UID-AFRIKA
EMT DE WOESTE ORANJE
Halfwoestijn
wordt land van melk S
S en I
Reis naar
Zuid-Afrika
VI
Van onze redacteur
Buitenland
Tulpen uit Japan
eeuw bestaan er plannen om aan die
van water en grond een einde te ma-
hans begint die droom werkelijkheid
straks zal al een enorme halwoestijn
l zijn in een land van melk en ho-
een bedrag van 2V-> miljard gulden
huidige prijzen) wordt thans met man
gewerkt aan de uitvoering van het
„Oranjerivier-projek". Het is kostbaar-
bouw van de Assoeandam en kan in
geleken worden met Amerika's Boul-
n Temnessee-valiei (van voor de Tweede
>g), de Kariba-dam in Rhodesië en het
untains-project in Australië. Natuurlijk
tolossaal werk, dat zich uitstrekt over
van duizenden kilometers en een hoog-
van drieduizend meter, niet in een
Pas over duizend jaar, zo hebben de ingenieurs
berekend, zal het probleem van dichtslibben om
de hoek komen kijken. Voorlopig heeft men dus
nog de tijd.
Tunnel
Een bijzondere constructie in dit gigantische pro
ject vormt de tunnel, die van het meer achter
negen kleinere stuwdammen en stuwmeren
in de Oranjerivier;
honderden kilometers irrigatiekanalen van
beton;
22 elektriciteitscentrales.
Gevolgen voor landbouw
De voordelen van het ORP liggen voor de hand.
Er ontstaat in de eerste plaats een belangrijke
uitbreiding van het landbouwareaal. Voor een
goed begrip van de agrarische situatie dient men
te weten, dat het grootste deel van Zuid-Afrika
tenminste duizend meter boven de zeespiegel ligt.
Het gevolg is, dat het rivierwater in snel tempo
baarheid van water zal profiteren, spreekt wel
vanzelf: steden tot op een afstand van 350 km
van Hendrik Verwoerd-dam (zoals Bloemfontein,
Kimberley en Port Elizabeth) zullen dagelijks
van 450 miljoen liter drinkwater worden voorzien.
Het hoofdkwartier van het Oranjerivier-project
draagt de kenmerkende naam van „Oranjekrag".
Naast dit modeldorp, waar de leiding zetelt, zijn
hier en daar „constructiedorpen" verrezen, met
in totaal vijftienduizend inwoners, die allen bij
het ORP betrokken zijn. Technici uit niet min
der dan zeven Europese landen verwerkelijken de
plannen van de Franse maatschappij, aan wie
de bouw van de Hendrik Verwoerd-dam is opge
dragen. De uitvoering berust echter bij Zuidafri
kaanse ingenieurs, die zich deze gelegenheid om
een bijzondere bijdrage te leveren tot betere be-
V1EI 1
"•geleden nam de Zuidafrikaanse regering
og onder premier Ver woerd het ingrij-
■sluit tot beteugeling van 's lands machtig
de onstuimige Oranje, die zich uit de
|nd meter hoge Drakensbergen west-
liar de Atlantische Oceaan spoedt. Al on-
l&uwen transporteert zij over een afstand
kilometer een kwart van Zuid-Afrika's
lelloos naar zee. En dat terwijl grote delen
van dit land, vooral het woestijnachtige centrum,
aan waterschaarste lijden. Dat waterver lies is ove
rigens nog niet eens het ergste: erger is dat deze
stroom die geheel Nederland, inclusief het op
pervlak van IJsselmeer en Waddenzee, elk jaar
tot een hoogte van 35 centimeter onder water zou
kunnen zetten zoveel kostbare grond meesleurt,
die voorgoed verloren gaat.
Een Japans meisje van 16 jaar schreef ons een
brief, vrolijk versierd met rode tulpen en de Ne
derlandse vlag. Ze wil graag corresponderen met
jongeren uit ons land. Japan en Nederland ver
schillen veel van elkaar, „Maar als we er voor
vechten de verschillen tussen de Aziatisch-Afri-
kaanse en Europese volken op te ruimen, dan
geloof ik dat we daardoor mee helpen de vrede
in de wereld op te bouwen", schrijft ze.
De briefschrijfster, Yuko Onda. vertelt ook wat
haar hobbies zyn. Ze leest graag en houdt ook
van tennissen en foto's.
Voor wie Yuko wil schrijven, haar adres is: Yuko
Onda. 2 - chome, Heiwa-machi. Kanayawa-city,
Ishikawa-ken, Japan.
t O i
woonbaarheid van hun eigen land niet hebben la
ten ontgaan. Enorme kranen, meer dan half zo
hoog als de Eiffeitoren, zijn op het werkterrein
bij de rivierbedding verrezen en zijn al op vijf
tien kilometer afstand zichtbaar. Steeds meer
begint het werk vorm te krijgen dank zij de ge
stadige arbeid van honderden machines voor
grondverplaatsing, cement storten en andere be
zigheden.
Remmen
In oktober j.l. besloot de regering-Vorster de
constructie van de Van der Kloof dam, het op een
na grootste onderdeel van het gehele project, nog
even uit te stellen Dit bleek op dat ogenblik
nodig in het kader van de bestrijding van de
inflatie, die een gevolg is van de razendsnelle
expansie van de Zuidafrikaanse economie. Maar
de afremmingsmaatregelen hebben intussen al
zoveel resultaat gehad, dat de plannen voor de
Van der Kloofdam en de rest van het ORP niet
of nauwelijks onder het uitstel zullen hebben te
lijden.
Voordelen
Tot de onmiskenbare voordelen van het ORP be
hoort ook, dat Zuid-Afrika's industrie, die nu al
te sterk geconcentreerd is aan de Witwatersrand,
in de toekomst een veel betere spreiding zal
krijgen. Ook zal de agrarische ontwikkeling in een
gebied, dat vrijwel ongebruikt in het centrum
van het land is gelegen, de bevolkingsvlucht van
het platteland naar de steden in sterke mate af
remmen. Het land krijgt daardoor meer eenheid.
De grote centra van bedrijvigheid liggen nu in
het noorden (Johannesburg/Pretoria en omge
ving: de hierbovengenoemde Witwatersrand), in
het zuiden (Kaapstad), in het zuidoosten <Port
Elizabeth en Oos-Londen) en in het oosten (Dur-
Deze brug over de Oranje behoort tot de
werken, die noodzakelijk zijn geworden om de
rivier te temmen.
ban). De Oranjerivier doorstroomt juist destreek,
die deze verspreide eenheden een grotere binding
geeft. En tenslotte: ofschoon de natuur Zuid-Afri
ka allerminst karig heeft bedeeld, verwacht men
door de uitvoering van het ORP toch ook nog
een aanzienlijke uitbreiding van de gebieden voor
recreatie en toerisme.
Verandering
Nu reeds voltrekt zich, door de bouw van de
Hendrik Verwoerd-dam, een zichtbare verande
ring. Tot voor kort was bijv. de omgeving van
het nieuwe dorp Oviston (een naam, die gevormd
is door samentrekking van Oranje-Vistonnel) een
verlaten wereld met „koppies en bossies", zoals do
Zuidafrikanen de schaarsbegroeide heuvels in de
ze contreien plegen aan te duiden. Alleen waA
schapen vonden er voedsel. Maar nu is het een
gigantisch werkterrein, dat dreunt van de mecha
nische boren en de enorme graafmachines. In
vroeger tijd spraken de Hottentotten over de Ka
roo een oneindig gebied met struikgewas en
hier en daar een afgeplatte heuvel als over
„die plek van groot droogte". Als er regen wa6 ge
vallen, veranderde het terrein als bij toverslag in
een landschap met miljoenen wilde bloemen. Maar
de droogte was regel en zó heet is dit land, dat
luchtspiegelingen geen zeldzaamheid zijn. De
dambouwers, tunnel- en kanaalgravers hebben
het er dan ook niet gemakkelijk. Die stoffige we
reld met haar dwergachtige plantengroei, waar
voor de naam „halfwoestijn" zeker niet overdre
ven is, omvat een derde van het grondgebied van
Zuid-Afrika. Het machtige „Oranjerivier-projek"
zal hierin verandering brengen. De Oranje is een
wilde rivier, die, bij zware regenval of smeltende
sneeuw in de bergen van Basoetoland, plotseling
een kolkende stroom schuimend water door de
smalle kloven perst. Ontelbare boeren, ingenieurs
en politici hebben er zich het hoofd over gebro
ken hoe die woeste stroom getemd kon worden
en van zijn onvoorstelbare kracht gebruik kon
worden gemaakt. En nu zal dan, in een tijdvak
van dertig jaar, een gebied, dat tweemaal zo groot
is als geheel Groot-Brittannië, totaal veranderen.
In de dorpen van de noordelijke Karoo en de zui
delijke Oranje-Vrijstaat begint die verandering
zich nu reeds af te tekenen. Niet alleen door de
stijging van de grondprijzen, maar ook door de
modernisering van de hotels en door de bouw van
nieuwe winkels.
Rl.
Een typisch beeld van de nu nog dorre
streek van centraal Zuid-Afrika.
f voltooid worden. Dit is een karwei van
jaren, dat pas omstreeks 1990 beëin-
feijn.
—iachtige dam
de voornaamste onderdelen ls de Hen-
R'oerd-dam, die over vier jaar gereed komt
►nder de grootste dammen van de wereld
ide plaats zal innemen. Per maand (de
l uitgezonderd) wordt hier thans 50.000
-jmeter beton, gestort; in totaal wordt dat
f miljoen kubieke meter. Na 1972 zal er
praB'e enorme betonnen muur van negentig
nmPogte en 840 meter lengte een meer ont-
•chAt bijna honderd kilometer lang is en in
%isselt van acht tot zestien kilometer. De
ïïstlijn wordt geraamd op 530 km, terwijl
jaaJd van dit reusachtige bassin waarvan
"wacht, dat het een toeristische attractie
is #en op zes miljard kub. meter water
liVwchat.
da
de Verwoerd-dam naar de Visrivier wordt aan
gelegd. Die tunnel van niet minder dan tachtig
kilometer lengte (en daarmee de langste van de
gehele wereld) zal per dag vier miljard liter wa
ter in oostelijke richting afvoeren, waardoor een
oppervlakte van 35.000 hectare (driekwart van
onze Noordoostpolder) in de valleien van de Grote
Visrivier en de Sondagsrivier (oostelijke Kaappro
vincie) bevloeid kan worden. Over drie jaar komt
deze „Oranje-Vistunnel", met zijn doorsnede van
vijf meter, voor gebruik gereed. Dat is snel, als
men weet dat voor de aanleg zeven miljoen ton
gesteente verwijderd en twee miljoen ton cement
gestort moet worden.
Die tunnel vormt echter slechts een onderdeel
van het ORP. Want behalve de Hendrik Ver
woerd-dam en deze Oranje-Vistunnel staan nog
de volgende werken op het program:
de Van der Kloofdam, 780 meter lang en
99 meter hoog;
de Torquaydam, met een hoogte van 69 me
ter;
H r
J
l
i A", >vi£
Weekendbijlage Leiasch Dagblad
\- jpA;SS»
Zaterdag 4 mei 1968
Kaart van het
gebied waar
Zuid-Afrika
enorme prestaties
levert.
naar zee vloeit en er zijn dan ook maar weinig
rivieren, die voor schepen, groter dan een kano,
bevaarbaar zijn. Natuurlijke meren, waar de wa
tervoorraad wordt opgezameld, zijn uiterst zeld
zaam. Gevolg: negentig procent van de beschik
bare landbouwgrond is afhankelijk van besproei
ing, slechts tien procent heeft voldoende aan re
genval.
En wat de Oranjerivier aangaat, daarvan werd
tot nu toe slechts vijftien procent water vermogen
voor irrigatie gebruikt, voornamelijk door middel
van de Boegoeberg-dam. Het ORP gaat dus ook
de resterende 85% in gebruik nemen. Het ver
bouwen van tarwe, citrusfruit, katoen, tabak en
andere produkten zal een aanzienlijke uitbreiding
ondergaan.
Volgens een voorzichtige raming zal aan gra
nen, vlees, melk en fruit jaarlijks voor 700 mil
joen gulden beschikbaar komen. Op een geirri-
geerd gebied van een klein miljoen hectaren zul
len tienduizend boeren de voeding van een half
miljoen inwoners voor hun rekening kunnen ne
men, aldus een voorlopige, zeer bedachtzame
taxatie.
Vestiging industrieën
En dan is er verder de 200 megawatt elektriciteit
uit de tientallen krachtcentrales, waardoor ruime
perspectieven geopend worden voor de vestiging
van allerlei industrieën, vooral ijzer, en staal
bedrijven en chemische nyvcrheid. Men rekent
verder met de bouw van tal van steden, dc aan
leg van een uitgebreid wegennet en de stichting
van een aantal vliegvelden Dat alles wordt mo
gelijk door waterbeheersing.
Dat nie.t alleen de industrie van de beschik
