tige wereld- (en levens-) zee.
Dat zovelen er opnieuw mee ge
confronteerd mochten worden, stemt
tot Innige dankbaarheid.
Moge het „Toonkunstkoor" en
zijn bezielende dirigent met eenzelf
de overtuigingskracht als tot nu toe,
ook in verband met de hieraan ver
bonden geestelijke boodschap, daar
mee nog vele jaren blijven door
gaan.
Aan deze spec Hek Leidse opdracht,
mag onder geen voorwaarde getornd
Miljoen francs
voor een Picasso
PARIJS (A.P.) Een schilderij
van Pablo Picasso heeft bij een vei
ling van moderne kunst in Parijs
één miljoen francs opgebracht.
L'Etreinte (De omhelzing) werd in
1905 door Picasso op karton geschil
derd en aan zijn vriend, de Franse
dichter Guillaume Apolllnaire, gege
ven. Een ander schilderij, „De man
met de gitaar," welke Picasso Apol-
linaire bij zijn huwelijk heeft ge
schonken, bracht 516.000 francs op.
Twee Renoirs ..Femme nue
couchée" en „Jeule fille portant une
corbeille de fleurs" —werden resp.
voor 720.000 en 700.000 francs ge
veild.
Een havengezicht van de impres
sionist Edouard Manet bracht
470.000 francs op.
DEN HAAG <GPD) Het lid van
de Tweede Kamer, prof. mr. J. Th.
M. de Vreeze (KVP) heeft minister
van Onderwijs en Wetenschappen ge
vraagd welke mogelijkheden hij ziet
om een beleid te voeren, dat de be
langen zowel van de opleiding als
van de studenten zo weinig moge
lijk in het gedrang laat komen, indien
het juist is. dat het aantal gegadig
den. dat zich tot nu toe heeft gemeld
voor de studie in de geneeskunde
voor het jaar 1968-1969 beduidend ho
ger is dan het vorig jaar. Te ver
wachten valt, dat het definitieve aan
tal hoger zal blijken dan hetgeen al
le faculteiten tezamen, gaande tot de
uiterste grens van wat nog verant
woord onderwijs mag worden ge
noemd, kunnen verwerken.
EINDHOVEN (GPD) —Minister
Vennga van Onderwijs en Weten
schappen heeft vandaag aan de Eind-
hovense Technische Hogeschool, het
gebouw voor warmte en stroming en
de kernreactor „Athene" officieel in
gebruik gesteld.
De kosten bedroegen 16 miljoen
gulden, nadat er in een goed samen
spel tussen bestuur, professoren en
bouwers een compacte oplossing ge
vonden was voor een project dat oor
spronkelijk veel ruimer was opgezet.
Paradepaard van de nieuwbouw is
uiteraard de kernreactor Athene.
De reactor krijgt een vermogen
van 10 kw. dat bereikt wordt door
een splitsing van hoog verrijkt ura
nium. De splijtstof wordt toegevoegd
in twee kembakken met zes houders
voor splijtstof plaatjes elk. Er is zeer
grote zorg besteed aan de vei
ligheids-aspecten De reactorbunker
is 18.5 x 14,5 x 31,5 meter en werd
uitgevoerd in gewapend beton.
Henri Moore
expositie: 85000
bezoekers
OTTERLO (ANP) Op de Henri
Moore-tentoonstelling in het mu
seum Kröller-Müiler te Otterlo, is
gisteren de 85.000ste bezoeker geno
teerd. Men verwacht voor de sluiting
van deze tentoonstelling, op 7 juli, de
100.000ste bezoeker te kunnen ont
vangen.
De overzichtstentoonstelling van
het werk van Henri Moore wordt
daarna in Dtisseldorf ingericht en
keert op 21 september weer naar ons
land terug. De collectie zal dan wor
den geéxposeerd in het museum Boy
mans-Van Beuningen in Rotterdam.
ADVERTENTIE
Abretaaf
GENEVES
jrxte handige kneepfes fTV- per Iter
Ontziltingsfabriek
voor Palomares
van Amerikanen
MADRID (Reuter) De Amerte
kaanse regering heeft zich officieel
verbonden mee te helpen aan do
bouw van een ontziltingsinstallatiO
en een vakantie-oord In de omgeving
van Palomares, de stad in het zuiden
van Spanje waar in 1966 bij een vlieg»
tuigongeluk vier Amerikaanse ws«
terst of bommen neerkwamen. De in«
stallatle zal per dag minstens 310 kim
bieke meter drinkwater kimnen leve#
ren bi dit door droogte en armoede
geteisterde gebied.
De Amerikaanse bijdrage ts beo
doeld als „blijk van waardering en
bewondering voor de medewerking
en hulp die de inwoners van het ge
bied van Palomares" hebben geboden
toen een Amerikaanse bommenwer
per in de lucht op een straaltanke
vliegtuig vloog. De bommen die neer#
kwamen ontploften niet, maar uil
voorzorg tegen mogelijke radio-acti
viteit moesten duizenden tonnen aar#
de worden verwijderd, waard 00#
veel van de oogst werd vernield.
De V.S. waren aanvankelijk van
plan een kleine ontziltingsinstedlati#
te bouwen, maar de Spaanse rege
ring heeft er geld bij gelegd om dg
fabriek zo groot te maken dat ook dg
nabijgelegen plaatsen Mojacar, Gar#
rucha en Vera van water kunnen
worden voorzien ©n de streek voog
toeristen geschikt te maken. De
Amerikaanse regering heeft voorts
660.000 dollar schadevergoeding uit
betaald aan Inwoners van Palomares
die daarop aanspraak hebben ge#
maakt.
OocTt de voornaamste overweging is. dat, mdien de Hohe Messe"
- 1 iec>ts éénmaal in de twee of drie jaar ten gehore wordt gebracht,
it onherroepelijk invloed uitoefent op de kwaliteit van de koor-
m. 1 mg, gezien de ontzagwekkend zwairs eisen, welke bi dit magistrale
ips )erk Qesteld worden.
-. l
Want etn koor is steeds aan wiese-
J* b ng onderhavig.
sist Jaarlijks btdraagt die wisseling ge-
ijeci iddeld 20%. Na twee jaar zou dus
"a van de koorleden moeten steu-
lps n op de vaste kern. hetgeen een
tfies (strekte onmogelijkheid is.
r. c Het. héél gemakkelijk te zeggen:
nou aat men nu eens iets anders zin-
£UD n". Doch isniders weten maar al
cord1 Soed, welke enorme gevaren daar-
p* w verbonden zijn.
- Daarom: zolang in het „Holland
tstival" .sinds Naarden is afgeval-
bbmP. slechts één „Hohe Messe" gepre-
fiSlteerd wordt, lijkt het alleszins ge-
^wOtiveerd deze exclusief voor Leiden
behouden.
"tr '°lang ook vooraanstaande musici
;s a 1 bijv. Herman Krebbers aan diri-
jP nt Aribo hun grote voldoening
[23 ven over de resultaten en zeg-
eiet. n- dat zij weer graag willen mede-
ar rken, is er geen enkele reden te
^elen aan het uitstekende muzi-
n t niveau en deze jaarlijkse, reeds
re le malen door ons hogelijk gepre
ek a manifestatie te onderbreken, er-
ee op te houden of haar door een
jan dere te vervangen,
kas Hóe graag sommigen misschien
ken eventueel eens een andersoortig
ruk zelfs modern werk. waaraan op-
Zaï euw onrustbarende kosten verbon-
1^455 zijn, prefereren.
hf Hot zou inderdaad voor het Leidse
»an uziekleven een schande zyn, indien
oog irin de „Hohe Messe" die in onze
»d na indringende studie tot grote
0l-gt© is opgebouwd, gemist moest
rus; Wen.
Velo
WH»
nhc Bovenstaande uiteenzetting ei-
ilijk een verzuchting moet ons
'T"d van het hart, zéér in 't bij-
hu! 0(ter na de waarlijk indrukwekken-
mai uitvoering van gisteravond in de
1710 uaense Pieterskerk, welke tot de
itste plaats bezet was.
S1 volkomen „ontspannen" vloeien -
uitvoering, waarin Ari-
blük gaf naar een grotere ingeto-
,al uheid te streven dan dikwijls voor
at minder toegespitst op hevige
ruj "basten, doch waarin het accent
15 was gericht op de vergeestellj-
Een uitvoering ook. waarin zowel
het glanzend dan weer transparant
zingende koor. het perfect mede
werkende ensemble van leden van
het Concertgebouworkest, onder aan
voering van de met een souvereine
beheersing ln zyn obligaatpartijen
stijlvol spelende concertmeester Her
man Krebbers en speciaal ook de be
geleidende organist Albert de Klerk
opstegen tot de toppen van hun
bekwaamheid. Allen geïnspireerd
als zij leken door Iskar Aribo, in vol
le overgave zich wijdend aan zijn ex-
centioneel zware taak en van allen
de zuivere respons ontvangend, waar
op hij welverdiend recht had.
Harmonisch evenwicht en grote
rust waren de naar voren springen
de kenmerken van deze in menig
opzicht onvoorwaardelijk het „su
perieure" benaderende auditie, die
wij als een der beste en meest ver
antwoorde uit de lange reeks be
schouwen.
Wat het koor betreft zou een ver
sterking van de tenorengroep nog al
tijd aanbeveling kunnen verdienen en
wat de bassen, die o.a. in het „Sanc-
tus" en het „Osanna" een rijke sono
riteit ontplooiden, aangaat: soms
zijn er enkele uitschietende stemmen
te noteren, waardoor de absolute ho
mogeniteit verstoord wordt. Hetgeen
trouwens ook by de tenoren wel eens
het geval la.
Doch overigens onze warme hulde
voor dit massale „Toonkunstkoor
vergroeid met de aanwyzingen van
de dirigent, die hen allen in zyn
machtige greep houdt. Waarbij te
noteren valt, dat Aribo ditmaal ze
ker niet, zoals eertyds wel eens, on-
middellyk met de sterkste climax in
zette zodat er geen verdere climax
meer te bereiken viel, maar deze
avond daar zeer geleideiyk naar toe
werkte.
Wat de solisten betreft: twee hun
ner leverden voor het eerst in deze
„Hohe Messe" hun aandeel. Dat. wa
ren de bas Max van Egmond en de
tenor David Johnston, beiden in on
ze stad reeds ran andera ooncerten
bekend.
Dirigent Iskar Aribo in volle
actie tijdens de uitvoering van
Bachs „Hohe Messe" in de stamp
volle Pieterskerk
(Foto LD/Holvast)
De eerste leek zichzelf te overtreffen
in de fantastisch zware aria „Quo-
mam" (met Corno da Caccia» en het
subliem gezongen .Et in spiritum",
BERGEN, N.H. (GPD) De dichter-schilder Lucebert, eens
op een roerige bijeenkomst in het Stedelijk Museum in Amster
dam uitgeroepen tot „Keizer der vijftigers" overigens niet
door de lezers maar door enkele bevriende artiesten is een
zeer veelzijdig en produktief artiest. Hij werkt het liefst in de
stilte van zijn woning aan de Boendermakerhof m Bergen of
reist naar Spanje, zijn tweede vaderland.
De titel „Keizer der vijftigersdankt hij overigens voornamelijk
aan zijn dichtwerk. Want daarmee heeft hij aanvankelijk meer van
zich doen spreken dan met zijn schilderijen, hoewél hij al heel vroeg
talenten in beide richtingen toonde le hebben.
Hfl werd ln 1934 in Amsterdam
geboren en kreeg ln 1938 een beurs
voor de Kumtnyverheidsschool in
Amsterdam. Langer dan een half
DEN HAAG (GPD) De bijdragen die het Nationale Bal
let dit jaar aan het Holland Festival levert, zijn alle aan de
voorzichtige kant. Dit bleek gisteravond in Den Haag. Geen
experimenten die een deel van het publiek tegen de haren in
zouden kunnen strijken, maar vier balletten in verschillende,
vertrouwde idiomen.
Dat daarbinnen echter grote moei
lijkheden liggen, bewees Balanchine
met „Ivesiana." Op muziek van de
Amerikaanse componist Charles
Ives zette hij een ballet dat door de
bewegingspatronen en de beilchting
een hallucinerende droomsfeer op
roept.
Reeds in het eerste deel. „Cen
tral park in the dark" roept hy een
geheimzinnige atmosfeer op. Die
wordt nog sterker in „The un
answered question." waarin Balan
chine met een minimum aan midde
len de onbereikbaarheid van een
man en een vrouw voor elkaar uit
beeldt. Yvonne Vendrig en Ronald
Snyders dansten hierin met grote
overtuigingskracht de belangrijkste
rollen.
Het vierde deel. „In the night,"
sluit wat het scènebeeld betreft hier-
bU aan, maar dan is de spanning
verdwenen. Die spanning had al een
knauw gekregen met het slechts ma
tig geestige intermezzo „In the inn,"
dat geheel buiten de sfeer van de
andere delen ligt en te weinig ver
rassend is om als contrast effectief
te kunnen zyn.
In de styl van de vroegere Balan
chine zette Slmon André een ope-
ningshallet op Bachs Vierde Bran
denburg» concert. Het ia een goed
gemaakt werkstuk, waarin vooral
Maria Koppers gelegenheid kreeg
zich te tonen als een uitermate sier
lijke danseres. Muziek en choreo
grafie zyn goed op elkaar afgestemd
maar het heeft te weinig persoon
lijkheid meegekregen om werkelyk
te boeien.
Boeien deed wel de pas de deux
„Passacaglia" van de Zuidslavische
choreograaf Milko Sparemblek op
Weberns gelyknamige muziek.
Yvonne Vendrig en Toer van Schayk
die ook het décor en de kostuums
ontwierp, in een redelijk geslaagde
poging tot synthese van acade
mische en moderne dans. schiep
Sparemblek een spanningsveld dat
zich direct aan het publiek meedeelt.
Vooral lief, dankzy het gracieuze
aandeel van Marianna Hilarides en
Sylvester Campbell was Bournonvil-
le's door Harald Lander gerestau
reerde pas de deux uit „Bloemen-
festival," een balletje met het ge
wicht en de charme van een zeep
bel.
Het sterkste programma-onder
deel was een ballet dat enkele maan
den geleden aJ m première is ge
gaan: Rudl van Dantzlgs „Ogen
blikken" is elke keer weer een door
rijn vormschoonheid en melancholie
ontroerende gebeurtenis.
jaar hield de 14-jarige Lucebert het.
er niet uit. Het was hem toen al
allemaal te academisch, fae braaf.
Er zat een ommekeer in de lucht,
die weliswaar door de oorlog werd
vertraagd, maar die zich in 1945 met
des te groter heftigheid baan brak.
Misschien voelde de Jonge kunste
naar zioh toen in de eerste plaats
„dichter". Want hy bleef verzen
schrijven, hoogstpersoonlyke teksten
en in zeer vrye vorm, die voor de
aan klassiekere schema's gewende
Nederlandse ogen en oren aanvanke-
lyk maar zeer moeilyk te benade
ren vielen. Daarby zocht hij-wonder-
ïyk genoeg - evenzeer aansluiting by
romantici als Hölderling, Morgen
stern en Rilke als in de figuur van
de dichter-schilder-beeldhouwer Hans
Arp.
als schilder mi te ken ra», la een ge*
volg van zjjn eigen ontwikkeling. Af
In de jaren 1949/'50 groeide zijn voor»
dien vrij realistische teken stijl naav
een expressionistische uitdrukkings
vorm. Hij begon ook gouache* te
maken, evenals aan de combinatie
van geschreven teksten en getekenda
voorstellingen, e.g. „peintures mots".
Maar pas in 1966 begon hfl werke-
ïllk te schilderen. Hij begon volslagen
abstract, liet deze styi al spoedig
los en zoent Inspiratie by volkskunst
en kindertekeningen. Dusdoende ging
hy de weg die Cobra-leden a la Karei
Appel, Comeille en Constant al eer#
der waren gegaan. Hy schiep op ba#
sis van deze gegevens een schilder#
kunst, die beurtelings speels en hia*
moristisch dan wet 1
wreed kon zijn.
ADVERTENTIE
LUCEBERT
Gerrtt Kouwenaar ontdekte rijn
verzen in 1948 en bracht hem in
contact met andere gelijkgezinde
geesten ale Jan El burg.
Experimenteel
In 1948 sloten Lucebert, Kouwenaar
en Elburg zich als dichters aan bij
de Nederlandse experimentele schil
dersgroep. als het ware de Nederland
afdeling van de internationale
groep „SCOBRA". Dit was het kli
maat waarin Lucebert zich op syn
plaats voelde .Want deze groep rocht
in het beeldende vlak wat hij ln
de dichtkunst wilde vinden, een spon
tane, experimentele stijl, waarin zich
alle gevoelens zouden laten uitdruk
ken.
Lucebert werd in 1950 dan ook Bd
van de redactie van het tijdschrift
,J>e Braak", waarin Nederlandss
experimentele dichters hun prosa en
poëzie publiceerden
Aanvankelijk werd hy dan ook
vooral als dichter bekend. Dat hy
zich alszodanig allerminst in een ivo
ren toren wenste op te sluiten, maar
zich sterk maatschappelijk geënga
geerd voelde, wordt het best duideiyk
uit de omstandigheid dat hy in 1955
een tydlang op uitnodiging van Bei
told Brecht in Oost-Berlyn verbleef.
Een deel van zyn gedichten werd
ook in het Duits vertaald. Toch kon
Lucebert het in O.-Europa niet goed
vinden. Hy keerde ongeveer een jaar
later naar Nederland terug, o.m. met
een schat van fotos van het volks
leven in de Oostzone. Een keuze hier
uit is kort na zyn terugkeer in Ber
gen tentoongesteld. Het werd een by-
zonder boeiende expositie.
Ook na zijn terugkeer bleef Luce
bert scbryven. Zyn gedichten ver
schenen in tydschriften en in elf
bundels. In 1965 werd hieruit een
bloemlezing samengesteld. Dit hele
oeuvre is thans bekroond met de
P C .Hooftprijs.
Dat Lucebert vooral de laatste ja-
ren meer bekendheid heeft
Baanbreker
De P.C. Hoofgtprijs vestigt nog eens
ds aandacht op een aspect ran rijn
kunstenaarschap^ dat ten onrecht*
minder tot de buitenwereld heeft ge#
■proken, do laatste jaren. Want Ln.
cebert moet worden beschouwd als
een van do baanbrekers misschien
wel zelfs als de belangrijkste voor
vechter van eon nieuws na-oor#
log se Nederlandse dichtkunst. Daar-
Is de P.C. Hooftprjjs ten volle
verdiend. Maar het Is een wat lats
erkenning van de dichter Lucebert.
ADVERTENTIE
fa
motten, muggen, «negen
één spuitbus voor
alle kamers
grote bus: f 3^5
hele grote bus: f5.30
Eon Organen produkt1
