en Daniel:
;renzen der vrijheid
HAI'
Douane grijpt
clandestiene
j eneverstokers
vitamol
Een
Paasbest
idee...
...met
Pasen
naar
Kamsteeg...
...voor
V.W.
e Russen na het feest
[E
G
isprek met viertal
kende schrijvers
winnaressen
13 APRIL less
LETDSOH DAGBLAD
PAGINA H
m^t?de lector heett e*n grote
Maar de schrijver kan hem aan-
klagen en dan wordt het beleid van
de lector door een commissie van
schrijvers beoordeeld.
Daniel en Sinjawski hebben hun
werk echter aan geen enkele Russi
sche uitgever aangeboden. Toch zyn
ze niet veroordeeld omdat ze in het
buitenland publiceerden, maar om
dat wat ze schreven strafbaar was:
laster aan het adres van het Sowjet-
v°lk. de Sowjetrussische levenswijze
en de Sowjetrussische maatschappij.
Wij hebben, vertelt Sjakowski, veel
verzoeken uit het buitenland gehad
om te proberen dit oordeel te veran
deren door een beroep op de regering
te doen.
En persoonlijk zou ik er niet voor
j terugschrikken om mildheid te vra-
gen indien ik meende dat de recht
bank te streng was. Maar op ethische
gronden was er geen reden ze te ver
dedigen. Wat ZÜ schreven was, alsof
een Engelse schrijver zei, dat Lord
Haw-IIaw (Engels-sprekende radio-
I man die in de oorlog in Duitse dienst
was) dezelfde persoon was als Chur
chili.
De vraag kan dan gesteld wor
den, of de schrijvers niet vinden
dat deze wet wat minder streng
zou moeten zijn.
(Van onfce bijzondere medewerker)
jaar geleden werden de jonge Russische schrijvers
en Daniel veroordeeld tot i^esp. zeven en vijf jaar
i. Ze hadden in het buitenland onder schuilnaam boe-
jubliceren. waarin ze volgens de uitspraak van de
„lasterlijke aantijgingen tegen de Sowjet-Unie" had-
jhreven en het staatsbestel hadden ondermijnd. In no-
vorig jaar werden vier jonge mensen die o.m. een
(ijk verslag van het niet-openbare proces tegen deze
ten naar het buitenland hadden gesmokkeld, veroor-
straffen van zeven, vqf, twee en één jaar. Het waren
die ook veroordeeld werd om een artikel dat hij in
irgrondse tijdschrift Phoeniks-66 had geschreven
die het witboek over het proces tegen Sinjawski en
d samengesteld, Dobrowolski en een jonge vrouw
asjkow. Het proces tegen deze vier was voor buiten-
mrnalisten niet toegankelijk.
rail dit jaar werd in de
jonge televisie-journa-
l, veroordeeld tot an-
ar tuchthuisstraf omdat hij
lad verspreid die hy in ju-
ad gestuurd aan de eerste
van de communistische
Oekraïne, waarin hij pro
egen de manier waarop de
politie, de KGB. hem en
ad behandeld. Hij was op-
te getuigen tegen enke-
se intellectuelen die in dat
geheim proces wegens
ische activiteiten schijnen
Mi Qordeeïci
IU yilf bestaat, dat dit bepaald
lige veroordelingen zijn die
•pen jaar onder jonge au-
Sowjet-Unie zijn gevallen,
van hun z'akëri zijn voor
r 1 02^U«k te bëoordelen, om
e "de meeste gevallen de des-
puBlikaties niet kennen,
de boeken van Sinjawski
jis dat wel het geval. Ze
Nederland gepubliceerd,
schuilnamen die beiden
de ni elyk hebben gebruikt: Sin-
hreef als Abraham Terts
met 'alen" en Daniel als Niko-
straat
Kaptei
n 26 t
i
te Lf
verhs g
P
Volnui d,
ïbi-uik.
orden
16. 18.
14 töt
noU
maar wordt dat alleen als de inhoud
strafbaar is. Daniel vertelt bijvoor
beeld op lichte, ironische toon het
verhaal van een man wiens handen
maar blijven trillen en die daarom
een eenvoudig baantje als magazijn
bediende heeft moeten nemen. Hij
had behoord tot een commando dat
met een nekschot doodvonnissen
moest uitvoeren wegens contra-revo
lutionaire agitatie. "Zijn kameraden
hebben een keer een grapje met hem
uitgehaald: toen hij een priester
moest fusilleren, hebben ze losse flod
ders in zijn pistool gedaan, zodat hij,
een eenvoudige boer, dacht dat de
kogels de priester niet raakten.
Sindsdien trillen zijn handen.
,Vrij moorden"
i-H^er is Moskou".
Het grote verhaal „Hier is Moskou"
is een parodie op de onderlinge ver
dachtmakingen, die in Stalins tijd
konden leiden tot doodvonnissen. Het
gaat over een „dag van het vrije
ADVERTENTIE
alen zijn satires op bepaal-
Van het Russische bestel
an. duidelijk meer op het
«hé) verleden dan op het
lenwert de Sowjet-Unie zijn deze
Noord kt verschenen, mgar in de
Teke schrijvérswereld
:n ze wel te hebben gele
ast op het bestaan van een
'reide niet-gepubliceerde li-
kunnef^t helemaal juist die lite-
•gewoonlijk in gestencilde
verspreid, „onder-
noemen. Waarschijnlijk is
®e manier laten circuleren
niet strafbaar. Echte pu-
;de Sowjet-Unie is echter,
M die we dadelijk, zullen
- hogelijk. Publikatie in het
is op zichzelf ook niet
'oals vaak wordt gedacht,
DEALER DIE TEVENS
Heeft uiteraard voordelen I
Hollandse Auto
I mportmaatschappij
Zoeterwoudseweg 11
Leiden
Tel. 01710-32645
RAMBLER EN MAZDA
V.l-n.r. Stejenski, Oserow en
Sartakow. De vierde deelnemer
aan het gesvrek, Sjakowski, was
bij het maken van de foto niet
meer aanwezig.
moorden", waarop iedereen ieder an
der mag doden. Het verhaal is in
de dagelijkse realiteit geplaatst van
het Moskouse Intellectuele milieu en
het ontleent daaraan een belangrijk
deel van zyn satirische kracht. Li
terair lijkt het me niet van grote
kwaliteit.
Het verhaal „Boetedoening" vertelt,
ietwat verward, over de manier waar
op een man door zijn vrienden wordt
uitgestoten van wie ontdekt wordt dat
hij jaren geleden een ander heeft
aangegeven. Kortom, Daniel drukt
de lezer met kracht op zijn eigen me
de-verantwoordelijkheid voor dingen
die in het verleden in de Sowjet-Unie
zijn gebeurd. Zijn stukken zijn een
soort waarschuwing om ook wat zich
nu afspeelt kritisch te bekijken, mis
schien wil hy ook wel zeggen, dat
wat toen gebeurde ook nu niet uit
gesloten is. Maar de concrete kritiek
richt zich bepaald niet op het heden.
Zij gaat in de tijd niet verder dan
het noemen van een film waarin
Chroesjtsjow op grootscheepse manier
werd verheerlijkt, de film „Het Rus
sische wonder uit 1963".
Over dit hele complex, samenhan
gend met Sinjawski en Daniel heb ik
een lang en niet erg vriendelijk ge
sprek gehad met vier Russische
schrijvers.
Het waren: Sjakowski, hoofdredac
teur van de Literatoernja Gazeta, het
blad dat op het ogenblik wordt be
schouwd als de sterkste exponent van
de liberale stroming in het land. Sja
kowski is ook secretaris van de bond
van schrijvers; Sartakow, tevens se-
cretaris van de bond en een uit Si
berië afkomstige proza-schrijver; 1
Oserow, hoofdredacteur van het j
tijdschrift „Problemen van de Lite
ratuur"; Stejenski, schrijver en ver
taler en voorzitter van de buiten
landse commissie van de schrijvers
bond. Zij zijn allen lid van de com
munistische partij.
Ik kan mij voorstellen dat derge
lijke mensen, ook als zy kritiek zou
den hebben op de gang van zaken
bij het proces tegen Sinjawski en
Daniel, bijzonder voorzichtig zijn in
hun uitlatingen daarover tegen bui
tenlanders. In het algemeen kan wel
gesteld worden, dat Russen minder
snel tegenover buitenlanders kritiek
op hun eigen land uitspreken dan wij
Nederlanders. Dat komt mede omdat
ze met verkeerd door buitenlanders
weergegeven uitspraken nogal eens
slechte ervaringen hebben opgedaan.
In de Sowjet-Unie zijn veel protes-
en ook van schrijvers tegen
het proces gepubliceerd.
Geen tweespalt
Sartakow zegt daarop: „Ons volk
haat dingen die tweespalt teweeg
brengen. Als er een volksgericht was
geweest, zou het met die twee veel
slechter zijn afgelopen. Er wordt in
ons land heel veel kritiek uitge
oefend, ook kritiek waarin mensen
zichzelf herkennen. Zo heeft Iskandar
een satirische roman geschreveD
over onze landbouwmethodes. Maar
dat waren geen beledigingen en las
terlykheden.
Had die landbouwroman tien
jaar geleden ook gepubliceerd
kunnen worden?
De mogelijkheden zijn nu groter. In
de jaren na het twintigste partycon
gres in februari 1956 toen Chroesj
tsjow de fouten van 't stalinistische
tijdvak aanviel, is dat begonnen.
Maar Sinjawski deed daar niet aan
mee, zegt Oserow. Ik ken hem a
jaren, we werkten allebei in het Gor-
ki-instituut. Hij schreef toen over
Pasternak. Maar aan de kritiek nam
hij niet deel. Waarom deed hy toen
niet wat alle anderen deden?
En waarom gebruikte Sinjawski
schuilnaam Abraham Terts, 'n Jood
se naam, die duidelijk suggereert
dat er minder mogelijkheden zyn
voor Joodse auteurs hun werk gepu
bliceerd te krijgen?
Bovendien, zegt Sartakow, mensen
die helemaal niet als schrijvers be
kend stonden, worden nu zomaar
door iedereen „schrijver" genoemd
en er worden grote stukken over het
proces geschreven in buitenlandse
kranten.
„Niet leeg"
Later ontdek ik dat Sinjawski als
een zeer vooraanstaand litterair cri
ticus bekend heeft gestaan.
Protesterende
kunstenaars uit
partij gestoten
MOSKOU (Reuter) Het blad
„Moskowskaja Prawda" meldt, dat I
de Moskouse kunstschilder Boris Bir- i
ger uit de communistische partij is
gestoten wegens zyn protest tegen J
het proces dat kortgeleden in Mos- i
kou is gevoerd tegen vier jonge Rus-
DOOR TOEVAL BENDE
OP SPOOR GEKOMEN
N. Andronow, een andere kunst
schilder die lid van de partij is, zal
voor dezelfde „overtreding" door de
partij ter verantwoording worden ge
roepen- De partij had de afdeling-
Moskou van de Sowjetrussische Ver
eniging van kunstenaars advies I oprollen van een bende jenerversto
gegeven het lidmaatschap opnieuw j kers in het Oostbrabantse Sint
in overweging te nemen van een Oedenrode, waardoor acht man ach-
groep artiesten, „die in de kaart had I ter slot cn grendel zijn gezet, heeft
gespeeld van hen die een ideologi-1 de douanerecherche een grote slag
sche strijd voeren tegen het Sowjet- j geslagen. De clandestiene stokerij in
volk"- I sint Öedenrode waar. jenever
Eerder deze maand meldde het met een alcoholpercentage
blad van de Moskouse kunstenaars 95 procent (later werd dat verdund)
ROOSENDAAL (GPD) Met het op vrije voeten gesteld, terwijl de an-
dere vijf verdachten zijn ingesloten
in het huis van bewaring in Den
Nog één
Het is niet uitgesloten dat er nog
Minameer arrestaties zullen volgen. Ver
moed wordt, dat er in Oost-Brabant
dat er al verscheidene kunstschilders
uit de vereniging zyn gezet omdat
zij verzoekschriften inzake het pro
ces tegen de vier jonge Russen had
den getekend.
Men heeft kennelijk tot de actie
tegen de kunstschilders besloten na
een rede van partijleider Brezjnew.
Deze waarschuwde er veertien dagen
geleden in een rede voor dat Intel
lectuelen. die het party- en rege
ringsbeleid in het openbaar afkeu
ren, gestraft zullen worden.
Elke huid
heeft vitaminen
nodig.
Uw huid - en elke huid - heeft
vitaminen nodig. Om verruwing
en verslapping tegen te gaan.
Maar de huid krijgt die onmis
bare vitaminen (F, A en E) niet
van binnenuit. Ze moeten van
buitenaf worden ingebracht.
Dat doet Vitamol. Met Vitamol
■wordt elke huid soepel en gaaf,
blijft elke huid jong en gezond.
(uit Zwitserland)
;emaakt is de grootste, die zij
ooit heeft ontdekt. De douane-re
cherche is mede door een toeval op
het spoor van de bende gekomen.
Zes weken geleden verongelukte In
Roosendaal een gepantserde bestel
wagen, waaruit behalve duizenden si
garetten ook twaalf vaten rolden,
waarin nog een bodempje jenever
zat. Het spoor leidde naar Sint
Oedenrode, waar vaten van dezelfde
soort wenden aangetroffen als die
welke in Roosendaal in beslag waren
genomen.
Bovendien heeft een tip van de
Belgische douane, die een paar we
ken geleden 300 liter jenever in be
slag nam bijgedragen tot de opspo
ring van de clandestiene stokerij. De
recherche vermoedt, dat de stokerij in
Sint Oedenrode alleen 's nachts heeft
gewerkt en sinds februari 1967 in ge
bruik was.
Gevaarlijk
Grote macht
Eerste vraag: Heeft een Russi
sche schrijver toestemming nodig
om iets te publiceren?
Geamuseerde verbazing: nee. he
lemaal niet. Hij kan zijn werk inleve
ren bij een krant, een tijdschrift of
een van de 300 uitgevers en daar be
oordeelt de lector of hij er wat in
ziet.
ADVERTENTIE
van de week
Mej. R. Schellevis, Relweg 46,
Wijk aan Zee; Mevr. Ch. Voor
ma-Bosschaart, Camerlingstr.
115, Delft; Mej. E. ËL Masselink,
Oude Deldenerweg 264, Boe-
kelo; Mej. C.M. Franken, Kruis
weg 41, Utrecht; Mevr. A. Flink,
Dierenselaan 3, Den Haag.
Doe óók mee aan het3Ster-
renspel.Win óókf ÏOO.-.Vraag
uw leverancier! Hij weet er
alles van!
Oserow zegt: „De schrijver neemt
deel aan de ontwikkeling van de ge
meenschap, hy heeft een grote ver-
an twoor del ij kheid
Moet de schrijver dan een stut
van de gemeenschap zijn?
„Ja, hij moet de maatschappij iets
te zeggen hebben dat niet eenzijdig
en leeg is".
Jarenlang heeft de dichter Boelat
Okoedsjawa chanson-achtige met gi
taar begeleide liedjes geschreven die
niet werden gepubliceerd, al hoewel
iedereen ze kende en nazong. Maar
kortgeleden zijn die liedjes gepubli
ceerd en ingehaald als een .nieuwe
folklore". En zo zijn ook de simpele
levensliedjes van de Siberische olie
ingenieur Martsjoek populair en aan
vaard geworden. Volgens Daniel zijn
ook liedjes uit de strafkampen be
zig bekendheid te krijgen want hij
schrijft in zyn verhaal „Boete
doening":
„Bargoense liedjes waren in de mo
de. Langzaam en druppelsgewijs wa
ren zy uit het verre oosten en het
verre noorden doorgesijpeld, ze vlam
den plotseling op in de stationsrestau
rabies vna spoorwegknooppunten, het
decreet over de amnestie maakte dat
de mensen ze tussen de tanden door
liepen te zoemen. In de kringen van
de intelligentsia begon men ze te zin
gen, er stak iets bijzonder pikants in
het feit dat een gezellig babbeltje
over de Comedie Francaise afgebro
ken kon worden door de melancho
lieke verwensingen van een ver
schoppeling uit een strafkamp".
Zijn de schrijvers van de Sowjet-
Unie, de officiële en erkende schry-
meer aan de conventie en dus
meer aan het regime gebonden dan
schrijvers in de democratische lan
den?
Tot hun verweer moet worden aan
gevoerd dat ik de indruk heb dat ze
onder elkaar veel feller over deze za
ken discussiëren dan ze in ons ge
sprek toegaven, al is ook dat natuur
lijk een vorm van gebondenheid aan
de eigen conventie.
Misschien hebben de schrijvers het
in dit land ook wel te goed
gemakkelijk radicale gedachten te
koesteren. Door de geweldige oplagen
die boeken en zelfs gedichtenbundels
halen, behoren zij tot de mensen
met de hoogste inkomens. Op een
koude middag heb ik buiten Moskou
in de bossen hun datsja's zien lig
gen: houten buitenhuizen met een
flinke lap bosgrond eromheen die
hun „tweede woningen" zijn. Grote
ruime villa's „die merkwaardig ge
noeg nog het meest lijken op de
ningen van Amerikanen in de buiten
wijken van grote steden, al is daar de
eenvormigheid groter.
De datsja-wijk Peredelkino is ge
bouwd als een coöperatie: de grond
blijft van de Staat, maar de huizen
zijn particulier eigendom. Zo wonen,
in andere buitenwijken in Oesowo, in
Oezbjenskojen en in Nkoljina Gora,
zo werd mij verteld, ook de hoogste
ambtenaren en partijfunctionarissen.
De rijken van de Sowjetrussische
maatschappij zyn anderen dan de
ryken van het kapitalisme. En in
Bilthoven, Velp en Wassenaar staan
echt wel mooiere, grotere en duur
dere buitenhuizen.
Maar toch, in het bos van Pe
redelkino waar het kraken van de
vriezende sneeuw onder onze voeten
het enige geluid is. wordt het iets
minder onbegrijpelijk waarom Sin
jawski, Daniel, Ginsburg, Galaskow,
Dobrowolski en Wera Lasjkow zo wei
nig verdedigers hebben gevonden on
der de schrijvers van dit grote land.
Zij verdenkt echter drie gearres
teerde Belgen uit Lommei de buiten
gewoon goed geoutilleerde stokerij te
hebben ingericht en geëxploiteerd. In
de stokerij in een oude schuur
naast een bungalow die mgr. Bek
kers heeft laten bouwen trof de
recherche grote hoeveelheden jene
ver, suiker en gerst aan. Iedere nacht
moeten er honderden liters geestrijk
vocht zijn vervaardigd. De recher
che vermoedt, dat de bende niet
heeft beseft hoe gevaarlijk haar
werk was geweest. In de omgeving
van Antwerpen is enkele jaren gele
den een clandistiene distilleerderij
ontploft, waarbij zeven mensen om
het leven kwamen.
De douane-recherche is van me
ning, dat verreweg het grootste deel
van de produktie naar België is ver
dwenen, waar van de sterke jene
ver alle mogelijke drankjes zouden
zijn gemaakt. De Belgische douane
heeft grote belangstelling voor het
distributienet waarvan de bende zich
heeft bediend, terwijl de Nederland
douane graag wil weten, waar de
sigaretten, die meegingen (dat is
ondermeer in Roosendaal gebleken)
werd verhandeld.
Niemand
Op het moment van de inval de
nacht van woensdag op donderdag
troffen douane-recherche en Rijks
politie niemand in de clandestiene
stokerij aan. Wel ontdekten zij, dat
er voorbereidingen waren getroffen
om te gaan stoken. Het bleek, dat de
bende overal uitkijkposten had.
In de loop van donderdag hadden
de arrestaties plaats- Behalve de drie
Belgen werden aangehouden de 68-
jarige eigenaar van de boerderij
diens vrouw en de 35-jarige zoon, een
varkenshandelaar uit Sint Oedenrode
en een bos arbeider tilt Hoogeloon. Al
len zijn gisteren voorgeleid voor de
officier van Justitie in Den Bosch,
mr, H. van Mierlo, De drie Belgen
zyn bij gebrek aan voldoende bewijs
nog een clandestiene stokerij
Waarschijnlijk staat deze in de Kem
pen of in de Peel. De douane-recher
che heeft in Sint Oedenrode ook een
gepantserd busje in beslag genomen,
waarmee de jenever werd vervoerd.
Op illegaal stoken staat in ons
land een maximum gevangenisstraf
van twee jaar, op het bezitten van
een illegale stookinstallatie vier jaar
en op het illegaal uitvoeren van ster
ke drank maximaal zes jaar.
De in Sint Oedenrode in beslagge
nomen installatie zal vermoedelijk
naar het Belastingmuseum in Rot
terdam worden overgebracht.
Godsdienstonderwijs
op r.-k. scholen:
Bezorgdheid
bij schoolraad
DEN HAAG (ANP) De Neder
landse Katholieke Schoolraad zegt in
een brief aan de staatssecretaris van
Onderwijs en Wetenschappen, dat
hij de bezorgdheid van de bisschop
pen in Nederland, inzake de krappe
mogelijkheid om godsdienstonderwijs
te geven binnen het rooster van de
katholieke scholen voor VWO, HAVO
en MAVO onderschrijft.
De schoolraad is van mening, dat
de oorzaak van de moeilijkheden ge
legen is in het feilt, dat de 34 uren
tellende lesweek (met een lesduur van
50 minuten) terug is gebracht tot 32
uren. Het aanvaarden van een totale
wekelijkse lestijd van gemiddeld 1600
minuten (32x50) zou ten aanzien van
het godsdienstonderwijs, dat op de r.-
katholieke scholen binnen het rooster
moet worden gegeven, geen moeilijk
heden geven indien de lesduur op bij
voorbeeld 45 minuten was gesteld. In
dat geval was er zowel voldoende
ruimte voor studielessen en faculta
tieve vakken als voor een vijfdaagse
schoolweek aanwezig geweest, terwijl
het godsdienstonderwijs ook volledig
binnen het rooster aan zijn trekken
kon komen. In het belang van de
kwaliteit van het onderwijs zou het
financiële vraagstuk, dat met een re
geling in deze richting annex kan
zijn, opgelost moeten worden.
De Nederlandse Katholieke School
raad dringt erop aan, dat zo moge
lijk reeds voor het komende school
jaar een oplossing wordt gevonden.
De schoolraad zegt gaarne bereid te
zyn dit voor het r.-katholiek on
derwijs zo uitermate belangrijke pro
bleem nader toe te lichten.
ADVERTENTIE
Haarlem - Vondel weg 540
- Julianalaan 295
- Rijksstraatw. 141
Lisse - Gladiolenstr. 39
Noordwijkerhout -
Dorpsstraat 38
Katwijk - Tramstraat 67
Oegstgeest - Geversstr. 30
Leiderdorp -
v. d. Valk Bouwmanweg 2
ZATERDAG geopend tot
18.00 uur.
PAASZONDAG GESLOTEN
PAASMAANDAG
van 1418 uur geopend.
Niet-automatische
treinbeïnvloeding
Utrecht-Den Haag
ENSCHEDE, (GPD) De spoorlijn
Utrecht—Gouda—Den Haag—Rotter
dam zal het eerste baanvak in ons
land worden, dat met de zogenaamde
„discontinue automatische treinbeïn
vloeding (a.t.b.)" zal worden uitge
rust. Dit wil zeggen, dat op dit traject
mettertijd (vóór 1970) alleen op de
naderingsroutes van gevaarlijke pun
ten automatische treinbeïnvloeding
geschiedt, in tegenstelling tot a.t.b.-
baanvakken elders in het land, waar
ononderbroken automatische trein
beïnvloeding plaats heeft.
Het stuk UtrechtRotterdam/Den
Haag is 84 kilometer lang. Daarvan
krijgt 15 k 20 kilometer a.t.b., waar
onder het gevaarlijke stuk by Har-
melen, waar destijds de tragische
treinramp plaats had.
Zoals gemeld, zijn NS van de vol
ledige a.t.b. afgestapt, omdat zij te
grote nvesteringen vergt, die het Rijk
op het ogenblik niet kan opbrengen.
