Diepe depressie in Hollywood
Een novelle van de angst
Het getij verloopt
Mee delen
Kerkdiensten Leiden en omgeving
Financieel weekoverzicht
na je
middelbare school
verdienen en tóch
studeren
van
in proza
LEIDSCH DAGBLAD
ZATERDAG 22 JUNI 1988
AMSTERDAM (GPD) Hollywood, voor velen nog steeds
het mekka van de filmindustrie, verkeert in een toestand van
diepe depressie. Van de circa 30.000 werknemers in de film
branche zijn er op het ogenblik meer dan 40% werkloos. In
sommige groepen, b.v. de musici, bedraagt dit percentage zelfs
het dubbele. De vooruitzichten blijken weinig hoopvol. Holly
wood is duidelijk op retour. Wat eens glinsterde als goud, blijkt
thans vaal verguldsel.
Tal van factoren spelen hierbij een rol, waarvan een der belang
rijkste wel is de „featherbedding"de „verslapping". Verder blijken
in andere landen films veel goedkoper te kunnen worden vervaar
digd, omdat de lonen van de technici er lager zijn. Daar komt bij dat
V publiek de laatste jaren niet langer genoegen neemt met opnamen
in een namaak-omgeving, doch authenticiteit verlangt van de ge
filmde taferelen. Een film die b.v. in Athene speelt, moet thans in
Griekenland worden opgenomen. En wat dat voor Hollywood bete
kent, blijkt wel hieruit: van de ongeveer 200 filmsdie door de film
producenten in Hollywood in dit jaar zijn ontworpen, zullen de op
namen van ongeveer 75 films in andere landen worden gemaakt.
Behalve de sterk gestegen kosten
vormen de subsidies die andere lan
den geven aan hun nationale film
industrie een doom in het oog van
de filmkoningen in Hollywood. Vaak
gaan hiermede importbeperkingen
gepaard, m.n. speeltijd in Engeland
Italië, Frankrijk en West-Duitsland.
De teruggang in de Ameri
kaanse filmindustrie kon geruime
tijd worden gecompenseerd door een
opleving van de vraag naar T.V.
films.
Maar de laatste tijd blijkt ook hier
het tij te verlopen omdat er een toe
nemende belangstelling valt op te
merken voor het vertonen van oude
films die tijdens een vorige genera
tie een grote populariteit genoten,
en aan de huidige generatie nog niet
bekend zijn. Gaat deze ontwikkeling
verder dan zou het wel eens kunnen
gebeuren dat Hollywood hetzelfde lot
wacht als onze stadjes aan de Zuider
zee, die na een groots verleden de ba
sis van hun welvaart zo goed als ge
heel zagen verdwijnen.
Ook Lontlense city
„Opgang, blinken en verzinken is
het lot van iedere stad", zong eens
een beroemd dichter. Wat op Holly
wood misschien van toepassing is
geldt ook voor andere centra die lan
ge tijd de hegemonie hebben ge
voerd. De Londense city verkeert in
soortgelijke omstandigheden. Na de
jongste wereldoorlog is de positie
van Engeland als centrum van het
sterling-gebied betrekkelijk snel ach
teruit gegaan. Ook heeft het pond
sterling als sleutel-valuta, sterk in
betekenis Ingeboet. Vroeger, toen er
een algemeen vertrouwen bestond in
het Britse pond-sterling, waren de
banken van andere landen gewoon
grote saldi aan te houden bij Lon
dense banken, of deze in Londen
rentegevend uit te zetten. Deze om
vangrijke saldi versterkten de po
sitie van Londen als internationaal
financieel centrum.
De devaluaties van het pond ster
ling, achteruitgang van de Britse ex
port en binnenlandse economische
problemen, ondermijnden het ver
trouwen in het pond-sterling. Als ge
volg hiervan werden in de afgelopen
jaren aanzienlijke bedragen uit Lon
den teruggetrokken. Er zijn echter
landen die op grond van allerlei bin
dingen, niet geheel vrij ayn om hun
ponden-saldi terug te trekken. Zo
doende hebben deze saldi op het
ogenblik nog steeds een waarde van
rond 5Vz 6 miljard dollar. Dit be
tekent overigens, dat het buitenland
een levensgrote vordering heeft op
de Britse goudreserves. De voortdu
rende druk op de reserves, door om
zetting van saldi in andere valuta
met name dollars, vormt één van de
ernstige financiële problemen waar
Engeland mee worstelt.
Een omzetting op korte termjjn,
zou tot een catastrofe voeren. Van
daar dat men in verband van het
Internationaal Monetair Fonds, al
geruime tijd een oplossing zoekt, die
'n zo spoepele mogelijke consolidatie
van de Britse schulden mogelijk
maakt. Ongelukkiger wijze hebben
de moeilijkheden in Frankrijk, die
uiteraard ook het internationale be
talingsverkeer voor extra complica
ties hebben gesteld, het streven naar
een aanvaardbare oplossing eerder
bemoeilijkt dan vereenvoudigd. Geeft
de Engelse economie nog steeds re
den tot bezorgdheid, ook in ons eigen
land is alles niet zo rozig getint als
men wel eens doet voorkomen.
Onze positie is
niet zo sterk
Het verslag van de organisatie voor
economische samenwerking en ont
wikkeling, O.E.S.O. wint er geen
doekjes om als het zegt dat de exter
ne en de interne economische positie
van de Nederlandse economie niet
zo sterk en gezond is als men btf op
pervlakkige beschouwing misschien
zou menen. Om. acht dit gezagheb
bende orgaan de vooruitzichten voor
een overschot op de betalingsbalans
niet gunstig.
Dit geeft te denken als men zich
herinnert dat prof. Zijlstra in zijn
vroegere functies van minister van
Financiën, duidelijk heeft gesteld dat
ons land telkenjare een overschot op
de betalingsbalans nodig heeft, om
zij economische positie te kunnen
behouden. Een tekort op de betalings
balans dat geruime jaren aanhoudt,
wijst dus op een onevenwichtige ont
wikkeling. De nationale bestedingen
overtreffen de nationale besparingen
Wie de criteria voor de economische
politiek van ons land, van de laatste
jaren onderzoekt, ervaart dat hierbij
steeds een rol spelen: het streven
naar volledige werkgelegenheid, een
bevredigende groei, stabiliteit van de
lonen en prijzen en een min of meer
permanent overschot op de betalings
balans.
Het zwakste element van deze vier
ls gebleken de stabiliteit van de lo
nen en prijzen, omdat het streven
naar volledige werkgelegenheid hand
in hand bleek te gaan met een stij
ging van het algemene prtfspeil, of
anders gezegd met inflatie. Een
overschot op de betalingsbalans werd
daardoor min of meer afhankelijk
van het feit of deze inflatie in andere
landen in een gegeven jaar, al of
niet sterker voortwoekerde dan in
eigen land.
In een lange reeks van jaren is dit
inderdaad het geval geweest en 6loot
ADVERTENTIE
Het einddiploma hbs of gymnasium is geen besluit, maar een begin.
Het is je paspoort bij het kiezen van een beroep. Van een vak
waarin je iets kunt worden, van werk dat je voldoening schenkt.
Het beroep van accountant heeft vele facetten en bestrijkt steeds
meer gebieden. De moderne accountant wordt gesteld voor een
grote verscheidenheid van taken; dit vraagt de gave om achter de
cijfers de feiten te zien en door consequent denken de financiële
en economische aspecten van die feiten te doorgronden.
Wanneer je het verlangen koestert en de wilskracht bezit om de
kennis die je in het dagelijks werk opdoet door studie te verdiepen -
dan liggen in het accountantsberoep fraaie toekomstmogelijkheden.
Er zullen beroepen zijn waarin je de eerste jaren meer kunt
verdienen, maar slechts weinige waarin je promotiekansen zo
afhangen van je eigen ambitie en wilskracht. Praktisch iedere
accountant is zijn carrière immers als assistent begonnen.
De opleiding verloopt tot aan het hoogste niveau in stadia, die alle
positie-verbeteringen meebrengen. Het praktijk-examen wordt reeds
spoedig afgelegd, hetgeen tevens een eerste salarisverhoging
betekent.
Jonge mensen die inlichtingen willen hebben over een werkkring op
een van onze kantoren, staan wij gaarne te woord. Wij verzoeken
hen hun brief te richten aan ons kantoor: Jacob Mosselstraat 2
's-Gravenhage - of ons te telefoneren (070-831100). waarna zij een
uitnodiging ontvangen tot een persoonlijk gesprek.
?.r
Van Dien, Van Uden, Besan^on, Koppenberg Co
Accountants
a i
AM5TERDAM SGflAVENHAÜÉ ROTTERDAM AffMM GROf#JG£N «NGELO HOOGEVHW WMLWIH ZWOLU
ANTViWOJ VA.LES6TAD (OJV&O ORANJESTAD (ARLBA) HAUPSBURG 1ST MAARTPO CARACAS (VENEZUELA)
Weer protest tegen
cultuurcensuur
BRUSSEL (ANP) De protestac
ties in België tegen de cultuurcen
suur van overheidsdiensten en politie
hebben geleid tot de „bekleding" van
beelden en monumenten met vrouwe
lijk schoon op verscheidene plein en
In enkele parken In Brussel.
De beelden werden voorzien van
papieren beha's en schorten, waar
op een eis voor meer artistieke vrij
heid was afgedrukt.
De protestacties, die zich tot nu toe
vnl. uitten in vergaderingen en teach-
ins, zijn reeds enige tyd gaande als
reactie op het in beslag nemen van
tijdschriften. Zij kregen onlangs
nieuw leven Ingeblazen door een ver
oordeling van Hugo Claus wegens ar
tistieke ..schending van de openbare
zeden en meldingen over bezoeken
van de politie aan bepaalde exposities
in kunsthandels in Brussel.
onze betalingsbalans met een over-
i schot. Doch de laatste jaren is er
van een kentering sprake. Dit is ojti.
een gevolg van een vertraging in de
groei van de wereldhandel. Gelukkig
zijn onze goud- en deviezenreserves
van een omvang dat ons land tijde
lijk een tekort op de betalingsbalans
kan overbruggen. Zou onze betalings
balans echter min of meer permanent
een tekort aanwijzen, dan wijst dit op
een structurele verandering in onze
economische positie. In dat geval kan
moeilijk worden voorkomen dat van
overheidswege maatregelen worden
genomen om het evenwicht tussen
besparingen en bestedingen te her
stellen. bjv. in de vorm van een
beperking der bestedingen, krediet
beperking e.d.
De opmerkingen in het rapport van
de O.E.S.O. over onze economische
positie, lopen vrijwel parallel met de
tekst van het jaarverslag van de
Ned. Bank, waarin prof. Zijlstra
eveneens wijst op de noodzaak om
met betrekking tot d e bestedingen,
een behoedzaam beleid te voeren. I
Als ik onder dit opschrift na
men van ontwikkelingslanden
ga zetten en U voorreken hoe
veel gezinnen daar een week
moeten leven van wat U op een
middagmaaltijd telkens op Uw
bord kunt krijgen, dan.
't Is sohandelijk om te zeggen,
maar er k&n teveel over gepro
pageerd worden en je kunt doof
worden zelfs voor noodkreten.
Nee, vandaag met dat .meede
len" dichter bij huis. En dan nog
niet de bejaarden of chronische
patiënten. Gewoon wij! Gewoon
zoals de meesten van ons zijn.
Leven zonder uitersten, gemid
deld.
Wat nadenken over meedelen
deze keer gaat over onszelf, 't Is
eigenlijk wel vreemd, maar je
kunt praten met jezelf. Niet di
rect hardop, maar van binnen. U
praat ook' met Uzelf. En waar
heb je het dan over? Over aller
lei van de dag, over wat je plan
nen zijn, over wat je gehoord
hebt of waar „iedereen het over
heeft". Alles bij elkaar dingen
die je ook best hardop tegen een
ander kunt zeggen. Dingen die
je kunt mee-delen. Maar dat is
niet het enige! U praat ook met
Uzelf over dingen, die je voor
geen goud zou willen meedelen.
Dingen waar je angst voor hebt,
die Je dreigend voorkomen, waar
je aan zeult of mee tobt. Din
gen die soms tijdenlang wegge
stopt kunnen worden of over
schreeuwd door het alledaagse,
maar die ineens weer de kop op
steken. „Bedervers" noem ik dat
wel vaak. Ellendige dingen, die
je je plezier vergallen en je hu
meur bederven. Die jeonaange-
naam voor je omgeving maken
en zelfs je toekomst kunnen
dichtslaan. „Bedervers" die in je
zitten, beter gezegd: je dwars
zitten. Hoe langer hoe meer
merk ik, dat er eigenlijk nauwe
lijks mensen zijn zonder „beder
vers". Niemand zegt het of
noemt ze. Niemand wil het ook.
want durft het niet. Intussen
spelen ze hun rol en wat voor
één!
Wat zou er, zo voor jezelf en
je eigen opluchting, al gewon
nen zijn als ze eruit waren, die
bedervers„Er-uit-waren". Nu
heb ik het ai gezegd, waar deze
overpeinzing om draait. Je moet
ze eruit gooien! Je moet ze mee
delen! In de bijbel die veel
meer realistisch, d.w.z. op het
gewone leven gericht is, dan op
het zogenaamd verhevene in
de bijbel wordt ons met klem ge
zegd: „deel mee!". „Deel die,
juist die haast niet te zeggen be
dervers toch mee". „Gooi ze er
uit". Tegelijk wil God zorgen
voor een veilig oor. Je kunt het
tenslotte niet langs de straat
sohreeuwen. In Zijn Kerk zorgt
de Heer voor open oren, waai- U
kunt mee-delen, wat U kwijt
moet. Daar zijn mensen die niet
zeggen: „Kom maar bij mij,
want ik ben beter dan jij. ik heb
zulke „bedervers", zulke ellendi
ge gedachten of angsten niet!"
Daar zijn mensen, die je eerst
mee-delen, dat ze het wèl heb
ben! Het net als U kennen. He
lemaal niet anders zijn. Maar
die de kans gevonden en aange
grepen hebben om het „eruit" te
gooien. Een kans, die alles te
maken heeft met Jezus/ Chris
tus. die „zichzelf meedeelt",
d.wz. nu net precies iets doen
kan aan onze „bedervers". Een
hele opluchting als je dat be
leeft, dan kan ik U wel meede
len.
J. Bovenberg,
Geref. predikant te Leiden.
Lelden Hervormde Gemeente:
Pieterskerk 10.30 u. ds. P. Kloek
(Jeugddienst) 7 u. dr. P. L. Schoon-
helm.
Hooglandse kerk 10 u. ds. J. Dieper-
sloot te Rotterdam. 5 u. d6. C. Vos te
Gouda.
Marekerk 10.30 u. ds. H. Bouter.
Bethlehemkerk Drlftstr. 10 u. de
heer J. Kooy.
Maranathakerk Lage Morsweg
10.30 u. dhr. A. G. Huigen.
Bevrijdingskerk Montgomery straat
0 u. ds. H. Bouter.
Koningskerk Konlngestr. 0 u. ds.
P. Kloek.
Vredeskerk Burggravenln. 10 u
dr. P. L. Schoonheim.
Ver. Vrijz. Herv< Aula Asserstraat.
10.30 u. ds. D. A. Werner te Wasse
naar.
Eg Ilse Wallonne Breestr. 10.30 u.
psteur J. M. Charensol.
Academisch Ziekenhuis 10.30 u. ds.
P. J. D. van Malssen.
Diaconessenhuls10.30 u. dr. P. O.
Kamma te Oegstgeest.
Jeugdkerk: L.HJ.-gebouw. Jeugd
dienst in de Pieterskerk.
Geref. Kerk: Zulderkerk, Lammen -
schans weg 1610 en 7 u. ds. Kro-
nemeijer.
Petrakerk. Surlnamestr. 10 en 6 u. ds.
Maaskant.
Oude Vestkerk 10 u. dr. Dronkert.
6 u. dr. v. d. Zwaan.
Beloftekerk: 9 u. dr. d.
6 u. dr. Dronkert.
Bevrijdingskerk, Aerent Bruunstraat
10.30 en 6 u. ds. Bovenberg.
„Groenhoven": 10 u. ds. J. Hart
kamp. te Hlllegom, (In alle diensten
viering Heilig Avondmaal. Namiddag
bovendien Dankzegging)
„De Mirt" 10 u. lOuderendlenst) ds.
Post.
Geref. Kerk (vrijgem.): 10 en 5 u.
ds. J. v. d. Haax
Doopsgezinde gem.: 10 u. ds. H. van
Bllderbeek.
Evang. Christ. Gem. (Mlddelstegrt.
3)10 u. dhr. J. P. G Slerat te Lel
den
Christian Science (Steenschuur 6)
10.30 u. dienst
Oud-Kath. Kerk (Oronesteinkade 2)
10 u. HM.
Vrije Kath. Kerk (Vreewljkstr. 19)
10.30 H. Mis.
Nieuwe Apost. Kerk (Hoge Rijndijk
241 9 45 u. en 4 u. dienst.
Leger des Heils: 10 u. helllglngs-
dienst 7.30 u. verlossingssamenkomst.
Chr. Geref. Kerk: 10 u. en 6 u. ds.
C. Carller.
Remonstr. Gem.: 10.30 ds. J. W. Wery
te Rotterdam.
Baptistengem. 10 u. dhr. G. P. Ver-
duyn te Schevenlngen.
Geref. Gem. 10 en 4 uur ds. K. de
Geer te Den Haag.
Alphen aan den Rijn Herv. Gem.
Adventskerk Julianastr. 9.30 u. ds. W.
Verweij. 6.30 u. ds. A. VIietstra te
Waarder voor G. B. Kruiskerk Gouw-
sluis 6.30 u. ds. P. A. Lefeber. Op
stand! ngs kerk 9.30 u. ds. J. H. Bogere.
6.30 u. ds. W. Verweij. Gebouw Na
bij 9.30 uur Jeugdkapel dhr. Taselaar.
Gebouw Bethel Jeugdkapel dhr. J. B.
H. Lefeber. Martha-Stichting Rijn
stroom 10.30 u. ds. I. J. Walpot m.m.v.
Artl et Religlonl. Oudshoom: Ouds-
hoornseweg 10 u. ds. G. Cadée. Sions-
kerk 9.30 ds. H. Koudstaal. 6.30 u. ds.
A. Bruere te Westbroek. Gebouw On
derweg 10 u ds. M. Hanemaaijer. Aula
Noord 11 uur ds. H. Koudstaal. Geref.
Kerk Maranathakerk Raadhulsstr. 9.30
u. en 6.30 u. ds. J. van Oostrum te De
Meern. Salvatorikerk W. de Zwijger
laan 9.30 uur en 6.30 uur ds. A. Bor-
man. Alphen-Noord Goede Herderkerk
Zaterdagmiddag 4 uur Viering Heilig
Avondmaal voor minder validen. Zon
dag 9.30 uur en 6.30 uur ds. G. O. N.
Veenhuizen. Viering HA. Geref. Kerk
(Vrijgem.) 9.30 u. leesdienst, 6.30 u. ds.
H. Scholte. Chr. Geref. Kerk Jeruza-
lemkerk Grijpenstelnstr. 9.30 u. en 5
u. ds. W. van Sorge te Bennekom.
Oud. Geref. Gem. Kerkgebouw Hooft -
str. 240, 9.30 u. en 4 uur Leesdienst.
Rem. Geref. Gem. Geen dienst. Baptis
ten Gem. Kerkgebouw Molenvlletln.
Volle Evangelle-gem. (Volksbelang) 10
u. dienst.
Aarlanderveen Herv. Gem. 10 u.
ds. Stehouwer, 6.30 uur ds. G. van
Doorn. Geref. Kerk 10 u. en 6.30 u. ds.
J L. Brands te Oegstgeest. Chr. Ge
ref. Kerk 9.30 u. dienst des Woords.
2.30 u. dhr. J. van Leeuwen.
Bodegraven Herv. gem. ('t Anker)
9 u. ds. A. J. de Jong te Leiden. 6.30
Kand. Van Oosterom te Waddinxveen
(Salvatorkerk) 10 u. ds. C. A, van Har
ten 6.30 u. ds. J. H. Cirkel. Geref. Kerk
10 en 6.30 u. ds. G. v. d Maaten te
Den Ham. Geref. Kerk (vrijgem.) 9.30
en 4.15 u. ds. H. Scholte Geref. Gem.
10 en 6 u. leesdienst. Evang. Luth
Kerk 10.30 u. ds. G. Huls. Evang.-
kring: 10 u. eredienst. 6.45 u Jb.
Klein Haneveld.
Boskoop Herv. gem. 9.30 u. ds.
W. L. Heijmans. 6.30 u. ds. A. de Leeuw
Vrijz, Prot. Geloofsgem. (In de Rem.
Kerk) 10 u. ds. L. H. C. Friedericb
uit Lelden. Ohr. Geref. Kerk 9.30 en
4.30 u. ds. J. Mannl. Geref. gem
9.30 en 6. U
Leesdienst. Geref. Kerk
9.30 en 5 u. ds. J. Spoelstra (H.A.).
Hlllegom Herv. gem. 10 u. ds. C.
Boogaard (HA.) 7 u, ds. J. Brons
geest Jr (HA,) (Kantine Leeuwenstein
10 u. Jeugdkapel. Geref. Kerk 10 en
7 u. ds. W. P. H. Pouwels. Chr. Geref.
Kerk 10 en 5 uur stud. J. Last te
Apeldoorn.
Hooginade Herv. gem. 10 u. ds.
Fred, J. Broeyer (H.A.).
Hazerswoude Herv. Gem. 10.30 u.
dhr. L. van Gaaien te Bodegraven.6.30
u. ds. W. L. Heijmans te Boskoop.
Geref. Kerk 9 en 5 u. ds. Brink (HA.).
Kaag Herv. gem. 10 u. ds. Lapré
te Noordwijk aan Zee.
Koudekerk aan de R(Jn Herv. gem.
10 u. en 7 u. ds. Quak (HA.) Geref.
Kerk 8.30 en 10.30 u. en 7 u. ds. Mak-
klnga (H.A.).
KatwUk aan Zee Herv. gem. Nieu
we kerk 10 u. ds. Jac. de Vos (H.A.
oppasdienst) 6 u. ds. W. Vroegindewey
Oude kerk 8.30 u. ds. A. Vink (bid-
dlenst) 10 u. ds. V/. Chr. Hovius (H.A.)
6 uur ds. J. P. van Roon (HA.) Ich-
tuskerk 10 u. ds. G. Boer (H.A. oppas
dienst) 5 u. ds. J. Haltsma te Woerden.
Pniëlkerk 9,30 u. ds. J. P. van Roon
(H.A. oppasdienst) 6 u. ds. W. Chr.
Hovius (H.A.) Groen van Prlnsterer-
school: 10 u. ds. A. Vink. Kapel Zie
kenhuis Overduin: 4 u. ds. J. G. van
Ieperen. Wljkzaal Ichtuskerk: 10 u.
Dovendlenst. Geref. Kerk Vredeskerk
9.30 u. ds. F. Pijlman; 5 u. ds. W. Bak
ker Triumfatorkerk 9.30 u. ds. R. de
Vries; 5 u. ds. F. Pijlman. Zeehoepl-
tum (longklinlek) 8.30 u. ds. F. Pijl
man, Chr. Geref. kerk: 10 en 6 u. ds.
H. C. van der Ent. Geref. Kerk (vrij
gemaakt) 8.30 u. ds. De Groot te Win
terswijk; 7 u. ds. de Groot. 10.30 u. ds.
J. C, Breen; 5 u. ds. J. C. Breen. Geref.
Gem. In Ned. (kerkgebouw Louwestr.)
10 en 5 u. Leesdienst. „Volle Evang.gem.
Katwijk", (gebouw „Brittenburg 10
uur dienst.
Katw(jk aan den Rijn Herv. gem.
Dorpskerk 9.30 u. ds. A. Makkenze; 6
uur ds. P. W. Spruljt te Amsterdam
Aula Beatrixschool 10 u. ds. W. A. B.
Hagen te Zwolle; 6.30- u. ds A. Mak
kenze gymnastieklokaal school Narcis
straat 10.30 u. ds. J. C. Bregman te
Gouda; Geref. Kerk: 9.30 u. ds. A.
Bakker te Katwijk aan Zee (H.A.); 7
Ed Hoornik. De Overlevende. Meulenhoff, Amsterdam. C J
Een novelle van de angst, van de herinnering en van de
creativiteit dat is dit verhaal van Ed. Hoornik wel. Wat
de angst betreft, het is de angst die is blijven hangen uit een
oeroud schuldbesef en uit een afschuwelijk verleden; het
„horror vacuï" en de angst voor de anderen. Dat is daarom
duidelijk, omdat de vertellende figuur, die Kuyll heet zich
gevestigd heeft in een hotel in Spanje, vlak bij de plaats waar
een Amerikaans vliegtuig een atoombom in zee verloren heeft.
Een historisch feit, zoals men zich zal herinneren. Deze Kuyll
nu, bezeten van vele angsten, is totaal niet bang voor de aan
wezigheid van de bom, die hij beschrijft als een „grote grijze
vis, waarvan de andere vissen, die in duizend kleuren voorbij
schieten, onmiddellijk zien, dat het geen echte is". Hij stelt
zich het voorwerp op de zeebodem voor: „Af en toe kantelend,
om zijn as draaiend, of zich verheffend". Kortom, hij spreekt
erover in termen, die alles oproepen behalve angst. De ver
teller spreekt zelfs van „luchthartigheid".
TT I het proces van het ontstaan eigen-
Herinnering lijk van nab^ voigeo kan.
Het hotel is leeggelopen na het be
richt van de bom, maar Kuyll is ge
bleven omdat hy „plotseling zeker
geweten had te moeten blijven".
Voor deze overtuiging, dit voorge
voel, wordt verder geen verklaring ge
geven, maar men kan de conclusie
trekken dat deze Kuyll, de dood een
maal teboven gekomen, die niet meer
vreest of dat hij als auteur juist in
staat zal blijken in dat hotel dat
door zijn verlatenheid iets spookach
tigs heeft gekregen, zijn verhaal te
schrijven of, wat hetzelfde zal blij
ken te zijn. zijn ego weer binnen de
perken te krijgen.
De herinnering is de herinnering
aan een concentratiekampverleden,
dat Kuyll eigenlijk in een verhaal
zou willen verwerken maar dat on-
wèerstaanbaar opduikt als persoon
lijke ervaring, zodoende de zuivere
creativiteit in de weg zittend. Want
het is Kuylls bedoeling de geschiede
nis te vertellen van het meisje Lau
ra en haar achtjarig broertje Mark.
Naar dat doel wyzen de aantekenin
gen, in het vliegtuig op weg naar
Spanje gemaakt. Het zijn dan ook de
twee brieven aan Laura met een deel
van het tiende hoofdstuk, die het
eigenlijke verhaal vormen Maar
daarnaast, daar doorheen stromen
de occupaties, de overwegingen, de
reacties van de auteur, zodat men
De vrouw verschijnt
De vrouw verschijnt in het zesde
hoofdstuk. Kuyll treft haar man in
de bar en wat hem het eerste boeit
Is haar opvallend rode haar. Aange
zien hy snakt naar een vrouw, grypt
hij de gelegenheid onmiddellijk aan
en maakt kennis met haar. wat in
de verlatenheid van het hotel niet
moeilijk is. Teruggekeerd in zijn ka
mer, die naast de hare ligt, maakt
hfj voorbereidingen voor een avon
tuur in de nacht, maar bezeten van
de tweede realiteit, het Laura-ver-
haal, ziet hij de vrouw die een Duitse
is, opeens staan als de rode Irmgard,
de assistente van de kamparts die de
slachtoffers voor de gaskamers uit
koos. Zó bezeten is hij van d.»l visioen
dat htf plannen maakt haar gevan
gen te laten nemen, doch zün werk
zame fantasie waarschuwt hem ver
volgens dat de rollen ook weieens om
gekeerd zouden kunnen worden.
Intussen gaat het leven in het ver
laten hotel verder. Op eikaars gezel
schap aangewezen ontmoet hij Irm
gard, die een verstandige verpleegster
in een psychiatrische inrichting blijkt
te zyn, op het strand. Er ontwikkelt
zich een merkwaardig gesprek over
de mystiek van het stierengevecht,
naar aanleiding van een reeks platen
die blijkbaar als een eigenaardig
soort kruiswegstatie in de eetzaal
hangt. Op de laatste gravure legt de
stierenvechter zyn hand op de kop
van de stier, daar waar hy zijn
zwaard had moeten steken. Een han
deling die „De Begenadiging" schijnt
te heten. Kuyll vergelijkt zich met de
begenadigde stier: zij hebben de dood
ervaren en moeten verder leven. Een
bedelend jongetje op het strand
plaatst Kuyll weer in zyn afgesplit
ste realiteit. Het jongetje wordt Lau
ra's broertje en tevens verandert het
spel met de rode lap in een visioen
van de kampleidster die Mark ach
ter haar jasje aandraven.
In een volgende fase vertelt Kuyll
het vervolg van Laura's lot aan Irm
gard, dat heel aangrijpend is.
Ten laatste wordt de bom zonder
onheil te hebben aangericht, opge
vist en de hele omgeving viert het
„fiesta de la bomba". Nog achtervol
gen Kuyll wel herinneringen as-
ED. HOORNIK
sociaties, maar de obsessie is weg.
niet anders dan een leegte achterla
tend. Een leegte waarvan hy ver
wacht dat die zich wel met „nieuwe
verlangens, nieuwe ervaringen zal
opvullen".
Symboliek
„De Overlevende" is voor het groot
ste gedeelte, b.v. het tiende hoofdstuk
met zyn tweezijdige ontknoping uit
gezonderd, een verhalend gedicht in
proza geschreven. Dat is te horen
aan het ritme van de zinnen en te
begrijpen uit de symbolische beteke
nis van vele woorden, die zoals dat
in een gedicht veel voorkomt, poly
interpretabel zijn. Maar waarom zou
dat een bezwaar zijn als het goed
overkomt?
CLARA EGGINK
u. ds. R. de Vries te Katwijk aan Zee
(H.A.)
.elderdorp Herv. gem. (Hoofdstr.)
u. dr. J .G. van Iperen te Katwijk
-Zee. 10.30 u. hr. J. v. d. Hoek. (Schep,
pingskerk. kapel) 10.30 uur dr. J. G. v.
Ieperen. Gebouw10.30 Jeugdkerk.
Geref. Kerk (Hoofdstr.) 10 u. ds. A. I
C. van Nood te Velzen. 6.30 u. ds. F»,
Minnema. (Scheppingskerk) 9.30 u
ds. Minnema. 5 uur ds. van Nood
Ver. Vrijz. Herv. (Gebouw LindelaanTS
12a) 10.30 mej. L. A. v. d. Voort taftj
Heemstede.
Noordwfjk aan Zee Herv. gem. ïoj Z
u. ds. D. Keurling, (De Rank) 10 uW
Jeugdkerk. 7 u. ds. J. Poort Leiden)!?
Sole Mio 10 u. ds. Dirkse Oegstgeest jr0
Geref. Kerk 10 u. ds. T. W. Pénnlngferi
(Zoetermeer) 7 u. ds. H. van den Berm
(Sassenhelm) Herv. Ger. Evangelisa-fl
tie (VGLO-school, Schoolstr. 2) 10 ufr.
dhr. C. Kestlng (Dirksland) 3.30 u)ot
ds. A. van Eyk (Bergschenhoek). n
Noordwijk-Binnen Herv. gem. Kr1
u. ds. J. Dok. 7 u. ds. D. Keunlngffl.
Geref Kerk 9.30 u. ds. C. Warner, ijllc
u. ds. J. Haftkamp (Hlllegom (Vann«,
den Berghstichstichtlng) 11 u, ds. Cj
Warner. Ned. Prof. Bond geen dienst]0
Noordwykerhout Herv. gem. l(jut
u. en 7 u. ds. A. H. Smits (HA..). 1
Nieuwkoop Herv. gem. 9.30 u. ds|re
Lalleman te Oude Wetering, 6.30 u. ds.er
J. A. G. van Zanten te Wassenaar)
Geref. Kerk 8.30 u. ds. J. Dethmeri||j
te Woubrugge. 2.30 u. ds. A. P. Helnef
'e Ter Aar. Ohr. Geref. Kerk 9.30 u. eihrt
1.30 u. dhr. J. van Leeuwen. Rem. Ge"
reformeerde Gem. 10 u. ds. T. Elderstfli
Mayer.
Nleuwveen Herv. Gem. 9.30 u. dhfl S'
J. de Vries. 6.30 uur ds F. D. Emouthe
(Jeugddienst) Geref. Kerk 9.30 u. ei)
2.30 u. ds. J. E. Brederveld te Leldenerj
LeLmulden Herv. Gem. 9.30 u. ds
Geref. Kerk 9.30 uur en 7 u. ds. H. Jjor
Koffrie te Spijkemisse.
Lisse Herv. Gem. Grote kerk l4_
u. ds. D. J. Vossers, te Leiden. 7 u}n
ds. A. L. Lapré, van Noordwljk-Bltmea,..
(Herv. Kapel) 10 u. ds. P. J. Mackkaa?"
van Oegstgeest. Geref. Kerk 10 en 7 ui
ds. J. R. zijlstra, te Duurswoude Chr.
Geref. Kerk 10 en 4.30 u. ds. D. HLf
Biesma; Geref. Gem. 10 en 4 u ds, wil
Duyker. Geref. Kerk (Vrijgem.) 10 eiT
4.30 u. ds. J. J. Verleur (H.A.) Oud
Geref. Gem. 9.30 en 3 u. Leesdtenstle
Oegstgeest Herv. gem. (Groenre(
Kerk) 10.30 u. dr. G. P. H. Loche^n
(HD.) (Pauluskerk) 10 u. ds. H Perjof
dok (Gem.centrum) 7 u. ds. W. E. Verm
donk (H.A.) Vrijz. Herv. (Gem.cenL
trum) 10.30 uur ds. M. J. Wagenvoord]*0
(H.D.). (Zendingskapel) 10 uur mejlnt
A. Renou (Jeugdkapel). Geref. Kei%
10 en 7 u. ds. Vegter. Geref. KertL..
(vrijgem.) (Rijnlandslyceum) 8.30 enf
u. ds. C. J. Breen (Jullanaln. 1) 8 3«ld
en 3 u. dr. J. Veenhof. U
Oude Wetering: Herv. gem. 9.30 u. d«k
Bronsgeest te Hillegom. Geref. KerBStj
9.30 u. en 6.30 u. ds. H. Pestman t«ni
Klundert Rem. Geref. Gem. 10 u. d£ot
A. W. Cramer. r8l/
Rijnsbiirg Herv. gem. (Grote kerk
9.30 u. ds. H. van Gosliga (H.D.) 1
u. ds. A. Vink van Katwijk a/ Ze«
(Bethelkerk. Brouwerstr.) 9.30 u. di
heer J. Vink van Katwijk a/Zee. Pp
u. ds. H. van Gosliga Geref, Kerlfe
(vrijgem.) 10 en 5.15 u. leesdlenstH!|::
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 u. ds. Gp
de Vries Geref. Kerk Petrakerk 9.30 Del
ds. Bosma. 5 u. ds. Bljleveld. Maranaj»
thakerk (voor kerkgangers Rapenburgfe
kerk)8.45 u. ds. Bijleveld. 4.30 u. dlHp
Post. Maranathakerk: 10.15 u. proijiP
dr. Verkuyl 6 u. ds. Bosma.
Rljnsaterwoude Herv. Gem. 9.3
u. ds. Ph. J. Leenmans (H.A.) 7
dhr. Stroo. Chr. Geref. Kerk 9.30 tlfcf
Dienst des Woords. 2.15 u. ds. ^3
Vries te Rijnsburg.
Sassenhelm Herv. gem. 9 en 10.3^1
u. ds. A. Oskamp te Voorhout; 7
ds. F. E. v. d, Zee te Heemsted
(jeugddienst): Geref. Kerk 9.30 u. cUHÉ
H, v. d. Berg, 5 u. ds. J. Warner t
Noordwijk aan Zee; Chr. Geref. Ker
10 en 5 u. ds. L. S. den Boer
Avondmaal en Dankzegging).
Valkenburg Herv. gem. 10 u,
van Doorn te Zoeterwoude 6.30 u.
G. Zonneveld. Geref. Kerk 10 u dl
J Bijleveld te Rijnsburg, 6.30 u.
F. Pijlman te Katwijk. Geref Kei
(vrijgem.) 9.30 en 5 u. dienst.
Voorhout Herv gem 10 u. ds.
Jong van Zoetenneer, Geref Kerk
herv kerk) 7 u. dr. K. Dronkert
Leiden.
Voorschoten Herv. Gem. (Dorp I
kerk) 10 u. ds. Zijlstra 7 u. (Jeugd
dienst) ds. Kloek te Lelden. (Hulp fl
Heil) 10 u. Pfarrer H. C. Piper uit O»
nabrück. (Rijndijk) 10 u. ds. Melj»
ring. Geref. Kerk: 10.30 en 5 u. dl
8.30 en 3.15 u ds. J. V. d. Haar
Lelden.
Waddinxveen Herv. gem. (Brugl
kerk 9.30 u. ds. L A. Klootwijk t
Ede (HA) 6.30 ds, L A. Klootwijk. (Es
doornln.) 9,30 u. ds. J. v. d Heufl
(HA) 6.30 ds. J v. d Heuvel. (Bethfll
9.30 u. ds. T. van 't Veld (HA) 5
ds. T van "t Veld. (Immanuelkerkgt
meente) 9.30 u. dr. A. van Haarld
(HA) 19.- u. dr A. v. Haarlem (HA
Geref. 8.45 en 10.45. en 6.30
B. Koekkoek (HA) Chr afgesch. GeO
9.30 en 5 u. ds. A. P. Verloop.
Warmond Herv Gem. 10 u ds.
M. Snijders, med. van het kerkkoof
7 u. heer J Vink uit Katwijk
Woubrugge Herv gem. 9.30 en 6
u. D Kempenaar Geref. Kerk 9 30
6.30 uur ds. D Dethmers (H/
Zevenhoven Herv. gem. 9.3C u. d»
Reijenga. Geref, Kerk 9.30 en 7 iKaB
didaat J. A. Koole te Haastrecht.
Zoeterwoude Herv. gem. IC u.
G. Zonneveld.
Zwanunerdani H .-rv. Gem 10 4
ds. C. L v. d Broeyk. 6.30 u ds.
Doorn te Zoeterwoude Geref Kerk
u en 6 30 u. Kand. Van der Zee f 1
Benthen (Fr). Rem. Geref Gett
Geen dienst.
