Adres aan raad tegen
torenbouw aan singel
Als het u om de
goede, pure tabak gaat
Bron van vriendschap
en genoeglijke kont
Hoe het
begon
Universiteit heeft
alternatieven om.
op Doelenterrein
Verkeerscu rsus
of extra boete
(Hoe minder gesaust, hoe liever...)
PAGINA IS
LEIDEN De Sociëteit „Amicitia" bron van vriendschap
en genoeglijke kout bereikt deze maand een eerbiedwaardige
leeftijd: 200 jaar. Twee eeuwen heeft zij zich in de wenteling der
tijden, zich daarbij steeds verjongend en verfrissend, staande
weten te houden. Twee eeuwen ook, waarin de geest en de sfeer,
die haar oprichters eens voor ogen stonden, gehandhaafd zijn
gebleven.
Decennia lang hebben talrijke Leidenaars, veelal na een ver
moeiende dagtaak, in „Amicitia" de ontspanning gevonden,
waaraan zij in vele gevallen toe waren. Geen zwaarwichtige
praat, doch een gezellig onder-elkaar-zijn was en is nog steeds
de pijler, waarop het sociëteitsleven rust.
Blikken wij in de geschiedenis
van deze 200-jarige dan blijkt, dat
de wieg van Amicitiastond aan
de Breestraat tegenover het
Stadhuis, ten huize van de heer
H. Hogenstraten, waar een aantal
lezeten burgers, nu 200 jaar ge
iden, bijeenkwammet het doel
\e komen tot het in het leven roe
ven van een sociëteit, de huidige
Iociëteit „Amicitia".
Het waren met name de heren J.
Subrecht, J. Heyns, A. van Gerven
Bi J. H. Robbertson, die zich hier-
[oor bijzonder interesseerden en dan
K>k de stimulerende figuren waren.
|een wonder, dat zij het eerste be-
|uur vormden van de thans jubi-
ferende sociteit Ruim 25 jaar heb-
»en zij voor „Amicitia" de weg uit-
testippeld in de door het Leidse so
ciëteitsleven van de achttiende eeuw.
pe contributie werd vastgesteld op
pen gulden en tien stuivers per jaar,
net dien verstande, dat ieder lid. dat
's morgens in de sociteit kwam
schoon niets gebruikende" een dub
beltje moest betalen en 's avonds drie
puivers. Aan de sociëteitsknecht
moest bovendien jaarlijks elf stui
vers voor de kennis en elf stoers
Voor nieuwjaar worden betaald.
In 1794, en nu citeren wij de hui-
tUge secretaris van „Amicitia", mr.
y a. C. Branderhorst, die ter gele-
fenheid van dit tweede eeuwfeest een
®ven interessant als keurig verzorgd
schreef besloot men
„ongemakken van kamer als
widerzinds" het huis van de „eerza-
ien Hogenstraten" te verlaten en
't eerste gebouw te betrekken door
;oop van twee panden aan de
ïedestraat by de Maarsmansteeg,
„voegzaam tot een sociëteitshuis
konden worden geappropieerd".
Ongemakken
O
°P 1 mei 1794 opent de sociteit
- en nu voor het eerst onder de
naam Amicitia haar poorten in
het gebouw Breestraat 86.
Eén kastelein, twee knechts (f 3,-
per week) en een biljartjongen (24
stuivers per week) „van rijpen leef
tijd" verzorgden de bediening in „de
twee netjes gewitte hoofdlokalen be
neden" met geverfde plafonds en het
gepleisterde beeld (der vriendschap)
voor de schoorsteen.
Buskruitr
•amp
De Franse tijd, waaronder ook Lei
den heeft geleden, bracht in de so
ciëteit de kaarsenkronen terug in-
plaats van de te dure olie. Boven
dien tastte deze tijd de financiële toe
stand van leden en sociëteit sterk
aan. Ook de buskruitramp van 1807
liet Amicitia niet onberoerd: f 400.-
schade aan gebroken glazen. Ging
men in 1844 het gouden sociëteitsle
ven in het eigen gebouw stilzwijgend
voorbij, in 1849 werden gebouw en
meubilair grondig vernieuwd. In 1850
De eerste sociëteit van „Amici
tia" (links op de foto) aan de
Breestraat 86, welke op 1 mei
1794 werd geopend. Voordien kiva-
men de sociëteitsleden bijeen in
de woning van de heer H. Hogen
straten, eveneens aan de Bree
straat.
werd het eerste officiële contact met
de studenten op 8 februari gelegd
middels de emancipatie der sociëteit
met een ontvangst van de besturen.
Tot op de huidige dag is dit contact
er. Hecht en zeer plezierig.
Een jaar later vond de eerste of
ficiële ontvangst plaats ter gelegen
heid van de 3 oktobeiwiering. Een
ontvangst, welke tot op de huidige
dag steeds wordt geprolongeerd.
Nieuwe activiteit blijkt ook uit de
na 1846 steeds weer terugkerende ge
dachte aan een buitensociëteit, de
uitbreiding van de leestafels en de
„soirée's musicales dansantes voor de
dames".
Het besluit in 1853 om het koffie
huis met tuin „Eigenzorg voor bui
tensociëteit aan te kopen, kwam niet
tot uitvoering, maar een onderzoek
wees uit, dat het terrein tussen de
Rijnsburgse Poort en het Rijnsburg-
se Bolwerk tot aan de molen „De
Valk" zich bijzonder goed leent tot
de bouw en inrichting van een zo-
mersociëteit. In 1859 werd tot de
bouw (f 12.000) besloten. In juni 1860
in die tijd deed men niet zo lang
over het verkrijgen van de benodig
de vergunningen kwam de bouw
gereed. Het gebruik van deze zomer-
sociëteit werd toegekend tegen een
extra contributie van zes gulden aan
culle leden, weduwen 1 en voormali
ge leden, alsmede aan dames-hoof
den van gezinnen, die zich in Lei
den vestigden. Huisgenoten van deze
dames hadden eveneens toegang tot
deze sociëteit, uitgezonderd zoons bo
ven de achttien jaar. Het slopen van
de Rijnsburgse Poort in 1867 maak
te een aanzienlijke verbouwing nood-
Gordijntjes voor
de ramen
Putten wij nogmaals uit de geschie
denis, zoals deze ons door mr. Bran
derhorst in zijn boekje „Tweehon
derd jaar Amicitia" voor ogen wordt
gehouden, dan lezen wij, dat de voor
zichtigheid by de bestuurderen van
deze sociëteit groot was. Zo was er in
1923 een besluit om gordijntjes voor
de ramen te laten maken omdat Lei
den op zaterdagmiddag en zondag
was drooggelegd en de leden, ondanks
aanmaning, toch voor de ramen zit
tend hun borreluur doorbrachten.
Doch niet alleen de voorzichtigheid
ook de service was bij de heren be
stuurderen groot, hetgeen moge blij
ken uit een in 1912 genomen besluit,
dat aan de sociëteit in de Breestraat
.lange, smalle spionnen werden aan
gebracht. waaruit de leden hun huis
toe-tram bij aankomst konden be
gluren".
Jeiieverliiiisje
Ruim veertig jaar zetelde de so- j
ciëteit aan de Breestraat toen zich j
wederom financiële moeilijkheden
voordeden. Het was de Juist dit jaar
tot ere-lid benoemde heer R. van
Eecke, die in 1923 met het plan kwam
om een nieuw gebouwtje, nog steeds
bekend als het „jeneverhuisje", op
het terrein van de buitensociëteit aan
de Steenstraat te stichten. Op 13
september 1924 was het zover en
werd onder grote belangstelling dit
„jeneverhuisje" geopend. En daar
mede was het behoud van het ter
rein van de buitensocitëeit op deze
plaats verzekerd. In augustus 1930
breekt dan de verkoop van de pan
den Breestraat 78/80 (voor een bod
van f150.000) aan Peek en Cloppen-
burg aan. Liquidatie van de schuld
vindt door verkoop van deze panden
plaats, waarna aan architect Buur
man de opdracht wordt verleend tot
de bouw van een nieuw sociëteitsge
bouw (het huidige) aan de Steen
straat, dat op 1 oktober 1932 wordt
geopend.
De laatste oorlogsjaren waren ook
voor Amicitia moeilijk. Door vorde
ring raakte men de kegelbaan in
1897 werd hier reeds gekegeld
de biljarts kwijt en daarna ook (in
1943) het gehele gebouw. Restaurant
„De Doelen" en later een zaal van
de Maatschappij voor Toonkunst, bo
den in die jaren Amicitia een tijde
lijk onderkomen.
Sinds 1946 zetelt de sociëteit weer
in haar eigen gebouw. Een gebouw,
waarin de plm. 180 leden het tweede
Het voormalige z.g. Jenever
huisje alias de Buitensociëteit
aan de Steenstraat waarvan de
ontwerper, de heer R. van Eecke,
onlangs werd benoemd tot ere
lid van „Amicitia"
LEIDEN Er is de laatste tijd een stortvloed losgebroken
van ingezonden stukken, advertenties en acties tegen de plan
nen van de Leidse Universiteit, om aan de Wittesingel een
torengebouw van tegen de 120 meter hoogte neer te zetten ten
dienste van enkele alpha-faculteiten. Thans—hebben enkele
Leidse ingezetenen ook een adres aan de gemeenteraad gericht,
waarin zij hun verontrusting over deze plannen uitspreken,
nadere studie wensen en bovendien maatregelen vragen om in
de toekomst dergelijke objecten, die het cultuurhistorische ka
rakter van de binnenstad zouden aantasten, onmogelijk te ma
ken. De ondertekenaren zijn mevr. F. Böttcher en de heren R.
Oomes en B. Oosterman, die ook via een advertentie de Leidse
ingezetenen hebben opgeroepen, zich met protestbriefkaarten
tot het gemeentebestuur te richten.
OP DE VALREEP
Tijdens een gisteren gehouden pers
conferentie hebben de ondertekena
ren van het adres aan de gemeente
raad verklaard, niet eerder tot actie
te zijn overgegaan, hoewel de plannen
al van jaren her dateren (o.m. publi
ceerden wij deze plannen in woord en
beeld in ons blad van 18 december
1965) omdat zij meenden, dat voor
verwezenlijking voorlopig toch nog
geen geld beschikbaar zou zijn. Nu
dat wel het geval blijkt te zijn, heb
ben zij zich, bewust van het feit dat
het in een zeer laat stadium is,
toch tot de gemeenteraad gewend.
In him adres zeggen zij dat de
voorgenomen hoogte van de univer
sitaire bouw onherstelbare schade
zal toebrengen aan het stadsbeeld
van het in het basisplan voor de
sanering als monument beschouwde
gebied tussen Rapenburg en Bree
straat. Ondanks de rustige architec
tuur waarvan het ontwerp blijk
geeft, menen de ondertekenaren, dat
door hoogte en volume van de toren
een sterk schaalcontrast zal optre
den. De aan de raad voorgelegde
foto-montages geven een te optimis
tisch beeld, terwijl deze serie voorts
onvolledig is. Zij dringen er op
aan, aan de hand van een nieuw
te maken serie fotomontages een vol
ledig beeld te vormen" van de te ver
wachten aanblik van de faculteits
toren boven de gehele gevelwand van
het Rapenburg tussen het Noord-
einde en de Nonnensteeg.
Naar de mening van de onder
tekenaren zou de faculteitstoren na
de toren aan de Kaiserstraat voor
zoölogie en de uitbreiding van het
Kamerlingh Onnes Laboratorium
aan de Zonneveldstraat de derde
misslag van de universitaire bouw
in en tegen de Leidse binnenstad
zijn. Een krachtig tegenspel van de
gemeentelijke instanties had deze
kunnen voor komen. De singels be
horen ongetwijfeld tot de be
schermde stadsgezichten waar niet
willekeurig gebouwen van grote
hoogte en volume geplaatst mogen
worden.
Aangedrongen wordt op een plan
voor de binnenstad waarin bindende
beperkende voorschriften worden ge
geven ten aanzien van de bouw
hoogte, waarin de beschermde stads
gezichten duidelijk staan aangege
ven. waarin richtlijnen voor de be-
j bouwing van de binnenterreinen
staan en waarin de noodzakelijkheid
tot uiting komt. dat aan de binnen
stad haar woonfunctie hergeven
moet worden ter voorkoming van
verdere devaluering.
Groter terrein
Ter toelichting op hun adres ver
klaarden de ondertekenaren tijdens
de persconferentie van gisteren een
alternatief te zien in de bebouwing
van een groter oppervlakte dan de
smalle strook langs de Witte Singel,
waardoor de bouwhoogte kan worden
beperkt. Zij menen, dat curatoren
en gemeentebestuur in Den Haag
ADVERTENTIE
moeten proberen, het terrein van da
Doelenkazerne voor universitaire be
stemming los te krijgen, terwijl ook
een mogelijkheid zou bestaan, terrei
nen te onteigenen aan de overzijde
van de te dempen Trekvliet (dus
langs de huidige Rijn- en Schie-
kade), hetgeen verdubbeling van
het bebouwbare terrein zou bete
kenen. Daarnaar dient te worden
gestreefd ook al zou dan de tot
standkoming van de nieuwbouw
vijftien jaar moeten worden uitge
steld. Zij menen, dat de Universiteit
zich aan de stad dient aart te pas
sen en niet omgekeerd.
ADVERTENTIE
Wolkenkrabber Wittesingel
Stuurt Uw PROTEST naar
POSTBUS 137, LEIDEN.
Giro 68 95 78 t.n.v. J. Vreeburg,
Leiden, met vermelding: W.W.W.
Voor de Leidse
kantoiireeliter
LEIDEN Een 40-jarige bloem
bollenkweker uit Voorhout stond
maandag voor de Leidse kantonrech
ter terecht, omdat hij op een weg,
berm in de gemeente Noordwijker-
hout een hoeveelheid huisvuil had ge
stort. De verdachte vond echter niet
dat hy artikel 43 van de Algemene
Politieverordening had overtreden.
„Ik heb het stuk land waarop
die wegberm ligt van de gemeente
Leiden gehuurd en het gaat die ge
meente Noordwijkerhout dus niets
aan of ik daar huisvuil neergooi",
verdedigde verdachte zich. Tever
geefs probeerde de kantonrechter de
kweker ervan te overtuigen, dat het
betreffende artikel ook geldt voor het
aan Leiden in huur gegeven grond
gebied. De verdachte werd heel boos,
toen hij conform de eis tot een boete
van vüftien gulden werd veroor
deeld. Hij kondigde in elk geval met
luide stem aan .absoluut in hoger
beroep te zullen gaan.
Een 22-jarige chauffeur uit Noord-
wijkerhout werd veroordeeld tot een
geldboete van f 250 subs. 50 dagen en
de onvoorwaardelijke ontzegging van
zijn rijbevoegdheid gedurende een
Jaar. De verdachte probeerde op een
avond in februari met hoge snelheid
een file voor hem uit rijdende wa
gens in te halen, hoewel een tegen
ligger al dicht was genaderd. Een
frontale botsing was het gevolg van
deze gevaarlijke manoeuvre. Uit het
politie-onderzoek was gebleken dat de
jeugdige automobilist in de loop van
de avond tien biertjes had gedron-
ken. De officier eiste één week on
voorwaardelijke hechtenisstraf en de
onvoorwaardelijke intrekking van
verdaohtes rijbevoegdheid voor de
tijd van negen maanden.
Een 54-jarige automobiliste uit Lis-
se werd veroordeeld tot geldboeten
van resp, f 50 en f 75 en bovendien
voor de keus gesteld: binnen twee
jaar een verkeerscursus volgen of nog
eens een boete van f250 betalen.
De automobiliste stond terecht,
omdat zij in N oord wykr hout bij het
wegrijden een haar passerende brom
fietser had aangereden en vervol
gens tegen een lichtmast op het voet
pad was gevlogen. De kantonrechter
nam het de verdachte vooral kwalijk,
dat zij in plaats van op het rempe
daal op het gaspedaal had getrapt.
Mr. W. de Koning verklaarde in dit
verband, dat opvallend veel dames een
dergelijke fout maken.
ONDERDAG 2 MEI 1968
LEIDSCH DAGBLAD
zakelijk, terwijl de minder solide
bouw de lopende onderhoudskosten
onevenredig deden stijgen.
Van die tijd dateert de vraag, die
decennia lang geen oplossing vond:
moet de buitensociëteit worden af
gesloten om het voortbestaan van de
binnensociëteit en dus van „Amici
tia" te verzekeren. Eerst in de twin
tiger jaren va ndeze eeuw krijgt de
vraag een definitief antwoord door
de verplaatsing van de binnensocië
teit aan de Breestraat naar de
Steenstraat.
Terug naar
tie Breestraat
Maair keren wy nog even naar de
Breestraat terug. Na vergeefse plan
nen (de benodigde financiën kwa
men niet byeen) een nieuwe socië
teit te bouwen op de Ruïne (thans
Van der Werfpark) wordt in februa
ri 1880 het pand Breestraat 78 aan
gekocht en in maart van dat jaar
het ernaast gelegen pand no. 80
tot zijn overlyden bewoond door
burgemeester Van den Brandeler
en een huisje in de Man-
demakerssteeg. Op 17 december van
het daaropvlogende jaar betrekt
„Amicitia' 'de nieuwe sociëteit, slechts
tientallen meters van de plaats waar
men In 1794 voor het eerst onder
eigen dak was begonnen.
Definitie van
een sociëteit
In het boekje „200 jaar So
ciëteit Amicitia" is een defi
nitie opgenomen van de so
ciëteit. Zij luidt als volgt:
Een sociëteit is geen eigen
tijds verschijnsel.
Zij behoeft daarom niet au
sérieux te worden genomen.
Zij beantwoordt geen en
kele uitdaging van de tijd,
maar voldoet aan enkele ver
langens, die de tijd niet altijd
serieus nemen.
Daardoor overleeft zij ge
neraties en hun vernieu
wingsdrang.
Daaraan dankt zij haar
voortbestaan.
eeuwfeest van hun sociëteit morgen
middag met een receptie (van 4.30
tot 6.30 uur) denken te vieren. Aan
deze receptie is reeds vrijdagavond
in Kasteel Duivenvoorde een be-
stuursdiner, met genodigden, vooraf
gegaan. Op 10 mei volgt tenslotte een
diner met de leden, waarna „Amici
tia" met enthousiasme begint aan
haar 201ste levensjaar.
Amicitia
Amicitia, sinds 1959 onder pre
sidium van mr. S. C. H. Coebergh
en met een penningmeester (de
heer A. H. Moens) die nu reeds
dertig jaar de financiële touwtjes
strak in handen heeft, maakt zich
op om onder het ophalen van tal
j van herinneringen, dit tioeede
eeuwfeest te vieren in de sfeer,
ivaartoe haar oprichters in 1768 de
basis hebben gelegd.
ADVERTENTIE
